Η απόδοση του βάρους της επικαιρότητας στο ζήτημα της επιλογής νέας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό, έχει υποβαθμίσει το ελληνικό ενδιαφέρον (από δημοσιογραφικής πλευράς τουλάχιστον αλλά και από την πλευρά των αναγνωστών) για το F-35. Που αποκαλύπτεται πλέον ότι αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα, χωρίς να υπάρχουν περιθώρια χρόνου ή υπέρβασης κόστους για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.

Έχουμε κατά καιρούς αναφερθεί στα προβλήματα αυτά (https://defencereview.gr/provlima-elleipsis-kinitiron-antimet/), όπως και στην με κάθε ευκαιρία δέσμευση της ελληνικής πλευράς από τα πλέον επίσημα χείλη που την εκπροσωπούν, για την προμήθεια F-35 μελλοντικά (https://defencereview.gr/yetha-apo-eav-i-pa-odeyei-sto-f-35/). Η προϋπόθεση της εξασφάλισης κατασκευαστικού έργου μέσω μίας τέτοιας προμήθειας, είναι ζωτικής σημασίας για την ελληνική αμυντική βιομηχανία. Ως ενδεχόμενο δεν φαίνεται να υφίσταται προς το παρόν όμως, καθώς δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ή κάποια επίσημη δήλωση από την αμερικανική πλευρά που να ανοίγει έστω ένα παράθυρο διαπραγμάτευσης σχετικά με το ζήτημα αυτό.

Οι τελευταίες εξελίξεις στις ΗΠΑ σχετικά με το πρόγραμμα F-35 και την πολύ πιθανή πλέον περικοπή του αριθμού των 1763 μονάδων που σχεδιάζει να αποκτήσει η Αμερικανική Αεροπορία σε μόλις 1050 σύμφωνα με δημοσίευμα του Aviation Week (https://aviationweek.com/defense-space/aircraft-propulsion/us-air-force-talks-new-f-16-orders-latest-acquisition-shake), είναι ένα πολύ ισχυρό χαρτί διαπραγμάτευσης για την ελληνική πλευρά για την εξασφάλιση υπολογίσιμης και μεγάλης χρονικής διάρκειας βιομηχανικής συμμετοχής. Αν επιθυμεί βέβαια να την διεκδικήσει (https://defencereview.gr/f-35-gia-tin-ellada-i-charistiki-voli-gia-ti/) και εφόσον η Οδύσσεια της διαδικασίας ανάπτυξης του μαχητικού φτάσει σε κάποιο αίσιο τέλος…

Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, δημοσιεύματα που προέρχονται από τις πλέον επίσημες και έγκριτες πηγές, αποκαλύπτουν μία σημαντική στροφή από την πλευρά της Αμερικανικής Αεροπορίας, που όπως και στην περίπτωση του F-16, θα είναι ο μεγαλύτερος χρήστης του F-35 παγκοσμίως. Στροφή που αναμένεται να επηρεάσει όχι μόνο τις συμμαχικές χώρες που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα ανάπτυξης του αμερικανικού μαχητικού 5ης γενιάς, αλλά  την ευρύτερη φιλοσοφία διεξαγωγής αεροπορικών επιχειρήσεων στις τάξεις του ΝΑΤΟ.

Πριν ακόμη από την αλλαγή της προεδρίας των ΗΠΑ τον περασμένο Ιανουάριο, ο υπεύθυνος προμηθειών της USAF, καθηγητής Will Roper, είχε αποκαλύψει μέσω δηλώσεων του ότι η ταχύτητα ανάπτυξης του 6ης γενιάς NGAD (https://defencereview.gr/epiviosimotita-fonikotita-makra-par/) είναι σχετική με την αναζήτηση μίας εναλλακτικής για το F-35, σε συνδυασμό με το ότι υπάρχουν σκέψεις για την παραγγελία νεότερων εκδόσεων του F-16 μετά από 20 ολόκληρα χρόνια, προκειμένου να μειωθεί ο μέσος όρος της ηλικίας των 28 ετών που μετρά πλέον ο στόλος μαχητικών και να καλυφθούν στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και με το μικρότερο δυνατό κόστος οι επιχειρησιακές ανάγκες της.

Η εξέλιξη αυτή βέβαια ήρθε ώς φυσική συνέπεια του γεγονότος ότι τα προβλήματα στη διαδικασία ανάπτυξης του μαχητικού πέμπτης γενιάς F-35 δεν φαίνεται να έχουν τέλος. Απαιτώντας ακόμα περισσότερο χρόνο και χρήμα που η αμερικανική κυβέρνηση δεν φέρεται διατεθειμένη να δώσει… Ο Αρχηγός της USAF Πτέραρχος Charles Q. Brown, εμμέσως πλην σαφώς το άφησε να εννοηθεί αυτό, αναφέροντας παράλληλα ότι εξετάζεται πλέον ακόμη και το ενδεχόμενο ανάπτυξης ενός εντελώς νέου τύπου μαχητικού, μεταξύ 4,5ης και 5ης γενιάς της κατηγορία των 10 τόνων (του F-16 δηλαδή…).

Ένα μαχητικό δηλαδή που θα αντικαταστήσει το F-16 με σημαντικότερα πλεονεκτήματά του πέρα από τις νέες τεχνολογίες που θα ενσωματώνει στα συστήματά του, τη δυνατότητα αφομοίωσης βελτιώσεων και τροποποιήσεων στο μέλλον, σε συνδυασμό με πολύ μεγαλύτερα περιθώρια αναβαθμίσεων λογισμικού και λειτουργίας συστημάτων με προηγμένο λογισμικό ικανοτήτων τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ).

Η δήλωση του αρχηγού της USAF σχετικά με το F-35, σύμφωνα με την οποία “Δεν μπορείς να χρησιμοποιείς μία Ferrari για να πηγαίνεις στη δουλειά σου καθημερινά, παρά μόνο τις Κυριακές” (https://medium.com/extremetech-access/the-us-air-force-quietly-admits-the-f-35-is-a-failure-7ba0ad251051), αποδόθηκε από πολλούς αναλυτές ώς ομολογία αποτυχίας του προγράμματος F-35 . Ακόμα και ώς δήλωση που σηματοδοτεί το τέλος του. Δική μας εκτίμηση είναι ότι η αλήθεια (όπως πάντα άλλωστε…), βρίσκεται κάπου στη μέση. 

Οι ΗΠΑ, όπως και οι χώρες που συμμετέχουν στην ανάπτυξη του μαχητικού, απλά δεν μπορούν να κάνουν πίσω τώρα… Δηλαδή έχουν δαπανηθεί πολύς χρόνος και πολύ χρήμα στο F-35 για να εγκαταλειφθεί. Αντίθετα, είναι πολύ πιθανό ο αριθμός των μονάδων του τύπου που σκοπεύει να αγοράσει η USAF να μειωθεί σημαντικά. Γιατί παρά το γεγονός ότι η τιμή αγοράς έχει όντως μειωθεί, το κόστος της διατήρησης του μαχητικού σε υπηρεσία (sustainability cost) παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Είναι δε αυτό που οι επιτελείς της USAF εντοπίζουν ώς το σημαντικότερο πρόβλημα απόκτησης και υποστήριξης μεγάλου αριθμού F-35. Αριθμού που θα διασφαλίσει επάρκεια για τη διενέργεια επιχειρήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Αμερικανική Αεροπορία λοιπόν, μέσω δηλώσεων αξιωματούχων της, αποκαλύπτει επίσημα ότι αναζητά εναλλακτικές για το F-35, αποδίδοντας παράλληλα έμφαση στην αξιοποίηση νέων όπλων και την εφαρμογή νέων τακτικών.

Πώς μπορεί να εκμεταλλευτεί τη διαμορφωθείσα κατάσταση η Ελλάδα;

Η πρόσφατη αμερικανική και διεθνής ειδησεογραφία στο χώρο της Άμυνας, πέρα από αναφέρθηκαν παραπάνω, αποκαλύπτει επίσης ότι παράλληλα με τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη για την εξεύρεση και την παγίωση εναλλακτικών λύσεων για το F-35 και σε τελική ανάλυση τη διαμόρφωση του στόλου μαχητικών της Αμερικανικής Αεροπορίας για τα επόμενα 20 έως 30 χρόνια, αποδίδεται πλέον πολύ μεγάλη έμφαση στην ευρεία αξιοποίηση τακτικών όπλων οριζόντιας πτήσης, μεγάλης ακτίνα και ακρίβειας.

Από όλους σχεδόν τους τύπους αεροσκαφών που βρίσκονται σε υπηρεσία στην USAF και το Αμερικανικό Ναυτικό. Το AGM-158B JASSM-ER είναι το κυριότερο εργαλείο αυτού του νέου σχεδιασμού (https://defencereview.gr/400-vlimata-ayximenoy-velinekoys-agm-158b-jassm-er-gia/).   Ταυτόχρονα όμως, σημαντικά κεφάλαια επενδύονται και στην ανάπτυξη υπέρ-υπερηχητικών (hypersonic) όπλων, υποστρατηγικού και στρατηγικού χαρακτήρα εξοπλισμένων με πυρηνικές και συμβατικές πολεμικές κεφαλές (AGM-183A), αλλά και αερομεταφερόμενων φονικών συστημάτων λέιζερ (https://defencereview.gr/systimata-leizer-se-machitika-aeroska/).

Οι εξελίξεις λοιπόν φαίνεται ότι “τρέχουν” με πολύ μεγάλη ταχύτητα, σε βαθμό που επηρεάζουν καθοριστικά και τους μακροχρόνιους σχεδιασμούς της Αμερικανικής Αεροπορίας σε ότι αφορά στις αναλογίες στη σύνθεση της δύναμης των τακτικών μαχητικών. 

Για την Ελλάδα και την Πολεμική Αεροπορία, όλη αυτή η διαδικασία δεν μπορεί παρά να αποτελέσει αφορμή για προβληματισμό. Σε μία περίοδο που όχι μόνο οι ΗΠΑ, αλλά και δεκάδες μικρές και μεγάλες χώρες ανά τον πλανήτη στρέφονται όλο και περισσότερο στα όπλα μακρού πλήγματος, μεγάλης ακρίβειας (αερομεταφερόμενα και μη…), η Ελλάδα με το μέγεθος και τις μορφές της απειλής που έχει να αντιμετωπίσει, δεν μπορεί να επιλέγει την δαπάνη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια νέων μαχητικών χωρίς τα κατάλληλα όπλα.

Όπλα που θα της επιτρέψουν να “χτίσει” πραγματική αποτρεπτική ισχύ έναντι της Τουρκίας. Για να το θέσουμε διαφορετικά… Δεν μπορούμε να συζητάμε για προοπτικές προμήθειας μαχητικών F-35 (https://defencereview.gr/polemiki-aeroporia-ena-vima-pio-konta/), όταν δεν έχουμε μετά από πολλά χρόνια φροντίσει να αποδώσουμε πραγματικές δυνατότητες κρούσης ακριβείας σε μεγάλες αποστάσεις, στον κορμό του στόλου των μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας. Που είναι F-16 βέβαια…

Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στο επίπεδο Block 70, είναι μία μόνο παράμετρος της αναβάθμισης του αξιόμαχου της Πολεμικής Αεροπορίας για τα επόμενα 20 χρόνια. Ο επικείμενος εκσυγχρονισμός των F-16 Block 50 που παραμένει ζητούμενο, πρέπει να επεκταθεί και στα παλαιότερα Block 30, γιατί είναι απόλυτα αναγκαίος. Εκσυγχρονίζοντας αυτό τα 70 αεροπλάνα, μέσα από την πλήρη εκμετάλλευση των συστημάτων που θα προέλθουν από τα F-16V, η Eλλάδα δεν θα εξοικονομήσει μόνο πολύτιμα κονδύλια.

Είναι μία ενέργεια που θα επιτρέψει στον ελληνικό αμυντικό μηχανισμό μέσω της ΠΑ, να αξιοποιήσει χωρίς περιορισμούς όπλα ακριβείας, μεγάλων αποστάσεων, προκειμένου να ανταπεξέλθει στο πλεονέκτημα του μεγάλου στρατηγικού βάθους της Τουρκίας. Σε περίπτωση σύρραξης, η γειτονική χώρα δεν πρέπει επ’ ουδενί να βρεθεί σε θέση να πλήττει στόχους εντός της ηπειρωτικής Ελλάδας, χωρίς να φοβάται ότι θα δεχθεί πλήγματα σε ζωτικής οικονομικής, βιομηχανικής και στρατιωτικής αξίας στόχους, οπουδήποτε στο έδαφος της.

Όπλα όπως η συλλογή SPICE 1000 (ακτίνα 120+ χιλιομέτρων με ικανότητα προσβολής σταθερών και κινούμενων στόχων), το υπερηχητικό Rampage (https://defencereview.gr/ton-aprilio-toy-2019-egine-i-proti-epicheir/), ή ακόμη και το Delilah, ή τον AIM-120D, που θα μπορούν να χτυπήσουν σε μεγάλες αποστάσεις, κάνοντας χρήση ακόμη και στοιχείων στοχοποίησης που θα μεταδίδονται στο μαχητικό-πλατφόρμα μέσω Link-16, από άλλους σταθμούς στο έδαφος, τον αέρα και την επιφάνεια της θάλασσας.

Δε νοείται εν έτει 2021, το πλέον πολυάριθμο μαχητικό σε υπηρεσία στην Πολεμική Αεροπορία να μη έχει αντιπλοϊκή δυνατότητα με πυραύλους αέρος – επιφανείας (AGM-184 Harpoon), όπως δε νοείται να μη έχει γενικά τη δυνατότητα stand off πληγμάτων ακριβείας και να παραμένει με κάποιες βόμβες καθοδήγησης λέιζερ (LGB) αλλά χωρίς ατρακτίδια στοχοποίησης. Δε νοείται τα κύρια όπλα αέρος-εδάφους (από πλευράς αριθμών), να είναι οι συμβατικές βόμβες Mk.83 και Mk.84.

Δε είναι δυνατόν εν έτει 2021 να γράφεται στον ελληνικό αμυντικό Τύπο ότι το Πολεμικό Ναυτικό δεν χρειάζεται ή -ακόμα χειρότερα- δεν πρέπει να διαθέτει όπλα όπως το SCALP Naval (MdcN) επειδή η Πολεμική Αεροπορία “έχει” το ρόλο της υποστρατηγικής κρούσης. Για να μην παρεξηγηθούμε το παραπάνω δεν αναιρεί την ανάγκη φυσικά το βάρος να δοθεί στην Αεράμυνα Περιοχής. Όπως δεν είναι δυνατόν με τη γκάμα των βαλλιστικών και μη, καθαρά επιθετικών, όπλων που έχει σε υπηρεσία στο οπλοστάσιο της και εξελίσσει περαιτέρω η Τουρκία, οι κύριες μονάδες επιφανείας του Π.Ν. να μην έχουν τη δυνατότητα πραγματικής αεράμυνας περιοχής (https://defencereview.gr/aster-30-vs-sm-2-for-hellenic-navy-new-frigate/).

Οι εξελίξεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη δείχνουν ότι υπάρχει ακόμα αρκετός δρόμος μέχρι την απόδοση πλήρους επιχειρησιακή ικανότητας (FOC) σε μαχητικά 5ης και 6ης γενιάς που μάλιστα θα μπορούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα να επιχειρούν παράλληλα με μη επανδρωμένα μαχητικά. Δεν λέμε η Πολεμική Αεροπορία σε συνεργασία με την -όποια- εγχώρια αμυντική βιομηχανία, να σταματήσουν να παρακολουθούν αυτές τις εξελίξεις. Κάθε άλλο… Αυτό που υποστηρίζουμε, είναι ότι ο χρόνος που θα μεσολαβήσει μέχρι να παγιωθεί η νέα μορφή, το αύριο, των αεροπορικών επιχειρήσεων, αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα και την Πολεμική της Αεροπορία.

Ευκαιρία να δημιουργήσει με χαμηλό κόστος για πρώτη φορά στην ιστορία της ένα ομοιογενή στόλο  μαχητικών αεροπλάνων με πραγματικές επιχειρησιακές δυνατότητες εναντίον στόχων στον αέρα, στο έδαφος και στην επιφάνεια της θάλασσας. Που θα εξασφαλίσουν όχι μόνο τα νέα τους συστήματα, αλλά και τα νέας γενιάς, stand off όπλα ακριβείας που θα μπορούν να μεταφέρουν και να εξαπολύσουν.