Μέσα από τη παρούσα ιστοσελίδα έχουμε πραγματοποιήσει δεκάδες αφιερώματα πάνω στα θέματα της ΠΑ αναφορικά με τις μελλοντικές προκλήσεις και την οροφή δυνάμεων. Εντούτοις πολλές φορές έχουμε αναφερθεί στα θέματα της αεράμυνας όπως με άρθρα μας για τον εκσυγχρονισμό των συστοιχιών Patriot καθώς και των ΑΣΕΠΕ. Στο παρόν κείμενο αναφερόμαστε στο επίγειο δίκτυο ραντάρ της ΠΑ που πραγματοποιούν αυτό που ονομάζουμε σύνθεση αεροπορικής εικόνας. Έχουμε προσπαθήσει να κάνουμε ένα ολοκληρωμένο αφιέρωμα με πολλές και πλούσιες πληροφορίες.
Στις 07.45 της Δευτέρας 5 Ιουνίου 1967 οι Ισραηλινοί παρά την αριθμητική τους υστέρηση εκμεταλλευόμενοι τις πληροφορίες της Ισραηλινής Υπηρεσίας Πληροφοριών σχετικά με τους στόχους και τις χρονικές λεπτομέρειες που αποδείχτηκαν εκπληκτικά ακριβείς και επιδιδόμενοι σε διάφορες παραπλανητικές ενέργειες, συνυπολογίζοντας τις πληροφορίες για τον εχθρό, τις καιρικές συνθήκες καθώς και τις απαιτήσεις της αποστολής επέλεξαν να εξαπολύσουν μια αστραπιαία Αεροπορική προσβολή του με στόχο τα 10 από τα 19 αεροδρόμια των Αιγυπτίων.
Οι χρόνοι απογείωσης των Α/Φ είχαν υπολογιστεί με σχολαστική ακρίβεια, ώστε αυτά να βρίσκονται πάνω από τους στόχους τους την ίδια ακριβώς χρονική στιγμή (πλην του Α/Δ Φαζίντ, όπου λόγω ομίχλης υπήρξε καθυστέρηση λίγων λεπτών). Κάθε προσβολή γινόταν από 4 Α/Φ που πέταγαν προς το στόχο κατά ζεύγη, σε πολύ χαμηλό ύψος (30 πόδια) για να παραμένουν εκτός Ραντάρ. Οι ηλεκτρονικές παρεμβολές των Ισραηλινών δεν εκδηλώθηκαν πριν τις 07.45 για να μη γεννηθούν υποψίες στον αντίπαλο. Όταν το πρώτο κύμα χτυπούσε το στόχο, το δεύτερο ήταν στο δρόμο και το τρίτο απογειωνόταν. Δέκα λεπτά (10′) χώριζαν τα κύματα μεταξύ τους. Κάθε σμήνος ( 4 Α/Φ) παρέμενε στο στόχο 10′, αρκετά για 3 – 4 διελεύσεις. Μία για βομβαρδισμό και δύο – τρεις για πολυβολισμούς. Κατόπιν επέστρεφαν, αφού είχαν χρησιμοποιήσει και το τελευταίο φυσίγγιο, για να ανεφοδιαστούν εντός 7 1/2 λεπτών, χρόνος αδιανόητος για τους Αιγυπτίους που ήθελαν αντίστοιχα 2 ώρες. Από την πρώτη προσβολή καθώς και τις επόμενες της πρώτης ημέρας, καταστράφηκαν στο έδαφος τα 2/3 των Α/Φ της Αιγυπτιακής Αεροπορίας, το σύνολο σχεδόν των Ραντάρ, ενώ «τέθηκαν εκτός ενέργειας» οι διάδρομοι προσγείωσης – απογείωσης εννέα Α/Δ.
Η επιχείρηση της εξουδετέρωσης της μαχητικής αεροπορικής δύναμης του πιο ισχυρού από τους αντιπάλους ήταν τόσο καλά σχεδιασμένη ώστε ολόκληρο το σύστημα επιτήρησης – άμυνας με τα 23 Ραντάρ και τους Ρωσικούς πυραύλους SΑ -2 της Αιγύπτου, αποδείχθηκε ανεπαρκές εξαιτίας της Ισραηλινής εξαπάτησης.
Πόλεμος Περσικού Κόλπου
Στον πόλεμο του περσικού κόλπου το 1991 αναθεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό η αντίληψη που υπήρχε περί διεξαγωγής των αεροπορικών επιχειρήσεων στο σύγχρονο πεδίο της μάχης. Τα εξουθενωτικά κτυπήματα που επέφεραν στην ιρακινή αεράμυνα τόσο τα βομβαρδιστικά Α/Φ stealth όσο και τα Α/Φ καταστολής αεράμυνας (SEAD), που συνόδευαν τα βομβαρδιστικά, είχαν ως αποτέλεσμα την εξάλειψη της κύριας απειλής, που αντιπροσώπευαν οι ιρακινές συστοιχίες SAM. Μετά τις πρώτες ημέρες επιχειρήσεων, ο μόνος κίνδυνος προερχόταν ουσιαστικά από τα συστήματα πυροβόλων που κατευθύνονταν από συστήματα ελέγχου πυρός και τους φορητούς SAM. Οι απώλειες που υπέστησαν τα βρετανικά Tornado IDS πετώντας χαμηλά, ακριβώς από τέτοιου είδους απειλές, προκάλεσαν ιδιαίτερη αίσθηση στους συμμάχους, με αποτέλεσμα να διακοπούν οι επιχειρήσεις από μικρά ύψη.
Σερβία 1999
Ο Πόλεμος στη Σερβία ήταν η απόδειξη ότι η ύπαρξη ενός οργανωμένου συστήματος Αεράμυνας αποτελεί διαρκή απειλή για τις αεροπορικές επιχειρήσεις του εχθρού όσο εξελιγμένα μέσα και αν χρησιμοποιεί. Αν και νικητής της σύρραξης αναδείχτηκε η Βορειοατλαντική Συμμαχία ,η Σερβία ήταν αυτή που κατάφερε καίριο πλήγμα καταρρίπτοντας ένα F117 της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας μαζί με την οποιαδήποτε αντίληψη περί τεχνολογίας αοράτων αεροσκαφών ,πάνω στην οποία στηρίζεται διεθνώς ο σχεδιασμός μελλοντικών μαχητικών και άλλαξε των σχεδιασμό των μετέπειτα αεροπορικών επιχειρήσεων στη περιοχή.
Το F-117 καταρρίφτηκε, την 27 20:40 Μαρτίου 1999 από ένα πύραυλο του Α/Α συστήματος SA – 3 (κατά NATO GOA) κατασκευής 1961, που εκτοξεύτηκε από την Γ΄Πυρχία της 250ης Σερβικής Μοίρας Αντιαεροπορικών και διαθέτει πυρλήνα προσεγγίσεως. Το Α/Φ προσβλήθηκε μετά την εκτέλεση της αποστολής του και κατά την επιστροφή στην βάση του, στο Aviano της Ιταλίας. Η πορεία του ήταν διαφορετική από αυτήν των πανίσχυρων ηλεκτρομαγνητικών παρεμβολέων των Συμμάχων, ενώ πετούσε σε μεσαία ύψη, λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Ο Δκτής της Πυρχίας ανέφερε πολύ αργότερα χωρίς να αποκαλύψει τεχνικές λεπτομέρειες ότι είχε ρύθμισε το Ραντάρ Εγκαίρου Προειδοποιήσεως της Πυρχίας του Π-18 να λειτουργεί στη χαμηλότερη δυνατή συχνότητα ενώ είχε καταφέρει να μειώσει δραματικά το χρόνο τάξης και απόταξης του συστήματος. Αυτό διότι ανέμενε την εχθρική αντίδραση με πυραύλους ARM και διαρκώς άλλαζε χώρους αναπτύξεως ,χαρακτηριστικά ανέφερε ότι η Πυρχία του διένυσε 100.000 χλμ στις 78 μέρες του Πόλεμου στη Σερβία.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι η χρησιμοποίηση ανώτερων τεχνολογικά μέσων δεν αποτελεί από μόνη της εγγύηση επιτυχούς έκβασης ενός πολέμου χωρίς να συνυπολογίζεται και ο ανθρώπινος παράγοντας ,πόσο μάλλον δραστήρια στελέχη που εφάρμοσαν μεθόδους και τεχνικές ώστε να ανατρέψουν τις αντιλήψεις για ένα τεχνολογικά υποδεέστερο πυραυλικό σύστημα καθιστώντας το απειλή των πιο εξελιγμένων Α/Φ .
Από το δίκτυο ραντάρ της ΠΑ πραγματοποιείται η καθημερινή συνεχής και αδιάλειπτη επιτήρηση και αστυνόμευση του FIR Αθηνών. Ο στόχος του παρόντος κειμένου είναι να δώσει μια εικόνα για τις υφιστάμενες επιχειρησιακές δυνατότητες, να παρουσιάσει τις προκλήσεις και τις απειλές και να αποτελέσει τροφή για σκέψη με στόχο τη περαιτέρω αναβάθμιση του. Τόσο οι μονάδες αεράμυνας όσο και το δίκτυο ραντάρ (επίγειων και ΑΣΕΠΕ) εντάσσονται σε αυτό που ονομάζουμε Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ).
Αποστολή του ΣΑΕ είναι:
Έγκαιρη αποκάλυψη και παρακολούθηση κάθε ιπτάμενου αντικειμένου
Προσδιορισμός στοιχείων αποκαλυπτόμενων ιχνών
Διευκρίνηση των αποκαλυπτόμενων ιχνών
Έγκαιρη προειδοποίηση του ΑΤΑ, για την Αεροπορική δραστηριότητα
Κατεύθυνση Φίλιων Α/Φ ΑΝΧ, για αναγνώριση ή αναχαίτιση εχθρικών Α/Φ
Ενάσκηση τακτικού ελέγχου των Α/Α Ο/Σ Κ/Β
Παροχή Ναυτιλιακής βοήθειας σε φιλία Α/Φ
Συλλογή και προώθηση μετεωρολογικών πληροφοριών
Το ΣΑΕ είναι οργανωμένο σε επίπεδο ανεξάρτητης πτέρυγας υπό το ΑΤΑ και περιλαμβάνει:
α. Εθνικό Κέντρο Αεροπορικών Επιχειρήσεων (ΕΚΑΕ).
β. Κέντρα Ελέγχου Περιοχής (ΚΕΠ). Πλέον υπάρχει το 1ο και 2ο ΑΚΕ. Τον Ιούνιο του 2016, το 1ο ΑΚΕ ανέλαβε τις επιχειρησιακές λειτουργίες του 1ου ΚΕΠ (Κέντρο Ελέγχου Περιοχής) τόσο σε Εθνικό όσο και σε ΝΑΤΟϊκό επίπεδο με το σύστημα MASE (MULTI AEGIS SITE EMULATOR)- CSI (CRC / SYSTEM INTERFACE). Αντίστοιχα από την 10η Ιανουαρίου 2018, το 2ο ΚΕΠ μετονομάστηκε σε 2ο ΑΚΕ.
γ. Μοίρες Σταθμού Ελέγχου Περιοχής (ΜΣΕΠ).
δ. Σταθμοί Αναφοράς (ΣΑ).
ε. Εναλλακτικοί Σταθμοί RADAR (ΕΣΡ).
στ. Εφεδρικοί Κινητοί Σταθμοί RADAR (Εφ. ΚΣΡ).
Βασική αντίληψη που πρέπει να διέπει τις επιχειρήσεις αεράμυνας, είναι ότι αυτές αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα ενός ευρύτερου σχεδιασμού αντιμετώπισης των από αέρος απειλών, ότι µε αυτές επιδιώκεται η απόκτηση του επιθυμητού βαθμού ελέγχου του εναέριου χώρου και µε αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η προστασία τόσο των εθνικών ζωτικών στόχων όσο και των φίλιων δυνάμεων.
Το σύστημα αυτό θα πρέπει να είναι ενοποιημένο ήτοι, κατά την επιχειρησιακή ανάπτυξή του θα πρέπει απαραίτητα να αξιοποιούνται πλήρως όλες οι δυνάμεις-μέσα της αεράμυνας, συμπεριλαμβανομένων και των όπλων αντιαεροπορικής άμυνας όλων των Κλάδων των ΕΔ (ΣΞ, ΠΝ, ΠΑ) που εντάσσονται στο Σχέδιο αεράμυνας της Χώρας, ώστε να υπάρχει πλήρης εκμετάλλευση των διατιθεμένων μέσων σε εθνικό επίπεδο.
Η παρακάτω εικόνα είναι αντιπροσωπευτική και χαρακτηριστική πλην όμως με τη πρόσφατη αναδιοργάνωση έχουν επέλθει αλλαγές σημείο αναφοράς των οποίων είναι η «άτυπη» κατάργηση των Κέντρων Ελέγχου Περιοχής (ΚΕΠ) και η μετονομασία τους σε 1ο και 2ο ΑΚΕ (Αεροπορικό Κέντρο Ελέγχου). Το ΣΑΕ συγκροτείται μεταξύ άλλων από τα ΚΕΠ ή νυν ΑΚΕ, τις Μοίρες Σταθμών Ελέγχου Περιοχής (ΜΣΕΠ) και τους Σταθμούς Αναφοράς (ΣΑ).
Αποστολή του 1ου και του 2ου ΑΚΕ:
Στην Ειρήνη: Συντονίζουν και ελέγχουν τις επιχειρήσεις Αεράμυνας κατόπιν εξουσιοδότησης του ΕΚΑΕ, αναλαμβάνουν τον τακτικό έλεγχο των δυνάμεων αεράμυνας στην προκαθορισμένη περιοχή ευθύνης τους.
Στον πόλεμο: Συντονίζουν και ελέγχουν τις επιχειρήσεις Αεράμυνας και υποστηρίζουν τακτικά τις αποστολές των αεροσκαφών δίωξης-βομβαρδισμού. Κατόπιν εξουσιοδότησης τους από το ΕΚΑΕ, ασκούν Τακτική Διοίκηση και έλεγχο των δυνάμεων αεράμυνας στην περιοχή τους.
Αποστολή των ΜΣΕΠ:
Επιτήρηση του εναέριου χώρου.
Συνεχή διαβίβαση πληροφοριών των αποκαλυπτομένων ιχνών στα ΚΕΠ.
Παροχή μετεωρολογικής και ναυτιλιακής βοήθειας στα φίλια ιπτάμενα Α/Φ.
Έλεγχο των όπλων αεράμυνας της περιοχής ευθύνης τους, εφόσον τους εκχωρηθεί , για έγκαιρη αναχαίτιση της απειλής.
Κατεύθυνση των Α/Φ των τακτικών αποστολών σε καιρό πολέμου.
Έγκαιρη προειδοποίηση του Α/Α πυροβολικού των τριών κλάδων των Ε.Δ. (ΑΕΑ/ΑΠ – ΚΕΕΑ/ΑΠ).
Αποστολή των ΣΑ:
Κινητές ημιαυτόματες Μονάδες Radar οι οποίες χρησιμοποιούνται για την κάλυψη νεκρών τομέων των κύριων μονάδων στα χαμηλά ύψη
Εκτελούν επιτήρηση εναέριου χώρου.
Διαβιβάζουν συνεχώς πληροφορίες των αποκαλυπτόμενων ιχνών στις γειτονικές ΜΣΕΠ και τα ΚΕΠ.
Εκτελούν έλεγχο Α/Φ μέσω συχνοτήτων VHF/UHF
Αναλυτικές φωτογραφίες των τύπων ραντάρ που αξιοποιούνται. Αποκλειστικές εικόνες που δημοσιεύονται για πρώτη φορά.
Στη παρακάτω φωτογραφία το δίκτυο ραντάρ της Τουρκικής Αεροπορίας. Αναλυτικά οι θέσεις και ο τύπος ραντάρ που αξιοποιείται.
Οι απειλές
Το πλέγμα των απειλών από τη Τουρκία περιλαμβάνει ένα πλήθος συστημάτων όπως:
Βαλλιστικούς πυραύλους
Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη
Αεροσκάφη χαμηλής παρατηρησιμότητας όπως το F-35 εάν αυτό αποκτηθεί
Βλήματα όπως το SOM.
Φονικά Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα όπως το Harpy
Η 27η Μαρτίου 2010 αποτέλεσε μια ιστορική ημέρα για την Πολεμική Αεροπορία και τις επιχειρησιακές δυνατότητες της καθώς για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε η πρώτη δοκιμή συνεργασίας των νέων μαχητικών F-16C Block.52+ Advanced της 335Μ με ένός ΑΣΕΠΕ EMB-145H Erieye της 380Μ ΑΣΕΠΕ!
Η πτήση κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκε η ιστορική επιχειρησιακή δοκιμή κράτησε 60 λεπτά. Συγκεκριμένα έγινε η χρήση της ζεύξης δεδομένων Link-16 μεταξύ των μαχητικών με το ΑΣΕΠΕ για ανταλλαγή εικόνας και δεδομένων που αυξάνουν δραματικά την επίγνωση τακτικής κατάστασης. Η είδηση ήταν εξαιρετικά σημαντική, αφού ήταν η πρώτη φορά που επετεύχθη κοινή επιχειρησιακή δράση δύο βασικών συστημάτων της ΠΑ. με το Link-16, το πλέον εξελιγμένο δυτικό σύστημα μεταφοράς δεδομένων, τόσο σε ότι αφορά, τον όγκο και την ταχύτητα μεταφοράς όσο και την αντοχή του σε αντίμετρα. Τόσο το ΑΣΕΠΕ Erieye όσο και τα F-16 Block.52+ Advanced της ΠΑ, διαθέτουν την πλήρη υποδομή του συστήματος βάση των νατοϊκών πρωτοκόλλων με τερματικό MIDS- LVT (MIDS Low Volume Terminal) ενσωματωμένο.
Με την ζεύξη δεδομένων ένα οποιοδήποτε ραντάρ που διαθέτει Link διαβιβάζει αντίστοιχα την εικόνα στις υπόλοιπες μονάδες του ΣΑΕ. Την «καρδιά» των δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων αποτελεί η ζεύξη δεδομένων, η οποία ενώνει κάτω από μια ενιαία στέγη συντονισμού και μεταφοράς πληροφοριών τα οπλικά συστήματα και τους φορείς (αεροσκάφη, ραντάρ) που την χρησιμοποιούν.
Αυτή την στιγμή στο ελληνικό οπλοστάσιο υπάρχουν οι εξής ζεύξεις δεδομένων: Link-11B, Link-11A και Link-16 ενώ με το Ο/Σ HAWΚ γίνεται και μέσω πρωτοκόλλου ATDL-1. Αυτές τις ζεύξεις δεδομένων, τις διαθέτουν αυτή την στιγμή από μεριάς ΠΝ οι εκσυγχρονισμένες Φ/Γ Standard και οι Φ/Γ MEKO-200HN, από πλευράς ΕΣ οι πυροβολαρχίες ΜΙΜ-23Β Improved Hawk και τα V-SHORAD ASRAD HELLAS ενώ από ΠΑ τα ΑΣΕΠΕ Erieye EMB-145H, τα SHORAD Crotale NG, τα Κέντρα Ελέγχου Περιοχής καθώς και οι Πτέρυγες Κατευθυνομένων Βλημάτων Patriot. Διασύνδεση έχει πραγματοποιηθεί και με τα Ρωσικά συστήματα όπως τα S-300 PMU1 και τα TOR-M1.
Tι σημαίνει όπως αυτό πρακτικά; Πρώτον, πως όλα τα παραπάνω συστήματα έχουν πλήρη εικόνα των αεροπορικών απειλών καθώς τα ΑΣΕΠΕ ή τα ΚΕΠ μεταφέρουν την εικόνα και σε όλα τα άλλα Ο/Σ και συνεπώς αυτό συνεπάγεται πως τα ραντάρ όλων των υπόλοιπων Ο/Σ να λειτουργούν σε παθητική λειτουργία δίχως να εκπέμπουν σήματα ραντάρ και ως εκ τούτου να είναι και ορατά στον εχθρό είτε για να τα στοχοποιήσει είτε για να τα παρεμβάλει με ηλεκτρονικό πόλεμο.
Για παράδειγμα μπορεί μια ΜΚΒ Patriot να πραγματοποιήσει βολή κατά στόχου τον οποίο της έχει υποδείξει το Σύστημα Αεράμυνας, ανοίγοντας μόνον στιγμίαια τον πομπό με φωτισμό του στόχου σε μορφή δέσμης, χωρίς το σύστημα αυτοπροστασίας του εχθρικού Α/Φ να το έχει προειδοποιήσει ότι έχει γίνει εγκλωβισμός από το Patriot.
Ανάλογα, μπορούν να γίνουν και για τα άλλα Ο/Σ. Σε μια άλλη περίπτωση, μέσω της εικόνα των radar του ΑΣΕΠΕ ή των ΚΕΠ που έχουν εγκλωβίσει στόχο εκτός της εμβέλειας του ραντάρ του Patriot, μπορεί να γίνει βολή αμέσως μόλις περάσει εντός της ζώνης κάλυψης του αντιαεροπορικού συστήματος. Ειδικά η συνεργασία Patriot και ΑΣΕΠΕ μπορεί να αποδώσει θεαματικά εφόσον το δεύτερο μπορεί να καλύψει νεκρούς τομείς αλλά και περιοχές όπου μπορεί να υπάρχει έντονη εχθρική δραστηριότητα, τις οποίες δεν είναι σε θέση να αποκαλύψει ο αισθητήρας των Patriot. Επίσης, το άλφα και το ωμέγα στις επιχειρήσεις αεράμυνας είναι η αλληλοκάλυψη όλων των εμπλεκόμενων συστημάτων.
Με άλλα λόγια, να μην υπάρχουν νεκροί τομείς, όπου «δεν βλέπει» κάποιο Ο/Σ και άρα υπάρχει μια κερκόπορτα για τον εχθρό. Γι’ αυτό και ΜΚΒ είναι ανά δύο ταγμένες και περιμετρικά αυτών βρίσκονται και άλλα Ο/Σ είτε της ΠΑ είτε ετέρων κλάδων για να υπερκαλύπτουν τις 360 μοίρες αλλά και για να μπορούν να αναχαιτίσουν ακόμα και επιθέσεις κορεσμού, όπου τα βλήματα του εχθρού θα πρέπει να αναχαιτιστούν άμεσα. Επίσης, σημαντικό είναι πως την εικόνα του ΣΑΕ την μοιράζονται και οι μονάδες επιφανείας του Αρχηγείου Στόλου.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, σχηματισμός μονάδων επιφανείας έχει πλήρη εικόνα των εναέριων απειλών όχι μόνον για την περιοχή που βρίσκεται αλλά και για ολόκληρο το Αιγαίο. Φυσικά, αυτό δεν απαλείφει το πρόβλημα αεράμυνας περιοχής που υφίσταται για το ΠΝ. Η πλέον όμως σημαντική δυνατότητα είναι η παθητική λειτουργία των οπλικών συστημάτων.
Η ψηφιακή διασύνδεση για την ανταλλαγή εικόνας έχει τεράστια πλεονεκτήματα στο σύγχρονο πεδίο μάχης, καθώς επιτρέπει την άμεση σύνθεση της επικρατούσας κατάστασης σε θάλασσα και αέρα από διαφορετικούς αισθητήρες.
Η εικόνα αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι ενοποιείται και αποστέλλεται σε πραγματικό χρόνο σε μαχητικά αεροσκάφη, μονάδες επιφανείας, μονάδες αεράμυνας καθώς και σε Κέντρα C4I επιδρώντας καταλυτικά στην ταχύτητα λήψης αποφάσεων. Παράλληλα όμως αλλάζει ουσιαστικά τον τρόπο διεξαγωγής μάχης ειδικά στον εναέριο πόλεμο καθώς υπάρχει αποσαφήνιση εικόνας (φίλιοι- εχθροί) με αποτέλεσμα να αυξάνεται δραματικά η αντίληψη τακτικής κατάστασης ενώ μειώνεται δραστικά η απαίτηση φωνητικής επικοινωνίας.
Η εγκατάσταση από την ΠΑ του Ενιαίου Συστήματος Διασύνδεσης Δεδομένων (Universal Link System: ULS) άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο για τις ελληνικές ΕΔ στις διακλαδικές δικτυο-κεντρικές επιχειρήσεις, καθιστώντας εφικτή τη διασύνδεση και ομαλή συνεργασία ζεύξεων δεδομένων που χρησιμοποιεί το ΑΣΕΠΕ και τα μαχητικά της ΠΑ, οι συστοιχίες αεράμυνας και οι μονάδες επιφανείας του ΠΝ!
Δεδομένων αυτών των απειλών θεωρούμε απαραίτητο πως το δίκτυο ραντάρ της ΠΑ πρέπει να αναβαθμιστεί με νέα ραντάρ κατηγορίας AESA κύριο χαρακτηριστικό των οποίων θα είναι η τακτική ευελιξία και ευκινησία ώστε να αυξάνεται η επιβιωσιμότητα τους.
Τα κρίσιμα μεγέθη για την επίτευξη μεγάλης εμβέλειας εντοπισμού είναι η μέση ισχύ εκπομπής του πομπού του ραντάρ και οι διαστάσεις της χοάνης του ραντάρ (antenna aperture). Είναι συνεπώς αντιληπτό ότι η χρήση χαμηλών συχνοτήτων και το μεγάλο μέγεθος της κεραίας είναι απαραίτητα συστατικά για την επίτευξη ανάλογων επιδόσεων.
Η ανάγκη για νέα επίγεια ραντάρ αεράμυνας για την ΠΑ προκύπτει τόσο σε επιχειρησιακό, όσο και σε τεχνολογικό επίπεδο. Αυτή τη στιγμή η ΠΑ διατηρεί σε υπηρεσία περίπου 27 ραντάρ, εκ των οποίων 12 τριών διαστάσεων (3D) και 15 δύο διαστάσεων (2D). Τα 15 δισδιάστατα ραντάρ, 12 MPDR-90, μέγιστου βεληνεκούς 90 χιλιομέτρων, και τρία AN/TPS-43, μέγιστου βεληνεκούς 470 χιλιομέτρων, είναι όλα ξεπερασμένα τεχνολογικά και σε φάση απόσυρσης.
Από τα 12 τρισδιάστατα ραντάρ τα πέντε είναι παλαιά και χρειάζονται αντικατάστασης. Πρόκειται για τα δύο HR-3000 και τα τρία S-743D. Τα υπόλοιπα επτά, δηλαδή το ένα AN/TPS-70, τα πέντε AR-327 Commander και το ένα RAT-31DL παραμένουν ικανά. Συνεπώς, η ΠΑ έχει άμεση ανάγκη αντικατάστασης, λόγω παλαιότητας και ξεπερασμένης τεχνολογίας, τουλάχιστον 19 ραντάρ, επτά μεγάλου βεληνεκούς και 12 μικρού βεληνεκούς.
Εκτός της παλαιότητας η ανάγκη για νέα ραντάρ εδράζεται και από επιχειρησιακούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα, είναι δεδομένο ότι σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία, όλα τα στατικά ραντάρ αεράμυνας, τόσο της Ελλάδας, όσο και της Τουρκίας, θα αποτελέσουν στόχους πρώτης προτεραιότητας. Και το ότι είναι στατικοί στόχοι, αυτό από μόνο τους μειώνει έως εκμηδενίζει το ποσοστό επιβίωσης τους.
Επιχειρησιακά λοιπόν πιστεύουμε ότι η όποια απόφαση προμήθειας νέων ραντάρ αεράμυνας θα πρέπει να αφορά σε κινητά συστήματα, πολύτιμο χαρακτηριστικό και πλεονέκτημα στον πόλεμο. Ο δεύτερος επιχειρησιακός λόγος είναι η ανάπτυξη και διάθεση ραντάρ τεχνολογίας AESA, τα οποία επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις.
Και ας μην ξεχνάμε ότι το Νοέμβριο του 2018 η τουρκική Aselsan ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκε η ανάπτυξη του κινητού ραντάρ επιτήρησης αέρος TEIRS (Taşınabilir Erken İhbar Radar Sistemlerinin), το οποίο αναπτύσσεται κατόπιν απαίτησης της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας για την προμήθεια τεσσάρων συστημάτων.
Το TEIRS, το οποίο ξεκίνησε την ανάπτυξη του το καλοκαίρι του 2016, χρησιμοποιεί υπό-συστήματα της επίσης τουρκικής AB Mikronano. Είναι ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA), ικανό να εντοπίσει σειρά στόχων όπως μαχητικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, μη-επανδρωμένα αεροχήματα (UAV) και επερχόμενα βλήματα. Το πρόγραμμα πλέον βρίσκεται σε φάση δοκιμών, ενώ η παράδοση του πρώτου ραντάρ στην Τουρκική Αεροπορία προσδιορίζεται για το 2021.
Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το συγκεκριμένο άρθρο αφορά σε σύγχρονα κινητά ραντάρ AESA και όχι σε στατικά.
Οι λύσεις που εντοπίσαμε είναι: Τα Giraffe-4A και Giraffe-8A της σουηδικής Saab, τα Ground Master-200 και Ground Master-400 της γαλλικής Thales, τα Kronos Grand και Kronos Land της ιταλικής Leonardo και το ELM-2084 της ισραηλινής ΙΑΙ (Israel Aerospace Industries).
Το Giraffe-4A είναι ένα τρισδιάστατο ραντάρ AESA πολλαπλών λειτουργιών όπως είναι η έρευνα και η επιτήρηση αέρος, η λειτουργία στο πλαίσιο αντιαεροπορικών συστημάτων και ο εντοπισμού εχθρικών πυρών πυροβολικού. Είναι ψηφιακό στη λειτουργία του, ενώ, σε ρόλο έρευνας και επιτήρησης αέρος το μέγιστο βεληνεκές του ανέρχεται στα 280 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τη Saab το Giraffe-4A, το οποίο φέρεται επί τροχοφόρου οχήματος 6 x 6, είναι ιδιαίτερα αξιόπιστο με την παρουσίαση μιας μείζονος βλάβης ανά 2.500 ώρες λειτουργίας, η οποία επιδιορθώνεται εντός 45 λεπτών. Επίσης μπορεί να εντοπίσει χαμηλά ιπτάμενους στόχους, οι οποίοι κινούνται με μικρή ταχύτητα, όπως τα UAV.
To radar Girafe 4A της SAAB ιδανική προσθήκη στους ΣΑ.
Το Giraffe-8A, το οποίο φέρεται επί τροχοφόρου οχήματος 8 x 8, είναι ραντάρ έρευνας και επιτήρησης αέρος ή λειτουργίας στο πλαίσιο αντιαεροπορικών συστημάτων. Το μέγιστο βεληνεκές του είναι της τάξεως των 470 χιλιομέτρων. Σημαντικό πλεονέκτημα για το Giraffe-8A είναι η ικανότητα του να εντοπίζει και να ανιχνεύει βαλλιστικά βλήματα μικρού, μέσου και μεγάλου βεληνεκούς, καθώς και η ικανότητα του να λειτουργεί παθητικά, όταν είναι συνδεδεμένου με δίκτυο αεράμυνας. Επίσης ενσωματώνει και σύστημα ηλεκτρονικών μέσων υποστήριξης (ESM).
Τέλος, τόσο το Giraffe-8A, όσο και το Giraffe-4A τα ραντάρ ενσωματώνουν τεχνολογία Νιτριδίου του Γαλλίου (GaN).
Η οικογένεια ραντάρ Ground Master της Thales αποτελείται από ραντάρ πολλαπλού ρόλου, με διαφορετικές δυνατότητες, ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη.
Όλα τα ραντάρ Ground Master έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν έγκαιρο εντοπισμό και προειδοποίηση με μεγάλη ακρίβεια με χαμηλό κόστος υποστήριξης.
Σύμφωνα με τη Thales τα Ground Master μπορούν να εντοπίσουν όλες τις αεροπορικές απειλές του σήμερα, όπως αεροσκάφη, UAV, ελικόπτερα, σε κίνηση ή σε αιώρηση, βλήματα, κατευθυνόμενα ή βαλλιστικά, βλήματα όλμων, ρουκέτες και πλοία σε μικρά, μεσαία και μεγάλα ύψη, καθώς και στην επιφάνεια της θάλασσας, κάτι που τα καθιστά ιδανικά για παράκτια άμυνα. Επίσης λειτουργούν και ως συστήματα C-RAM, όχι όμως στο κομμάτι της αναχαίτισης, αλλά σ’ αυτό του εντοπισμού.
Το Ground Master-200 φέρεται επί τροχοφόρου οχήματος 6 x 6 ή 8 x 8, επί κοινού εμπορευματοκιβωτίου (container) μήκους 20 μέτρων και βάρους λιγότερου των 10 τόνων. Συνεπώς μπορεί να τοποθετηθεί σε σταθερή θέση, ως στατικό ραντάρ. Ενσωματώνει τεχνολογία GaN, ενώ παρουσιάζει μια μείζονα βλάβη κάθε 3.000 ώρες λειτουργίας, η οποία απαιτεί μόλις 30 λεπτά χρόνο επιδιόρθωσης. Το μέγιστο βεληνεκές του είναι 250 χιλιόμετρα, ενώ μπορεί να εντοπίζει στόχους σε ύψος 80.000 ποδών (24.384 μέτρα).
Επίσης ενσωματώνει και σύστημα ηλεκτρονικών αντί-αντιμέτρων (ECCM), κάτι που το καθιστά βιώσιμο σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου και έντονων ηλεκτρονικών παρεμβολών. Το Ground Master-400 είναι μια έκδοση του Ground Master-200 με μεγαλύτερες επιδόσεις: 470 χιλιόμετρα μέγιστο βεληνεκές και 100.000 πόδια (30.480 μέτρα) μέγιστο ύψος εντοπισμού.
H ιταλική Leonardo διαθέτει τα ραντάρ της σειράς Kronos: Το Kronos Grand και το Kronos Land.
Το Kronos Grand είναι ραντάρ τεχνολογίας AESA, επιτήρησης και έρευνας αέρος και επιφανείας, αρά ιδανικό και για παράκτια άμυνα, ενώ μπορεί να παρέχει και υπηρεσίες ελέγχου πυρός, ταυτόχρονα και παράλληλα με τις διαδικασίες έρευνας. Δηλαδή η μια λειτουργία δεν αναιρεί την άλλη. Μπορεί να εντοπίσει και να ιχνηλατήσει αεροσκάφη, ελικόπτερα, UAV, σκάφη και πλοία, βλήματα, ρουκέτες και βλήματα πυροβολικού.
Το ραντάρ μπορεί να εγκατασταθεί σε σταθερή θέση στο έδαφος ή επί οχήματος. Η μέγιστη εμβέλεια του Kronos Grand είναι 300 χιλιόμετρα, ενώ το μέγιστο ύψος εντοπισμού είναι τα 30.000 πόδια (9.144 μέτρα). Το Kronos Land είναι ραντάρ μέγιστου βεληνεκούς 250 χιλιομέτρων, για μεγάλα επιβατικά αεροσκάφη, ή 140+ χιλιόμετρα για στόχους επιπέδου μαχητικού αεροσκάφους. Ωστόσο δεν μπορεί, σε σχέση με το Kronos Grand να εντοπίσει στόχους στη θάλασσα.
Το Kronos Grand
Έχει όμως τη δυνατότητα να παρέχει υπηρεσίες αντί-πυροβολικού, αλλά και διεύθυνσης και ελέγχου πυρός στα φίλια συστήματα πυροβολικού. Το σύστημα είναι πρωτίστως κινητό, αλλά μπορεί να εγκατασταθεί και σε σταθερό σημείο επί του εδάφους.
Το ισραηλινό ELM-2084 MMR (Multi-Mission Radar) είναι αυτοκινούμενο ραντάρ, τεχνολογίας AESA, με δυνατότητα επιτήρησης και έρευνας αέρος, δυνατότητα εντοπισμού πυρών πυροβολικού και παροχής υπηρεσιών διεύθυνσης και ελέγχου πυρών αντιαεροπορικών και αντιπυραυλικών συστημάτων.
Το μέγιστο βεληνεκές, για αποστολές επιτήρησης και έρευνας αέρος είναι 470 χιλιόμετρα, ενώ σε αποστολές εντοπισμού πυρών πυροβολικών το μέγιστο βεληνεκές είναι της τάξεως των 100 χιλιομέτρων. Ομοίως, στην πρώτη περίπτωση μπορεί να εντοπίσει 1.100 στόχους, ενώ στη δεύτερη 200 στόχους το λεπτό.
Τέλος ένα άλλο σύστημα άξιο αναφοράς είναι το σύστημα παθητικής παρακολούθησης στόχων χαμηλού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους όπως το VERA NG. Το σύστημα τσέχικης κατασκευής και προέλευσης μπορεί να παρακολουθεί έως 10.000 στόχους σε απόσταση έως και 400 χιλιόμετρα. ‘Έχει το εξαιρετικό γνώρισμα πως είναι πλήρως ευέλικτο ενώ οι συχνότητες στις οποίες λειτουργεί είναι μεταξύ 50 MHz – 18 GHz. Κάθε σύστημα αποτελείται από 4 σταθμούς εκ των οποίων: τρεις παθητικούς αισθητήρες και μια κεντρική μονάδα ελέγχου και συγκέντρωσης των πληροφοριών.
Σε κάθερ περίπτωση το παραπάνω σύστημα είναι μια καλή λύση όχι μόνον για τη προοπτική των τουρκικών F-35 εάν τελικά αποκτηθούν αλλά και για υφιστάμενες απειλές όπως τα Harpy δεδομένου πως το VERA NG λειτουργεί πλήρως παθητικά άρα δεν μπορεί να δεχθεί και εναντίον του αεροπορικές προσβολές από SEAD/ DEAD.
Κλείνοντας το παρόν αφιέρωμα οφείλουμε να τονίσουμε πως η απάντηση σε απειλές όπως το F-35 δεν είναι η απόκτηση F-35 αλλά η συγκρότηση μιας πολυστρωματικής άμυνας που θα αποτελείται από πλήθος συστημάτων με έμφαση στη διασύνδεση και την αλληλοεπικάλυψη. Όπως έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη κανένα οπλικό σύστημα δεν είναι άτρωτο ή ανίκητο. Επίσης, πολλές φορές το βλέμμα μας πέφτει πάνω στο F-35 ξεχνώντας άλλα οπλικά συστήματα της Τουρκίας όπως τα βλήματα SOM ή τους βαλλιστικούς πυραύλους που είναι εξίσου σοβαρές απειλές.
Ήδη προγραμματίζουμε ένα αναλυτικό άρθρο αναφορικά με τα θέματα ηλεκτρονικού πολέμου και τις μεγάλες ανάγκες που έχει η Π.Α.
