Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Και αποκαλύπτουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η απόφαση – έστω – προμήθειας νέων μαχητικών αεροπλάνων, είναι δύσκολο να παρθεί μέχρι το 2025. Ίσως και μέχρι το 2030. Το κόστος για την απόκτηση μίας ακόμη Μοίρας μαχητικών Rafale, με την υποστήριξη και τα όπλα τους, υπολογίζεται υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις ότι θα κυμανθεί στα δύο δισεκατομμύρια ευρώ ( https://defencereview.gr/oi- logoi-poy-epivalloyn-tin-apoktisi-k/ ). Παράλληλα, η αμερικανική Lockheed Martin Aeronautics κοστολόγησε το ελληνικό αίτημα για την αγορά 20 F-35A με υποστήριξη και εκπαιδεύσεις, στα τρία δισεκατομμύρια δολάρια ( https://defencereview.gr/polemiki- aeroporia-ena-vima-pio-konta/ )…
Ο ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλος έκανε λόγο για την επιλογή και προμήθεια 40 νέων μαχητικών μέχρι το έτος 2025. Διευκρινίζοντας ότι αναφέρεται σε πρόσθετα Rafale και μία Μοίρα F-35A ( https://defencereview.gr/yetha-apo-eav-i-pa-odeyei-sto-f-35/ ). Μένει να δούμε που θα βρεθούν τα κονδύλια που απαιτεί μία τέτοια ενέργεια με δεδομένες τις ανάγκες και των δύο άλλων Κλάδων των ΕΔ, ενώ δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι θα απαιτηθεί και σημαντικός χρόνος για την υλοποίησή της.
Το ποσό των πέντε κατά προσέγγιση δισεκατομμυρίων ευρώ (ή δολαρίων…) που απαιτείται επομένως για την απόκτηση 40 πρόσθετων μαχητικών, είναι ταυτόχρονα και το ποσό (πάλι κατά προσέγγιση…) που θα απαιτηθεί για τις νέες φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού, τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων φρεγατών MEKO 200HN και τις μονάδες της ενδιάμεσης λύσης.
Τούτων λεχθέντων, η συνολική δαπάνη και για τα δύο προγράμματα ξεπερνά τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ (ή δολάρια…) τη στιγμή που ήδη πρέπει να αποπληρωθούν 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ (για τα 18 Rafale F3R και τα όπλα που θα φέρουν) μέχρι το 2025, καθώς και τα 600 εκατομμύρια δολάρια (μέσω FMS) που θα κοστίσουν τα εφτά ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα MH-60R (έχουν παραγγελθεί τα τέσσερα προς το παρόν…).
Οι ΗΠΑ ξεκαθάρισαν από την άλλη πλευρά, ότι το F-35 θα διατεθεί στην Ελλάδα σε μεταγενέστερο χρόνο, απαντώντας σε ελληνικό αίτημα για την άμεση απόκτηση έξι μεταχειρισμένων αεροσκαφών και κατόπιν μίας πλήρους Μοίρας. Δηλαδή μετά το 2027-2028 (https://defencereview.gr/tzefri-paiat-o-dromos-gia-tin-apoktis/). Επομένως δεν μπορούμε να μιλάμε για F-35 εντός της τρέχουσας δεκαετίας για λόγους που έχουν να κάνουν με την πολιτική ισορροπιών των ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά και την ανατολική Μεσόγειο όσο και με την αδράνεια σε θεσμικό επίπεδο της ελληνικής πλευράς να κινηθεί έγκαιρα προς την απόκτηση του μαχητικού 5ης γενιάς.
Από την άλλη πλευρά δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τη διάθεση μαχητικών Mirage 2000-9 ή F-16E/F Block 60. Ο λόγος είναι ότι όλες οι ενδείξεις και τα στοιχεία αποκαλύπτουν πως το πρόγραμμα προμήθειας των 50 F-35A που υπογράφηκε με την προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ στις 20 Ιανουαρίου του 2021, λίγες μόλις ώρες πριν από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τζοσεφ Μπάϊντεν (https://defencereview.gr/ypografike-to-symvolaio-promitheias-50-f-35a-l/), θα καθυστερήσει μετά από απόφαση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης να επανεξετάσει τη σύμβαση.
Πράγμα που σημαίνει ότι αν αυτή η επανεξέταση καθυστερήσει την υλοποίηση της συμφωνίας κατά έξι μήνες, οι πρώτες παραδόσεις θα μετατεθούν για το 2028, αντί του 2027. Στην καλύτερη των περιπτώσεων τα ΗΑΕ θα εντάξουν δηλαδή το νέο τύπο σε υπηρεσία εντός του 2029-2030. Επομένως, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου να περιμένει ενίσχυση του στόλου των μαχητικών της, σε μία περίπου δεκαετία από τώρα!
Το δεδομένο αυτό μπορεί να αλλάξει και σε περίπτωση που τα ΗΑΕ προβούν σε παραγγελία μαχητικών Rafale. Κάτι που θα πρέπει να θεωρείται απίθανο, καθώς δεν υπάρχουν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις μεταξύ Γαλλίας και ΗΑΕ για το συγκεκριμένο ζήτημα εδώ και πολλά χρόνια… Υπάρχει πιθανότητα βέβαια αυτή η διαδικασία να επανεκκινήσει, αλλά τώρα δεν προκύπτει από πουθενά.
Δεν πιστεύουμε ότι αυτό θα συμβεί για πολλούς λόγους που δεν μπορούμε να αναλύσουμε τώρα. Όπως και να έχουν τα πράγματα, ακόμη και οι σκέψεις που έχουν εκφραστεί για αναθεώρηση του σχεδιασμού της Αεροπορίας των ΗΠΑ για την εκ νέου προμήθεια μαχητικών F-16 σε συνδυασμό με περιορισμό του αριθμού των F-35A, συνηγορούν στο να αναβαθμιστούν όλα τα ελληνικά μαχητικά του τύπου και να αγοραστούν νέα όπλα.
Είναι η πλέον οικονομική και αποδοτική λύση και παράλληλα μία ενέργεια που θα δώσει το χρόνο στην Πολεμική Αεροπορία, αλλά και την ευχέρεια, να καθορίσει τις προτεραιότητές της για την επόμενη δεκαετία, απευθυνόμενη πιθανότατα σε συνδυασμό επανδρωμένων και μη μαχητικών για την κάλυψη των μελλοντικών επιχειρησιακών της αναγκών.
Οι επιλογές που υπάρχουν λοιπόν για την διατήρηση του αξιόμαχου της Πολεμικής Αεροπορίας στα υψηλότερα δυνατά επίπεδα με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, είναι συγκεκριμένες και επιβάλλονται και από την αναγκαιότητα κάλυψης των εξοπλιστικών απαιτήσεων και των δύο άλλων Κλάδων των ΕΔ. Και είναι οι εξής δύο: Εκσυγχρονισμός του συνόλου των μαχητικών F-16C/D Block 30 και Block 50 σε συνδυασμό με αγορά πρόσθετων Rafale, εφόσον προκύψουν τα 12 μεταχειρισμένα αεροσκάφη που προτείνονται στην Κροατία…
Η κυβέρνηση της χώρας αυτής έχει ανακοινώσει ότι η τελική επιλογή του νέου τύπου που θα αντικαταστήσει τα απαρχαιωμένα MiG-21 της Αεροπορίας της, θα γίνει εντός του πρώτου τριμήνου του 2021. Οπότε κοντός ψαλμός αλληλούϊα… Η προμήθεια 22 έως 24 ακόμη μαχητικών Rafale σε συνδυασμό με τον εκσυγχρονισμό όλων των F-16, πέραν όλων των άλλων πλεονεκτημάτων που θα φέρει με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, θα δώσει στην Πολεμική αεροπορία και τη δυνατότητα να αξιοποιήσει μία μεγάλη γκάμα πραγματικά σύγχρονων όπλων. Στα οποία και πρέπει να γίνει η σημαντικότερη επένδυση…
O αμερικανικός AIM-120D AMRAAM σε σχέση με τον ευρωπαϊκό METEOR
Έχει ήδη αποδεσμευθεί σε Βρετανία, Καναδά, Δανία και Αυστραλία. Δεν γνωρίζουμε αν θα αποδεσμευθεί και στην Ελλάδα. Αυτό που με βεβαιότητα γνωρίζουμε, είναι ότι ο AIM-120D AMRAAM αναπτύχθηκε ώς η άμεση απάντηση, το απευθείας ανταγωνιστικό όπλο του ευρωπαϊκού METEOR. H Lockheed Martin βέβαια βρίσκεται από το 2016-2017 στη διαδικασία ανάπτυξης του εντελώς νέου AIM-260 Joint Advanced Tactical Missile (JATM), αλλά αυτό θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό, ξεχωριστό αφιέρωμα.
Ο ευρωπαϊκός METEOR εξακολουθεί να παραμένει οδηγός των εξελίξεων, αφού με τους νεοτερισμούς και τη φιλοσοφία που εισήγαγε, αλλάζει πλέον τα δεδομένα στην εναέρια μάχη μέσων και μεγάλων αποστάσεων (BVR) (https://defencereview.gr/polemiki-aeroporia-oi-logoi-poy-epiva/). Παρακάτω αναλύουμε ποιοι ακριβώς είναι αυτοί οι νεοτερισμοί και η νέα φιλοσοφία.
Για λόγους οικονομίας χρόνου και χρήματος, οι Αμερικανοί αντέγραψαν κάποια από τα χαρακτηριστικά του METEOR. Όχι όλα… Δεν υιοθέτησαν το μεταβαλλόμενης ώσης (VFDR: Variable Flow Ducted Rocket) προωστικό σύστημα του ευρωπαϊκού πυραύλου, πράγμα που σημαίνει ότι ο ΑΙΜ-120D λειτουργεί όπως όλοι οι κλασσικοί BVR πύραυλοι αέρος – αέρος και όπως οι προγενέστερες εκδόσεις του.
Δηλαδή επιταχύνει μετά την εκτόξευσή του προς το στόχο, από τον πυραυλοκινητήρα του μέχρι την εξάντληση του στερεού καυσίμου που φέρει. Κατόπιν βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην κινητική του ενέργεια, με ότι αυτό συνεπάγεται για την κρίσιμη τερματική φάση πρόσκτησης του στόχου. Την πραγματική του δυνατότητα να παρακολουθήσει με άλλα λόγια τους ελιγμούς διαφυγής του στόχου, διατηρώντας επαρκή κινητική ενέργεια και επομένως και ελικτική ικανότητα.
Θέτοντάς το διαφορετικά, θεωρείται αμφίβολο το εάν ο ΑΙΜ-120D έχει την ίδια ΝΕΖ (No Escape Zone) σε σχέση με τον ΜΕΤΕΟR, παρά τη μεγαλύτερη ακτίνα του. Που παραμένει απόρρητη. Πολλές πηγές αναφέρουν ότι φτάνει μέχρι και τα 100 μίλια (περί τα 150-160 χιλιόμετρα), ενώ άλλες την περιορίζουν μεταξύ 75 και 80 μιλίων.
Ο ΜΕΤΕΟR εν αντιθέσει, μπορεί να θεωρηθεί και το πρώτο BVR όπλο τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ – Artificial Intelligence). To σύστημα καθοδήγησής του είναι σεταρισμένο-προγραμματισμένο να επιλέγει τη συντομότερη διαδρομή προς το στόχο. Ο αυλωθητής (Ramjet) που χρησιμοποιεί μπαίνει σε λειτουργία πλεύσης (cruise mode) με οικονομικά στοιχεία, μετά την εκτόξευση και την αρχική του επιτάχυνση μέσω booster, με σκοπό να εξοικονομηθεί στερεό καύσιμο για την τερματική φάση. Όπου ο πύραυλος χρειάζεται κινητική ενέργεια για να ελιχθεί, ή και να επιταχύνει αν χρειαστεί για να προλάβει ένα στόχο που απομακρύνεται για να διαφύγει!
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η ΝΕΖ του METEOR είναι τόσο μεγάλη. Το πλήρωμα του μαχητικού – φορέα μπορεί να τον ανακατευθύνει σε εναλλακτικούς στόχους μέσω του αμφίδρομου (two way) data link που διαθέτει. Το ίδιο ισχύει και για τον AIM-120D που όπως και ο METEOR, μέσω του νέας γενιάς αμφίδρομης επικοινωνίας data link που φέρει, μπορεί να δέχεται στοιχεία ταχύτητας, θέσης και ύψους του στόχου καθόλη τη διαδρομή του και ανά πάσα στιγμή και από άλλες πλατφόρμες.
Όπως μαχητικά, αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (AEW&C), αλλά και πλατφόρμες ISR. H σημαντικότερη διαφοροποίηση του METEOR έγκειται στο ότι το πλήρωμα του μαχητικού – φορέα, παρακολουθεί συνεχώς το πόσο καύσιμο διαθέτει ο πύραυλος, ποια είναι η ταχύτητά του, και το ποια διαδρομή (τροχιά) ακολουθεί. Στοιχεία που καθιστούν πολύ πιο άμεση και εύκολη τη λήψη ορθών αποφάσεων ως προς την ανακατεύθυνση του προς άλλο στόχο.
Στο πίσω τμήμα του Meteor είναι εγκατεστημένο το σύστημα ζεύξης δεδομένων και το σύστημα ελέγχου των ηλεκτρονικών και του κινητήρα EPCU (Electronics & Propulsion Control Unit). Το EPCU λαμβάνει δεδομένα από τον αισθητήρα, την αδρανειακή μονάδα καθοδήγησης και το σύστημα ζεύξης δεδομένων και υπολογίζει την απόσταση του στόχου, το υψόμετρο, ενώ καταγράφει και το διαθέσιμο καύσιμο. Επίσης είναι το σύστημα που δίνει τις εντολές αυξομείωσης της ώσης.
Από εκεί και πέρα οι ενεργοί ερευνητές ραντάρ των δύο πυραύλων, παρουσιάζουν μέσω λογισμικού και ικανότητας ενίσχυσης ισχύος σήματος εκπομπής, αυξημένη αντοχή σε περιβάλλον ισχυρών ηλεκτρονικών αντιμέτρων (ECM), ενώ έχουν και ικανότητα εγκλωβισμού πηγών εκπομπής αντιμέτρων! Μπορούν δηλαδή να κατευθυνθούν στο αεροσκάφος που προσπαθεί αν τους τυφλώσει, εφόσον βρίσκεται σε προσιτή απόσταση. Ο κατασκευαστής του AIM-120D επίσης διευκρινίζει ότι ο νέος ενεργός ερευνητής που φέρει, μπορεί να εγκλωβίσει στόχους σε μεγαλύτερες γωνίες εκτός του διαμήκη άξονα του πυραύλου (off boresight).
Ο AIM-120D διατηρεί τις ίδιες διαστάσεις με τις προγενέστερες εκδόσεις προκειμένου να μπορεί να χρησιμοποιεί τους ίδιους φορείς ανάρτησης οπλισμού και να χωρά στις ίδιες καταπακτές στα μαχητικά χαρακτηριστικών stealth. Επομένως δεν χρειάζεται να επανέλθουμε στα νούμερα αυτά (https://defencereview.gr/vlimata-aim-120c7-amraam-gia-tin-toyrkia/). Στοιχεία σε ότι αφορά στο βάρος του, δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα. Εικάζεται ότι είναι μεγαλύτερο σε σχέση με αυτό του C7, λόγω της μεγαλύτερης ποσότητας στερεού καυσίμου που πιθανότατα φέρει.
H παγκόσμια και η ελληνική προοπτική του τελευταίου AMRAAM
Είναι πολλά τα στοιχεία που δεν έχουν ακόμη γίνει γνωστά σχετικά με την τελευταία έκδοση του AMRAAM. Αργά ή γρήγορα θα γίνει και αυτό από τη στιγμή που έχει ήδη συγκεντρώσει σημαντικές παραγγελίες από πέντε τουλάχιστον χώρες (ΗΠΑ, Αγγλία, Δανία, Καναδάς και Αυστραλία). Το πραγματικά ενδιαφέρον είναι ότι σήμερα, σε αντίθεση με το ότι συνέβαινε πριν από 30 σχεδόν χρόνια, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ΄90 όταν ο ΑΙΜ-120Α εντασσόταν σε υπηρεσία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, έχει έναν σοβαρότατο ανταγωνιστή που ακούει στο όνομα Meteor.
Ήδη το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας έχει αποφασίσει την πιστοποίηση του ευρωπαϊκού όπλου ( https://defencereview.gr/i-raf-pistopoiei-vlimata-meteor-kai-spear-sta-f-35-lightning-ii/) στα F-35B που αξιοποιεί επιχειρησιακά η RAF σε συνεργασία με το RN (Royal Navy) και θεωρείται δεδομένο ότι όταν η διαδικασία αυτή ολοκληρωθεί, θα ακολουθήσουν και άλλοι Ευρωπαίοι χρήστες του αμερικανικού μαχητικού 5ης γενιάς (Ολλανδία, Βέλγιο, Νορβηγία, Δανία).
Το πραγματικά εκπληκτικό είναι ότι ακόμη και οι Αμερικανοί εξετάζουν το ενδεχόμενο πιστοποίησης του Meteor σε δικά τους μαχητικά (F/A-18E/F Block III, F-15EX ακόμα και F-22) που είναι εξοπλισμένα με ραντάρ AESA, δεδομένου ότι έτσι μπορούν να εκμεταλλευτούν τις πλήρεις δυνατότητες του, όσο και του ΑΙΜ-120D. Όσο για την ακτίνα του τελευταίου, πρόκειται προφανώς για την απόσταση που μπορεί να καλύψει το όπλο μέχρι να εξαντληθεί η κινητική του ενέργεια σε βαθμό που να μην μπορεί να διατηρήσει οριζόντια πλεύση.
Δεν έχει προβλεφθεί δηλαδή η ανάγκη εκτέλεσης ελιγμών. Εφόσον το όπλο χρειαστεί να ελιχθεί για να κυνηγήσει έναν στόχο, θα εξαντλήσει την κινητική του ενέργεια σε μικρότερη απόσταση. Το ίδιο δεν ισχύει και για τον Meteor; Δεν το γνωρίζουμε από τη στιγμή που η ώση που παράγει ο κινητήρας του είναι μεταβαλλόμενη… Δεν έχει διευκρινιστεί αν η μέγιστη ακτίνα του Meteor είναι καταγεγραμμένη με τον κινητήρα του να λειτουργεί με πλήρη στοιχεία ή όχι. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η ακτίνα των δύο όπλων είναι συγκρίσιμη.
Σε ότι αφορά στη σημαντικά μεγαλύτερη ακτίνα του -D σε σχέση με τον -C7 μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι επιτεύχθηκε όπως και η μεγαλύτερη ακτίνα του MICA NG σε σχέση με τον MICA. Λόγω των μικρότερων διαστάσεων και όγκου ηλεκτρονικών της μονάδας καθοδήγησης και του ενεργού αισθητήρα ραντάρ, προέκυψε περισσότερος χώρος για στερεό καύσιμο. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν έχει αναπτυχθεί από τους Αμερικανούς κάποιο νέο είδος στερεού καυσίμου με πιο αργό ρυθμό καύσης και την ίδια απόδοση.
Η δική μας Πολεμική Αεροπορία έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει εντός της τρέχουσας δεκαετίας τον ΑΙΜ-120D στα εκσυγχρονισμένα F-16V. Παράλληλα με τον Meteor στα Rafale. Βέβαια λόγω του εξελιγμένου αμφίδρομου data link, η τελευταία έκδοση του AMRAAM μπορεί να αξιοποιηθεί ακόμη και από τα F-16C/D Block 30 και Block 50, επειδή μπορεί να λαμβάνει στοιχεία στοχοποίησης και από πλατφόρμες όπως τα EMB-145H AEW&C και τα εκσυγχρονισμένα P-3H. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Καναδάς σκοπεύει να εκμεταλλευτεί το συγκεκριμένο όπλο στα απαρχαιωμένα CF-18 που αξιοποιεί επιχειρησιακά από το πρώτο μισό της δεκαετίας του ‘80!
Εφόσον και οι παλιές εκδόσεις του F-16 εκσυγχρονιστούν μέσω της εκμετάλλευσης των συστημάτων που θα προέλθουν από τα F-16V, η αξιοποίηση του ΑΙΜ-120D θα γίνει υπό ακόμη καλύτερες προϋποθέσεις.
Τα στοιχεία κόστους
Υπό την προϋπόθεση ότι ο μεγάλης ακτίνας ΑΙΜ-120D θα αποδεσμευθεί στην Ελλάδα, κάτι που θεωρούμε απόλυτα λογικό λόγω της ανάπτυξης του νέας γενιάς AIM-260 JATM (https://defencereview.gr/aim-260-to-ypo-anaptyxi-vlima-poy-tha-antikat/), το κόστος ανά μονάδα εκτιμάται στα 3,3 περίπου εκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα. Είναι συγκρίσιμο άμεσα με αυτό του Meteor δηλαδή και προκύπτει από τις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί μέχρι σήμερα.
Οι Βρετανοί μέσω παραγγελίας 200 μονάδων (https://www.dsca.mil/press-media/major-arms-sales/united-kingdom-aim-120d-advanced-medium-range-air-air-missile-amraam) το 2018, θα καταβάλλουν 650 εκατομμύρια δολάρια. Κόστος ανά μονάδα 3,25 εκατομμύρια δολάρια δηλαδή.
Ο Καναδάς για 32 μόλις AIM-120D και 18 εκπαιδευτικούς (CATM-Captive Air Training Missile) θα καταβάλει 140 εκατομμύρια δολάρια, ενμώ η Αυστραλία που έχει υπογράψει και την μεγαλύτερη παραγγελία για 450 μονάδες μαζί με 40 εκπαιδευτικούς εξοπλισμένους με συστήματα τηλεμετρίας και 10 μονάδες καθοδήγησης (Guidance Sections) θα πληρώσει 1,22 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.
Τέλος, η Δανία (https://defencereview.gr/228-aim-120d-amraam-gia-megali-vretania-kai-dania/) για την προμήθεια 28 μονάδων και μίας πρόσθετης μονάδας καθοδήγησης, κατέβαλλε 90 εκατομμυρία δολάρια (3,214 εκατομμύρια ανά μονάδα).
Για τον MICA NG θα ακολουθήσει ξεχωριστό αφιέρωμα.
