Ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) βρίσκεται σε αρχικό στάδιο ενδιαφέροντος απόκτησης μεταχειρισμένων τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης Bradley από τα αποθέματα του Αμερικανικού Στρατού. Η τελευταία ενημέρωση που έχουμε είναι ότι ο ΕΣ ενδιαφέρεται για την προμήθεια 200-350 οχημάτων και ότι οι Αμερικανοί έχουν απαντήσει ότι Bradley της αρχικής έκδοσης M2A0 υπάρχουν διαθέσιμα, ενώ δεν έχουν απαντήσει ακόμα για τη διαθεσιμότητα οχημάτων της έκδοσης M2A2 ODS (Operation Desert Storm), που είναι η έκδοση που θέλει ο ΕΣ. Συνεπώς, το θέμα των Bradley είναι ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο. Το μόνο βέβαιο είναι το ενδιαφέρον του ΕΣ.
Με βάση αυτά τα δεδομένα και τις τελευταίες εξελίξεις, που αφορούν στο μέλλον των Bradley, στον Αμερικανικό Στρατό, καταθέτουμε τις σκέψεις μας για το αν αξίζει ή όχι η απόκτηση τους, ιδιαίτερα στην αρχική έκδοση M2A0, αλλά και για τις εναλλακτικές λύσεις. Η έκδοση M2A0 εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1981. Μιλάμε δηλαδή για οχήματα ηλικίας 39 ετών, τα οποία δεν έχουν υποστεί κανένα πρόγραμμα αναβάθμισης από το 1981 και μετά. Αυτή η παράμετρος είναι ίσως η μεγαλύτερη απόδειξη του βαθμού παραμέλησης των τεθωρακισμένων οχημάτων του ΕΣ: Το έτος 2020 συζητάμε για την απόκτηση οχημάτων ηλικίας 39 ετών, με τεχνολογία και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά της δεκαετίας του 1980 και αμφίβολης τεχνικής κατάστασης, τα οποία όμως είναι καλύτερα απ’ αυτά που έχουμε.
Το Bradley M2A0 μπορεί να μεταφέρει εννέα (9) άτομα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός και εξαμελή ομάδα). Το βάρος μάχης του είναι 25,1 τόνοι και οι διαστάσεις του είναι (μήκος x πλάτος x ύψος) 6,55 μέτρα x 3,61 μέτρα x 3,02 μέτρα. Ενσωματώνει πετρελαιοκινητήρα Cummins VTA-903T μέγιστης ισχύος 500 ίππων. Η μέγιστη ταχύτητα του σε οδό είναι 66 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ, ως αμφίβιο, κινείται με μέγιστη ταχύτητα 7 χιλιόμετρα την ώρα. Η εμβέλεια του, στην ξηρά, είναι περί τα 483 χιλιόμετρα. Η θωράκιση του το προστατεύει απολύτως από φυσίγγια διαμετρήματος έως 14,5 χιλιοστά.
Ο κύριος οπλισμός του είναι ένα (1) πυροβόλο Μ242 των 25 χιλιοστών και ένα (1) συζυγές πολυβόλο Μ240C των 7,62 χιλιοστών. Επίσης ενσωματώνει διπλό εκτοξευτή αντιαρματικών βλημάτων Basic TOW μέγιστου βεληνεκούς 3 χιλιομέτρων. Το κύριο πυροβόλο έχει 300 φυσίγγια έτοιμα προς βολή και άλλα 600 σε αποθήκευση, ενώ το συζυγές πολυβόλο έχει 800 φυσίγγια έτοιμα προς βολή και άλλα 1.400 σε αποθήκευση. Συνολικά το όχημα μεταφέρει επτά (7) αντιαρματικά βλήματα Basic TOW, δύο (2) έτοιμα προς βολή και πέντε (5) σε αποθήκευση. Επίσης, το όχημα ενσωματώνει αποστασιόμετρο λέιζερ και θερμικό σύστημα.
Όπως προείπαμε, αν και εφόσον αποκτηθούν τα Bradley λογικά θα αντικαταστήσουν οχήματα M-113A1, που ήδη είναι ηλικίας 50-55 ετών, αφού κατασκευάστηκαν το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960. Ωστόσο, τα Bradley M2A0, για να παραμείνουν ικανά για 15-20 χρόνια ακόμα (ο Αμερικανικός Στρατός σχεδιάζει να διατηρήσει τα Bradley σε υπηρεσία μέχρι το 2035-2040, αλλά στις εκδόσεις M2A4 και M2A5) θα πρέπει αναγκαστικά να αναβαθμιστούν, κάτι που φυσικά σημαίνει κόστος, εκτός βέβαια από το απολύτως αναγκαίο κόστος δημιουργίας της απαραίτητης υποδομής υποστήριξης, που πρέπει να καταβληθεί.
Πόσο είναι αυτό το κόστος; Σίγουρα μεγάλο, αν κρίνουμε από την περίπτωση της Κροατίας, η οποία θα αποκτήσει 84 Bradley M2A2 ODS (Operation Desert Storm), εκ των οποίων 60 θα αξιοποιηθούν επιχειρησιακά και 24 θα αξιοποιηθούν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών. Πριν την παράδοση τους τα οχήματα θα υποβληθούν σε πρόγραμμα επιθεώρησης, αποκατάστασης και περιορισμένης αναβάθμισης. Σύμφωνα με τον Υπουργό Άμυνας της Κροατίας, Damir Krstičević, το συνολικό κόστος της αναβάθμισης και της δημιουργίας της αναγκαίας υποδομής υποστήριξης ανέρχεται στα $ 2-3 εκατομμύρια ανά όχημα (δηλαδή $ 120-180 εκατομμύρια και για τα 60 οχήματα).
Και μιλάμε για κόστος, το οποίο αφορά στην αναβάθμιση οχημάτων της έκδοσης M2A2 ODS, η οποία αναπτύχθηκε το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, με βάση τα συμπεράσματα από τον Πόλεμο του Κόλπου (1991). Σε σχέση με τα M2A0, τα M2A2 ODS, ενσωματώνουν αρκετές βελτιώσεις, δηλαδή όσες προέκυψαν από την αναβάθμιση του 1986 (έκδοση M2A1) και την αναβάθμιση του 1988 (M2A2), συν όσες προβλέπονται για την έκδοση M2A2 ODS. Οι αναβαθμίσεις της έκδοσης M2A1 περιλαμβάνουν την πιστοποίηση της χρήσης των βλημάτων των εκδόσεων TOW II, μέγιστου βεληνεκούς 3,75 χιλιομέτρων, την ενσωμάτωση ενός νέου συστήματος ΡΒΧ πολέμου (ραδιολογικός, βιολογικός και χημικός) και την εγκατάσταση ενός νέου συστήματος κατάσβεσης πυρκαγιάς.
Οι αναβαθμίσεις της έκδοσης M2A2 είναι περισσότερες και πιο εκτεταμένες. Αρχικά αντικαταστάθηκε ο πετρελαιοκινητήρας με τον ισχυρότερο Cummins VTA-903T μέγιστης ισχύος 600 ίππων, ενώ υπήρξαν και εργονομικές αλλαγές στο εσωτερικό του οχήματος, στο τμήμα της αποθήκευσης των πυρομαχικών. Η θωράκιση του οχήματος αυξήθηκε σημαντικά με την τοποθέτηση εσωτερικού προστατευτικού πλέγματος (Spall Liners), εξωτερικής θωράκισης, για προστασία από φυσίγγια διαμετρήματος έως 30 χιλιοστά, και υποδομής για την εγκατάσταση επιπλέον θωράκισης τύπου ERA (Explosive Reaction Armor).
Οι βελτιώσεις αυτές, παρά το ότι βελτιώνουν σημαντικά την αρχική έκδοση M2A0 αποδείχθηκαν, το 1991, δηλαδή σ’ έναν πόλεμο προ 29 ετών, ανεπαρκείς. Γι’ αυτό και η έκδοση M2A2 ODS ενσωματώνει εκτεταμένες βελτιώσεις: Εγκατάσταση νέου αποστασιόμετρο λέιζερ ασφαλέστερο για τα μάτια, εγκατάσταση τακτικού συστήματος πλοήγησης με δέκτη GPS και ψηφιακή πυξίδα, εγκατάσταση του υπέρυθρου συστήματος οδήγησης DVE (Driver’s Vision Enhancer), εγκατάσταση του ψηφιακού συστήματος επικοινωνιών και πληροφοριών FBCB2 (Force XXI Battle Command Brigade and Below) και εγκατάσταση ενός συστήματος εντοπισμού επερχόμενου αντιαρματικού βλήματος. Επίσης, έγιναν και εργονομικές βελτιώσεις στο εσωτερικό του οχήματος (νέα καθίσματα, προσθήκη δέκατου καθίσματος, σημείο θέρμανσης μερίδας τροφής, ηλεκτρικό σύστημα ελέγχου της θύρας επιβίβασης και αποβίβασης και εξωτερικά σημεία ανάρτησης ατομικών ειδών).
Σύμφωνα με τον Υπουργό Άμυνας της Κροατίας η αναβάθμιση των 60 M2A2 ODS, με κόστος $ 2-3 εκατομμύρια ανά όχημα, θα αφορά επιλεκτικά υπό-συστήματα του οχήματος, η υποστήριξη των οποίων έχει τερματιστεί από τη γραμμή παραγωγής και δεν θα αφορά την αναβάθμιση τους στην έκδοση M2A3, που είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη και αφορά σε βελτιώσεις στον τομέα της πρόσκτησης στόχου, με την ενσωμάτωση των συστημάτων CIV (Commander’s Independent Viewer) και IBAS (Improved Bradley Acquisition Subsystem), της διαχείρισης της κίνησης του πύργου, με την ενσωμάτωση του συστήματος TDS (Turret Drive System), της επίγνωσης της τακτικής κατάστασης, της βελτίωσης της διαδικασίας διαχείρισης και διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, τον έλεγχο των πυρών, της διοίκησης, του ελέγχου και των πληροφοριών, με την ενσωμάτωση του συστήματος IC3 (Integrated Communications, Command, and Control), της πλοήγησης, της διάγνωσης βλαβών και της ασφάλειας και προστασίας του οχήματος.
Αν λοιπόν η Κροατία καλείται να δαπανήσει $ 2-3 εκατομμύρια ανά όχημα, σύμφωνα με τον δικό της προϋπολογισμό, για τη δημιουργία της αναγκαίας υποδομής και τη μερική αναβάθμιση του M2A2 ODS, που ήδη είναι κατά πολύ αναβαθμισμένο από τα M2A0, τότε το πιθανό κόστος αναβάθμισης των M2A0 στο επίπεδο των κροατικών Bradley θα είναι σημαντικό αυξημένο, τουλάχιστον στα $ 3-4 εκατομμύρια ανά όχημα, ίσως και παραπάνω, δεδομένου ότι στο κόστος θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος των βελτιώσεων των δύο (2) προγενέστερων εκδόσεων, δηλαδή της έκδοσης M2A1 και M2A2.
Αν ο ΕΣ αποκτήσει Bradley της έκδοσης M2A0 και τα διατηρήσει σε υπηρεσία ως έχουν το μόνο που θα έχει καταφέρει είναι να απαλλαγεί από ισάριθμα, παλαιότερα M-113A1. Ωστόσο, δεν θα πετύχει να αποκτήσει ένα τεθωρακισμένο όχημα μάχης ικανότερο των 1.201 τουρκικών ACV-15, αν και τα δύο (2) οχήματα θα μοιράζονται το ίδιο διαμέτρημα πυροβόλου. Υπενθυμίζουμε ότι από τα 1.201 ACV-15 τα 135 φέρουν τον πύργο μάχης United Defense-25 (θα αντικατασταθεί με τον τηλεχειριζόμενος πύργος Nefer της Aselsan, με διατήρηση του οπλισμού), με κύριο πυροβόλο ΚΒΑ-ΒΟ2 των 25 χιλιοστών και συζυγές πολυβόλο MAG-58 των 7,62 χιλιοστών. Τα υπόλοιπα 1.066 ACV-15 φέρουν τον πύργο Dragar, με το πυροβόλο 25M-811 των 25 χιλιοστών και συζυγές πολυβόλο MG-3 των 7,62 χιλιοστών.
Από την άλλη η ένταξη τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης ηλικίας 39 ετών, με σοβαρές επιχειρησιακές αδυναμίες στο σημερινό πεδίο μάχης και αμφίβολη τεχνική κατάσταση, μόνο και μόνο για την αντικατάσταση οχημάτων μεγαλύτερης ηλικίας και με σοβαρότερες επιχειρησιακές αδυναμίες, δεν είναι ορθολογική επιλογή. Αν ο ΕΣ θέλει να M2A0 με την προοπτική να τα αναβαθμίσει, ας υποθέσουμε στο επίπεδο M2A2 ODS, θα πρέπει να δαπανήσει $ 1,05-1,4 δισεκατομμύρια (για 350 οχήματα, με βάση το κροατικό πρόγραμμα, για την αναβάθμιση και τη δημιουργία υποδομής, και το επιπλέον κόστος των βελτιώσεων των εκδόσεων M2A1/A2). Προφανώς, η επιλογή της αναβάθμισης τους στην έκδοση M2A3 ή στην ακόμα ικανότερη έκδοση M2A4 ενέχει πολλαπλάσιο κόστος.
Η τελευταία έκδοση του Bradley (M2A4) είναι αποτέλεσμα των συμπερασμάτων από τον πόλεμο στο Ιράκ (2003). Το κύριο συμπέρασμα ήταν ότι η προσθήκη επιπλέον θωράκισης ERA οδήγησε σε συμβιβασμούς στην εργονομία, το βάρος και την ισχύ του οχήματος. Σε πρώτη φάση, το πρόγραμμα ECP (Engineering Change Proposals) αφορά στην αποκατάσταση των κινηματικών επιδόσεων του οχήματος και την ικανότητας του να υποστηρίζει επιπλέον βάρος. Η αύξηση του συνολικού βάρους επιβάρυνε τις αναρτήσεις και «χαμήλωσε» το όχημα με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτο σε προσβολές από αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Το πρόγραμμα ECP προβλέπει την εγκατάσταση νέων και ελαφρύτερων ερπυστριών, νέων αναρτήσεων μεγαλύτερης ικανότητα απορρόφησης κραδασμών, νέου συστήματος υποστήριξης αναρτήσεων και νέες, βαρύτερες ράβδους στρέψης.
Στη συνέχεια το πρόγραμμα ECP προβλέπει την εγκατάσταση νέου και ισχυρότερου κινητήρα, νέου συστήματος μετάδοσης της κίνησης και νέου συστήματος διαχείρισης της ισχύος για ομαλότερη και βέλτιστη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα πρώτα Bradley M2A4 παραδόθηκαν στον Αμερικανικό Στρατό στα μέσα του 2015 (οι εργασίες αναβάθμισης είχαν ξεκινήσει το 2012), ενώ τα πρώτα εξ’ αυτών άρχισαν να υποβάλλονται στη δεύτερη φάση του προγράμματος ECP το 2018. Στόχος του Αμερικανικού Στρατού είναι η αναβάθμιση των 1.800 περίπου Bradley M2A3/M3A3 που διαθέτει, στο επίπεδο M2A4, μέχρι το 2025 και στη συνέχεια να ακολουθήσει το πρόγραμμα εν συνεχεία αναβάθμισης στο επίπεδο M2A5.
Η έκδοση M2A5 άρχισε να αναπτύσσεται τον Ιανουάριο του 2018. Οι τομείς στους οποίους δίδεται προσοχή είναι η εσωτερική εργονομία, μέσω της επιμήκυνσης του οχήματος κατά 20% περίπου, για τη φιλοξενία Ομάδας Πεζικού εννέα (9) ατόμων (εκτός του τριμελούς πληρώματος), στην επιπλέον θωράκιση, στην εγκατάσταση ενεργητικού συστήματος αυτοπροστασίας και στην υιοθέτηση ενός ισχυρότερου πυροβόλου διαμετρήματος 30 χιλιοστών, με στόχο την αύξηση του βεληνεκούς κατά 30%. Ο νέος οπλισμός θα συνοδευτεί και από την υιοθέτηση νέου πύργου, επί του οποίου θα εγκατασταθεί τηλεχειριζόμενος πύργος με πολυβόλο των 5,56 χιλιοστών. Επίσης τα οχήματα θα ενσωματώνουν νέα ηλεκτρονικά συστήματα, σκοπευτικά και συστήματα επικοινωνιών.
Το ερώτημα είναι αν αξίζει μια τόσο μεγάλη δαπάνη για την απόκτηση, τη δημιουργία υποδομής και την αναβάθμιση 350 Bradley Μ2Α0 σ’ ένα επίπεδο ανάλογο της έκδοσης M2A2 ODS; Κατά την άποψη μας όχι δεν αξίζει. Ομοίως, και σύμφωνα με το κροατικό παράδειγμα, η απόκτηση 350 Bradley M2A2 ODS, η δημιουργία υποδομής και η μερική τους αναβάθμιση θα κοστίσει μεταξύ $ 700 εκατομμυρίων και $ 1,05 δισεκατομμυρίων. Μήπως λοιπόν θα ήταν πιο ορθολογικό να δρομολογηθεί η αναβάθμιση των 491 «Λεωνίδας», η υποδομή υποστήριξης των οποίων υπάρχει ήδη, ο ΕΣ τα γνωρίζει καλά και η αναβάθμιση τους θα δώσει εργασία και εισόδημα σε ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες, ενώ το κόστος θα είναι μικρότερο;
Για παράδειγμα, η εταιρία EODH, έχει να επιδείξει εξαιρετικές προτάσεις εκσυγχρονισμού των «Λεωνίδας» (και των M-113), με έμφαση στις εναλλακτικές επιλογές ευκινησίας, θωράκισης και οπλισμού και στο χαμηλό κόστος (από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, μέχρι το € 1 εκατομμύριο (περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ).
Για τα M-113, δεδομένου του μεγάλου εν υπηρεσία αριθμού, θα μπορούσε ίσως να εξεταστεί, εκτός βέβαια από την πρόταση της EODH, και η ιδιαίτερα οικονομική πρόταση της BAE Systems, στο πλαίσιο του προγράμματος αναβάθμισης 386 M-113A2 του Βραζιλιάνικου Στρατού στο επίπεδο M-113BR, συνολικού κόστους $ 96,9 εκατομμυρίων ($ 251.000 ανά όχημα). Σήμερα ο ΕΣ διατηρεί σε υπηρεσία 648 M-113A2 (και άλλα 1.347 M-113A1 και M-113A1G), συνεπώς το κόστος αναβάθμισης τους θα ήταν της τάξεως των $ 163 εκατομμυρίων. Η πρόταση αναβάθμισης M-113BR αφορά στην εγκατάσταση νέου κινητήρα και νέου συστήματος μετάδοσης της κίνησης, νέων ηλεκτρονικών συστημάτων, καθώς και επικουρικής θωράκισης. Το πρόγραμμα έχει στόχο να καταστήσει τα αναβαθμισμένα M-113 επιχειρησιακά και αξιόπιστα για τα επόμενα 15-20 χρόνια. Φυσικά υπάρχει και η επιλογή της προμήθειας νέων τεθωρακισμένων οχημάτων, αλλά αυτό θα είναι το αντικείμενο μελλοντικού μας άρθρου.
Η άποψη και η θέση μας είναι κατά της προμήθειας των M2A0, ενώ στην περίπτωση των M2A2 ODS η ένσταση μας είναι στην προοπτική της προμήθειας και διατήρησης τους στο αυτό επίπεδο, χωρίς δηλαδή να υπάρξει έστω και ένα πρόγραμμα μερικής αναβάθμισης, ανάλογο του κροατικού. Αν τελικά αποφασίσουμε να αποκτήσουμε Bradley, τότε αυτά θα πρέπει να είναι της έκδοσης M2A2 ODS. Επίσης άποψη μας είναι ότι ο ΕΣ θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά, αν όχι να δρομολογήσει, την αναβάθμιση των «Λεωνίδας». Μια άλλη επιλογή είναι η αναβάθμιση των M-113A2 με ένα βασικό και οικονομικό πακέτο. Γενικά, επιλογές υπάρχουν πολλές, χρήματα δυστυχώς δεν υπάρχουν. Το βέβαιο είναι ότι ο ΕΣ αντιμετωπίζει μείζον θέμα παλαιότητας και επιχειρησιακής απαξίωσης του συνόλου των τεθωρακισμένων οχημάτων του. Αστοχίες, παραβλέψεις και χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος έχουν στερήσει από τον ΕΣ ένα ικανό τεθωρακισμένο όχημα, ευκίνητο, καλά προστατευμένο και με ικανή ισχύ πυρός. Άλλα περιθώρια χρόνου δεν υπάρχουν και πρέπει να ληφθούν άμεσα αποφάσεις.
Για τα τεθωρακισμένα οχήματα του ΕΣ, τα προβλήματα παλαιότητας και επιχειρησιακής απαξίωσης που αντιμετωπίζουν και τις χαμένες ευκαιρίες μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω άρθρο:
