Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το DR έμεινε σε όσες πληροφορίες είναι επίσημες, χωρίς συμπεράσματα που “εξάγονται” από “διάφορες” (είτε αμερικανικές, είτε ρωσικές) πηγές. Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κυρίως. Σε αυτό το χάος παραπληροφόρησης, που είναι κάτι αναμενόμενο σε τέτοιες καταστάσεις, δεν εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα, για τον πολύ απλό λόγο ότι είναι αδύνατο να εξαχθούν.

Απόλυτα ενδεικτικό και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο θάνατος των ανδρών της ουκρανικής φρουράς στο Φιδονήσι, που αγνοώντας τις προειδοποιήσεις των ρωσικών δυνάμεων, έπεσαν μέχρις ενός… Για να αποκαλυφθεί λίγες ημέρες αργότερα ότι ήταν όλοι εν ζωή, αιχμάλωτοι πλέον, με διάφορες δυτικές πηγές να αναφέρουν ότι ορισμένοι σκοτώθηκαν αντιστεκόμενοι και ούτω κάθε εξής…

Αλήθεια δεν υφίσταται επομένως, οπότε θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Και στο τι γράφουμε, αλλά και στο τι αναδημοσιεύουμε προκειμένου να είμαστε πράγματι ουδέτεροι και αντικειμενικοί. Πάμε στα δεδομένα λοιπόν, γιατί μόνο σε αυτά μπορούμε να βασιστούμε για να σχηματίσουμε μία όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα:

– Η ρωσική επιχείρηση συνολικά, ούτε απέτυχε (αυτό μένει να αποδειχθεί και από ότι όλα δείχνουν έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας…), ούτε καθυστέρησε… Εξελίσσεται σε μία χώρα με έκταση μεγαλύτερη αυτής της Γαλλίας και με τρόπο που επιβεβαιώνει ότι επιδιώκεται παντί τρόπω η αποφυγή πρόκλησης παγκόσμιας κατακραυγής. Η κατάληψη πόλεων μέσω διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές (στο εσωτερικό τους), οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν εκκενωθεί από τους πολίτες τους, συνεπάγεται εκατόμβες θυμάτων από την πλευρά των αμάχων και κατά συνέπεια αποφεύγεται από τη ρωσική ηγεσία. Αν δεν ίσχυε αυτό, η ταχύτητα της ρωσικής προέλασης θα ήταν εντελώς διαφορετική. Και αυτό είναι ασφαλές συμπέρασμα που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς.

– Άλλο δεδομένο που πρέπει να κρατήσουμε ώς αναμφισβήτητο, είναι το ότι ο ουκρανικός κρατικός μηχανισμός παρά τις εχθροπραξίες και το συνεχές ρωσικό σφυροκόπημα των υποδομών της χώρας, εξακολουθεί να λειτουργεί. Οι εικόνες των τηλεοπτικών συνεργείων μιλούν από μόνες τους. Πυροσβέστες και διασώστες βρίσκονται παντού, συνεργεία προσπαθούν να αποκαταστήσουν την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και τις επικοινωνίες, ενώ και τα νοσοκομεία βρίσκονται σε λειτουργία παρά τις ελλείψεις και πολλά άλλα.

– Τρίτο δεδομένο είναι ότι ο Ουκρανικός Στρατός έχει παραλάβει τους προηγούμενους μήνες προηγμένο φορητό οπλισμό κάθε είδους από τις ΗΠΑ και ότι οι ρωσικές δυνάμεις δεν είναι δεκαπλάσιες όπως υποστήριξε ο Ουκρανός πρόεδρος Β. Ζελένσκι. Οι εκτιμήσεις (https://www.understandingwar.org/backgrounder/ukraine-conflict-assessment-13) σύνθεσης των ρωσικών δυνάμεων εισβολής κάνουν λόγο για δύναμη 100.000 έως 150.000 ανδρών. Χωρίς τις πολιτοφυλακές των περιοχών του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ (30.000 έως 40.000 ένοπλοι). Οι δυνάμεις αυτές εμπλέκονται στις επιχειρήσεις σε ποσοστό 50 έως 75%. Ο Ουκρανικός Στρατός έχει, θεωρητικά, 250.000 ενεργούς άνδρες (και γυναίκες) και ένα κατά προσέγγιση ίδιο αριθμό εφέδρων. Σε κάθε περίπτωση οι αριθμοί είναι συγκρίσιμοι.

– Και εδώ είναι που περνάμε στα όπλα μέσης και μεγάλης ακτίνας. Τους πυραύλους (βαλλιστικούς και cruise) μέσης και μεγάλης ακτίνας. Δεν χρησιμοποιήθηκαν στο βαθμό που θα μπορούσαν να έχουν χρησιμοποιηθεί από τις ρωσικές δυνάμεις. Επίσης αναμφισβήτητο από κάθε πλευρά γεγονός γιατί αν η ρωσική ηγεσία αποφάσιζε να αξιοποιήσει το Πυροβολικό που έχει στη διάθεσή της σε ευρεία κλίμακα, η εξέλιξη των επιχειρήσεων, δεν θα ήταν αυτή που γνωρίζουμε. Η προσβολή στόχων με πυραύλους cruise κυρίως και δευτερευόντως με βαλλιστικούς, είναι μέχρι τώρα αυστηρά επιλεκτική και για αυτόν ακριβώς το λόγο η Ουκρανία δεν έχει γονατίσει, με τα μεγάλα αστικά κέντρα να παραμένουν υπό τον έλεγχο των δυνάμεων της. Το ρωσικό πυροβολικό ασφαλώς δεν είναι οι 320 βαλλιστικοί πύραυλοι που αναφέρεται ότι εκτοξεύθηκαν εναντίον ουκρανικών στόχων…

Η ελληνική διάσταση της αξιοποίησης πυραυλικού οπλοστασίου μέσης και μεγάλης ακτίνας

Πηγαίνοντας σε μία εντελώς αντίστροφη ανάγνωση των γεγονότων, θεωρούμε κρίσιμο να επισημάνουμε από την πλευρά του DR, ότι η εξέλιξη των επιχειρήσεων (αν αυτές αποφασίζονταν από τη Ρωσία…), θα ήταν επίσης εντελώς διαφορετική αν η ουκρανική πλευρά είχε τη δυνατότητα ανταποδοτικών πληγμάτων εντός της ευρωπαϊκής Ρωσίας, με τακτικούς, βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους cruise.

Αν δηλαδή η κυβέρνηση της Ουκρανίας είχε την επιλογή να μεταφέρει τον πόλεμο εντός του ρωσικού εδάφους πλήττοντας στόχους στρατιωτικούς αλλά και ζωτικές υποδομές για τη ρωσική οικονομία και την καθημερινότητα των Ρώσων πολιτών, ποιά θα ήταν η αντίδραση της ρωσικής ηγεσίας; Πώς θα αντιμετώπιζε όχι μόνο το μένος των πολιτών της για τις επιλογές της, αλλά και τις συνέπειες (στο ίδιο της το σπίτι…), της επίθεσης της σε μία γειτονική χώρα; Θα είχε σε τελική ανάλυση το ίδιο εύρος επιλογών;

Σίγουρα όχι είναι η απάντηση. Γιατί προς το παρόν τουλάχιστον, οι συνέπειες για τη Ρωσία είναι αποκλειστικά και μόνο οικονομικού χαρακτήρα, αν βέβαια εξαιρέσουμε τους νεκρούς που μετράει στο πεδίο των επιχειρήσεων. Που επιδιώκουμε να καταλήξουμε με όλα αυτά; Στο προφανές. Που δεν είναι άλλο από το ότι η ελληνική άμυνα θα πρέπει να διδάσκεται για άλλη μία φορά από τις επιχειρήσεις στην Ουκρανία, ότι οφείλει να αλλάξει προσανατολισμό. Το ότι υπάρχει αντίδραση (και όχι ουσιαστικός αντίλογος με επιχειρήματα και στοιχεία) σε όλα τα προαναφερόμενα δεδομένα, είναι κάτι που ασφαλώς θα πρέπει να μας προβληματίζει.

Τι εννοούμε όμως όταν γράφουμε ότι η ελληνική άμυνα θα πρέπει να αλλάξει επιχειρησιακό προσανατολισμό; Πολλά και διάφορα που δεν υπάρχει ο χώρος για να αναλυθούν επαρκώς σε ένα και μόνο αφιέρωμα. Το πρώτο και σημαντικότερο που κατά την άποψή μας οφείλει να εξασφαλίσει η ελληνική αποτρεπτική ισχύς, είναι η δυνατότητα και των τριών Όπλων των Ενόπλων Δυνάμεων να χτυπούν στόχους, οποτεδήποτε και οπουδήποτε εντός της Τουρκίας. Κάτι που ασφαλώς δεν έχουν τη δυνατότητα (και τα τρία Όπλα, όχι μόνο η Πολεμική Αεροπορία) να κάνουν τώρα.

Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία αποκαλύπτουν ότι παρά την ηρωική αντίσταση, όπως γράφεται και λέγεται, των πολιτών της, την οποία δεν έχουμε κανένα λόγο να αμφισβητήσουμε ή να υποβαθμίσουμε, ο αγώνας είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να κερδηθεί από την πλευρά τους. Γιατί κανένας αγώνας στην ιστορία της ανθρωπότητας, οποιουδήποτε είδους, δεν ήταν νικητήριος μόνο με άμυνα. Είναι αδύνατο και στην περίπτωση αυτή να κερδηθεί, παρά τη φθορά που θα υποστούν οι ρωσικές δυνάμεις.

Για να επανέλθουμε στα ελληνοτουρκικά, η απόκτηση πυραύλων cruise τύπου SCALP Naval (MdcN) από το Πολεμικό Ναυτικό, είχε αποφασιστεί πριν από τη ματαίωση της αγοράς των δύο φρεγατών Belhara HN το Καλοκαίρι του 2020. Γιατί το όπλο αυτό περιλαμβάνονταν στο φόρτο των δύο μονάδων επιφανείας αλλά και στο κόστος τους. Το τι μεσολάβησε και τελικά οι τρεις FDI HN που θα παραληφθούν από το Πολεμικό Ναυτικό, θα είναι εξοπλισμένες μόνο με εκτοξευτές Α50, ούτε καν δηλαδή με έναν Α70 ώστε να υπάρχει, μελλοντικά έστω, η δυνατότητα αξιοποίησης MdcN εναντίον τουρκικών στρατιωτικών στόχων και υποδομών οπουδήποτε μέσα στην Τουρκία, είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που οπωσδήποτε απαιτεί τη δική του ξεχωριστή ανάλυση.

Από εκεί και πέρα όμως το να έχει και το Πολεμικό Ναυτικό (είτε μέσω φρεγατών είτε μεσοπρόθεσμα μέσω υποβρυχίων) τη δυνατότητα αυτή επιχειρησιακά, σημαίνει πέραν πολλών άλλων, ότι θα συνεργαστεί με την Πολεμική Αεροπορία για τον εντοπισμό και την ανάθεση στόχων, μέσω της κοινής χρήσης των πληροφοριών στοχοποίησης, που θα προέλθουν από το Ευρωπαϊκό δορυφορικό δίκτυο Helios, στο οποίο η Ελλάδα έχει πρόσβαση. Το ίδιο φυσικά μπορεί να κάνει και ο Ελληνικός Στρατός σε περίπτωση που το Πυροβολικό του αποκτήσει βαλλιστικούς πυραύλους, αλλά και πυραύλους cruise, βεληνεκούς ή ακτίνας 300 τουλάχιστον χιλιομέτρων.

Ειδικά για το Πυροβολικό Μάχης του ΕΣ απαιτούνται νέα οπλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς και υψηλής ακρίβειας.

Η ανάθεση στόχων σε τρία (και όχι ένα…) Όπλα, είναι επιχειρησιακή ευελιξία που θα εξασφαλίσει ότι αυτοί θα χτυπηθούν, ανεξάρτητα από το εάν τα μαχητικά της Πολεμικής Αεροπορίας θα μπορούν να επιχειρήσουν από τους διαδρόμους απο/προσγείωσης των ελληνικών αεροπορικών βάσεων, ή ακόμη και από τμήματα του εθνικού οδικού δικτύου (https://defencereview.gr/anorthodoxes-epicheiriseis-gia-tin-pol/) που κατά πάσα πιθανότητα θα αποτελέσουν πρωτεύοντες στόχους για τους τουρκικούς βαλλιστικούς πυραύλους (Yildirim, Bora, Khan), τους πυραύλους cruise τύπου SOM όλων των εκδόσεων, αλλά και των μαχητικών της Τουρκικής Αεροπορίας (ΤΗΚ).

Η ανάθεση στόχων όχι μόνο στα παράλια της Μικράς Ασίας, αλλά και σε μεγαλύτερο βάθος εντός της τουρκικής επικράτειας και στα τρία Όπλα, μπορεί να εξασφαλίσει επιχειρησιακή ευελιξία και βεβαιότητα επίτευξης πληγμάτων, ακόμα και σε περίπτωση που το Πυροβολικό μέσης και μεγάλης ακτίνας (όταν και αν αποκτηθεί…) του Ελληνικού Στρατού, αδρανοποιηθεί από την Τουρκική Αεροπορία και τα μαχητικά της ή τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που διαθέτει, είτε στον Έβρο, είτε σε άλλες περιοχές της ελληνικής ενδοχώρας (ηπειρωτικές ή νησιωτικές…). Μέσω της αξιοποίησης μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας που θα απογειωθούν με φορτίο πυραύλων cruise, είτε μέσω των μονάδων επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού.

Το ζήτημα συνεπώς δεν εντοπίζεται στο εάν το Πολεμικό Ναυτικό θα κάνει τη διαφορά ή όχι, εκτοξεύοντας εναντίον στόχων στην Τουρκία, οκτώ, ή 16 ή 24 πυραύλους cruise τύπου MdcN. Εντοπίζεται στο εάν η ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσίες θα έχουν όντως στη διάθεσή τους επαρκείς εναλλακτικές ή όχι… Σε ότι αφορά δε στο είδος των στόχων που μπορούν να προσβληθούν από βαλλιστικούς πυραύλους και πυραύλους cruise, τα πράγματα είναι απόλυτα ξεκάθαρα, όποια προσπάθεια συσκότισης και σύγχυσης και αν γίνει σχετικά με την πραγματική αξία τους. Επιχειρησιακή και ψυχολογική.

Υπό αυτό το πρίσμα όπως θα δούμε, δεν είναι δυνατόν να υποστηρίζεται από οποιονδήποτε στην Ελλάδα, πόσο μάλλον από ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ώς αμυντικοί ή στρατιωτικοί αναλυτές και δημοσιογράφοι ή δηλώνουν αυτή την ιδιότητα, ότι τέτοια όπλα είναι υπερτιμημένα. Γιατί αν είναι όντως έτσι, ποιοί είναι οι λόγοι για τους οποίους τα έχει προμηθευτεί και τα συμπαράγει, ή τα κατασκευάζει αυτόνομα η Τουρκία για λογαριασμό και των τριών Κλάδων των ενόπλων της δυνάμεων; Είναι δυνατόν να γράφεται ότι για να επιτευχθεί πραγματικό αποτέλεσμα θα πρέπει να γίνουν προσβολές μαζικού χαρακτήρα με πολλά τέτοια όπλα, σε εποχές που η ακρίβειά τους έχει βελτιωθεί σε αποκλίσεις της τάξης του ενός μόλις μέτρου;

Ακόμα χειρότερα, είναι δυνατόν να γράφεται ότι εφόσον η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να διαθέτει μεγάλο αριθμό βαλλιστικών πυραύλων (προφανώς δεν λαμβάνεται υπόψη η ισραηλινή ή η σερβική εναλλακτική…) και πυραύλων cruise, καλό θα είναι να μην διαθέτει καθόλου τέτοια όπλα; Η χρήση των οποίων δεν “απευθύνεται” μόνο σε στόχους σημείου σε ένα στρατιωτικό αεροδρόμιο ή ένα ναύσταθμο. Απευθύνεται σε κρίσιμες υποδομές. Στρατιωτικές και μη. Αποθήκες πυρομαχικών, μονάδες συντήρησης και επισκευών υλικού εργοστασιακού επιπέδου, μονάδες συγκέντρωσης υλικού και προσωπικού, μεγάλοι κόμβοι του οδικού δικτύου και γέφυρες προκειμένου να καταστεί δυσχερής, ή ακόμη και αδύνατη, η ταχεία μετακίνηση δυνάμεων και υλικού σε μία χώρα, σιδηροδρομικοί κόμβοι και γέφυρες για τον ίδιο λόγο, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τη βύθιση ολόκληρων περιοχών στο σκοτάδι και τη διακοπή κάθε παραγωγικής δραστηριότητας, μεγάλες μονάδες ύδρευσης αστικών περιοχών και μονάδες διύλησης και διανομής καυσίμου.

Ο κατάλογος των στόχων που είναι κρίσιμοι για την οικονομία και τη συνολική λειτουργία ενός κράτους, είναι πραγματικά πολύ μεγάλος. Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω γιατί δεν χρειάζεται. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η διάτρηση ενός υδροηλεκτρικού φράγματος στην Τουρκία, όπως το Ατατούρκ, θα παραλύσει ενεργειακά μεγάλο μέρος της χώρας. Και όχι μόνο… Η προσβολή των γεφυρών στο Βόσπορο θα απαγορεύσει στην Τουρκία να μεταφέρει δυνάμεις στην ανατολική Θράκη σε περίπτωση επιχειρήσεων και θα αποκόψει την ευρωπαϊκή Τουρκία από την ασιατική. Η προσβολή εγκαταστάσεων παραγωγής συστημάτων και συναρμολόγησης των μεγάλων τουρκικών εταιρειών ανάπτυξης και κατασκευής αμυντικού υλικού, θα στερήσει τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις από αναγκαίο και πολύτιμο υλικό για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων εναντίον της Ελλάδας.

Φυσικά τα όπλα του είδους αυτού δεν αποτελούν πανάκεια. Δεν μπορούν από μόνα τους δηλαδή να εξασφαλίσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα προσβολής εχθρικών στόχων σε περίοδο επιχειρήσεων, σε κάθε περίπτωση.

– Για αυτό ακριβώς το DR έχει δημοσιεύσει δεκάδες αφιερώματα στα αερομεταφερόμενα stand-off αμιγώς τακτικού χαρακτήρα, όπλα (https://defencereview.gr/hellenic-air-force-stand-off-weapons-and-cruise-missiles/).

– Για αυτό ακριβώς το DR, συνεπές όχι μόνο έναντι των πάγιων θέσεων του, αλλά και έναντι της κοινής λογικής που τόσο έχει “ταλαιπωρηθεί” και τσαλαπατηθεί στη χώρα μας, έχει κατ’ επανάληψη καταθέσει άποψη και έχει παρουσιάσει με κάθε λεπτομέρεια τις εξελίξεις στο ζήτημα του εκσυγχρονισμού και της αναβάθμισης των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Ελληνικού Πυροβολικού (https://defencereview.gr/eksygchronismos-mlrs-i-oikonomiki-diasta/) και τις διαθέσιμες επιλογές.

– Για αυτό τέλος, το DR επιμένει διαχρονικά και απαρέγκλιτα, χωρίς προσπάθειες δημιουργίας εντυπώσεων, στην ανάγκη παγίωσης και επέκτασης της πολιτικής προμηθειών από δύο τουλάχιστον πηγές, σε ότι αφορά κάθε Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων.

Κατόπιν όλων αυτών, καταλήγουμε στα εξής:

– Η ελληνική αποτρεπτική ισχύς έχει την ανάγκη δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου πλέγματος επιτήρησης, στοχοποίησης και έγκαιρης προειδοποίησης. Δεν έχει φτάσει ακόμα εκεί. Στην πραγματικότητα απέχει πολύ από το να επιτύχει κάτι τέτοιο. Σύγχρονα ραντάρ επιτήρησης, συστήματα παθητικού εντοπισμού, μη επανδρωμένα αεροσκάφη ISR, συστήματα ασφαλών επικοινωνιών και συστήματα αεράμυνας επαρκή για όλα τα επίπεδα απόστασης και ύψους (περιλαμβανομένης και αντιβαλλιστικής δυνατότητας) είναι τα κύρια συστατικά αυτού του πλέγματος. Που η Ελλάδα οφείλει το ταχύτερο να δημιουργήσει.

– Η ελληνική αποτρεπτική ισχύς έχει την ανάγκη απόκτησης και ένταξης σε υπηρεσία όπλων μακρού πλήγματος και για τα τρία Όπλα των Ενόπλων της Δυνάμεων. Όσο δεν το πράττει, τόσο αυξάνει τους κινδύνους που διατρέχει από την τουρκική επεκτατικότητα. Το να διατηρούνται σε υπηρεσία μαχητικά αεροσκάφη που δεν έχουν τη δυνατότητα αξιοποίησης τέτοιων όπλων (είτε αέρος – αέρος, είτε αέρος – εδάφους/ επιφανείας), ή να εκσυγχρονίζονται μαχητικά και άλλα αεροσκάφη, ή να αγοράζονται ελικόπτερα χωρίς παράλληλα να διασφαλίζεται η αποδέσμευση και η αγορά κρίσιμων όπλων, είναι απλά σπατάλη πόρων. Καταστροφική για τις δυνατότητες της ελληνικής άμυνας συνολικά.

– Η ελληνική αποτρεπτική ισχύς έχει πλέον πέρα από τη γαλλική εναλλακτική και την ισραηλινή στη διάθεσή της (βλ΄΄ηματα Rampage, τακτικοί πύραυλοι εδάφους – εδάφους Lora). Την οποία ελπίζουμε ότι θα εκμεταλλευτεί και θα αξιοποιήσει στο έπακρο. Αν δεν ληφθούν γενναίες αποφάσεις που θα μας απαλλάξουν από αγκυλώσεις και παθογένειες δεκαετιών, νομοτελειακά η Ελλάδα θα βρεθεί στη θέση που βρίσκεται η Ουκρανία σήμερα… Να αγωνίζεται να επιβιώσει δηλαδή, με μόνη της δυνατότητα την άμυνα…