Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 το Ολλανδικό ναυτικό αποφάσισε τη ναυπήγηση μιας νέας κλάσης 12 φρεγατών για να καλυφθεί η απαίτηση για 18 ανθυποβρυχιακές φρεγάτες του στόλου. Για την κάλυψη της απαίτησης αυτής επιλέχθηκε το σχέδιο Standard Frigate. Οι ναυπηγήσεις ξεκίνησαν το 1975 και τελείωσαν το 1982 με την παράδοση της δωδέκατης και τελευταίας φρεγάτας της κλάσης.

Η κλάση είναι γνωστή ως κλάση “S” ή Kortenaer από το όνομα της πρώτης φρεγάτας που παραδόθηκε στο Ολλανδικό ναυτικό το 1978. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1980 και στις 7 Ιουνίου 1981 παραγγέλθηκαν από το ελληνικό Π.Ν. στο σύνολο δύο φρεγάτες, οι F450 Έλλη και F451 Λήμνος. Αυτές ήταν η έκτη και η έβδομη σε σειρά ναυπήγησης απεύθείας μέσα από το πρόγραμμα του Ολλανδικού Ναυτικού.

Αργότερα το Ολλανδικό ναυτικό κάλυψε την έλλειψη των δύο αυτών πλοίων με την ναυπήγηση μιας αντιαεροπορικής παραλλαγής γνωστή και ως φρεγάτες “L”. Η κύρια αλλαγή ήταν η απαλοιφή του υπόστεγου του ελικοπτέρου και του ελικοδρόμιου και η τοποθέτηση στη θέση τους ενός εκτοξευτή Mk13 GMLS για αντιαεροπορικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς RIM-66 SM-1 και ενός αντιπυραυλικού συστήματος Goalkeeper στην πρύμνη.

Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και η διάλυση του συμφώνου της Βαρσοβίας το 1990 επέφερε σημαντικές αλλαγές στις οροφές των οπλικών συστημάτων πολλών δυτικοευρωπαϊκών κρατών και μελών του ΝΑΤΟ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή απόσυρση του συνόλου των φεγατών “S” από τις τάξεις του Ολλανδικού ναυτικού μέσα στη δεκαετία του 1990. Το Π.Ν. έχοντας πολύ καλές εντυπώσεις από τη χρήση των Έλλη και Λήμνος αλλά και τεράστιες ανάγκες απόσυρσης των παλαιών αμερικάνικων αντιτορπιλικών FRAMM και C.F.ADAMS καθώς και των φρεγατών KNOX, άδραξε την ευκαιρία και μέσα σε μια δεκαετία κατάφερε να βάλει σε ελληνική υπηρεσία άλλες οκτώ μονάδες του τύπου που αποσύρθηκαν εκείνη την περίοδο.

Η Σχεδίαση

Η σχεδίαση του σκάφους των φρεγατών “S” προέρχεται από την προηγούμενη κλάση Van Speijk η οποία με τη σειρά της προερχόταν από τις βρετανικές φρεγάτες κλάσης Leander. Η επιλογή αυτή έγινε με κύριο γνώμωνα τα πολύ καλά χαρακτηριστικά του σκάφους των φρεγατών αυτών σε συνθήκες πλεύσης (seakeeping). Το κύριο χαρακτηριστικό του σκάφους είναι οι εκλεπτυσμένες γραμμές της γάστρας. Η γάστρα χαρακτηρίζεται από μια ίσαλο γραμμή και μια καμπύλη τομής που είναι αρκετά λεπτή προς τα εμπρός και πίσω προσφέροντας μειωμένη αντίσταση. Ο καθρέφτης της πρύμνης χαρακτηρίζεται από το μικρό βύθισμα. Η πλώρη έχει μειωμένο άνοιγμα προς τα πλάγια και μέτριου ύψους έξαλα ενώ διαθέτει και βολβό πλώρης όπου βρίσκεται εγκατεστημένο το σόναρ.

Οι κύριες διαστάσεις του πλοίου είναι ολικό μήκος 130,5 μέτρα, μήκος ίσαλου γραμμής 121,8 μέτρα, πλάτος ίσαλου γραμμής 14,4 μέτρα και μέσο βύθισμα 4,27 μέτρα. Το κοίλο έχει βάθος 9 μέτρα και το μέσο ύψος του κάθε καταστρώματος είναι στα 2,7 μέτρα. Τέλος το πλοίο εκτοπίζει 3630 τόνους σε πλήρη φόρτο και 2767 τόνους άφορτο. Η γάστρα και η υπερκατασκευή είναι κατασκευασμένες από χάλυβα. Η δομική αντοχή της γάστρας είναι ως προς το διάμηκες και αποτελείται από τα διαμήκη ενισχυτικά, δοκοί τύπου “T”, εγκατεστημένα άνα 0,50 μέτρα και τα εγκάρσια ενισχυτικά (web frames) τοποθετημένα ανά 1,4 μέτρα.

Αντίστοιχα η δομική αντοχή της υπερκατασκευής είναι εγκάρσια και δεν συνυπολογίζεται στη συνολική δομική αντοχή του πλοίου. Η υπερκατασκευή αποτελείται από τρία ξεχωριστά μπλόκ. Το μπλόκ της γέφυρας που περιλαμβάνει και τον ιστό του ραντάρ με όλα τα ηλεκτρονικά το οποίο διαθέτει τρία καταστρώματα που ξεκινάνε από το κυρίως κατάστρωμα έως τη γέφυρα του πλοίου, το μπλόκ με την καμινάδα και τις εισαγωγές αέρα των κύριων μηχανών του πλοίου στο κέντρο και το μπλόκ του υπόστεγου του ελικοπτέρου στο πίσω μέρος που περιλαμβάνει και το ραντάρ ερεύνης μακράς εμβέλειας. Αντίστοιχα η γάστρα χωρίζεται σε 15 υδατοστεγή διαμερίσματα και τρία καταστρώματα. Η επιβιωσημότητα του πλοίου μετά από πλήγμα ή ρήγμα έχει υπολογιστεί να μπορεί να αντέχει κατάκληση από θαλασσινό νερό τριών διαδοχικών διαμερισμάτων.

Το σκάφος διαθέτει ενδιαιτήσεις για 200 άτομα ενώ σύμφωνα με την πρακτική σε ολλανδική υπηρεσία μπορεί να φέρει σε πέρας τις αποστολές ακόμη και με πλήρωμα μόλις 165 αξιωματικών, υπαξιωματικών και ναυτών. Οι ενδιαιτήσεις χωρίζονται ως εξής: οι αξιωματικοί διαμένουν σε καμπίνες του ενός ή δύο ατόμων, οι υπαξιωματικοί διαμένουν σε καμπίνες του ενός, δύο ή τεσσάρων ατόμων και οι ναύτες σε ενδιαιτήσεις των έξι ή δώδεκα ατόμων.

Τα διαμερίσματα των κύριων μηχανών και του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού του πλοίου βρίσκονται στο μέσο και καταλαμβάνουν μήκος ίσο με περίπου το ένα τρίτο του συνολικού μήκους του πλοίου. Από πλώρα προς πρύμνα τα διαμερίσματα αυτά είναι: 1) το διαμέρισμα των μηχανημάτων του συστήματος αερισμού/εξαερισμού, 2) το πλωριό διαμέρισμα ηλεκτροπαραγωγών ζευγών, 3) το Νο1 Μηχανοστάσιο με τους κύριους αεροστρόβιλους, 4) το Νο2 μηχανοστάσιο με τους αεροστρόβιλους πλεύσης όπου περιλαμβάνει τους μειωτήρες και τα συστήματα ενεργής ευστάθειας του πλοίου και 5) το πρυμναίο διαμέρισμα ηλεκτροπαραγωγών ζευγών. Μεγάλα ανοίγματα στο δεύτερο και τρίτο κατάστρωμα βοηθούν ώστε να μπορούν τα κύρια μηχανήματα να βγούν από το σκάφος για επισκευή ή συντήρηση στην ξηρά.

Το κύριο σύστημα πρόωσης του πλοίου είναι ένας συνδυασμός αεροστρόβιλων για υψηλές ταχύτητες ή αεροστροβίλων πλεύσης (COGΟG, Combination of Gas or Gas) που κινούν δύο άξονες που καταλήγουν σε δύο πεντάφυλλες προπέλες μεταβλητού βήματος 5C14 της acb LIPS η οποία σήμερα ανήκει στη Wartsila. Το συγκρότημα ισχύος αποτελείται από δύο ναυτικούς αεροστρόβιλους Olympus TM3B της Rolls Royce με ισχύ στα 19240 kW στις 3600 rpm έκαστος για επίτευξη υψηλών ταχυτήτων που δίνουν κίνηση στους άξονες μέσω μειωτήρων. Για χαμηλές ταχύτητες χρησιμοποιούνται οι δύο αεροστρόβιλοι Tyne RM-1C επίσης της Rolls Royce με ισχύ στα 3690 kW στις 14500 rpm έκαστος που δίνουν κίνηση στους άξονες μέσω των μειωτήρων. Το συγκρότημα ισχύος διαθέτει έναν μειωτήρα ανά άξονα, κατασκευής της Damen Schelde. Το πλοίο επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα πάνω από 30 κόμβους με τους δύο αεροστροβίλους Olympus σε λειτουργία. Με τους Tyne RM-1C το πλοίο επιτυγχάνει 20 κόμβους ενώ με οικονομική ταχύτητα των 16 κόμβων έχει εμβέλεια 4600 ν.μ. Η μέγιστη ταχύτητα των 30 κόμβων επιτυγχάνεται με το πλοίο σε πλήρη φόρτο ενώ η μέγιστη εμβέλεια (endurance) έχει υπολογιστεί με τις δεξαμενές καυσίμου στο μισό της χωρητικότητάς τους. Η κατεύθυνση του πλοίου γίνεται από μονό πηδάλιο ενώ η ευστάθεια του πλοίου στο εγκάρσιο επίπεδο υποβοηθιέται από παρατροπίδια και σύστημα πτερυγίων ενεργής ευστάθειας της Denny-Brown τοποθετημένα εκατέρωθεν.

Οι απαιτήσεις ηλεκτρικού ρεύματος καλύπτονται από τέσσερις ηλεκτρογεννήτριες ντίζελ SEMT-Pielstic PA4 ισχύος 750kW στις 1200 rpm η καθεμιά. Οι ανάγκες του πλοίου σε ηλεκτρική ισχύ καλύπτονται πλήρως με δύο ηλεκτρογεννήτριες σε λειτουργία. Οι ηλεκτρογεννήτριες είναι τοποθετημένες ανά ζεύγη, δύο στο πλωριό διαμέρισμα και οι άλλες δύο τοποθετημένες στο πρυμναίο διαμέρισμα. Η διάταξη αυτή διασφαλίζει ότι το πλοίο θα έχει πάντα 100% ηλεκτρική ισχύ μιας και μεταξύ τους παρεμβάλλονται δύο υδατοστεγή διαμερίσματα. Στις φρεγάτες ΕΛΛΗ, ΛΗΜΝΟΣ και ΑΔΡΙΑΣ έχει γίνει, με ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Αικατερίνη Λασκαρίδη, η αντικατάσταση των ηλεκτροπαραγωγών ζευγών με νεότερης τεχνολογίας μέσω του προγράμματος ΚΥΚΝΟΣ ΙΙ. Όλα τα κύρια μηχανήματα και δίκτυα του πλοίου ελέγχονται μέσω του κέντρου ελέγχου μηχανοστασίου (Machinery Control Room) της van Rietschoten & Houwens, το οποίο βρίσκεται στο δεύτερο κατάστρωμα άνωθεν του πλωριού διαμερίσματος ηλεκτροπαραγωγών ζευγών.

Οπλισμός

Ο κύριος οπλισμός της φρεγάτας αποτελείται από ένα πυροβόλο Compatto 76 στην πλώρη. Στις αρχικές φρεγάτες ένα δεύτερο πυροβόλο ήταν εγκατεστημένο πάνω από το υπόστεγο του ελικοπτέρου, το οποίο έχουν διατηρήσει οι ελληνικές Φ/Γ Έλλη και Φ/Γ Λήμνος, και το οποίο αντικαταστάθηκε αργότερα σε ολλανδική υπηρεσία από το σύστημα CIWS Goalkeeper. Αντίστοιχα σε ελληνική υπηρεσία τοποθετήθηκε σύστημα CIWS Mk15 Phalanx. Στις Φ/Γ Έλλη και Φ/Γ Λήμνος, λόγω της ύπαρξης του πυροβόλου εγκαταστάθηκαν δύο CIWS Mk15 Phalanx πλώρα του υπόστεγου, εκατέρωθεν, καλύπτοντας τόξο σχεδόν 360 μοιρών. Η αντιαεροπορική άμυνα καλύπτεται από έναν οκταπλό εκτοξευτή Mk29 Mod1 για αντιαεροπορικούς πυραύλους RIM-7P NSSM. Το πλοίο μπορεί να φέρει μέχρι 24 Α/Α πυραύλους οι οποίοι φορτώνονται στον εκτοξευτή χειροκίνητα. Για προσβολή στόχων επιφανείας το πλοίο φέρει δύο τετραπλούς εκτοξευτές MK141 για πυραύλους AGM-84D/G Harpoon τοποθετημένους στο μεσόστεγο. Επίσης, διαθέτει δύο διπλούς τορπιλοσωλήνες MK32 Mod9 για τορπίλες Mk46 Mod5. Στο διαμέρισμα τορπιλών μπορούν να μεταφερθούν μέχρι 16 τορπίλες. Ως τελευταία γραμμή άμυνας κατά εισερχόμενων πυραύλων εκτός του CIWS διαθέτει τέσσερις εκτοξευτές SRBOC των έξι δολωμάτων εγκατεστημένους ανά δύο σε κάθε πλευρά του πλοίου. Για ανθυποβρυχιακό πόλεμο τα πλοία φέρουν Α/Υ ελικόπτερο τύπου ΑΒ-212ASW ή S-70 AegeanHawk. Το υπόστεγο μπορεί να φιλοξενήσει είτε δύο Α/Υ ελικόπτερα τύπου ΑΒ-212ASW είτε ένα S-70 AegeanHawk. Με την είσοδο σε υπηρεσία των ελικοπτέρων S-70 AegeanHawk το ελικοδρόμιο των φρεγατών ενισχύθηκε δομικά για να μπορεί να αντέξει το αυξημένο βάρος των ελικοπτέρων αυτών.

Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός

Το κύριο ραντάρ έρευνας είναι το δύο διαστάσεων LW08 που εκπέμπει στη ζώνη L. Έχει εμβέλεια 260 χλμ και δυνατότητα παρακολούθησης 400 στόχων. Για έρευνα επιφανείας χρησιμοποιεί το ραντάρ ZW06. Το ZW06 εκπέμπει στη ζώνη Χ με μέγιστη εμβέλεια αποκάλυψης στόχων τα 46 χλμ. Για τον έλεγχο βολής των πυραύλων διαθέτει το Ραντάρ ιχνηλάτισης και ακτινοβολίας STIR 180 και το συνδυασμένο ραντάρ έρευνας και ελέγχου βολής WM 25. Το τελευταίο έχει την ικανότητα να παρέχει ταυτόχρονα έλεγχο βολής ενός RIM-7P και έλεγχο βολής των δύο πυροβόλων κατά στόχων επιφανείας μέσω των τριών διαύλων ελέγχου των όπλων. Οσον αφορά τις συσκευές Α/Υ πολέμου τα πλοία διαθέτουν στο βολβό της πλώρης εγκατεστημένο το σόναρ SQS-505 ή SQS-509 στα νεότερα πλοία της καναδικής Westinghouse Canada με μέγιστη εμβέλεια αποκάλυψης στόχου περίπου στα 29χλμ. Στο σκέλος του ηλεκτρονικού πολέμου τα πλοία διαθέτουν το σύστημα ESM SPHINX και το σύστημα ECM SLQ-01 της Elettronica στα πρώην ολλανδικά πλοία. Πολλά από τα παραπάνω ηλεκτρονικά συστήματα είτε αντικαταστάθηκαν είτε αναβαθμίστηκαν σε έξι από τις εννιά φρεγάτες σε υπηρεσία κατά τη διάρκεια του προγράμματος αναβάθμισης.

Το πρόγραμμα αναβάθμισης των φρεγατών “S” σε ελληνική υπηρεσία

Τον Φεβρουάριο του 2003 υπογράφτηκε το συμβόλαιο αναβάθμισης 6 φρεγατών Standard με την Thales ύψους 381.575.580 εκ ευρώ και έλαβε χώρα στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά μεταξύ των ετών 2004-2009. Το πρόγραμμα είχε ως πυρήνα την τοποθέτηση του σύγχρονου συστήματος διαχείρισης μάχης TACTICOS, το οποίο τοποθετούνταν σε όλες τις μονάδες της εποχής, S-VITA, HSY-56A, Combattante II, την αντικατάσταση συγκεκριμένων ηλεκτρονικών συστημάτων και την πλήρη αποκατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού. Με το πέρας του προγράμματος 6 πλοία απέκτησαν τα παρακάτω συστήματα:

• Εγκατάσταση Ε/Ο συσστήματος παρατήρησης και ελέγχου πυρός MIRADOR.
• Αντικατάσταση του παλιού ραντάρ επιφανείας ZW06 με το σύγχρονο SCOUT Mk2 LPI.
• Αναβάθμιση του ραντάρ επιφανείας και ελέγχου πυρός WM25.
• Αναβάθμιση του ραντάρ αέρος μεγάλης εμβέλειας 2D LW08.
• Αντικατάσταση του παλιού συστήματος διαχείρισης μάχης SEWACO II από το νεότερο TACTICOS της ίδιας εταιρίας.
• Αντικατάσταση του συστήματος Η/Π SPHINX με το EDO CS-3701 (ESM).
• Εγκατάσταση συστήματος παραπλάνησης ALEX.
• Εγκατάσταση (σε τρία πλοία) συστήματος INMARSAT FLEET 77.
• Προσθήκη δέκτη GPS.
• Αντικατάσταση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Επικοινωνιών.
• Αναβάθμιση του ραντάρ παρακολούθησης και φωτισμού STIR 1.8.
• Εγκατάσταση δύο ναυτικών αδρανειακών συστημάτων (INS) Mk39 Mod3A Ring Laser Gyro προς αντικατάσταση των γυροσκοπικών πυξίδων Mk29 και Mk23.
• Αναβάθμιση του συστήματος ζεύξης δεδομένων Link 11.

Τα πλοία που δέχθηκαν τον παραπάνω εκσυγχρονισμό ήταν τα: Φ/Γ ΕΛΛΗ, Φ/Γ ΛΗΜΝΟΣ, Φ/Γ ΑΔΡΙΑΣ, Φ/Γ ΑΙΓΑΙΟΝ, Φ/Γ ΝΑΒΑΡΙΝΟΝ και Φ/Γ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ.