Το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) στη πάγια απαίτηση για κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών της Ανατολικής Μεσογείου είναι απαραίτητο να διαθέτει βλήματα αεράμυνας περιοχής και ασφαλώς τις κατάλληλες πλατφόρμες, δηλαδή τα πλοία.

H αεράμυνα περιοχής για να είναι αποτελεσματική οφείλει να είναι πολυεπίπεδη και πολυστρωματική. Επιπλέον, να είναι πυκνή και με πλήρη διασύνδεση όλων των εμπλεκόμενων συστημάτων σε χερσαίο, ναυτικό και αεροπορικό περιβάλλον.

Πρακτικά, αυτό συνεπάγεται την καθολική εγκατάσταση τερματικών Link 16 ώστε άπαντες να απολαμβάνουν κοινής εικόνας της τακτικής κατάστασης και να έχουν τη δυνατότητα όλα τα εμπλεκόμενα μέσα, αεροσκάφη, πλοία και χερσαία συστήματα να λειτουργούν σε περιβάλλον περιορισμένης χρήσης ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών ώστε ο εχθρός να μην μπορεί να τα στοχοποιήσει.

Ένα ζήτημα που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι τα φίλια πυρά καθότι στο περιβάλλον του Αιγαίου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για φίλια πυρά από τα πλοία του ΠΝ προς τα αεροσκάφη της ΠΑ και αντίστροφα. Συνεπώς, το Link 16 είναι μια εξαιρετικά επιβεβλημένη ανάγκη. Σε επιχειρησιακό επίπεδο άλλο ένα επιχειρησιακό θέμα είναι ο τακτικός έλεγχος αυτών των όπλων μεγάλης εμβέλειας.

Τα βασικά κριτήρια για την επιλογή ενός πλοίου πρέπει να είναι τα εξής:

1. Το συγκρότημα ραντάρ/ αισθητήρων. Είναι αναγκαίο το ΠΝ να αποκτήσει συνδυασμό ραντάρ και βλημάτων ώστε να του επιτρέπουν πολλαπλές ταυτόχρονες εμπλοκές σε μεγάλες αποστάσεις προτού τα αεροσκάφη εξαπολύσουν επιθέσεις εναντίον των πλοίων του ΠΝ. Επιπροσθέτως, θα πρέπει το ραντάρ να είναι σε θέση να εντοπίζει ιπτάμενους στόχους μικρού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους (radar cross section) σε ικανοποιητικές αποστάσεις όπως είναι η πλειάδα των τουρκικών UAV, τα βλήματα SOM ή SLAM και κάτι ακόμα που δεν πρέπει να μας διαφεύγει. Τα τουρκικά βαλλιστικά όπλα.  

Εδώ η νέα φρεγάτα του ΠΝ εξασφαλίζει εγγυημένη υπεροχή. Ο συνδυασμός του ραντάρ σταθερής διάταξης SEA FIRE και των βλημάτων Aster 30 είναι κορυφαίος. Πρακτικά ο παραπάνω συνδυασμός επιτρέπει ταυτόχρονες εμπλοκές στόχων αντιμετωπίζοντας επιτυχώς επιθέσεις κορεσμού. Επίσης, έχει δυνατότητες εντοπισμού και εμπλοκής βαλλιστικών πυραύλων όπως αυτών που διαθέτει η Τουρκία καθώς και UAV.

Το ραντάρ έχει την ικανότητα αποκάλυψης στόχων χαμηλού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους απόρροια των νέων τεχνολογιών που εφαρμόζονται με τέσσερις σταθερές διατάξεις κεραιών με στοιχεία Tx/Rx κατασκευασμένα από Νιτρίδιο του Γαλλίου (GaN) που αντιπροσωπεύει τις τελευταίες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των ραντάρ.

2. Τα βλήματα. Κύρια χαρακτηριστικά για την απόκτηση βλημάτων πρέπει να είναι η ύπαρξη ενεργού ερευνητή αυτόνομης κατεύθυνσης προς τον στόχο, η ταχύτητα, το μέγιστο ύψος πτήσης, οι δυνατότητες ελιγμών στη τελική φάση και η εμβέλεια (ειδικότερα η No Escape Zone).  Γενικότερα τα γαλλικά βλήματα (Aster 15/ 30, VL Mica NG) ξεχωρίζουν γιατί είναι ενεργού ερευνητή, με μεγάλη No Escape Zone, αντοχή στα αντίμετρα και υψηλό Pk (Probability Kill).

Επειδή αυτά δεν είναι διαπιστώσεις του κατασκευαστή ή προώθηση ενός πυραύλου ας δούμε τι έγινε στη νατοϊκή άσκηση FORMIDABLE SHIELD 2021. (https://sfn.nato.int/newsroom/2021/the-french-fs-forbin-destroys-a-supersonic-target-with-a-combat-loaded-aster-30-fire-during-atsea-demoformidable-shield-2021.aspx)

H γαλλική φρεγάτα «Forbin» κλάσης HORIZON εκτοξεύει ASTER 30 και καταστρέφει επιτυχώς στόχο ιπτάμενο με ταχύτητα 3000+ χιλιομέτρων ανά ώρα, λίγα μέτρα πάνω από τα κύματα. Ο στόχος πετά εξαιρετικά χαμηλά (sea skimming) με υπερ υψηλή ταχύτητα 3000 χιλιομέτρων ανά ώρα (1600+ μ.α.ω ή 2.449 Mach) στο θαλάσσιο πεδίο δοκιμών και βολών των νήσων Hebrides, ανοικτά των δυτικών ακτών του βόρειου τμήματος της Σκωτίας.

3. Ο φόρτος βλημάτων. Απαιτείται τουλάχιστον η ύπαρξη 16 βλημάτων αεράμυνας περιοχής ανά φρεγάτα. Αναφερόμαστε σε φρεγάτες γενικών καθηκόντων με έμφαση στην αεράμυνα περιοχής και όχι σε ναυπηγικές σχεδιάσεις πλοίων με αποκλειστική αποστολή την αεράμυνα περιοχής όπως τα πλοία F-100, LCF, F-124, FREMM DA, Type 45 ή Horizon. Δυστυχώς, η επιλογή αυτών των πλοίων λόγω περιορισμένων οικονομικών έχει αποκλειστεί. Συνεπώς, η επιλογή ενός πλοίου γενικών καθηκόντων με δυνατότητες αεράμυνας περιοχής αποτελεί μια ισορροπημένη επιλογή που αφενός καλύπτει το οικονομικό σκέλος και αφετέρου την επιχειρησιακή απαίτηση για αεράμυνα περιοχής. Είναι η χρυσή τομή.

Οι λόγοι που επιτάσσουν την απόκτηση βλημάτων με ενεργό ερευνητή

Επίσης, ένα άλλο κομβικό ζήτημα που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι η επιλογή ενός βλήματος που θα είναι σε θέση να προσφέρει αντιβαλλιστικές δυνατότητες και φυσικά να αποδεσμεύεται για τη χώρα μας. Κορυφαίες δυνατότητες αναχαίτισης των αντιβαλλιστικών πυραύλων προσφέρει ο Aster Block 1NT που κάλλιστα το ΠΝ μπορεί και επιβάλλεται να τον αποκτήσει για την αντιμετώπιση των τουρκικών βαλλιστικών όπλων.

Επειδή ο πύραυλος λειτουργεί εντελώς αυτόνομα κατά την τερματική φάση ο φορέας εκτόξευσης δεν χρειάζεται να δεσμεύει το ραντάρ κατά τη διάρκεια της τερματικής φάσης προσβολής στόχου και στη περίπτωση που ο φορέας είναι κινούμενος όπως ένα πλοίο ή ένα αεροπλάνο μπορεί να απεμπλακεί από τη προσβολή του στόχου και να εμπλέξει άλλο στόχο. Άλλο ένα σημαντικό πλεονέκτημα των βλημάτων με ενεργό ερευνητή είναι η ακρίβεια προσβολής και η υψηλή αντοχή στα ηλεκτρονικά αντίμετρα.

Αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα περιοχής συνεπάγεται αντιμετώπιση του εξ ανατολών κινδύνου με επάρκεια και στο μέλλον…

Η Τουρκία πολύ πριν την απόφασή της να στραφεί στο ρωσικό αντιαεροπορικό/αντιπυραυλικό σύστημα S-400, κινήθηκε αποφασιστικά προς την αυτόνομη ανάπτυξη οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (ΑΝΚΑ, Βayraktar TB-2, Akinci πρόσφατα) σε συνδυασμό με εξειδικευμένα αερομεταφερόμενα όπλα για αποκλειστική χρήση από αυτά (MAM-C και MAM-L), όταν οι ΗΠΑ στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000 της αρνήθηκαν την πώληση MQ-9 Reaper και MQ-1 Predator.

Επιπρόσθετα, ανέπτυξε μία σειρά αερομεταφερόμενων όπλων και πυραύλων (SOM/SOM-J, Gokdogan, Bozdogan), επενδύοντας παράλληλα ακόμα και στην ανάπτυξη ηλεκτρομαγνητικού πυροβόλου! Σε πρόσφατο αφιέρωμα του DefenceReview.gr έγινε αναφορά (https://defencereview.gr/i-anagkaiotita-yparxis-mias-neas-pigi/) σε αυτά τα όπλα αλλά και στον βαλλιστικό Bora J-600T Yildirim, αντίγραφο του κινεζικού B-611.

H τουρκική απειλή επομένως παίρνει μία εντελώς νέα, πολυδιάστατη μορφή. Δεν θα είναι μόνο μεγάλος αριθμός σχηματισμών μαχητικών αεροπλάνων, φορτωμένα με συμβατικά ή μακρού πλήγματος όπλα. Ή δεν θα είναι μόνο μονάδες επιφανείας με μεγάλη ισχύ πυρός. Ασφαλώς θα είναι και άλλα πράγματα. Αυτά τα “πράγματα” η Ελλάδα θα κληθεί να τα αντιμετωπίσει για τα επόμενα 30 χρόνια. Αν μείνει σε μέσης ακτίνας πυραύλους, όπως οι ESSM, είναι καταδικασμένη να παραμείνει έκθετη στη νέα αυτή μορφή της τουρκικής απειλής.

Ακόμη και εάν γίνει άφεση των όπλων του εχθρού (SOM, SLAM) εκτός ακτίνας δράσης των ASTER 30 η φονικότητα και η ακρίβεια τους είναι περιορισμένη δεδομένου τα πάσης φύσεως όπλα δεν βάλλονται στα μέγιστα βεληνεκή καθότι παρουσιάζουν χαμηλή ακρίβεια ειδικά όταν είναι κατά ναυτικών στόχων που διαρκώς μετακινούνται και αλλάζουν πορεία.

Σημείο κλειδί είναι η προοπτική απόκτησης σε δεύτερο χρόνο των βλημάτων ASTER 30B1NT ώστε το Π.Ν και κατ’ επέκταση οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να μπορούν να δημιουργήσουν ασφαλές πλέγμα αεράμυνας απέναντι στους τουρκικούς βαλλιστικούς πυραύλους.

ASTER 30 – Διαφορετική φιλοσοφία, αυξημένη ευελιξία και φονικότητα

Ο γαλλοϊταλικός ASTER 30 είναι ένας πύραυλος επιφανείας – αέρος, νεότερης σύλληψης σε σχέση με το SM-2, καθώς ουσιαστικά η ανάπτυξή του ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 (1989), μέσω της υπογραφής μνημονίου συνεργασίας μεταξύ των κυβερνήσεων της Γαλλίας και της Ιταλίας για την ανάπτυξη μίας νέας οικογένειας αντιαεροπορικών πυραύλων. Η ονομασία ASTER προήλθε από την σύντμηση των λέξεων Aerospatiale Terminale, αλλά και την αρχαία ελληνική λέξη ΑΣΤΗΡ (Αστέρας). 

Εδώ το μήκος είναι 4,9 μέτρα, ελαφρά μεγαλύτερο από αυτό του SM-2. Όλα τα άλλα είναι εντελώς διαφοροποιημένα, γεγονός που αποκαλύπτει ότι ο ASTER 30 είναι όπλο νεότερης γενιάς και άλλης φιλοσοφίας. Η διάμετρος του είναι ίδια με αυτή του μικρότερου ASTER 15 (18 εκατοστά) με τον οποίο είναι πανομοιότυπος ώς προς την αεροδυναμική διαμόρφωση, αλλά με επιμηκυμένη άτρακτο.

Και το βάρος του ανέρχεται σε 450 μόλις κιλά. Χρησιμοποιούμε τη λέξη “μόλις” γιατί είναι κατά 250 περίπου ολόκληρα κιλά μικρότερο από αυτό του SM-2. Αυτή η σημαντική διαφορά βάρους, εξηγεί και τη μεγαλύτερη ακτίνα (160 χιλιόμετρα) του αμερικανικού όπλου. Μεγαλύτερος πυραυλοκινητήρας που λειτουργεί και ώς επιταχυντής (booster) και περισσότερο στερεό καύσιμο.

O ASTER 30 αναπτύσσει σημαντικά μεγαλύτερη ταχύτητα. 4,5 Μάχ (1.531 μέτρα ανά δευτερόλεπτο) σε σχέση με τα 3,5 Μάχ (1.191 μέτρα ανά δευτερόλεπτο) του SM-2. Αντισταθμίζει δηλαδή τη μικρότερη ακτίνα του, με το να φτάνει ταχύτερα στο στόχο του! Χρησιμοποιεί έναν μεγάλο επιταχυντή (booster), τον οποίο απορρίπτει κατά την πτήση, όταν εξαντληθεί το καύσιμο του. Μπορεί να λειτουργήσει και ώς πύραυλος μέσης ακτίνας από τη στιγμή που η πολεμική του κεφαλή ενεργοποιείται σχεδόν αμέσως μετά την εκτόξευσή του (απόσταση τριών χιλιομέτρων)!

Εξασφαλίζονται έτσι δύο σημαντικά πλεονεκτήματα. Το πρώτο είναι ότι το όπλο επιταχύνει στη μέγιστη ταχύτητα πλεύσης του πολύ γρήγορα, εξασφαλίζοντας πολύτιμο χρόνο αντίδρασης στο πλοίο – φορέα για την άμυνά του. Το δεύτερο είναι ότι κατά τη φάση πρόσκτησης του στόχου είναι εξαιρετικά ευέλικτο. Ενώ αναφέρεται ότι έχει την ίδια επιχειρησιακή οροφή των 65.000 περίπου ποδών (20.000 μέτρα) με τον SM-2, ο ASTER 30 είναι πολύ πιο ευέλικτος στην τερματική φάση πρόσκτησης.

Η ικανότητα ελιγμών που δίνει ο κατασκευαστής, οριοθετείται με την ανάπτυξη δυναμικών φορτίσεων μέχρι και 60G! Επιτυγχάνεται όχι μόνο αεροδυναμικά αλλά και μέσω της αλλαγής της διεύθυνσης του ανύσματος της ώσης (thrust vectoring). Οι μηχανισμοί (ακροφύσια) του συγκροτήματος thrust vectoring, είναι εγκατεστημένοι “γύρω” από το κέντρο βάρος του (το σύστημα ονομάζεται PIF-PAF) προκειμένου να επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και αμεσότητα εκτροπής.

Ενδεικτικό της ικανότητας ελιγμών των πυραύλων ASTER 15/30, είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια δοκιμών, έχουν επιτευχθεί αλλαγές πορείας 90 μοιρών! Διαφημίζονται από την κατασκευάστρια MBDA ώς “Hit ot Kill” φιλοσοφίας όπλα. Σε δοκιμή που πραγματοποιήθηκε στις 23 Νοεμβρίου του 1997 (https://www.flightglobal.com/aster-15-hits-sea-skimming-target-drone-in-test/18867.article), σε περιβάλλον ισχυρών ηλεκτρονικών αντιμέτρων εναντίον χαμηλά ιπτάμενου στόχου (στο μέγεθος πυραύλου Exocet) τύπου C22, χρησιμοποιήθηκε ένας ASTER 15 με συστήματα τηλεμετρίας στη θέση της πολεμικής του κεφαλής (γόμωση).

Σκοπός ήταν η συνεχής καταγραφή της απόστασής του από το στόχο. Όταν ο τελευταίος ανακτήθηκε, βρέθηκαν πάνω του δύο βαθιές χαρακιές από τα σταθερά πτερύγια του ASTER! O ταχύτερος ASTER 30 είναι ακόμα πιο φονικός λόγω της μεγαλύτερης κινητικής του ενέργειας στην τερματική φάση που διασφαλίζει η υψηλότερη ταχύτητά του (4,5 Mαχ) και λόγω της μεγάλης ικανότητας ελιγμών. Που εξαρτάται επίσης από την κινητική ενέργεια…

Και περνάμε στον αισθητήρα ραντάρ ενεργού καθοδήγησης. Ο οποίος λειτουργεί στη μπάντα (ζώνη συχνοτήτων) Ku (12-18 GHz). Στον νέο ASTER 30 1 NT (New Technology), o ενεργός αισθητήρας ραντάρ παλμικού ντόπλερ, έχει αντικατασταθεί από νεότερο που λειτουργεί στη μπάντα Ka. Αποτέλεσμα είναι ο από μεγαλύτερες αποστάσεις εντοπισμός του στόχου και η με μεγαλύτερη ακρίβεια καθοδήγησης, μαζί με τις απαιτούμενες αλλαγές πορείας, εναντίον του (https://www.youtube.com/watch?v=JG2B-Ot9SL4 ).   

Τέλος, η βάρους 15 κιλών θραυσματογόνος πολεμική κεφαλή του ASTER 30 είναι κατευθυντική. Δηλαδή το ωστικό κύμα που δημιουργεί κατά την έκρηξή της, εστιάζεται προς την πλευρά του στόχου και δεν διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτό που πραγματικά ενδιαφέρει την ελληνική πλευρά είναι το γεγονός ότι ο ASTER 30 1NT παρέχει τη δυνατότητα καταστροφής βαλλιστικών πυραύλων με βεληνεκές μέχρι 1500 χιλιόμετρα και δυνατότητα μεταφοράς πολλαπλών πολεμικών κεφαλών.

Υπό ανάπτυξη τελεί και μία εξωατμοσφαιρική έκδοση του πυραύλου, ο ASTER 30 Block 2 BMD, με ικανότητα ανάσχεσης βαλλιστικών πυραύλων βεληνεκούς 3000 χιλιομέτρων.

Κλείνουμε επισημαίνοντας ότι μέχρι και η Αγγλία συγκαταλέγονται μεταξύ των εννέα χωρών που αξιοποιούν επιχειρησιακά τον ASTER 30, επιλέγοντάς τον για τον εξοπλισμό των Type 45 του RN (!), ενώ και η Τουρκία αποπειράθηκε να τον αποκτήσει (https://defencereview.gr/ethniki-froyra-i-dynitiki-epilogi-ton-aster-3/), μέσω της συμμετοχής της στο πρόγραμμα Eurosam (Long Range Air and Missile Defense System (LORAMIDS)…

Κλείνοντας, θέλουμε να επισημάνουμε και τον υψηλό ρυθμό βολής των εκτοξευτών SYLVER, ένα ακόμη αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα των γαλλικών φρεγατών.

Εκτίμηση μας είναι πως η Belharra αποτελεί game changer ακριβώς για τον λόγο της ύπαρξης ενός υπερσύγχρονου ραντάρ Sea Fire και των βλημάτων Aster 30 χωρίς να αναιρούνται οι εξαιρετικές ικανότητες ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων ή πόλεμου επιφανείας.

H ακριβής διαμόρφωση των πλοίων θα μας απασχολήσει σε μεταγέστερη ανάλυση μας. Σημαντικό βέβαια είναι και το ζήτημα του φόρτου των βλημάτων μακράς ακτίνας.

Η συνολική εικόνα

H προμήθεια των φρεγα΄των αποτελεί εξοπλιστική πολιτική που φέρνει κοσμογονία σε επιχειρησιακό επίπεδο και προσδίδει στο Ναυτικό δυνατότητα επιχειρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο διαφυλάττοντας την ΑΟΖ και την άμυνα του κυπριακού ελληνισμού κάτι που ως τώρα δεν υφίσταντο ή υπήρχε με πολλούς και σοβαρούς περιορισμούς.

Το Πολεμικό Ναυτικό δύναται πλέον να επιχειρεί με ασφάλεια στην ανοικτή θάλασσα της Ανατολικής Μεσογείου με υπερσύγχρονα πλοία εκεί όπου διακυβεύονται τα συμφέροντα των εθνικών μας κυριαρχικών δικαιωμάτων (ΑΟΖ) καθώς και του Έθνους (προστασία του κυπριακού ελληνισμού).

Αποκτώνται πρωτόγνωρες επιχειρησιακές δυνατότητες με έμφαση στην αεράμυνα περιοχής ώστε οι φρεγάτες να επιχειρούν με ασφάλεια στην ανοικτή θάλασσα απέναντι στην απειλή της τουρκικής αεροπορίας. Ο συνδυασμός τακτικού συστήματος/ραντάρ/ αισθητήρων/ βλημάτων των είναι αδιαμφισβήτητα κορυφαίος.

Ο Aster 30 ήταν εξασφαλισμένη και εγγυήμενη επιλογή για την αεράμυνα του Στόλου. Και εκτός της αεράμυνας περιοχής προσφέρει και αντιβαλλιστική άμυνα.

Αναλογιστείτε τέλος πως στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Κύπρου – Κρήτης δύναται να επιχειρούν και τα γαλλικά Rafale που διακρίνονται ως αεροσκάφη για τη μεγάλη ακτίνα δράσης και το μεταφερόμενο οπλικό φορτίο.

Το ΠΝ με την επιλογή των γαλλικών φρεγατών και των γαλλικών όπλων πρωτοπορεί τεχνολογικά και πάλι αποκτώντας τεχνολογίες αιχμής που του δίνουν το ποιοτικό προβάδισμα έναντι της απειλής.