Σε σχετικά πρόσφατη ανάλυση του DR (https://defencereview.gr/hellenic-air-force-armament-programs/) με τον τίτλο “Πολεμική Αεροπορία και εξοπλισμοί: Διαχρονικό πρόβλημα με γνωστά αίτια που αγνοούνται επιδεικτικά”, έγινε μία απόπειρα να παρατεθούν συνολικά και διαχρονικά στον σχεδόν έναν αιώνα που έχει μεσολαβήσει από την ίδρυση της Πολεμικής Αεροπορίας, οι λόγοι για τους οποίους το πρόβλημα της πολυτυπίας ήταν πάντα υπαρκτό στις τάξεις της.

Το να επανέλθουμε είναι περιττό. Θα σταθούμε μόνο στο ότι οι αιτίες του προβλήματος παραμένουν ενεργές, με ότι αυτό συνεπάγεται για την πραγματική της μαχητική ικανότητα. Αναφερόμαστε μόνο στο κομμάτι των μαχητικών αεροπλάνων χωρίς φυσικά να εννοούμε ότι η Πολεμική Αεροπορία είναι μόνο αυτό… Σήμερα και εδώ και πολλές δεκαετίες, δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και πολλά άλλα συστήματα και καθήκοντα που περιγράφονται μέσα από δύο σχόλια – άρθρα εξαιρετικής ποιότητας που παρατέθηκαν σε δύο προηγούμενες αναρτήσεις του DR (https://defencereview.gr/f-35-gia-ti-polemiki-aeroporia-pente-kris/#comment-5870229455) και (https://defencereview.gr/h-polemiki-aeroporia-toy-2027-allagi-i-pros/#comment-5870896468).

Πέρα από το ότι η ποιότητα των σχολίων, μας δίνει την ελπίδα ότι θα έρθουν καλύτερες ημέρες για την ελληνική άμυνα (https://defencereview.gr/h-polemiki-aeroporia-toy-2027-allagi-i-pros/#comment-5870811227), συνειδητοποιούμε ευχάριστα ότι πολλά στελέχη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, έχουν ενημέρωση, παρακολουθούν τις εξελίξεις και έχουν άποψη συμμετέχοντας στο δημόσιο διάλογο. Κάτι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό από κάθε άποψη. Και αποκαλυπτικό του γεγονότος ότι στις τάξεις των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων υπάρχει πλήρης επίγνωση και των πραγματικών αναγκών και των αδυναμιών του συστήματος.

Κλείνουμε την παρένθεση και περνάμε και πάλι στα μαχητικά αεροπλάνα και τα αερομεταφερόμενα όπλα. Γιατί αυτά είναι που μπορούν να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις οπουδήποτε, οποτεδήποτε, όντας παράλληλα εργαλεία άμυνας και επίθεσης και φυσικά έχουν και το μεγαλύτερο κόστος. Όχι μόνο αγοράς αλλά και συντήρησης και εκμετάλλευσης από άκρως εξειδικευμένο προσωπικό (τεχνικούς και ιπτάμενους). Η εκπαίδευση και ορθή αξιοποίηση του οποίου είναι από μόνη της ένα τεράστιο κεφάλαιο.

Επειδή στο DR δεν κάνουμε πολιτική αλλά προσπαθούμε να παραμένουμε πιστοί στην άποψη των εναλλακτικών εξοπλιστικών πηγών για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, παράλληλα με την πλήρη εκμετάλλευση των πραγματικών δυνατοτήτων της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, απευθυνόμαστε και πάλι στα διαθέσιμα στοιχεία για να εξετάσουμε μία πραγματικά δύσκολη κατάσταση που υφίσταται αφενός και αφετέρου θα συνεχίσει να προκαλεί προβλήματα στα επόμενα χρόνια στην Πολεμική Αεροπορία.

Που όπως όλα δείχνουν μετά το 2030, μετά τα 100α γενέθλιά της δηλαδή, θα αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα με αυτά που αντιμετώπιζε στη δεκαετία του 1930! Θα βρεθεί ούτε λίγο, ούτε πολύ με τέσσερις διαφορετικούς τύπους και πέντε διαφορετικές εκδόσεις μαχητικών στη δύναμή της (Mirage 2000-5Mk.2, Rafale F3R, F-16V, F-16 Block 50M και F-35A), καταβάλλοντας πραγματικά τεράστια κόστη υποστήριξης και εκμετάλλευσης. Και τεράστιο επιχειρησιακό τίμημα, μέσω συμβιβασμών στους οποίους θα υποχρεωθεί:

– Πρώτος συμβιβασμός είναι φυσικά ότι περιγράφεται στο σχόλιο που αναφερθήκαμε ανωτέρω (https://defencereview.gr/f-35-gia-ti-polemiki-aeroporia-pente-kris/#comment-5870229455). Δε νοούνται Πολεμική Αεροπορία και Ένοπλες Δυνάμεις χωρίς αποτελεσματικό δίκτυο επιτήρησης με πλειάδα ενεργών και παθητικών αισθητήρων, αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα για μικρές μέσες και μεγάλες αποστάσεις με παράλληλη αντιβαλλιστική ικανότητα, αποτελεσματική δικτύωση και επικοινωνία, δυνατότητα άμεσης μεταφοράς προσωπικού και υλικού, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και πολλά άλλα. Το να περιοριστούν οι τύποι μαχητικών σε ενέργεια σε δύο ή τρεις το πολύ, είναι μία ζωτικής σημασίας αλλαγή που θα εξασφαλίσει τα αναγκαία κονδύλια για όλα αυτά, σε μόνιμη βάση.

– Δεύτερος συμβιβασμός, είναι τα αερομεταφερόμενα όπλα και συστήματα. Όσο περισσότεροι τύποι μαχητικών παραμένουν σε υπηρεσία, τόσο το κόστος αυξάνεται και δεν κατευθύνονται κονδύλια στην αναβάθμιση των επιχειρησιακών τους δυνατοτήτων. Υπό κανονικές συνθήκες δεν νοείται προμήθεια νέου τύπου μαχητικού αεροπλάνου, χωρίς να έχει πρώτα εξασφαλιστεί ότι θα είναι διαθέσιμα τα συστήματα και τα όπλα που αυτά χρειάζεται να φέρουν για την κάλυψη όλων των ρόλων:

Αέρος – αέρος σε μικρές, μέσες και μεγάλες αποστάσεις. Δηλαδή συστήματα Data Link, συστήματα απεικόνισης και στοχοποίησης επί κάσκας (HMDs) για σκοπούς στοχοποίησης και καθοδήγησης πυραύλων μικρής ακτίνας, εκτός γραμμής σκόπευσης αεροσκάφους (off boresight), παθητικοί αισθητήρες (Legion pod/ενσωματωμένα IRST) εντοπισμού και εγκλωβισμού σε μέσες αποστάσεις και σύγχρονα και αποτελεσματικά συστήματα αυτοπροστασίας και Η/Π.

Αέρος – εδάφους και επιφανείας: Δηλαδή ατρακτίδια (TGP) ή ενσωματωμένα συστήματα παθητικoύ εντοπισμού και στοχοποίησης εδάφους/επιφανείας, δυνατότητα εναέριου ανεφοδιασμού σε καύσιμο, όπλα εναντίον κινούμενων ή σταθερών στόχων με ικανότητα προσβολής ακριβείας σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις και συστήματα ραντάρ με τη δυνατότητα αυτόματου TF (Terrain Following). Στο κομμάτι αυτό έχει αποδοθεί ιδιαίτερη σημασία από το DR, αφού είναι πλέον μονόδρομος για κάθε σύγχρονη δυτική αεροπορική δύναμη.

Η ίδια η Αμερικανική Αεροπορία αναθεωρεί σήμερα (https://www.thedrive.com/the-war-zone/the-air-force-has-abandoned-its-386-squadron-force-structure-goal?utm_source=War+Zone+Wire&utm_campaign=9c77c34191-EMAIL_CAMPAIGN_2022_01_26_08_22_COPY_01&utm_medium=email&utm_term=0_51665f3aba-9c77c34191-180040305) ριζικά τους σχεδιασμούς της για το μέλλον, πιστοποιώντας νέα όπλα σε ήδη διαθέσιμα μαχητικά που εξοπλίζει με νέα συστήματα. Μία αναδρομή σε όσα διαδραματίζονται στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, αποκαλύπτει χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, ότι η εποχή της επένδυσης του μεγαλύτερου μέρους των προϋπολογισμών σε υπερπλατφόρμες έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Οι επενδύσεις που γίνονται στην ανάπτυξη νέων μαχητικών (NGAD, F/A-XX) και βομβαρδιστικών (B-21) αεροπλάνων, είναι πλέον απόλυτα στοχευμένες και φυσικά δεν ξεπερνούν αυτές που γίνονται στο πεδίο της ανάπτυξης νέων αισθητήρων και όπλων (τακτικών, πολυηχητικών, λέιζερ). Το ότι η Ελλάδα ακολουθεί έναν εντελώς αντίθετο δρόμο για την Πολεμική της Αεροπορία, μόνο αυτοκτονικό μπορεί να θεωρηθεί… Εν κατακλείδι και εν έτει 2022, δεν είναι δυνατόν η Πολεμική Αεροπορία να μην μπορεί να αξιοποιήσει το απόθεμα των βομβών καθοδήγησης λέιζερ (LGB) που διαθέτει, λόγω ανυπαρξίας ατρακτιδίων στοχοποίησης και να διαθέτει SNIPER TGP η αεροπορία της Ρουμανίας (!), επάνω στα λιγοστά εκσυγχρονισμένα F-16A MLU που έχει αγοράσει από την Πορτογαλία!

Οπτικής και ηλεκτρονικής αναγνώρισης και επιτήρησης: Πέρα από τα πολύ μεγάλα ποσά που δαπανώνται για τη συντήρηση τόσων διαφορετικών τύπων και εκδόσεων μαχητικών αεροπλάνων, με τα κονδύλια ύψους 350 (;) εκατομμυρίων δολαρίων που το ΥΠΕΘΑ σκοπεύει να “επενδύσει” για την προμήθεια τριών μόλις MQ-9B, αγοράζεται σημαντικός αριθμός ατρακτιδίων ηλεκτρονικού πολέμου, ηλεκτρονικής αναγνώρισης και επιτήρησης (ELINT/SIGINT/COMMINT) και οπτικής αναγνώρισης για το στόλο των μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας. Παράλληλα επανέρχονται στην ενέργεια και τα τέσσερα υπερπολύτιμα EMB-145AEW&C της Πολεμικής Αεροπορίας (https://defencereview.gr/symvasi-fos-gia-ta-asepe-i-ypsisti-protera/)

– Τρίτος συμβιβασμός είναι ο εκσυγχρονισμός και η συντήρηση των διαθέσιμων υποδομών. Άλλο ένα θέμα τεραστίων διαστάσεων που ασφαλώς χρήζει ανάλυσης από ειδικούς. Δεν είναι μόνο η συντήρηση διαδρόμων και τροχοδρόμων στα αεροδρόμια της Πολεμικής Αεροπορίας, που απαιτεί σημαντικά κονδύλια. Είναι και εκατοντάδες άλλες κρίσιμες υποδομές που απαξιώνονται λόγω έλλειψης τους. Καταφύγια αεροσκαφών, ραδιοβοηθήματα και συστήματα καθοδήγησης, εγκαταστάσεις συντήρησης κινητήρων και ηλεκτρονικών, προσομοιωτές, περίφραξη και συστήματα ασφαλείας αεροδρομίων, αποθήκες και συνεργεία επιθεώρησης πυρομαχικών και όπλων κ.ο.κ.

Τα τεράστια κόστη της συντήρησης και της υποστήριξης τόσων τύπων και εκδόσεων μαχητικών αεροπλάνων λοιπόν, αφενός επιβαρύνουν τους φορολογούμενους και αφετέρου επιβάλλουν στην Πολεμική Αεροπορία και τους δύο άλλους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων κατ΄ επέκταση, σοβαρότατους επιχειρησιακούς περιορισμούς. Που αν θέλουμε να μην ξεγελάμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε πραγματική αποτρεπτική ισχύ, θα πρέπει να ξεπεράσουμε. Άποψη του DR είναι ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να αξιοποιούμε περισσότερες από δύο εναλλακτικές εξοπλιστικές πηγές για την κάλυψη των αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας. Επιλέγοντας όμως ότι χρειαζόμαστε εμείς. Όχι ότι επιβάλλουν ή χρειάζονται οι βιομηχανίες τους για να αυξήσουν το τζίρο τους ή να επιβιώσουν…

Τι αλλάζει με την εισαγωγή ενός νέου μαχητικού σε υπηρεσία όταν μάλιστα αυτό είναι το F-35A;

Η επιπόλαια (αν όχι κάτι άλλο…) προσέγγιση του τύπου “τι θα αλλάξει με έναν παραπάνω τύπο μαχητικού;”, δεν είναι δυνατόν να γράφεται και να λέγεται μετά από περισσότερα από 100 χρόνια ύπαρξης (1911) και εξέλιξης του Αεροπορικού Όπλου στη χώρα μας, για όλους τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Η Πολεμική Αεροπορία διατηρεί σε υπηρεσία σήμερα τέσσερις τύπους μαχητικών, με τον έναν από αυτούς (F-16) σε τέσσερις εκδόσεις, όταν η μεγαλύτερη αεροπορική δύναμη του πλανήτη, ή Αεροπορία των ΗΠΑ, διατηρεί πέντε (F-16, F-15, A-10, F-35, F-22)!

Υπάρχουν βέβαια και χειρότερα αν θέλουμε να εξετάσουμε την περίπτωση της Αιγύπτου, αλλά δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η χώρα αυτή αγοράζει και συντηρεί τα αμερικανικής κατασκευής μαχητικά και αερομεταφερόμενα όπλα που διαθέτει, από τα τεράστια κονδύλια που λαμβάνει ώς στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ σε ετήσια βάση. Επανερχόμενοι λοιπόν στο αφελές (ή οτιδήποτε άλλο…) ερώτημα “τι θα αλλάξει με έναν παραπάνω τύπο μαχητικού;”, επισημαίνουμε τα παρακάτω:

– Με τέσσερις εκδόσεις F – 16 και άλλους τρεις τύπους μαχητικών σε υπηρεσία, η Πολεμική Αεροπορία είναι υποχρεωμένη να διατηρεί εφτά ξεχωριστές γραμμές υποστήριξης. Κάθε μία περιλαμβάνει τις δικές της υποδομές και σύστημα ροής ανταλλακτικών και αναλωσίμων (καταγραφή, παραγγελίες, παραλαβές), τα δικά της συνεργεία συντήρησης κινητήρων, ηλεκτρονικών, εκτινασσόμενων καθισμάτων, συστημάτων προσγείωσης και παντός είδους απαρτίων ανά τύπο ή έκδοση, το δικό της ειδικό εξοπλισμό, το δικό της τεχνικό προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, τον δικό της προσομοιωτή πτήσης και τις δικές της εκπαιδεύσεις για ιπτάμενους και τεχνικούς.

– Το κόστος όλης αυτής της υποδομής, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων ή ευρώ, αυξάνεται ακόμα περισσότερο εφόσον ληφθεί υπόψη ότι ολόκληρες τέτοιες γραμμές υποστήριξης, έχουν στηθεί για την κάλυψη των αναγκών της δύναμης μίας και μόνο Μοίρας! Δηλαδή η Ελλάδα πλήρωσε περί τα 700 εκατομμύρια ευρώ μόνο για τις υποδομές που θα εξυπηρετούν την 332 Μοίρα των Rafale F3R… Πληρώνει δε και τη λειτουργία των αντίστοιχων υποδομών για μία μόνο Μοίρα Mirage 2000-5Mk.2, μία Μοίρα F-4E AUP και μία (ενισχυμένη) F-16 Block 30.

– Όλα αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα, όταν στην Ευρώπη το σύνολο των αεροπορικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ που ανήκουν σε χώρες που βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από πλευράς δημοσιονομικών, διαθέτει έναν ή το πολύ δύο τύπους μαχητικών αεροπλάνων σε υπηρεσία! Η βρετανική RAF (Typhoon, F-35), η γερμανική Luftwaffe (Typhoon, Tornado), η Ισπανική Αεροπορία (Typhoon, F/A-18), η Πολωνική Αεροπορία (F-16, MiG-29 που θα αντικατασταθεί από F-35A) και η Γαλλική Αεροπορία (Rafale και δύο εκδόσεις Mirage 2000) είναι αυτές οι δυνάμεις και μόνο η Ιταλική Αεροπορία (ΑΜΙ) ξεφεύγει από τον κανόνα, διατηρώντας τρεις τύπους ενεργούς (Typhoon, Tornado, F-35).

– Όλα αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα όταν όλες οι άλλες ευρωπαϊκές Αεροπορίες, πλήν αυτών που αναφέραμε, διατηρούν ένα μόνο τύπο μαχητικού σε υπηρεσία, έχοντας παράλληλα εξασφαλίσει στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, απόλυτες ικανότητες σε όλους τους ρόλους που παρατέθηκαν παραπάνω. Στην περίπτωση της Σουηδίας για παράδειγμα το Gripen, τόσο στην έκδοση JAS-39C/D, όσο και με τη μορφή του νέου -Ε/F, μπορεί να εκτελέσει οποιαδήποτε αποστολή (https://defencereview.gr/neo-machitiko-gia-tin-polemiki-aeropor-4/ )…

– Εκτός Σουηδίας και Γαλλίας, όλες οι άλλες Αεροπορίες στη δυτική Ευρώπη, θα επιχειρούν στο μέλλον, ή επιχειρούν ήδη, με μαχητικά F-35. Θα συνεχίσουν δηλαδή να λειτουργούν υπό το ίδιο δεδομένο του ενός τύπου και παρά το ότι έχουν επενδύσει ή πρόκειται να επενδύσουν δεκάδες δισεκατομμυρίων δολαρίων στο αμερικανικό μαχητικό 5ης γενιάς, θα έχουν σημαντικά χαμηλότερο κόστος λειτουργίας σε σχέση με την Πολεμική Αεροπορία. Όχι μόνο επειδή θα έχουν μικρότερο αριθμό μαχητικών… Θα έχουν όμως και κάτι άλλο. Πλήρη γκάμα όπλων για κάθε ρόλο. Μία ανάγνωση των επίσημων ανακοινώσεων της DSCA σχετικά με τα αερομεταφερόμενα όπλα που έχουν αιτηθεί Πολωνία, Φιλανδία, Νορβηγία, Ολλανδία και Βρετανία για το F-35 πριν καν καταστεί διαθέσιμη η έκδοση Block 4 (FOC), αρκεί για να το επιβεβαιώσει.

Άρα, για όλα αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα, παραμένουμε (δικαιολογημένα;) εξαιρετικά επιφυλακτικοί έναντι της “βιασύνης¨με την οποία φέρεται να κινείται η σημερινή ελληνική κυβέρνηση για την απόκτηση του F-35A. Και μάλιστα σε 20 μόλις μονάδες, χωρίς να υπάρχουν εγγυήσεις για την εξασφάλιση της έκδοσης Block 4 όταν θα είναι διαθέσιμη και… οπωσδήποτε χωρίς καμία αναφορά ή δέσμευση της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τα όπλα του. Στο προσεχές διάστημα θα υπάρξουν ασφαλώς περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το κόστος αλλά και το τι θα περιληφθεί στην LOR που θα αποσταλεί στις ΗΠΑ. Στο συγκριμένο ζήτημα λοιπόν θα χρειαστεί να επανέλθουμε και ελπίζουμε αυτό να γίνει με τα νέα να είναι ευχάριστα. Μέχρι τότε αφήνουμε τα συμπεράσματα στην κρίση σας με βάση τα ισχύοντα δεδομένα.