Κατά γενική ομολογία τα Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού και Μάχης (ΤΟΜΠ και ΤΟΜΑ) του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ), στην κατάσταση που είναι σήμερα, δεν ανταποκρίνονται στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Είναι μεγάλα σε ηλικία και τεχνολογικά ξεπερασμένα. Μόνο τα «Λεωνίδας» θα μπορούσαν, φυσικά μετά από αναβάθμιση, να διατηρηθούν σε ικανοποιητικό επίπεδο για 15-20 χρόνια. Επιλογές αναβάθμισης υπάρχουν και για τα M-113, αν αυτό τελικά κρίνει ορθό ο ΕΣ, αλλά άποψη μας είναι ότι θα πρέπει να δρομολογηθεί η σταδιακή αντικατάσταση τους. (Για τα τεθωρακισμένα οχήματα του ΕΣ και τα προβλήματα παλαιότητας και επιχειρησιακής απαξίωσης που αντιμετωπίζουν μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω άρθρο)
Ένα είναι βέβαιο, ότι ο ΕΣ χρειάζεται ένα νέο τεθωρακισμένο όχημα. Οι επιλογές είναι είτε μια σχεδίαση από το εξωτερικό ή εγχώρια ανάπτυξη ενός τεθωρακισμένου οχήματος, που να ικανοποιεί τις επιχειρησιακές ανάγκες του ΕΣ και θα δώσει αντικείμενο εργασίας στην ελληνική αμυντική βιομηχανία. Η αντιμετώπιση του προβλήματος της μαζικής γήρανσης και επιχειρησιακής απαξίωσης του συνόλου των τεθωρακισμένων οχημάτων του ΕΣ απαιτεί έναν συνδυασμό λύσεων-εξοπλιστικών προγραμμάτων, βραχυπρόθεσμης, μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης προοπτικής. Μια πρόταση-λύση θα μπορούσε να είναι η εξής:
1/ Προμήθεια 164 νέων ΤΟΜΑ από το εξωτερικό, με συμπαραγωγή, για τον εξοπλισμό των Μηχανοκίνητων Ταγμάτων των Τεθωρακισμένων Ταξιαρχιών του ΕΣ (οι δυνητικές επιλογές παρουσιάζονται στη συνέχεια του άρθρου). Το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα λύσει το μείζον και επείγον θέμα της συνοδείας και της αρμονικής συνεργασίας των Leopard-2 με ένα σύγχρονο ΤΟΜΑ.
2/ Αναβάθμιση των 491 «Λεωνίδας» έτσι ώστε να παραμείνουν ικανά για 15-20 χρόνια. Η αναβάθμιση των «Λεωνίδας» θα προσέφερε στον ΕΣ μια ενδιάμεση λύση κάλυψης άμεσων και πιεστικών αναγκών, σε ΤΟΜΠ, και παράλληλα θα κερδίζαμε χρόνο για την ανάπτυξη ενός ελληνικού τεθωρακισμένου οχήματος.
3/ Ανάπτυξη ενός ελληνικού τεθωρακισμένου οχήματος. Ας μην ξεχνάμε, και αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία-πλεονέκτημα, ότι η ανάπτυξη ενός τεθωρακισμένου οχήματος δεν θα ξεκινήσει από το μηδέν. Θα βασιστεί στο «Κένταυρος». Η «μαγιά» υπάρχει, αν και είναι 20 ετών παλαιά, αλλά υπάρχει. Φυσικά το «Κένταυρος» θα πρέπει να επανασχεδιαστεί, προκειμένου να ενσωματώσει όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν στο μεταξύ προκύψει, στους τομείς της θωράκισης και προστασίας, του οπλισμού και της επίγνωσης της τακτικής κατάστασης. Ωστόσο, ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση ο χρόνος που θα χρειαστούμε θα είναι πολύ μικρότερος από το χρόνο που θα χρειαζόμασταν αν ξεκινούσαμε από το μηδέν.
Συνδυαστικά, η άμεση επιλογή ενός ΤΟΜΑ, από το εξωτερικό, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των «Λεωνίδας» και την επανεκκίνηση του προγράμματος «Κένταυρος», αφενός θα έλυνε ένα σημαντικό πρόβλημα για τον ΕΣ, αφετέρου θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις σταδιακής ανανέωσης του στόλου των τεθωρακισμένων οχημάτων του ΕΣ με μια ελληνική λύση. (Για τις επιλογές αναβάθμισης των «Λεωνίδας» και των M-113, καθώς και για την επιλογή απόκτησης μεταχειρισμένων M2 Bradley μπορείτε να διαβάσετε στο παρακάτω άρθρο)
Οι πλέον σύγχρονες δυνητικές επιλογές από το εξωτερικό είναι το γερμανικό Lynx, που είναι εξέλιξη του Puma, το σουηδικό CV-90 (παράγεται από την βρετανική BAE Systems), το ισραηλινό Namer, το Hunter από τη Σιγκαπούρη, το νοτιοκορεατικό AS-21 Redback, που είναι εξέλιξη του K21 και τα ρωσικά T-15 Armata και Kurganets-25. Η επιλογή των συγκεκριμένων οχημάτων έγινε με κριτήριο την ολοκλήρωση της ανάπτυξης τους, είτε ως νέες σχεδιάσεις, είτε ως βελτιωμένη έκδοση παλαιότερης σχεδίασης, την τελευταία πενταετία, δηλαδή από το 2015 και μετά.
To Lynx αναπτύχθηκε από την Rheinmetall και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην έκθεση «Eurosatory 2016», στην έκδοση KF31, ενώ η έκδοση KF41 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην «Eurosatory 2018». Η έκδοση KF31 (Kettenfahrzeug 31) έχει μέγιστο βάρος μάχης 35-38 τόνους και μπορεί να μεταφέρει τρία (3) άτομα πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και εξαμελή ομάδα μάχης. Η έκδοση KF41 έχει μέγιστο βάρος μάχης 50 τόνους και μπορεί να μεταφέρει τρία (3) άτομα πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και οκταμελή ομάδα μάχης. Και τα δύο (2) οχήματα μπορούν να διαμορφωθούν σε εκδόσεις: Μάχης, μεταφοράς προσωπικού, διοίκησης και ελέγχου, αναγνώρισης, διακομιδής τραυματιών και περισυλλογής.
Η εξέλιξη του Lynx βασίστηκε στο Puma, προκειμένου να μειωθεί το κόστος της ανάπτυξης, άρα και του κόστους απόκτησης. Το όχημα είναι σχεδιασμένο με την εξής εργονομία: Το διαμέρισμα του οδηγού είναι εμπρός και αριστερά, ο κινητήρας είναι εμπρός και δεξιά, το διαμέρισμα του πύργου έπεται και ακολουθεί το διαμέρισμα της μεταφερόμενης ομάδας μάχης. Το Lynx συνδυάζει την εργονομία του Puma και την σπονδυλωτή προσέγγιση του τροχοφόρου Boxer: Όλες οι διαμορφώσεις μοιράζονται ένα κοινό όχημα στο οποίο προσθαφαιρούνται τμήματα (δομοστοιχεία), ανάλογα με την έκδοση του οχήματος ή την αποστολή του. Ομοίως, το επίπεδο θωράκισης και του οπλισμού διαμορφώνεται ανάλογα με τις απαιτήσεις της αποστολής.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένα όχημα μπορεί να διαμορφωθεί ανάλογα με την αποστολή, με την εύκολη προσθαφαίρεση θωράκισης και οπλισμού. Σύμφωνα με την Rheinmetall η εναλλαγή ενός Lynx και η μετάπτωση του από μια διαμόρφωση σε μια άλλη μπορεί να γίνει στο πεδίο μάχης εντός οκταώρου. Οι εκδόσεις KF31/41 έχουν ίδιο πλάτος (3,6 μέτρα) και ύψος (3,3 μέτρα), αλλά διαφορετικό μήκος (7,22 και 7,73 μέτρα αντίστοιχα). Ομοίως, ενσωματώνουν κινητήρα διαφορετικής ισχύος, 750 και 1.140 ίππων αντίστοιχα, καθώς και διαφορετικό σύστημα μετάδοσης της κίνησης (Allison X300 και Renk HSWL 256 αντίστοιχα). Οι επιδόσεις κίνησης είναι ίδιες και για τα δύο (2) οχήματα (500 χιλιόμετρα εμβέλεια και 65-70 χιλιόμετρα την ώρα μέγιστη ταχύτητα σε οδό).
Για τις εκδόσεις ΤΟΜΑ τα KF31/41 ενσωματώνουν το πύργο μάχης Lance 2.0, η οποία έχει πιστοποιηθεί και για χρήση αιωρούμενων πυρομαχικών. Ο Lance 2.0 ενσωματώνει πολύ μεγάλη ισχύ πυρός και ευελιξία διαμόρφωσης, ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη. Ο κύριος οπλισμός του πύργου είναι το πυροβόλο των 35 x 228 χιλιοστών, με δυνατότητα βολής πυρομαχικών πυροδότησης στον αέρα ABM (Air-Burst Munitions) και το συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών. Από εκεί περά η καινοτομία του Lance 2.0 βρίσκεται στην τοποθέτηση δύο (2) επιπλέον οπλικών συστημάτων σε κάλαθους, δεξιά και αριστερά του πύργου.
Ο πελάτης μπορεί να διαμορφώσει τον πύργο, ανάλογα με τις απαιτήσεις του μεταξύ τεσσάρων (4) δυνητικών επιλογών: (α) Δύο (2) αντιαρματικά βλήματα Spike-LR2 (β) 1-2 αιωρούμενα πυρομαχικά (γ) Ένα (1) μη-επανδρωμένο αερόχημα (UAV) ή (δ) Μία (1) συλλογή ηλεκτρονικού πολέμου. Από αυτές τις τέσσερις (4) επιλογές μπορούν να επιλεγούν δύο (2). Επιπλέον ο Lance 2.0 είναι εφοδιασμένος και με ακουστικό σύστημα εντοπισμού πυρών. Εργονομική πρόβλεψη υπάρχει και για την εγκατάσταση ενεργητικού συστήματος αυτοπροστασίας, ενώ, από κατασκευής ο πύργος είναι εφοδιασμένος με το σύστημα αυτοπροστασίας Rosy.
Το CV-9035 Mk.4 πρωτοπαρουσιάστηκε στη διάρκεια της έκθεσης «Eurosatory 2018» και είναι η τελευταία, νεότερη και ικανότερη έκδοση του τεθωρακισμένου οχήματος CV-9035 της BAE Systems, το οποίο εντάχθηκε, για πρώτη φορά, σε υπηρεσία το 1993. Το CV-9035 Mk.4 είναι ΤΟΜΑ, ενώ το CV-90 Armadillo είναι η έκδοση ΤΟΜΠ του CV-9035 Mk.3. Σε σχέση με την έκδοση Mk.3 η Mk.4 παρουσιάζει αυξημένες ικανότητες, κυρίως στον τομέα της κίνησης στο πεδίο μάχης και της ευκολίας στην οδήγηση. Επίσης ενσωματώνει και νέα, προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα.
Το CV-9035 Mk.4, εκτός από νέα παραγωγή, προσφέρεται και ως αναβάθμιση παλαιότερων εκδόσεων. Στην έκδοση Mk.4 το όχημα ενσωματώνει κινητήρα της Scania ισχύος 1.000 ίππων και σύστημα μετάδοσης της κίνησης X300. Το βάρος μάχης του οχήματος έχει αυξηθεί από τους 35 στους 37 τόνους. Η ανάπτυξη του CV-9035 Mk.4 βασίστηκε στο σύστημα iFighting (Intelligent Fighting) της BAE Systems, ένα σύστημα που επενδύει στην ολοκληρωμένη αντίληψη του πληρώματος σχετικά με την επικρατούσα τακτική κατάσταση και στην υποβοήθηση της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων. Επικουρικά, το όχημα ενσωματώνει και ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας.
Το όχημα που παρουσιάστηκε στην «Eurosatory 2018» είναι εφοδιασμένο με πύργο δύο (2) ατόμων με ένα πυροβόλο των 35 χιλιοστών, ένα συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών, έναν αυτόματο εκτοξευτή βομβίδων των 40 χιλιοστών και δύο (2) κατευθυνόμενα αντιαρματικά βλήματα (στο δεξί πλευρό του πύργου). Μπορεί να μεταφέρει ομάδα οκτώ (8) πλήρως εξοπλισμένων στρατιωτών συν τριμελές πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός). Όπως έγινε γνωστό, τον Ιανουάριο του 2020 η BAE Systems ανακοίνωσε ότι πραγματοποίησε επιτυχημένη δοκιμή εκτόξευσης βλήματος Spike-LR2.
Το T-15 Armata είναι ένα βαρύ τεθωρακισμένο όχημα, το οποίο αναπτύχθηκε προς αντικατάσταση των BMP-2. Ενσωματώνει τον πύργο μάχης Bumerang-BM της KBP. Ο εξοπλισμός του αποτελείται από ένα κύριο πυροβόλο 2A42 των 30 χιλιοστών, συζυγές πολυβόλο PKTM των 7,62 χιλιοστών και δύο (2) διπλούς εκτοξευτές αντιαρματικών βλημάτων Kornet-ΕΜ μέγιστου βεληνεκούς 8-10 χιλιομέτρων (στην έκθεση «Army 2018» η UVZ παρουσίασε και η έκδοση με πύργο DUBM-57 Kinzhal με πυροβόλο των 57 χιλιοστών, πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών και κατευθυνόμενα αντιαρματικά βλήματα Ataka-T).
Το βάρος μάχης του T-15 είναι 48 τόνοι με θωράκιση ικανή να απορροφά πλήγμα από αντιαρματικό βλήμα με διατρητική ικανότητα 1.200-1.400 χιλιοστών θωράκισης. Επίσης ενσωματώνει και το νέο ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας Afganit. Ο πετρελαιοκινητήρας που ενσωματώνει είναι μέγιστης ισχύος 1.500 ίππων. Το όχημα επιτυγχάνει εμβέλεια 550 χιλιομέτρων και μέγιστη ταχύτητα 65-70 χιλιομέτρων την ώρα σε οδό. Μπορεί να μεταφέρει τριμελές πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και εννεαμελή ομάδα.
Το Kurganets-25 βασίζεται και αυτό στην πλατφόρμα Armata, αλλά είναι αλαφρύτερο του T-15, καθώς το μέγιστο βάρος μάχης του είναι 25 τόνοι, ενώ είναι και αμφίβιο. Σχεδιάστηκε για να αντικαταστήσει τα BMP-2, καθώς και τα οχήματα της οικογένειας BMD και MT-LB. Μπορεί να μεταφέρει τριμελές πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και οκταμελή ομάδα. Ενσωματώνει πετρελαιοκινητήρα μέγιστης ισχύος 800 ίππων και επιτυγχάνει εμβέλεια 550 χιλιομέτρων, καθώς και μέγιστη ταχύτητα 80 χιλιομέτρων την ώρα σε οδό ή 10 χιλιομέτρων την ώρα στο νερό. Το Kurganets-25 ενσωματώνει τον πύργο Bumerang-BM ή τον πύργο AU-220M Baikal με πυροβόλο των 57 χιλιοστών και πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών. Στην έκδοση ΤΟΜΠ, το όχημα φέρει έναν τηλεχειριζόμενο πύργο με πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών. Ενσωματώνει και το ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας Afganit.
Το Namer βασίζεται στο σασί του άρματος μάχης Merkava Mk.4 και άρχισε να αναπτύσσεται το 2005 από την ΙΜΙ (Israel Military Industries), ενώ η παραγωγή του ξεκίνησε το 2008 από τα στρατιωτικά εργοστάσια του Ισραήλ. Το 2017 το Ισραήλ παρουσιάστηκε την έκδοση ΤΟΜΑ του οχήματος. Μέχρι στιγμής έχουν παραχθεί περί τα 120 οχήματα, ενώ σύμφωνα με το σχεδιασμό έως το 2027 το Ισραήλ θα παραλάβει άλλα 411 οχήματα. Στην έκδοση ΤΟΜΠ το όχημα έχει βάρος μάχης 60 τόνους και μπορεί να μεταφέρει 12 στρατιώτες (διοικητής, οδηγός, πυροβολητής και εννέα στρατιώτες).
Ο κύριος εξοπλισμός του Namer, πάντα στην έκδοση ΤΟΜΠ, αποτελείται από ένα πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών ή από έναν αυτόματο εκτοξευτή βομβίδων των 40 χιλιοστών. Ο οπλισμός του οχήματος είναι τοποθετημένος επί του τηλεχειριζόμενου πύργου μάχης Samson. Ο δευτερεύον εξοπλισμός αποτελείται από ένα πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών και από έναν όλμο των 60 χιλιοστών, τοποθετημένο εξωτερικά του πύργου. Ενσωματώνει κινητήρα ισχύος 1.200 ίππων και επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 60 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ η εμβέλεια του ανέρχεται στα 500 χιλιόμετρα.
Στην έκδοση ΤΟΜΑ ο κύριος οπλισμός του Namer είναι ο ίδιος με αυτός του τροχοφόρου οχήματος Eitan (8 x 8), δηλαδή ένα πυροβόλο των 30 χιλιοστών, ένα πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών και έναν διπλό εκτοξευτή αντιαρματικών βλημάτων Spike-LR2. Και τα δύο (2) οχήματα ενσωματώνουν το ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας Trophy, ενώ υπάρχει και η εναλλακτική επιλογή του συστήματος Iron Fist.
Το Hunter της Singapore Technologies Engineering (ST Engineering) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διεθνή έκθεση «Singapore Airshow 2018». Το μέγιστο βάρος μάχης είναι 29,5 τόνοι και μπορεί να μεταφέρει συνολικά 11 άτομα, τριμελές πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και ομάδα αποτελούμενη από οκτώ (8) στρατιώτες. Επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 70 χιλιόμετρα την ώρα και εμβέλεια 500 χιλιόμετρα. Ο κύριος οπλισμός του είναι ένα πυροβόλο Mk.44 Bushmaster II των 30 χιλιοστών, επί πύργου Samson-30 της ισραηλινής Rafael, ένα συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών και ένας διπλός εκτοξευτής αντιαρματικών βλημάτων Spike-LR2.
Το AS21 Redback αποτελεί μια ριζικά αναβαθμισμένη έκδοση του K21, το οποίο άρχισε να εντάσσεται σε υπηρεσία, στο Νοτιοκορεατικό Στρατό, το 2009. Η ανάπτυξη του AS21 Redback ολοκληρώθηκε το 2019. Το όχημα έχει μέγιστο βάρος μάχης τους 42 τόνους και μπορεί να κινηθεί με μέγιστη ταχύτητα 65 χιλιόμετρα την ώρα σε οδό. Η εμβέλεια του είναι 520 χιλιόμετρα. Έχει τριμελές πλήρωμα (οδηγός, πυροβολητής, αρχηγός) και μπορεί να μεταφέρει οκταμελή ομάδα. Ενσωματώνει τον πύργο μάχης T2000, της αυστραλιανής EOS, με κύριο πυροβόλο των 30 χιλιοστών, αν και ο πελάτης μπορεί να επιλέξει και άλλα διαμετρήματα, από τα 25 έως τα 50 χιλιοστά. Ενσωματώνει επίσης και συζυγές πολυβόλο των 5,56 ή των 7,62 χιλιοστών, καθώς και μονό εκτοξευτή αντιαρματικών βλημάτων FGM-148 Javelin ή διπλό εκτοξευτή βλημάτων Spike-LR2. Επίσης, εκτός του πύργου T2000, το όχημα μπορεί να ενσωματώσει τον τηλεχειριζόμενο πύργο R400S Mk.2 με κύριο πυροβόλο των 5,56 ή 7,62 χιλιοστών. Τέλος, ενσωματώνει και ενεργητικό σύστημα αυτοπροστασίας.
