Το αεροπορικό όπλο είναι το κύριο βαρόμετρο μιας ένοπλης σύγκρουσης. Η τοπική όσο και η τακτική αεροπορική υπεροχή εξασφαλίζουν στις ναυτικές και στις χερσαίες δυνάμεις την κάλυψη για την επιτυχή έκβαση των αποστολών τους. Οι αεροπορικές βάσεις είναι νευραλγικής σημασίας γιατί προσφέρουν το έδαφος όπου τα φίλια αεροσκάφη μπορούν με ασφάλεια να επανεξοπλιστούν, να αλλάξουν πλήρωμα, να γίνουν οι απαραίτητοι έλεγχοι και να ετοιμαστούν για την επόμενη αποστολή τους. Η κρισιμότητα του αεροπορικού όπλου στο σύγχρονο πόλεμο απαιτεί τη διαφύλαξη και τη σωστή λειτουργία των βάσεων ώστε τα αεροσκάφη να μπορούν να επιχειρούν απρόσκοπτα καθ’ όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων.
Οι τρόποι προσβολής μιας αεροπορικής βάσεως είναι δύο. Είτε με διολοφθορά και επίθεση επίλεκτων δυνάμεων όπου εκεί αναλαμβάνουν οι επίγειες δυνάμεις άμυνας φρούρισης των βάσεων και η σωστή διάταξη φυλακίων, τοιχίων και συστημάτων παρακολούθησης βοηθάει στην πρόληψη και εξουδετέρωση των απειλών αυτών. Η δεύτερη είναι με αεροπορική ή βαλιστική επίθεση. Στη δεύτερη αυτή κατηγορία, τα συστήματα εγγύς άμυνας εξασφαλίζουν την παρακολούθηση και εξουδετέρωση των απειλών αυτών.
Η Π.Α. στις αεροπορικές βάσεις της χρησιμοποιεί από τα μέσα του 1980 το σύστημα «Skyguard» της Oerlicon Contraves νυν Rheinmetall ή «ΒΕΛΟΣ» σε ελληνική υπηρεσία. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας η Π.Α. προμηθεύτηκε 20 μονάδες εκτόξευσης των τεσσάρων πυραύλων RIM-7M Sparrow έκαστη με απόθεμα 280 πυραύλων περίπου, 44 μονάδες δίδυμων πυροβόλων Oerlicon GDF-002A, 12 μονάδων ελέγχου πυρός skyguard και έξι ραντάρ αποκάλυψης στόχων μεσαίων αποστάσεων Super Giraffe της σουηδικής SAAB. Η κάθε μονάδα ελέγχου πυρός μπορεί να ελέγχει μέχρι τέσσερις μονάδες πυρός, 2 μονάδες πυροβόλων και δύο μονάδες εκτοξευτών Α/Α πυραύλων, και να αντιμετωπίζει μέχρι έξι στόχους ταυτόχρονα. Τέσσερις με πυραύλους και δύο με τα πυροβόλα. Τα 12 συστήματα Skyguard είναι χωρισμένα σε έξι σμήνη και παίρνουν εικόνα από τα έξι ραντάρ Super Giraffe. Οπότε προφανώς τα έξι σμήνη αυτά καλύπτουν τις έξι κύριες αεροπορικές βάσεις που εδρεύουν τα μαχητικά αεροσκάφη της Π.Α.
Στις αρχές του 2000 η Π.Α. προχώρησε στην πλήρη ανακατασκευή και αναβάθμιση των συστημάτων αυτών σε δύο φάσεις, συνολικού κόστους 163.190.416 ευρώ. Κατά την αναβάθμιση έγινε βελτιστοποίηση του ραντάρ παρακολούθησης στόχων, ψηφιοποίηση των εκτοξευτών πυραύλων ώστε να μπορούν αυτόνομα να αναλαμβάνουν την εμπλοκή ενός στόχου που τους έχει μεταβιβάσει η μονάδα ελέγχου πυρός, έγινε αναβάθμιση των πυροβόλων σε GDF-005 με προσθήκη μαγνητικών επαγωγικών πηνίων και δυνατότητα χρήσης των πυρομαχικών AHEAD και τέλος προσθήκη ζεύξης δεδομένων Link 11B για διασύνδεση με το υπόλοιπο σύστημα αεράμυνας. Μετά την αναβάθμιση το σύστημα μπορούσε να αντιμετωπίσει βλήματα αεροδυναμικής πτήσης, Μη-επανδρωμένα Εναέρια Οχήματα (UAV) και βλήματα αντι-ραντάρ υψηλής ταχύτητας.
Σε μια παράλληλη κίνηση, το 1999 αγοράστηκαν 11 μονάδες βολής των γαλλικών Crotale NG κόστους 259.009.725 δολαρίων, εννιά για να καλύψουν κενά αντιαεροπορικής κάλυψης αεροδρομίων της Π.Α. και δύο για την Α/Α κάλυψη των δύο ναυστάθμων του Π.Ν. Το σύστημα Crotale NG είναι ένα εξελιγμένο αντιαεροπορικό/ αντιβληματικό σύστημα υψηλών επιδόσεων. Σε ελληνική υπηρεσία το όλο σύστημα είναι τοποθετημένο σε έναν ρυμουλκούμενο κλωβό, που περιέχει τη θέση των χειριστών και στην οροφή τον πύργο όπου βρίσκονται ενσωματωμένα το ραντάρ έρευνας, το ραντάρ καταύγασης, οι κάμερες IR, ημέρας/νύχτας και οι δύο φορείς των τεσσάρων πυραύλων έκαστος. Ο μεταφερόμενος πύραυλος είναι ο VT-1 με εμβέλεια τα 12 χιλιόμετρα, ταχύτητα 3,5 μαχ και ικανότητα ελιγμών 35g.
Το Crotale NG/GR έχει ικανότητα αντιμετώπισης αεροσκαφών, ελικοπτέρων, UAVs και επερχόμενων υψηλής ταχύτητας βλημάτων σε χαμηλά και μεσαία ύψη και παρουσιάζει βελτιωμένη αντοχή σε παρεμβολές συστημάτων Η/Π λόγω της δυνατότητας παθητικής λειτουργίας που του δίνουν οι κάμερες παρακολούθησης και εγκλωβισμού στόχου. Στις 15 Μαΐου 2023 η ΓΔΑΕΕ υπέγραψε τετραετή σύμβαση υποστήριξης των συστημάτων αυτών ύψους 18.496.420,04 ευρώ.
Τόσο η αναβαθμισμένη έκδοση του συστήματος Skyguard όσο και το νεότερο Crotale NG/GR έχουν περίπου 20 χρόνια υπηρεσίας στις τάξεις των Ε.Ε.Δ. Μέσα στα 20 αυτά χρόνια τόσο οι απειλές όσο και οι διαθέσιμες τεχνολογίες έχουν εξελιχθεί προσφέροντας λύσεις για αναβαθμισμένη προστασία των πολύτιμων αεροπορικών βάσεων και όχι μόνο. Οι σημερινές απειλές που έχουν να αντιμετωπίσουν τα συστήματα είναι οι εξής:
- Πύραυλοι πλεύσης μεγάλης εμβέλειας
- Αντιπλοϊκοί πύραυλοι με δυνατότητα προσβολής στόχων στην ξηρά
- UCAV
- Περιφερόμενα πυρομαχικά
- Βόμβες JDAM
- Σμήνη εξοπλισμένων ΜΕΑ
- Βαλιστικοί πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς
- Πύραυλοι Αέρος-Εδάφους
- Εξελιγμένες τεχνικές Η/Π
Είναι σημαντικό λοιπόν μια σειρά από κύριες βάσεις της Π.Α., του Π.Ν. και της Α.Σ. να διαθέτουν ικανή αντιαεροπορική και αντιβληματική άμυνα, έτσι ώστε να μην αμυνθούν απέναντυ στις παραπάνω απειλές που ως στόχο έχουν να πλήξουν την μαχατική ικανότητα των αεροσκαφών, των ελικοπτέρων και των πλοίων των Ε.Ε.Δ. Σε συνέχεια λοιπόν των δύο προηγούμενων άρθρων που είχαν ως θέμα την γενικότερη αναβάθμιση της αντιαεροπορικής ικανότητας των Ε.Ε.Δ. (δείτε ΕΔΩ και ΕΔΩ) θα ασχοληθούμε με την εγγύς αντιαεροπορική/ αντιβληματική άμυνα νευραλγικών υποδομών των Ε.Ε.Δ.
Καταρχήν πιστεύουμε ότι εκτός από τις έξι κύριες βάσεις της Π.Α. που διαθέτουν ισχυρή αντιαεροπορική και αντιβληματική προστασία μέσω των συστημάτων skyguard και Crotale NG/GR και των δύο ναυστάθμων του Π.Ν. επίσης με Crotale NG/GR υπάρχουν και άλλες βάσεις που πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχεδιασμό. Η Λογική λέει ότι οι έξι βάσεις με συστήματα skyguard πρέπει να είναι οι Σούδα, Αγχιάλος, Άραξος, Ανδραβίδα, Λάρισα και Τανάγρα. Άποψη μας είναι ότι εξίσου ισχυρή αντιαεροπορική και αντιβληματική προστασία θα πρέπει να έχουν:
- Η Αεροπορική βάση της Ελευσίνας όπου εδρεύει το σύνολο των μεταγωγικών και ειδικοποιημένων αεροσκαφών όπως τα ERJ-145H AEW&C και τα P-3H στο μέλλον καθώς και το σμήνος των SAR/CSAR της Π.Α.
- Η Αεροπορική βάση της Σκύρου ως μέρος του προωθημένου readiness και βάσης εξυπηρέτησης αεροσκαφών.
- Η βάση των μεταφορικών ελικοπτέρων CH-47 και NH-90 στην Πάχη.
- Η βάση των επιθετικών και αναγνωριστικών ελικοπτέρων του Ε.Σ. ΑΗ-64 και ΟΗ-58, όπου γίνει η μετεγκατάσταση μετά την καταστροφή του Στεφανοβίκειου.
- Η βάση των ναυτικών ελικοπτέρων S-70 στο Κοτρώνι.
Όλες οι παραπάνω βάσεις όπου βρίσκονται τα συνεργεία επιθεώρησης, συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών των υποσυστημάτων όλων αυτών των καίριων αεροπορικών μέσων καθώς και των όπλων τους είναι πολύ σημαντικό να προστατεύονται όσο καλύτερα γίνεται απέναντυ σε αεροπορικές και βαλιστικές απειλές.
Το υπάρχον σύστημα skyguard παρ’ ότι έχει αναβαθμιστεί στο παρελθόν δεν παύει τα επι μέρους υποσυστήματά του να είναι παλαιά και ευάλωτα σε ηλεκτρονικό πόλεμο. Επειδή η τεχνολογία των Η/Υ και των ηλεκτρονικών προχωράει με ραγδαίο ρυθμό είναι εύκολο ένα παλαιό σύστημα να βγει εκτός λειτουργίας μέσω ηλεκτρονικού πολέμου κάνοντας εύκολη τη δουλειά για τα επερχόμενα κύματα πυραύλων προσβολής. Π.χ. το ραντάρ Super Giraffe είναι ένα 3D ραντάρ της δεκαετίας του 70’ όταν σήμερα κυκλοφορούν 3D ραντάρ τεχνολογίας νιτριδίου του γαλίου με πολλαπλάσιες δυνατότητες ECCM, αποκάλυψης και παρακολούθησης στόχων.
Επίσης θα πρέπει όλα τα αντιαεροπορικά συστήματα να ενσωματωθούν σε ένα ολοκληρωμένο δικτυοκεντρικό περιβάλλον όπου μέσω ζεύξης δεδομένων Link 16 να μπορούν να δέχονται δεδομένα για στόχους από ολόκληρο το πλέγμα αντιαεροπορικής άμυνας από ξηρά, θάλασσα και αέρα. Και τα Α/Α συστήματα κάλυψης των βάσεων αυτών θα πρέπει να μπορούν να είναι μέρος του πλέγματος αυτού. Πέραν αυτού ένα ακόμα θέμα που προκύπτει είναι κατά πόσο στο μέλλον ο ΑΙΜ-7Μ του συστήματος θα μπορεί να αντιμετωπίσει σύγχρονες απειλές. Όλα αυτά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για να γίνει σωστή επιλογή.
Η γερμανική εταιρία Rheinmetall κατασκευάστρια και του συστήματος skyguard, έχει αναπτύξει την εξέλιξη των συστημάτων εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας μέσω των προτάσεων Skyshield, Skymaster και Skynex. Το Skynex είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση όπου αποτελεί ένα καινοτόμο σύστημα δικτυοκεντρικής αεράμυνας στο οποίο μπορούν να ενσωματωθούν μια σε σειρά από υποσυστήματα δημιουργώντας μια πολύπλευρη και πολυστρωματική εγγύς άμυνα. Το βασικό σύστημα αποτελείται από ένα ραντάρ X-TAR3D και τέσσερις μονάδες Revolver Gun Mk3 και πάνω εκεί μπορούν να ενσωματωθούν επιπλέον αισθητήρες, όπλα λέιζερ και C-RAM πυραύλων στο εγγύς μέλλον καθώς και ολόκληρα συστήματα όπως το υπάρχον skyguard. Αναλυτική παρουσίαση μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Άλλη ενδιαφέρουσα λύση εφόσον το γαλλικό Crotale NG/GR δεν βρίκεται πλέον σε παραγωγή, είναι η απόκτηση συστημάτων IRIS-T SLS της επίσης γερμανικής Diehl Defence GmbH που λειτουργούν ως ενιαία πυροβολαρχία και είναι η επίγεια διαμόρφωση εκτόξευσης του γνωστού Α/Α πυραύλου μικρού βεληνεκούς που υπηρετεί στις τάξεις της Π.Α. IRIS-T. Επίσης διαθέτει ζεύξη δεδομένων Link 16 και μπορεί να διασυνδεθεί άμεσα με τις πυροβολαρχίες Patriot. Εδώ να υπενθυμίσουμε ότι το IRIS-T SLΜ μπορεί να είναι ο αντικαταστάτης των πυροβολαρχιών I-Hawk και πρόσφατα 17 χώρες της ευρώπης υπέγραψαν το σύμφωνο για την πανερωπαϊκη αντιαεροπορική κάλυψη μέσω της κοινής αγοράς συστημάτων IRIS-T SLΜ.
Στην περίπτωση που επιλεγεί μια λύση μόνο με αντιαεροπορικούς πυραύλους και με απουσία αντιαεροπορικών πυροβόλων, η ενσωμάτωση συστημάτων C-RAM ικανών να αντιμετωπίσουν και άλλου είδους απειλές θα ήταν θεμιττό. Μία λύση θα ήταν το σύστημα Centurion βασισμένο στο Mk-15 Phalanx. Το Π.Ν. όπως φαίνεται θα έχει σέ λίγα χρόνια έναν αριθμό Phalanx εκτός υπηρεσίας που θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν και να αποτελέσουν τα συστήματα C-RAM για μια σειρά από βάσεις των Ε.Ε.Δ. άρχης δεδομένης από τους δύο ναυστάθμους και της βάσης ελικοπτέρων ναυτικού.
Συνοψίζοντας, η εξέλιξη των όπλων προσβολής, η όλο και ευρύτερη χρήση της τεχνολογίας στελθ και η εξέλιξη των συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου επιβάλουν τον διαρκή εκσυγχρονισμό και ανανέωση των αντιαεροπορικών συστημάτων και των αισθητήρων έγκαιρης προειδοποίησης. Τα συστήματα αυτά είναι που θα επωμιστούν το βάρος να αποτρέψουν το πρώτο κύμα της επίθεσης που ως σκοπό θα έχει να βγάλει εκτός μάχης κύρια οπλικά συστήματα των Ε.Ε.Δ. όπως αεροσκάφη, ναυτικές μονάδες και ελικόπτερα που είναι καίριας σημασίας για την άμυνα της χώρας.
