Μια ακόμη περίπτωση αστοχίας πυραύλους αντί-ραντάρ AGM-88B έγινε γνωστή στην Ουκρανία και καταγράφηκε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Είναι ευρέως γνωστό πως οι ΗΠΑ έχουν προμηθεύσει την Ουκρανική Αεροπορία με βλήματα αντί-ραντάρ AGM-88B HARM προκειμένου να βληθεί η ρωσική αεράμυνα.
Είναι επίσης γνωστές, οι πολλές αναφορές που κυκλοφορούν πως τα βλήματα AGM-88B τα οποία έλαβε ως στρατιωτική βοήθεια η Ουκρανική Αεροπορία δεν φαίνεται να έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ασφαλή συμπεράσματα δεν μπορούν να εξαχθούν αλλά μπορεί να σχηματιστεί μια πρώτη εικόνα.
Η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) διαθέτει στο οπλοστάσιο της ικανό απόθεμα πυραύλων αντί-ραντάρ AGM-88B HARM. Συνεπώς, οι όποιες αστοχίες των ουκρανικών AGM-88B HARM οφείλουν να μας προβληματίσουν σοβαρά.
Είναι επίσης γνωστό πως η Αμερικανική Αεροπορία (USAF) αντικαθιστά τους AGM-88B HARM με νεότερους πυραύλους AGM-88E AARGM, μια πολύ νεότερη και τεχνολογικά βελτιωμένη έκδοση ενός σύγχρονου βλήματος αντί-ραντάρ.
H έκδοση AARGM-ER ενσωματώνει βελτιωμένο κινητήρα, αλλά διατηρεί τους αισθητήρες και τα ηλεκτρονικά συστήματα της έκδοσης AGM-88E Block.1 AARGM, η οποία επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές περί τα 150 χιλιόμετρα. Στην έκδοση AARGM-ER το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές άνω των 200 χιλιομέτρων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κατά ναυτικών στόχων.
Σε είδηση που την οποία είχαμε δημοσιεύσει σε άρθρο μας με τίτλο «Αμερικανικό Ναυτικό: Πρόγραμμα αναβάθμισης πυραύλων αντί-ραντάρ AGM-88B HARM σε AGM-88E AARGM» στις 1 Ιουνίου 2018 είχαμε τονίσει τα εξής:
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Orbital ATK, η εταιρία απέσπασε συμβόλαιο ύψους $ 171,2 εκατομμυρίων (ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης) για την αναβάθμιση 271 πυραύλων αντί-ραντάρ AGM-88B HARM (High-speed Anti-Radiation Missile) στο επίπεδο AGM-88E AARGM (Advanced Anti-Radiation Guided Missile). Το πρόγραμμα αναμένεται να αποδώσει 253 πυραύλους AGM-88E στο Αμερικανικό Ναυτικό, οκτώ εκπαιδευτικούς πυραύλους CATM (Captive Air Training Missiles) και 10 AGM-88E για την Αυστραλία. Το πρόγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2020. Το κόστος της αναβάθμισης των 253 πυραύλων για το Αμερικανικό Ναυτικό είναι $ 162,8 εκατομμύρια. Σε σχέση με τους AGM-88B οι πύραυλοι AGM-88E ενσωματώνουν νέο λογισμικό, παθητικό ραντάρ και επιπλέον ενεργητικό ερευνητή χιλιομετρικού κύματος, ενώ επιτυγχάνουν και καλύτερες επιδόσεις (διάφορες πηγές αναφέρουν μέγιστο βεληνεκές 150 χιλιόμετρα περίπου). Η ανάπτυξη τους ολοκληρώθηκε το 2010. Να σημειωθεί ότι η Orbital ATK αναπτύσσει έκδοση εκτεταμένου βεληνεκούς του AGM-88E (AARGM-ER), το μέγιστο βεληνεκές της οποίας αναμένεται να προσεγγίσει τα 300 χιλιόμετρα. Σε σχέση με την έκδοση AARGM η AARGM-ER θα ενσωματώνει βελτιωμένο κινητήρα, αλλά θα διατηρεί τους αισθητήρες και τα ηλεκτρονικά της έκδοσης AARGM.
Συνεπώς καθίσταται σαφές πως η έκδοση AGM-88B HARM είναι τεχνολογικά παρωχημένη. Ίσως αυτός είναι και ο βασικός λόγος που στην Ουκρανία καταγράφονται αστοχίες των πυραύλων AGM-88B HARM.
Ένα χρόνο αργότερα, στις 27 Μαΐου 2019 μέσα από το DefenceReview.gr είχαμε δημοσιεύσει μια ακόμη σχετική είδηση που δεν πρέπει να διαφεύγει του ελληνικού ενδιαφέροντος από τη Πολεμική Αεροπορία.
Συγκεκριμένα επισημαίναμε τα εξής σε άρθρο μας με τίτλο: «Αμερικανική Αεροπορία: Πρόγραμμα ανακατασκευής πυραύλων αντί-ραντάρ AGM-88B HARM και για τρίτες χώρες, θα ενδιαφερθεί η ΠΑ;».
Η αμερικανική Raytheon ανακοίνωσε ότι υπέγραψε συμβόλαιο ύψους $ 355,5 εκατομμυρίων, με την Αμερικανική Αεροπορία, για την εφαρμογή του προγράμματος REIK (Replace Exchange In Kind), ανακατασκευής των πυραύλων αντί-ραντάρ AGM-88B HARM (High Speed Anti-Radiation Missile), όμοιων με αυτών που διατηρεί σε υπηρεσία και η Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ). Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα ανταλλαγής υπηρεσιών μεταξύ της Raytheon και της Αμερικανικής Αεροπορίας με παράλληλο όφελος για τους χρήστες των AGM-88Β, μέσω προγραμμάτων FMS (Foreign Military Sales).
Συγκεκριμένα, η Raytheon, και μέχρι το συμφωνηθέν ποσό, θα εφαρμόσει ένα (1) πρόγραμμα ανακατασκευής 1.000 περίπου AGM-88B για όσους χρήστες το επιλέξουν, ενώ παράλληλα θα αναβαθμίσει και 1.600 πυραύλους της Αμερικανικής Αεροπορίας στην έκδοση AGM-88F, μέσω της ενσωμάτωσης του συστήματος HCSM (HARM Control Section Modification). Υπενθυμίζουμε ότι Ελλάδα και Τουρκία διατηρούν σε υπηρεσία 180 συνολικά πυραύλους AGM-88B, εκ των οποίων 84 πύραυλοι υπηρετούν στην ΠΑ και 96 στην Τουρκική Αεροπορία.
Ως εκ τούτων, εύλογα προκύπτει το συμπέρασμα πως στην ΠΑ πρέπει να ηχήσουν καμπάνες αναφορικά με την επιχειρησιακή αξιοπιστία των AGM-88B HARM. Τόσο η Αμερικανική Αεροπορία όσο και το Αμερικανικό Ναυτικό που διαθέτουν AGM-88B HARM προχωρούν σε ενέργειες εκσυγχρονισμού ή αντικατάστασης των παρωχημένων βλημάτων AGM-88B HARM.
Τα προβλήματα των AGM-88B δεν έγιναν γνωστά τώρα.
Στην επιχείρηση Allied Force προέκυψαν κάποια προβλήματα. Όταν o HARM «έψαχνε» άλλους στόχους, μετά την απενεργοποίηση του ραντάρ-στόχου, λόγω της μεγάλης ακτίνας του σε συνδυασμό με την μεγάλη ευαισθησία του αισθητήρα του, σε κάποιες περιπτώσεις πέρασε τα σύνορα της Σερβίας και εγκλώβισε συμμαχικές εκπομπές ραντάρ, παρόμοιων χαρακτηριστικών. Στοχοποιήθηκαν ραντάρ της Βουλγαρικής αεράμυνας ακουσίως δηλαδή! Επίσης, ακόμη και όταν ο πύραυλος συνέχιζε να κατευθύνεται προς τον στόχο, τις περισσότερες φορές αστοχούσε ακόμη και αν παρέμενε ακίνητος! Επειδή το όπλο δεν διέθετε ενεργό αισθητήρα εντοπισμού του… Δηλαδή, ναι μεν το όπλο κατευθύνονταν στις συντεταγμένες της τελευταίας εκπομπής, αλλά είτε ο στόχος είχε μετακινηθεί, είτε όχι, δεν μπορούσε να διασφαλίσει πλήγμα ακριβείας! Η αρχική λύση στα προβλήματα αυτά, ήταν η προσθήκη δορυφορικής/αδρανειακής ναυτιλίας (INS/GPS), για μεγαλύτερη ακρίβεια προσδιορισμού θέσης. Σε δεύτερο χρόνο ενσωματώθηκε και η διαμόρφωση της «γεωγραφικής έρευνας», όπου τίθενται συγκεκριμένα όρια της περιοχής αναζήτησης στόχων, ώστε να αποφεύγεται στοχοποίηση παρακείμενων φίλιων μονάδων αεράμυνας. Αυτή η διαμόρφωση υιοθετήθηκε πρώτα από το Ναυτικό των ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιταλία και έγινε γνωστή ως PNU- Precision Navigation Upgrade (HARM Block 6).
Η αρχική λύση στα προβλήματα αυτά, ήταν η προσθήκη δορυφορικής/αδρανειακής ναυτιλίας (INS/GPS), για μεγαλύτερη ακρίβεια προσδιορισμού θέσης. Σε δεύτερο χρόνο ενσωματώθηκε και η διαμόρφωση της «γεωγραφικής έρευνας», όπου τίθενται συγκεκριμένα όρια της περιοχής αναζήτησης στόχων, ώστε να αποφεύγεται στοχοποίηση παρακείμενων φίλιων μονάδων αεράμυνας. Αυτή η διαμόρφωση υιοθετήθηκε πρώτα από το Ναυτικό των ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιταλία και έγινε γνωστή ως PNU- Precision Navigation Upgrade (HARM Block 6).
Εκτός από τις αναβαθμίσεις λογισμικού, περιλάμβανε και προηγμένο σύστημα ναυτιλίας GPS-INS, γυροσκοπίων λέιζερ. Οι αναβαθμίσεις ξεκίνησαν από την έκδοση παραγωγής AGM-88C Block 4 για τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, ενώ οι HARM νέας κατασκευής ονομάστηκαν AGM-88D (Block 6). Γερμανία και Ιταλία αγόρασαν και υλοποίησαν την ίδια αναβάθμιση στους AGM-88B (Block 2, Block 3) που διέθεταν και αξιοποιούσαν επιχειρησιακά από τα Tornado ECR. Tα όπλα αυτά ονομάζονται AGM-88B+ (Block 3B). Μία πρόσθετη αναβάθμιση του Αμερικανικού Ναυτικού, ήταν η δυνατότητα εγκλωβισμού και καθοδήγησης (homing) εναντίον πηγών (εκπομπών) που χρησιμοποιούν συχνότητες παρεμβολής σημάτων GPS. H έκδοση αυτή του HARM ονομάστηκε AGM-88C Block 5.
Όλες αυτές οι αναβαθμίσεις και το κόστος σε συνδυασμό με την λογιστική υποστήριξη που συνεπάγονται, προφανώς ώθησαν τους Ευρωπαίους, που δεν μπορούσαν να διαθέσουν τα κονδύλια που διέθεταν οι Aμερικανοί, σε διαφορετικού είδους λύσεις. Οι Γάλλοι από τότε, από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 δηλαδή, είχαν σε ανάπτυξη τη συλλογή AASM, ενώ ελάχιστα αργότερα εμφανίστηκαν στη διεθνή αγορά όπλα εξίσου αποτελεσματικά, με την ίδια ή και μεγαλύτερη ακτίνα, με κλάσμα του κόστους των αναβαθμίσεων και των πιστοποιήσεων του HARM. Τα πρώτα και πλέον διαδεδομένα σε πολύ σύντομο χρόνο, ήταν οι συλλογές της οικογένειας SPICE της ισραηλινής RAFAEL. Καθοδήγηση INS/GPS σε συνδυασμό με τερματική καθοδήγηση IR και εγκλωβισμό μετά από ασφαλή ταυτοποίηση (Terrain και image matching).
AARGM και AARGM-ER. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα έναντι των καθοδηγούμενων βομβών ανεμοπορίας ή αυτοπροωθούμενων.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 μέχρι σήμερα έχει συντελεστεί τεράστια πρόοδος σε πάρα πολλούς τομείς. Ηλεκτροοπτικά συστήματα ημέρας και υπέρυθρων (IIR) υψηλής ευκρίνειας και διακριτικής ικανότητας σε μεγάλες αποστάσεις, λογισμικό ταυτοποίησης μέσω σύγκρισης εικόνας στόχου και περιβάλλοντα χώρου, δέκτες GPS υψηλής αντοχής σε περιβάλλον παρεμβολών, συστήματα ανταλλαγής δεδομένων (data link) υψηλών ταχυτήτων μετάδοσης και λήψης εικόνας και πληροφοριών, σε συνδυασμό με αισθητήρες ραντάρ μικρότερου βάρους και όγκου καθώς και ενεργειακών απαιτήσεων με μεγαλύτερες ικανότητες αποκάλυψης στόχων, έχουν πλέον επικρατήσει και μάλιστα με κόστος πολύ χαμηλό σε κάποιες περιπτώσεις.
Οι Αμερικανοί από την πλευρά τους ξεκίνησαν το 2005 την ανάπτυξη μιας νέας έκδοσης του HARM. Το υπουργείο άμυνας των ΗΠΑ υπέγραψε το Νοέμβριο της χρονιάς εκείνης μνημόνιο συνεργασίας με το ιταλικό υπουργείο άμυνας για την από κοινού ανάπτυξη και παραγωγή του AGM-88E AARGM. H Ιταλία κατέβαλε το ποσό των 20 εκατομμυρίων δολαρίων μόνο για την πρώτη φάση του προγράμματος ανάπτυξης. Είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την προμήθεια 250 πυραύλων που -τότε- προόριζε για τα Tornado ECR. H κανονική παραγωγή του όπλου ξεκίνησε μετά από έγκριση του Αμερικανικού Ναυτικού τον Αύγουστο του 2012. Μετά το επιτυχές πέρας των δοκιμών του.
Την ανάπτυξη της νέας έκδοσης του HARM ανέλαβε η Orbital ATK (πρώην Alliant Techsystems), που με τη σειρά της εξαγοράστηκε από τη Northrop Grumman το 2018. Ο AARGM διαθέτει νέο ερευνητή-αισθητήρα με δυνατότητα πολλαπλών λειτουργικών διαμορφώσεων, νέο σύστημα καθοδήγησης και βελτιωμένο σύστημα ελέγχου σε σχέση με την τελευταία έκδοση παραγωγής του HARM. Τον AGM-88C. Από εκεί και πέρα κοινά είναι ο πυραυλοκινητήρας (Thiokol SR113-TC-1 διπλού παλμού) , η πολεμική κεφαλή (εκρηκτική θραυσματογόνος WDU-37/B βάρους 66 κιλών), όπως και η αεροδυναμική του διαμόρφωση.
Το βάρος του όπλου (ο 1000ος AARGM παραδόθηκε στο USN το 2019) είναι 361 κιλά και η ακτίνα του αναφέρεται ότι ξεπερνά στη μέγιστη τιμή της τα 110 χιλιόμετρα (60 ναυτικά μίλια). Η ταχύτητα πλεύσης επίσης αναφέρεται ότι ξεπερνά τα 2 μαχ. Πέρα από τον κύριο αισθητήρα, ο AARGM διαθέτει ραντάρ χιλιοστομετρικού μήκους κύματος για καθοδήγηση ακριβείας στην τερματική φάση προσέγγισης του στόχου, συνδυασμένο με αδρανειακό σύστημα ναυτιλίας INS/GPS, καθώς και υπερευαίσθητο δέκτη αποκάλυψης πηγών ακτινοβολίας (ARH-Anti-Radiation Homing). Τέλος, έχει προστεθεί και δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας μέσω data link (Integrated Broadcast System Receiver/IBS-R), μέσω του οποίου ο AARGM δέχεται στοιχεία στοχοποίησης, ακόμη και μέσω δορυφόρου, ενώ ελάχιστα πριν από την πρόσκρουση του στο στόχο μπορεί να αποστείλει φωτογραφίες του σε φίλια κέντρα διοίκησης, προς εκτίμηση του αποτελέσματος της βολής του (impact assessment reports).
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα επομένως του ΑΑRGM πέρα από τις δυνατότητες επιτυχούς πλήγματος που του εξασφαλίζουν οι αισθητήρες του, μπορεί να εντοπιστεί στο ότι μπορεί να πλήξει στόχους σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 100 χιλιομέτρων (από σχετικά μεγάλο ύψος και με μεγάλη ταχύτητα εκτόξευσης) και μάλιστα σε πολύ μικρό χρόνο. Η έννοια του time sensitive στην περίπτωση των αυτοκινούμενων αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων, έχει ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο στις επιχειρήσεις DEAD/SEAD. Όσο μικρότερος είναι ο χρόνος που έχει στη διάθεσή του ο αντίπαλος να κλείσει το ραντάρ της πυροβολαρχίας του και να μετακινηθεί, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επιτυχούς προσβολής του.
Για να μην μακρηγορούμε θα σας παραθέσουμε δύο μακροσκελείς αναλύσεις του Διευθυντή του DefenceReview.gr Ιωάννη Νικήτα οι οποίες παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρες και αξίζουν να διαβαστούν:
