Αφορμή για το συγκεκριμένο άρθρο αποτέλεσαν δύο (2) ειδήσεις που σχετίζονται με την ανάπτυξη του σπονδυλωτού συστήματος αεροσκάφους (AMA : Advanced Modular Aircraft) της βρετανικής AERALIS. Η πρώτη και νεότερη είδηση αφορά στη συμφωνία συνεργασίας της AERALIS με τη Thales στον τομέα της «ανάπτυξης καινοτόμων αντιλήψεων, διαδικασιών και συστημάτων». Η δεύτερη είδηση αφορά στην απόφαση της Βρετανικής Πολεμικής Αεροπορίας (RAF : Royal Air Force) να υποστηρίξει την ανάπτυξη του ΑΜΑ, στο πλαίσιο συμβολαίου τριετούς διάρκειας και αξίας £ 200.000, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «The Times». Το πρόγραμμα AMA αφορά στην ανάπτυξη μιας οικογένειας αεροσκαφών οικονομικών στην απόκτηση, τη χρήση και την υποστήριξη τους, σ’ ολόκληρη την επιχειρησιακή τους ζωή, μέσω της χρήσης προηγμένων μεθόδων στη σχεδίαση, την ανάπτυξη και την κατασκευή τους.
Στο επίκεντρο του προγράμματος AMA είναι η σπονδυλωτή προσέγγιση. Το AMA σχεδιάζεται και αναπτύσσεται ως ένα αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων (εκπαίδευση βασικού και προχωρημένου σταδίου και ελαφρύ μαχητικό αεροσκάφος) με κύρια χαρακτηριστικά την πτητική ευελιξία και τη χρήση όσο το δυνατό περισσότερων κοινών-εμπορικών υπό-συστημάτων για τη μείωση του κόστους παραγωγής και υποστήριξης. Το AMA θα συνοδεύεται και από ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης βασισμένο στην προσημείωση και το συνθετικό περιβάλλον εκπαίδευσης. Για να επιτύχει το στόχο της η AERALIS στηρίζει το πρόγραμμα ΑΜΑ σε έξι (6) βασικούς άξονες: (1) Σπονδυλωτό σύστημα (2) Σύστημα ατράκτου κοινού πυρήνα (CCF : Common Core Fuselage) (3) Κοινά ηλεκτρονικά συστήματα (Avionics) (4) Πιλοτήριο σε δύο διαφορετικές επιλογές (5) Πτέρυγες σε δύο (2) διαφορετικές επιλογές και (6) Κινητήρες σε τρείς (3) διαφορετικές επιλογές.
Η σπονδυλωτή προσέγγιση επιλέχθηκε ως μάθημα από το παρελθόν, όπου οι αεροπορικές δυνάμεις αποκτούν διαφορετικά μαχητικά αεροσκάφη για διαφορετικούς ρόλους, καθένα με τη δική του γραμμή-υποδομή υποστήριξης και ανάγκες εκπαίδευσης. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με την AERALIS, είναι η διαρκής αύξηση του κόστους απόκτησης και υποστήριξης, και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεδομένου ότι ένα αεροσκάφος παραμένει σε υπηρεσία για 30-40 χρόνια. Υπό αυτή την προσέγγιση η επιχειρησιακή ευελιξία περιορίζεται και η αλλαγή ενός τύπου αεροσκάφους σε ένα άλλο κοστίζει. Η σπονδυλωτή προσέγγιση δεν είναι νέα μέθοδος. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η πολιτική αεροπορία άρχισε να υιοθετεί αυτή την προσέγγιση με σημαντικό όφελος της τάξεως άνω του 30% στον κύκλο επιχειρησιακή ζωής ενός αεροσκάφους, ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης και της υποστήριξης. Σύμφωνα με την AERALIS, τα αεροσκάφη του προγράμματος AMA, ανεξάρτητα της έκδοσης, θα μοιράζονται κοινά συστήματα και υποδομές σε ποσοστό 85%.
Το σύστημα CCF είναι η «σπονδυλική στήλη» του ΑΜΑ και σχεδιάστηκε έτσι ώστε να συνδυάζει τη δομική αντοχή και την ευκολία στην ενσωμάτωση των επιλογών του εκάστοτε πελάτη, χωρίς την ανάγκη οικονομικής επιβάρυνσης. Είναι η βασική σταθερά του συστήματος πάνω στην οποία «χτίζεται» το τελικό αεροσκάφος, όπως το θέλει ο χρήστης. Το σύστημα CCF είναι κοινό για όλες τις εκδόσεις και ενσωματώνει την ψηφιακή υποδομή του αεροσκάφους (Avionics, σύστημα ελέγχου της πτήσης, σύστημα υγειονομικής παρακολούθησης των χειριστών κ.ά.). Κοινά είναι επίσης και τα ηλεκτρονικά συστήματα (Avionics) του αεροσκάφους, τα οποία είναι ανοικτής αρχιτεκτονικής, έτσι ώστε να είναι εύκολη η διαδικασία υποστήριξη τους, αλλά και η μελλοντική τους αναβάθμιση. Επίσης, τα κοινά ηλεκτρονικά συστήματα απλοποιούν τις διαδικασίες εκπαίδευσης τόσο των χειριστών όσο και του τεχνικού προσωπικού των αεροσκαφών. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Ως προς το πιλοτήριο οι δύο (2) επιλογές που υπάρχουν είναι αυτές του μονοθέσιου και του διθέσιου αεροσκάφους, με τη μονοθέσια έκδοση να ενσωματώνει μεγαλύτερη ποσότητα καυσίμου. Τα πιλοτήρια είναι κοινά για όλες τις εκδόσεις των αεροσκαφών και ενσωματώνουν σύγχρονη εργονομία με έμφαση στην ασφάλεια και την ορατότητα σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο τόξο, πέριξ του αεροσκάφους. Η διθέσια έκδοση προορίζεται κυρίως για εκπαιδευτικούς ρόλους, ενώ η μονοθέσια έκδοση προορίζεται για μαχητικό ρόλο. Κοινή υποδομή για όλα τα πιλοτήρια είναι οι οθόνες αφής, μεγάλης επιφάνειας (LAD : Large Area Displays), το κράνος με δυνατότητα προβολής δεδομένων (HMD : Helmet Mounted Display) και το σύστημα HUD (Head-Up Display). Επίσης ενσωματώνουν και ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγειονομικής παρακολούθησης των χειριστών, το οποίο καταγράφει τα βιομετρικά χαρακτηριστικά τους σε πραγματικό χρόνο. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Για τις πτέρυγες οι δύο (2) επιλογές που υπάρχουν είναι η βασική (Basic) και η προηγμένη (Advanced). Σύμφωνα με την AERALIS σε εξέλιξη βρίσκεται πρόγραμμα ανάπτυξης άλλων τριών (3) επιλογών πτερύγων για τα AMA, χωρίς όμως να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες. Η διαφορά στις δύο (2) διαθέσιμες πτέρυγες είναι ότι στη βασική έκδοση η πτέρυγα ενσωματώνει ακροπτερύγια (Winglets) κάθετης απόληξης, η χρήση των οποίων μειώνει την κατανάλωση καυσίμου και βελτιώνει την απόδοση του αεροσκάφους κατά την πτήση, ιδιαίτερα όμως κατά την απογείωση και την προσγείωση. Τα ακροπτερύγια μειώνουν την οπισθέλκουσα που παράγει η δίνη που αναπτύσσεται στην άκρη της πτέρυγας κατά την πτήση. Το ακροπτερύγιο μειώνει την οπισθέλκουσα, μειώνει την κατανάλωση του καυσίμου και αυξάνει την εμβέλεια του αεροσκάφους. Στην προηγμένη έκδοση η πτέρυγα είναι συμβατική, χωρίς ακροπτερύγια. Οι ουραίες πτέρυγες είναι κοινές και στις δύο εκδόσεις. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Οι επιλογές ως προς τους κινητήρες είναι για έναν (1) ή δύο (2) κινητήρες. Στην περίπτωση επιλογής ενός (1) κινητήρα υπάρχει η δυνατότητα επιλογής κινητήρα με μεγαλύτερη η μικρότερη ισχύ. Οι διαφορετικές επιλογές κινητήρα-κινητήρων έχει να κάνει με την απαίτηση το αεροσκάφος να λειτουργεί ως πολλαπλού ρόλου: Από αεροσκάφος βασικής εκπαίδευσης (μονοκινητήριο με κινητήρα χαμηλής ισχύος), σε αεροσκάφος προχωρημένης εκπαίδευσης (μονοκινητήριο με κινητήρα μεγαλύτερης ισχύος) ή ελαφρύ μαχητικό αεροσκάφος (δικινητήριο). Επίσης έχει να κάνει με την ανάγκη επιλογής ενός αεροσκάφους ικανού να πετάξει σε μεγάλο ύψος ή με μεγάλη ταχύτητα. Η σπονδυλωτή προσέγγιση επιτρέπει σ’ ένα μονοκινητήριο, για παράδειγμα, αεροσκάφος να αναβαθμιστεί σε δικινητήριο με μικρό κόστος, αλλά με αποτέλεσμα τη μετατροπή τους σ’ ένα δικινητήριο ελαφρύ μαχητικό αεροσκάφος με μεγάλες δυνατότητες μεταφοράς οπλισμού. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Ένα πλεονέκτημα του AMA είναι η δυνατότητα επιλογής ενός αριθμού CCF και στη συνέχεια η επιλογή αριθμού συλλογών, πτερύγων και κινητήρων. Έτσι, ανάλογα με τις εκάστοτε επιχειρησιακές απαιτήσεις μια αεροπορική δύναμη μπορεί να έχει έναν στόλο μονοκινητήριων αεροσκαφών, σε ρόλο περιπολίας και εκπαίδευσης, και σε δεδομένη στιγμή (σε κρίση ή σε πόλεμο) να τα μετατρέψει σε δικινητήρια ελαφρά μαχητικά αεροσκάφη για αποστολές αεράμυνας σημείου, συνοδείας αεροπορικών μέσων υψηλής στρατηγικής αξίας όπως είναι τα αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού και τα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου. Όπως φαίνεται από τις παρακάτω φωτογραφίες (© AERALIS) το αεροσκάφος μπορεί να μεταπέσει από μια κατηγορία δυνατοτήτων σε μια άλλη με την εναλλαγή πτερύγων και κινητήρων με σχετικά απλές και γρήγορες διαδικασίες. Έτσι δεν χρειάζεται η αγορά εξειδικευμένων αεροσκαφών, αλλά μόνο η αγορά συλλογών τροποποίησης. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)
Ένα άλλο κοινό σημείο των AMA είναι η ενσωμάτωση ραντάρ AESA (Active Electronically Scanned Array) και ολοκληρωμένου συστήματος αυτοπροστασίας από επερχόμενα βλήματα και ηλεκτρονικές επιθέσεις. Ο οπλισμός τους θα αποτελείται από ατρακτίδια (στόχευσης, ηλεκτρονικού πολέμου, πολυβόλων), βλήματα αέρος-αέρος μικρού και μέσου-μεγάλου βεληνεκούς, κατευθυνόμενες βόμβες, κάλαθους κατευθυνόμενων ρουκετών και κατευθυνόμενα βλήματα προσβολής στόχων εδάφους και επιφανείας. Το κόστος του αεροσκάφους δεν είναι γνωστό, καθώς βρίσκεται ακόμα υπό ανάπτυξη. Ωστόσο, στόχος της AERALIS είναι η ολοκλήρωση της ανάπτυξης του να γίνει πριν το 2027 προκειμένου να το προταθεί ως αντικαταστάτης των Hawk της Βρετανικής Αεροπορίας και του Βρετανικού Ναυτικού. Σύμφωνα με τα ισχύοντα το Βρετανικό Υπουργείο Άμυνας έχει σχεδιάσει, για την περίοδο 2027-2030, να υλοποιήσει πρόγραμμα αντικατάστασης των 75 Hawk T1, ενώ σε δεύτερη φάση θα αντικατασταθούν και τα 28 Hawk T2, με ένα νέο εκπαιδευτικό-ελαφρύ μαχητικό αεροσκάφος.
