Περιπλέκεται το γεωπολιτικό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά την απόφαση της Αγκυρας να πλήξει με βαρύτατο τρόπο την κυπριακή κυριαρχία, αναθέτοντας στο «Γιαβούζ» γεωτρήσεις στο οικόπεδο 7, το οποίο έχει αδειοδοτηθεί στη γαλλοϊταλική κοινοπραξία Total/ENI.
Γράφει ο Βασίλης Νέδος για τη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Η εξαιρετικά προωθημένη τουρκική κίνηση συντελέστηκε μόλις ένα 24ωρο πριν από την άφιξη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στην Αθήνα, όπου χθες επρόκειτο να υπογραφεί η τροποποίηση του Παραρτήματος της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA). Η διαφαινόμενη αμερικανοτουρκική διαφωνία για τη ζώνη στη βόρεια Συρία, σε συνδυασμό με την ευρύτερη κινητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, προδίδει μια νευρικότητα της Τουρκίας, η οποία διαχέεται προς διάφορες κατευθύνσεις, με την Ελλάδα, ως το πρώτο κράτος-μέλος της Δύσης στον άμεσο περίγυρό της, να αποτελεί τον κύριο αποδέκτη.
Η κίνηση των Τούρκων να προσβάλουν την κυπριακή κυριαρχία στο οικόπεδο 7 και, παραλλήλως, να αδιαφορήσουν πλήρως για τα γαλλικά και ιταλικά συμφέροντα στο συγκεκριμένο σημείο αναμενόταν μεν ως πιθανή εξέλιξη και από την Αθήνα, ωστόσο το τελευταίο χρονικό διάστημα κατέφθαναν συγκεχυμένες πληροφορίες, κάποιες από τις οποίες υποδήλωναν ότι αναμένεται ανάπτυξη του «Γιαβούζ» στο οικόπεδο 1. Ο πλους του «Γιαβούζ» στο οικόπεδο 7 άρχισε να γίνεται ευκρινής για την Αθήνα στις αρχές της εβδομάδας. Στην περιοχή πλέει η γαλλική φρεγάτα «Auvergne», ωστόσο εκείνο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το επίσημο αίτημα που κατατέθηκε από τους Γάλλους για σύνδεση (points of contact) με τον κλάδο επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι Γάλλοι ζητούν τη βοήθεια της Αθήνας στην αποτύπωση της επιχειρησιακής κατάστασης στον χώρο ευθύνης των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Η Αθήνα και η Λευκωσία είναι σε διαρκή επαφή, μέσω των τακτικών διπλωματικών διαύλων, αλλά και σε υψηλότατο πολιτικό επίπεδο.
Ριψοκίνδυνη δράση
Η παραβίαση της αδειοδοτημένης και οριοθετημένης κυπριακής ΑΟΖ (και υφαλοκρηπίδας, εφόσον προχωρήσουν οι γεωτρήσεις) συνοδεύτηκε για πρώτη φορά με εξαιρετικά ριψοκίνδυνη δράση των Τούρκων στο Αιγαίο και, μάλιστα, κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της διακλαδικής άσκησης «Παρμενίων». Καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης, τουρκικά drones και UAV πετούσαν μέσα στο επίκεντρο της ελληνικής άσκησης, αναγκάζοντας αρκετές φορές τους διοικητές να διατάξουν την προσγείωση ελικοπτέρων, προκειμένου να αποφευχθούν ατυχήματα. Οι Τούρκοι παρακολουθούσαν την άσκηση συνολικά με 11 πολεμικά πλοία, έχοντας σαφή εντολή να παρενοχλούν, όπου μπορούν. Κάποιες από αυτές τις παρενοχλήσεις καταγράφηκαν μέσα στις Κυκλάδες.
Η ετοιμότητα των Τούρκων να παρενοχλήσουν φάνηκε και την Παρασκευή, όταν εξέδωσαν NAVTEX προκειμένου να αντικρούσουν την άδεια που είχε εκδοθεί από την Αθήνα σε ρωσικές ναυτικές δυνάμεις να πραγματοποιήσουν άσκηση πυρών στις 12 και 13 Οκτωβρίου σε μια περιοχή αρκετά μίλια νότια της Ρόδου και του Καστελλόριζου, όπου θεωρητικά συμπίπτουν οι ΑΟΖ Ελλάδας, Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Πριν από λίγους μήνες είχε καταγραφεί ένα ανάλογο περιστατικό, στην ίδια περιοχή, τότε με αφορμή σχετικό αίτημα που έγινε μέσω ΝΑΤΟ.
Ο παράγων Λιβύη
Το εύρος της τουρκικής δράσης στην Ανατολική Μεσόγειο αντικατοπτρίζεται, κυρίως, στις πιέσεις που ασκεί στην πολιορκούμενη κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σαράζ για οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στη Λιβύη και την Τουρκία στο μέσον της απόστασης ανάμεσα στις γραμμές Μαρμαρίδα-Φετιγιέ-Κας στην Ανατολία και Ντέρνα-Τομπρούκ-Μπαρντία. Το μέσον της απόστασης βρίσκεται στα νότια της Ιεράπετρας και είχε παρουσιαστεί στις τελευταίες επαφές του υπουργού Αμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ στη Λιβύη. Ο κ. Ακάρ τον Ιούλιο είχε παρουσιάσει την Ελλάδα να «κλέβει» 40.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα από την ΑΟΖ της Λιβύης, διά της αδειοδότησης οικοπέδων για έρευνες στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης για τα συμβόλαια της Αθήνας με Exxon/Total/ΕΛΠΕ στις συγκεκριμένες περιοχές απηχεί σε απόλυτο βαθμό τις τουρκικές απόψεις.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Αθήνα προσπαθεί να αποτρέψει μια πιθανή συμφωνία ανάμεσα σε Αγκυρα και Τρίπολη με κάθε τρόπο, διατηρώντας ανοικτούς διαύλους με όποιον μπορεί να ασκήσει επιρροή στον Φαγέζ αλ Σαράζ. Το πλέον αποτελεσματικό μέσο πίεσης είναι η υπόσχεση από τον διεθνή παράγοντα ότι σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν ο επελαύνων πολέμαρχος Χαφτάρ καταλάβει και την υπόλοιπη Λιβυή, ο Αλ Σαράζ θα παραμείνει με κάποιο τρόπο στην εξίσωση της επόμενης μέρας. Το προβληματικό σημείο σε όλο αυτό τον σχεδιασμό είναι ότι η Τουρκία έχει χορηγήσει στη νόμιμη και αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Αλ Σαράζ μεγάλη στρατιωτική βοήθεια κατά του Χαφτάρ.
Συνεργασία με ΗΠΑ
Υπό το φως όλων των εξελίξεων η Αθήνα θεωρεί ότι η στενότερη αμυντική συνεργασία με τις ΗΠΑ προσφέρει σημαντικές διασφαλίσεις. Επ’ αυτού, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι, σε συμβολικό επίπεδο, η αναβάθμιση και διεύρυνση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα, εκτός της Σούδας, δείχνει ότι η Ουάσιγκτον αναγνωρίζει και τον στρατηγικό ρόλο της χώρας μας στην Ανατολική Μεσόγειο, γεγονός που αποτελεί και μήνυμα προς όλους και κυρίως προς την Αγκυρα. Στα πλεονεκτήματα της νέας συμφωνίας, το Μέγαρο Μαξίμου απαριθμεί, επιπλέον, ότι οι υποδομές των στρατιωτικών εγκαταστάσεων θα εκσυγχρονιστούν και θα αναβαθμιστούν με αμερικανικά έξοδα.
Μεταξύ άλλων υπογραμμίζεται από το Μαξίμου η αναβάθμιση της στρατηγικής σημασίας της Αλεξανδρούπολης. Επιπλέον, στη Σούδα θα μπορούν να σταθμεύουν για μεγάλη διάρκεια πυρηνικά υποβρύχια και αεροπλανοφόρα τα οποία, μέχρι τώρα, εξυπηρετούνταν κατά κύριο λόγο από τη βάση της Ρότα στην Ισπανία. Αναλόγως σημαντικές θεωρούνται οι υποδομές εκπαίδευσης επιθετικών ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο, αλλά και εκείνες της ανάπτυξης τεχνολογίας στην αεροπορική βάση της Λάρισας.
«Η Τουρκία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο»
«Οι πρόσφατες κινήσεις της Τουρκίας στο οικόπεδο 7 της κυπριακής ΑΟΖ παραβιάζουν κατάφωρα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου. Η Κύπρος ζητά την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και προσδοκώ στη θετική συμβολή των ΗΠΑ που θα βοηθήσει σε ένα πιο γόνιμο κλίμα στην περιοχή», είπε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, υποδεχόμενος τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στο Μέγαρο Μαξίμου.
Αυτό ήταν το σαφές μήνυμα του κ. Μητσοτάκη, λίγες ώρες μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη σχετικά με την αιφνίδια επιδείνωση των συνθηκών στην Ανατ. Μεσόγειο. Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται για την Ελληνική οικονομία.
«Γίνονται πολύ σπουδαία πράγματα, όλα πηγαίνουν καλά και δουλεύουμε πολύ σκληρά, οι μηχανές έχουν ανάψει για τα καλά. Οι σχέσεις των δύο χωρών μας είναι στο απόγειο, ποτέ δεν ήταν ισχυρότερες και προσβλέπω στο μέλλον», είπε από την πλευρά του ο κ. Πομπέο ο οποίος, μάλιστα, πρόσθεσε ότι «οι αμερικανικές εταιρίες είναι έτοιμες να έρθουν, να επενδύσουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας». Τόνισε, δε, ότι ο ρόλος των ΗΠΑ είναι να διασφαλίσει ότι «η Ελλάδα θα διατηρήσει το ρόλο της ως πυλώνας σταθερότητας».
