Στο πλαίσιο της επιλογής μας να παρουσιάζουμε άρθρα με οπλικά συστήματα, τα οποία θα μπορούσαν να εξεταστούν, ως δυνητικές επιλογές, από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και μετά την ολοκλήρωση των αφιερωμάτων μας στις διαθέσιμες σχεδιάσεις φρεγατών για το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΑ), ξεκινάμε μια νέα σειρά άρθρων σχετικών με βλήματα κατά πλοίων. Ένα κριτήριο που θέσαμε είναι το μέγιστο βεληνεκές των βλημάτων αυτών να ξεπερνά τα 180 χιλιόμετρα, που είναι το μέγιστο βεληνεκές των MM-40 Block.3 Exocet, βλήματα με τα οποία το ΠΝ είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένο. Επίσης δεν θα εξετάσουμε τα βλήματα RGM-84 Harpoon και MM-40 Block.2/Block.3 Exocet, που βρίσκονται, εδώ και πολλά χρόνια, σε υπηρεσία από το ΠΝ και την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ). Θα παρουσιάσουμε δύο (2) επιλογές από τη Σκανδιναβία, και πιο συγκεκριμένα από τη Σουηδία και τη Νορβηγία, χώρες με παράδοση στην ανάπτυξη βλημάτων κατά πλοίων.
Πρόκειται για το βλήμα RBS-15 Mk.4 (Gungnir) της σουηδικής Saab και το βλήμα NSM (Naval Strike Missile) της νορβηγικής Kongsberg. Στο τελευταίο άρθρο θα παρουσιάσουμε μια ευκαιρία για την Ελλάδα να συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα ανάπτυξης ενός νέου βλήματος κατά πλοίων, το οποίο έχει σκοπό να αντικαταστήσει τα RGM/UGM-84 Harpoon και MM-40 Exocet, της Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας αντίστοιχα, μέχρι το 2030. Πρόκειται για το πρόγραμμα Perseus ή FC/ASW (Future Cruise/Anti-Ship Weapon), που αναπτύσσει η ευρωπαϊκή κοινοπραξία MBDA, σε συνεργασία με το Βρετανικό και Γαλλικό Ναυτικό. Το πρόγραμμα Perseus, το οποίο για πρώτη φορά παρουσιάστηκε, ως αντίληψη σχεδίασης (Concept), το 2011, έχει στόχο την ανάπτυξη ενός νέου βλήματος κατά πλοίων, υπερηχητικής ταχύτητας, μέγιστου βεληνεκούς 300 χιλιομέτρων, τεχνολογίας cruise και με χαρακτηριστικά απόκρυψης ίχνους (Stealth).
Οι RBS-15 (RoBotSystem-15) είναι βλήματα κατά πλοίων, μεγάλου βεληνεκούς, τεχνολογίας Fire-and-Forget, με ικανότητα προσβολής και στόχων στο έδαφος, στις εκδόσεις Mk.3 και Mk.4, και δυνατότητα εκτόξευσης από τη θάλασσα, τον αέρα και την ξηρά. Τον RBS-15 σχεδίασε, ανέπτυξε, εξελίσσει και παράγει η Saab, ως αντικαταστάτη των RB-08, οι οποίοι εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1966. Η ανάγκη ανάπτυξης ενός νέου βλήματος κατά πλοίων δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, παράλληλα με το πρόγραμμα ναυπήγησης των 12 Ταχέων Περιπολικών Κατευθυνόμενων Βλημάτων κλάσης «Norrköping», τα οποία ναυπηγήθηκαν την περίοδο 1972-1976. Η ανάγκη αυτή μετουσιώθηκε στο πρόγραμμα RB-04 Turbo, με πρότυπο τα βλήματα κατά πλοίων RB-04E της Σουηδικής Πολεμικής Αεροπορίας (σε υπηρεσία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 σ’ αυτή την έκδοση και από το 1959 στην αρχική έκδοση RB-04C). Έτσι προέκυψε ο RBS-15.
Το αρχικό συμβόλαιο υπογράφηκε το 1979 και οι πρώτοι RBS-15, στην έκδοση Mk.1, εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1984 (πρόκειται για την έκδοση εκτόξευσης από πλοία μέγιστου βεληνεκούς 70 χιλιομέτρων). Την ίδια χρονιά ξεκίνησε και το πρόγραμμα ανάπτυξης της έκδοσης παράκτιας άμυνας RBS-15F Mk.1, η οποία εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1985, για να ακολουθήσει η ένταξη σε υπηρεσία και της έκδοσης εκτόξευσης από αέρος το 1989. Το 1994 ξεκίνησε το πρόγραμμα ανάπτυξης της βελτιωμένης έκδοσης RBS-15 Mk.2, η οποία εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1998. Έχει αυξημένο μέγιστο βεληνεκές σε σχέση με την έκδοση Mk.1 (από τα 70 στα 100 χιλιόμετρα περίπου), ενσωματώνει σημαντικές βελτιώσεις στο σύστημα ελέγχου πτήσης, στην ενδιάμεση και την τερματική φάση, και στον ερευνητή, ενώ εξωτερικά το βλήμα σχεδιάστηκε με έμφαση στη μείωση του υπέρυθρου ίχνους.
Στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησε η ανάπτυξη της έκδοσης RBS-15 Mk.3, από την Saab σε συνεργασία με τη γερμανική Diehl. Η έκδοση RBS-15 Mk.3, η οποία δοκιμάστηκε για πρώτη φορά το 2008, έχει υπερδιπλάσιο μέγιστο βεληνεκές, σε σχέση με τις εκδόσεις Mk.1 και Mk.2 (από τα 70 και 10ο στα 200 χιλιόμετρα), λόγω της αύξησης της ποσότητας καυσίμου και της υιοθέτησης νέου, αποτελεσματικότερου καυσίμου. Επίσης, η νέα έκδοση επιτυγχάνει και μεγαλύτερη ακρίβεια, λόγω της ενσωμάτωσης συστήματος GPS (Global Positioning System) και της δυνατότητας επιλογής στόχου πρώτης προτεραιότητας, ενώ έχει τη δυνατότητα προσβολής στόχων εδάφους. Εξίσου σημαντική παράμετρος είναι και η υιοθέτηση μιας νέας πολεμικής κεφαλής μεγαλύτερης διατρητικής ικανότητας. Να σημειωθεί ότι στην έκδοση εκτόξευσης από πλοία, οι RBS-15 Mk.3 συνοδεύονται και από νέα, ωοειδούς σχεδίασης κάνιστρα (η έκδοση εκτόξευσης από τον αέρα είναι η RBS-15F Mk.3).
O RBS-15 Mk.3 ενσωματώνει αναπτυσσόμενα πτερύγια σταυροειδούς σχήματος, έχει μήκος 4,35 μέτρα, διάμετρο 0,5 μέτρα και άνοιγμα πτερυγίων 1,4 μέτρα. Ζυγίζει 810 κιλά, κατά την εκτόξευση, και 650 κιλά περίπου κατά την πρόσκρουση στο στόχο. Η ταχύτητα πλεύσης είναι 0,9 Mach, ενώ επιταχύνει κατά την τερματική φάση για να αντιμετωπίσει τα εχθρικά αντιπυραυλικά πυρά. Ενσωματώνει αδρανειακό σύστημα καθοδήγησης (INS : Inertial Navigation System), σύστημα GPS, αλτίμετρο λέιζερ και ερευνητή ραντάρ (ζώνης συχνοτήτων Ku). Σύμφωνα με τη Saab ο RBS-15 Mk.3 είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός στα αναλώσιμα και ηλεκτρονικά αντίμετρα και έχει δυνατότητα προγραμματισμού προσβολής του ίδιου στόχου με δύο (2) η περισσότερα βλήματα ταυτόχρονα και από διαφορετικές κατευθύνσεις (επιθέσεις κορεσμού). Ενσωματώνει πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας, θραυσμάτων (HE-F : High Explosive-Fragmentation).
Η τελευταία και ικανότερη έκδοση RBS-15 Mk.4 Gungnir ολοκλήρωσε την ανάπτυξη της στα μέσα του 2018 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διεθνή έκδοση «Farnborough International Airshow 2018». Η λέξη «Gungnir» παραπέμπει στο ακόντιο του Όντιν, του ανώτατου θεού της σκανδιναβικής μυθολογία. Η ανάπτυξη της έκδοσης Mk.4 ξεκίνησε το Μάρτιο του 2017, στο πλαίσιο σχετικής σύμβασης ύψους $ 358,5 εκατομμυρίων. Σε σχέση με τις προγενέστερες εκδόσεις, η Mk.4 επιτυγχάνει αυξημένο μέγιστο βεληνεκές, 300 χιλιόμετρα περίπου, ενώ ενσωματώνει και άλλες βελτιώσεις (όπως καλύτερο ερευνητή). Επίσης έχει μικρότερο βάρος και ανοιχτή αρχιτεκτονική για ευκολία ενσωμάτωσης πιθανών μελλοντικών βελτιώσεων. Τα βλήματα της έκδοσης Mk.4 προορίζονται να εξοπλίσουν τις κορβέτες κλάσης «Visby» και τα μαχητικά αεροσκάφη JAS-39E/F Gripen. Η απόκτηση πλήρους επιχειρησιακής ικανότητας έχει προσδιοριστεί για τα μέσα της δεκαετίας του 2020.
Το βλήμα ενσωματώνει ενεργό ερευνητή ραντάρ (ζώνης συχνοτήτων J), συνδυαστικά με συστήματα INS και GPS. Ο συνδυασμός αυτός επιτρέπει στο RBS-15 Mk.4 να παραμένει ικανός για επιχειρήσεις, με υψηλό βαθμό ακριβείας, υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες. Στη νέα έκδοση τα βλήματα ενσωματώνουν και σύστημα ζεύξης δεδομένων, κάτι που επιτρέπει την αλλαγή πορείας, κατά τη διάρκεια της πτήσης, και εμπλοκή άλλου στόχου από τον αρχικό. Ο σχεδιασμός της αποστολής γίνεται από το σύστημα MEPS (Missile Engagement Planning System), το οποίο προσφέρει στον χειριστή ικανότητες υποβοήθησης κατά τη φάση της λήψης της απόφασης, αλλά και δυνατότητες διαχείρισης μαζικού πλήγματος με πολλαπλά βλήματα. Η πολεμική κεφαλή, βάρους 200 κιλών, βρίσκεται στο μέσο περίπου του βλήματος. Τα βλήματα της οικογένειας RBS-15 έχουν επιλεγεί από τη Σουηδία, τη Γερμανία, την Αλγερία, την Κροατία, τη Φιλανδία, την Πολωνία και την Ταϊλάνδη.
