Τον Ιούνιο του 2013 ο σημερινός διευθυντής σύνταξης Ιωάννης Νικήτας και διαχειριστής του παρόντος ιστολογίου είχε συντάξει μαζί με τον συντάκτη Κωνσταντίνο Τόλια μια μακροσκελή ανάλυση ως συντάκτης του περιοδικού «Ελληνική Άμυνα και Τεχνολογία» με διευθυντή σύνταξης τον αείμνηστο Βαγγέλη Παγώτση. Κύριο θέμα αυτής της μακροσκελούς ανάλυσης ήταν η αιφνιδιαστική εκδήλωση ασύμμετρων επιθέσεων κατά των αεροπορικών βάσεων της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) και γενικότερα στρατηγικών υποδομών της χώρας.
Δέκα χρόνια αργότερα βλέπουμε πως τα σενάρια που γράφαμε τότε μαζί με τον αγαπητό φίλο και εκλεκτό συνάδελφο Κωνσταντίνο Τόλια στο τεύχος του περιοδικού «Ελληνική Άμυνα και Τεχνολογία» επιβεβαιώνονται.
Τα γεγονότα οφείλουμε να προβληματίσουν σοβαρά την ελληνική πολιτική ηγεσία, τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Δένδια και πρωτίστως τη στρατιωτική ηγεσία και τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο.
Τα κρίσιμα ερωτήματα είναι πολλά:
Πόσο έτοιμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε αιφνιδιαστικές επιθέσεις με στόχο ελληνικά στρατόπεδα και στρατηγικές υποδομές της χώρας;
Πόσο ικανοί είμαστε οι ελληνικές μονάδες του Στρατού Ξηράς να εμπλακούν σε μάχη εκ του σύνεγγυς εντός των ίδιων των στρατοπέδων και των εγκαταστάσεων τους με βαριά οπλισμένους;
Πόσο απέχουμε από οπλισμένους που θα αποπειραθούν ή στο χειρότερο σενάριο θα καταφέρουν να χτυπήσουν τα ελληνικά κέντρα βάρους όπως την 114 Πτέρυγα Μάχης;
Πόσο καλά φυλάσσονται τα ελληνικά στρατόπεδα ή άλλοι στόχοι όπως αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων;
Πόσο έτοιμος είναι ο ελληνικός μηχανισμός εσωτερικής ασφάλειας να αντιμετωπίσει ενόπλους εντός των αστικών μας κέντρων;
Πόσο έτοιμη είναι η ΕΛ.ΑΣ να ανταποκριθεί σε περιστατικά με βαριά οπλισμένους που θα προκαλούν χάος εντός των πόλεων μας;
Σας παραθέτουμε τη μακροσκελή μας ανάλυση από τον Ιούλιο του 2013 που αξίζει να διαβάσετε προσεκτικά και να μελετήσετε. Ας ελπίσουμε πως το ίδιο θα κάνουν και οι υπεύθυνοι.
Οι εγκαταστάσεις της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α) αδιαμφισβήτητα είναι στρατηγικής αξίας νευραλγικές υποδομές. Από την ασφαλή λειτουργία τους κρίνεται εν πολλοίς η διεξαγωγή των αεροπορικών επιχειρήσεων. Η προσβολή τους δεν είναι μόνον υπόθεση αεροπορικών απειλών αλλά και ασύμμετρων, ανορθόδοξων θα λέγαμε. Δεν είναι λίγες οι φορές κατά το πρόσφατο παρελθόν που οι εγκαταστάσεις της Π.Α βρέθηκαν στον στόχο επίδοξων ατόμων με ύποπτες προθέσεις. Στο παρών άρθρο εξετάζουμε αναλυτικά τις απειλές, το υφιστάμενο σύστημα προστασίας των «ευαίσθητων» εγκαταστάσεων, τους λόγους για τους οποίους ο δυνητικός αντίπαλος πιθανόν να επιλέξει αυτή την «λύση» του ανορθόδοξου πολέμου ενώ τέλος καταθέτουμε τις προτάσεις μας.
Γράφουν οι Γιάννης Νικήτας, Κωνσταντίνος Τόλιας.
Όταν μιλάμε για αεροπορική ισχύ το μυαλό μας πάει μοιραία στα αεροσκάφη και σε αυτούς που τα επανδρώνουν. Λίγοι έχουν υπόψη τους ότι πίσω από τα αεροσκάφη και τους πιλότους κρύβεται μια ολόκληρη υποδομή, απαραίτητη για την στέγαση, τον ανεφοδιασμό και την υποστήριξη των αεροσκαφών και των πιλότων αλλά και την διεξαγωγή του αεροπορικού πολέμου στο σύνολο του. Η υποδομή αυτή χρήζει προστασίας από κάθε είδους απειλές. Συνήθως ως τέτοιες νοούνται οι εχθρικές εναέριες απειλές. Ωστόσο υπάρχει και μια κατηγορία απειλών λιγότερο προβεβλημένη αλλά εξίσου θανάσιμη: αυτή που εκφράζεται με τη χρήση χερσαίων μέσων, μεθόδων και τακτικών ανορθόδοξου και ασυμμετρικού πολέμου.
Γιατί ανορθόδοξος πόλεμος;
Τα θεμέλια του άρθρου βασίζονται στο παραπάνω ερώτημα και αποτελούν την πηγή της σκέψη μας. Και για να θέσουμε το ερώτημα για μια ακόμα φορά: για ποιόν λόγο ο εχθρός να επιλέξει αυτή την λύση των ασύμμετρων απειλών; Πρώτα απ’ όλα να ορίσουμε τι ονομάζουμε ασύμμετρες απειλές. Ο όρος «Ασύμμετρη απειλή» είναι σύγχρονος στρατιωτικός όρος που καθιερώθηκε κυρίως από στρατιωτικούς αναλυτές πολεμικών επιχειρήσεων μόλις στις δύο τελευταίες δεκαετίες. Ο όρος αυτός περιέχεται στα σενάρια νατοϊκών και εθνικών ασκήσεων καθώς και σε περιορισμένες κατά τόπους δραστηριότητες αμυντικής ανάπτυξης. Σήμερα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε ανάπτυξη ειδικών μέτρων ασφαλείας. Για τις ασύμμετρες απειλές (asymmetric threats) και τον ασύμμετρο πόλεμο (asymmetric warfare) δεν υπάρχουν απόλυτα συμφωνημένοι ορισμοί διεθνώς και τούτο προκειμένου οι σχεδιασμοί να προλαμβάνουν πιθανές δράσεις και μέσα.
Γενικά, ασύμμετρος θεωρείται ο πόλεμος που διενεργείται από οργανωμένες μη-συμβατικές ομάδες, βασίζεται στην αναίρεση των κανόνων του δικαίου και του δικαίου του πολέμου, ενώ χρησιμοποιεί κυρίως χαμηλού σχετικά κόστους όπλα και επιχειρησιακή δράση που προκαλεί όμως, δυσανάλογα, μεγάλου (ασύμμετρου) κόστους αποτελέσματα στον υπέρτερο αντίπαλο, τόσο σε ανθρώπινες ζωές και υλικό όσο και σε ψυχολογικό και κοινωνικό κόστος. Κύριος σκοπός του είναι η εξασθένιση/κάμψη της αποφασιστικότητας και της αποτελεσματικής χρήσης των συντελεστών ισχύος του υπέρτερου αντιπάλου.
Στις ασύμμετρες απειλές/συγκρούσεις συγκαταλέγονται ακόμη και οι επιθέσεις ανταρτών, τρομοκρατικών ομάδων ή άλλων οργανωμένων οντοτήτων που ενστερνίζονται τα ανωτέρω, και μπορεί να χρησιμοποιούν από συμβατικά ή αυτοσχέδια όπλα μέχρι όπλα μαζικής καταστροφής WMD (Weapons of Mass Destruction), πχ μικρά πυρηνικά (mini πυρηνικές βόμβες πλουτωνίου), ραδιολογικά (π.χ. dirty bombs), χημικά και βιολογικά όπλα.
Ιστορικά, τέτοιες μεθόδους ακολούθησαν ασθενέστερες δυνάμεις εναντίον πολύ ισχυρότερων αντιπάλων (κυβερνήσεων κρατών ή πολυεθνικών οντοτήτων, πχ συλλογικών οργανισμών άμυνας και ασφάλειας). Τις ασύμμετρες απειλές για πληρέστερη κατανόηση θα τις δούμε και παρακάτω αλλά επανέρθουμε στον πυρήνα της σκέψης μας. Γιατί ασύμμετρες απειλές;
Η απάντηση στο προαναφερθέν ερώτημα σίγουρα δεν είναι μοναδική και εμπεριέχει πολλές σωστές απαντήσεις. Προσπαθώντας, να σκιαγραφήσουμε τις απαντήσεις καταλήγουμε στις ακόλουθες:
- Λόγω της τρωτότητας. Ο ανορθόδοξος πόλεμος είναι αρκετά δύσκολο να αποφευχθεί. Λίγοι σκληραγωγημένοι άνδρες μπορούν να προκαλέσουν τεράστια καταστροφή αναλογικά με την δύναμη τους. Λόγου χάρη μπορούν να καταστρέφουν πανάκριβα μαχητικά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ με μόλις μερικές βολές από ένα M82 A1 Barett από 1500 μέτρα μακριά…
- Κορεσμός Μέσων. Οι αεροπορικές δυνάμεις είναι πολύ πιθανόν να μην αρκούν να αναλάβουν όλο το φάσμα των αεροπορικών επιχειρήσεων είτε λόγω απωλειών είτε λόγω τεχνικής φύσεως προβλημάτων με την διαθεσιμότητα τους.
- Ευελιξία επιλογών. Ο εχθρός κάλλιστα δύναται να επιλέξει έναν εναλλακτικό τρόπο με σκοπό την διάσπαση και τον κατακερματισμό των φίλιων δυνάμεων και ειδικότερα του προσωπικού. Για παράδειγμα, η ελληνική αεράμυνα είναι κατά πολύ ισχυρότερη της τουρκικής και ως εκ τούτου η επιλογή των συνδυασμένων αεροπορικών επιχειρήσεων μέσω COMAO εναντίων επίγειων εγκαταστάσεων είναι δύσκολη και ενέχει λίγες πιθανότητες επιτυχίας. Αντιθέτως, η χρήση ασυμμετρικών μεθόδων είναι η ενδεδειγμένη στρατηγική για την προσβολή των αεροπορικών εγκαταστάσεων.
Ασύμμετρες απειλές.
Ως ασύμμετρες απειλές ορίζονται οι απειλές εκείνες που στοχεύουν στην υπονόμευση της ισχύος ενός αντιπάλου και οι οποίες στηρίζονται στην εκμετάλλευση των αδυναμιών του με χρήση μέσων που διαφέρουν σημαντικά από τον συνήθη συμβατικό τρόπο διεξαγωγής επιχειρήσεων του αντιπάλου. Ο όρος «ασύμμετρη απειλή» έκανε την εμφάνισή του στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και συνιστά την μη-παραδοσιακή απειλή προς κυβερνήσεις και συλλογικούς οργανισμούς άμυνας και ασφάλειας. Οι απειλές αυτές δεν ενέχουν τον κίνδυνο ενός μεγάλου συμβατικού πολέμου εναντίον των δυνάμεων του ανεπτυγμένου κόσμου, ωστόσο ενέχουν ισάξιους, ίσως και μεγαλύτερους, κινδύνους για τους πληθυσμούς και τις κυβερνήσεις τους.
Οι ασύμμετρες απειλές εμπεριέχουν τη χρήση του αιφνιδιασμού σε όλες του τις διαστάσεις και τη χρήση όπλων με τρόπους, που δεν προβλέπονται, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, στη σχεδίαση και τα σενάρια των οργανωμένων κρατών. Επίσης περιλαμβάνουν το ενδεχόμενο ένας αντίπαλος να σχεδιάσει μία στρατηγική, η οποία να μεταβάλλει ριζικά το πεδίο στο οποίο εκτυλίσσεται η σύγκρουση, καθώς από την μία βρίσκεται ένα οργανωμένο κράτος και από την άλλη έχουμε «ομάδες» συμφερόντων ή τρομοκρατών. Ο αυξανόμενα τεχνολογικός πολιτισμός μας και η επικέντρωση των δραστηριοτήτων σε μεγάλα αστικά κέντρα, με υψηλή συγκέντρωση πληθυσμού, αυξάνουν και την τρωτότητα στις ασύμμετρες απειλές. Ζούμε σε κοινωνίες που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ομαλή συνεργατική λειτουργία μεγάλου αριθμού συστημάτων και λειτουργιών (συγκοινωνίες, ενέργεια, επικοινωνίες, υδροδότηση, διατροφή, υγεία και περίθαλψη, διατήρηση της δημόσιας τάξης, οικονομία και εμπόριο, εθνική άμυνα κ.λπ.). Η
αποδυνάμωση μιας ή περισσοτέρων συνιστωσών, ως αποτέλεσμα μιας καταστροφής μεγάλης έκτασης, μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση του κρατικού μηχανισμού, με απρόβλεπτες συνέπειες. Οι ασύμμετρες απειλές μπορούν να λάβουν πολλές μορφές ανάλογα με τους στόχους και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξή τους και οι συνέπειες τους μπορεί να είναι τόσο σε στρατηγικό όσο και σε τακτικό επίπεδο.
Σε στρατηγικό επίπεδο μια ασύμμετρη προσέγγιση αποσκοπεί στην εκμετάλλευση των φόβων των πολιτών ώστε να αποδυναμώσει τις δημοκρατικές διαδικασίες, να υπονομεύσει την κυβέρνηση ή να εκθέσει τους συμμάχους της. Οι απειλές έχουν ένα ισχυρό ψυχολογικό καθώς και φυσικό επακόλουθο. Σε τακτικό επίπεδο, ένας αντίπαλος μπορεί να επιδιώκει να μας αναγκάσει σε αλλαγή πορείας ή τακτικής, προβαίνοντας σε επιθέσεις τις οποίες θα δυσκολευτούμε να αντιμετωπίσουμε και να εμποδίσουμε. Θεωρείται βέβαιο ότι στο εξής οι περισσότερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Δύση θα προέρχονται από ασύμμετρες απειλές αλλά και ότι αυτές οι απειλές θα δρομολογούνται από διάφορες και ταυτόχρονες πηγές.
Η πιθανότητα μιας συμβατικής τρομοκρατίας και σύγκρουσης χαμηλής έντασης που θα συνοδευτεί ή συνδυαστεί με επιθέσεις σε υποδομές και συστήματα πληροφορικής, καταστρέφοντας ζωτικά συστήματα εμπορικών, στρατιωτικών και κυβερνητικών επικοινωνιών και πληροφοριών είναι μεγάλη. Μια τέτοια απειλή θα έχει αποτελέσματα δυσανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα μέσα για την υλοποίησή της.
Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων και απειλών, απαιτείται η θεσμική και οργανωτική ενίσχυση των μηχανισμών ασφάλειας και αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων. Καθώς οι ασύμμετρες απειλές ενέχουν το στοιχείο του αιφνιδιασμού καθίσταται αναγκαία η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος πληροφοριών που θα μπορέσει να προειδοποιήσει για τον οποιονδήποτε κίνδυνο και να μειώσει τις πιθανές καταστροφικές συνέπειες. Γι΄ αυτό απαιτείται η βελτίωση των ικανοτήτων των υπηρεσιών πληροφοριών. Γενικότερα οι εξελίξεις στο επίπεδο των ασύμμετρων απειλών θα οδηγήσουν τις ένοπλες δυνάμεις των κρατών να αλλάξουν μορφή, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις επιχειρησιακές απαιτήσεις των συγκρούσεων αυτών και ταυτόχρονα να διατηρήσουν τον κύριο ρόλο τους.
Η χώρα που θα βρεθεί απροετοίμαστη να αντιμετωπίσει εχθρικές ενέργειες και από ασύμμετρες απειλές, ενδέχεται να αφήσει ακάλυπτο ένα ευρύ φάσμα επιλογών στη διαχείριση κρίσεων και την αντιμετώπιση προκλήσεων.
Περιγραφή απειλής
Λέγεται συχνά πως ο καλύτερος τρόπος για να τραυματίσει θανάσιμα κανείς ένα πτηνό είναι να το χτυπήσει στη φωλιά του. Το ίδιο σε γενικές γραμμές ισχύει και στο χώρο του αεροπορικού πολέμου. Προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση της εναέριας μάχης είναι η εξουδετέρωση της κρίσιμης υποδομής που υποστηρίζει τα αεροσκάφη. Ως τέτοια νοούνται οι αεροπορικές βάσεις, οι σταθμοί του συστήματος εγκαίρου προειδοποιήσεως, τα κέντρα διοίκησης και ελέγχου, τα κέντρα και οι εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού και διοικητικής επιμελητείας και τα μέσα επίγειας ενεργητικής αεράμυνας. Αν αυτά δεχτούν αποφασιστικά πλήγματα είναι αδύνατη η συνέχιση των αεροπορικών επιχειρήσεων, με επιπτώσεις που ξεπερνούν τα όρια του αεροπορικού πολέμου και επεκτείνονται στη συνολική ικανότητα ενός στρατιωτικού μηχανισμού να διεξάγει επιχειρήσεις.
Συνήθως, επιχειρείται η εξουδετέρωση της αεροπορικής ισχύος με προσβολές στο έδαφος από μαχητικά αεροσκάφη με όπλα αέρος-εδάφους. Ωστόσο, αυτή η λύση συγκεντρώνει αντικειμενικά μειονεκτήματα. Ο αντίπαλος αναμένει αυτή την ενέργεια και έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα τόσο στον τομέα της ενεργητικής προστασίας των μέσων του και των εγκαταστάσεων του με την ανάπτυξη κατάλληλα δομημένης πολυστρωματικής και επικαλυπτόμενης Α/Α άμυνας όσο και με την λήψη κατάλληλων μέτρων προστασίας, απόκρυψης, παραλλαγής και διασποράς της αεροπορικής του δύναμης.
Έτσι η λύση της προσβολής της αεροπορικής υποδομής του αντιπάλου με χρήση ανορθόδοξων και ασυμμετρικών μέσων, μεθόδων και πρακτικών είτε αυτόνομα είτε σε συνδυασμό με την παραδοσιακή μέθοδο προσβολής προβάλλει σαν φυσιολογική επιλογή.
Σε ότι αφορά τα καθ’ ημάς ο κύριος δυνητικός αντίπαλος διαθέτει εκτεταμένες ικανότητες διεξαγωγής επιχειρήσεων ανορθόδοξου και ασυμμετρικού πολέμου, τόσο σε επίπεδο ενόπλων δυνάμεων όσο και σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα διαθέτει την Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου (OKK-Bordo Berelli) και την μονάδα Έρευνας και Διάσωσης MAK της THK με αποστολές που ξεπερνούν τα στενά όρια της CSAR και επεκτείνονται και σε διεξαγωγή ειδικών επιχειρήσεων επ’ ωφελεία της αεροπορίας και του γενικού επιτελείου. Επίσης, σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών υπάρχει το τμήμα συγκαλυμμένων επιχειρήσεων της ΜΙΤ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αποστολές που θα περιγράψουμε παρακάτω.
Ένας ακόμη λόγος ανησυχίας αποτελεί η αποδεδειγμένη διαπλοκή του τουρκικού κράτους και παρακράτους με αλβανικές παραστρατιωτικές/ μαφιόζικες οργανώσεις εν Ελλάδι, κάτι που συνιστά μείζονα απειλή για την εθνική άμυνα και ασφάλεια και επιβάλλει τη συνολική αναθεώρηση του ελληνικού μοντέλου ασφαλείας. Η αναφορά σ’ αυτή τη μορφή απειλής αυτή είναι επιβεβλημένη καθώς προσφέρει στον αντίπαλο πολλαπλές επιλογές δράσης δύσκολα αντιμετωπιζόμενες από τις υπάρχουσες οργανωτικές δομές.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, η παρουσία δυνητικών συνεργατών του εχθρού εντός του ελληνικού εδάφους μεγιστοποιεί τις δυνατότητες του αντίπαλου στους τομείς της αφανούς διείσδυσης, της υποδοχής, της κάλυψης και της τελικής ενέργειας επί του στόχου από κατάλληλα στημένα δίκτυα κατασκόπων-δολιοφθορέων.
Είναι γνωστή η διείσδυση που έχουν πετύχει οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες στους κόλπους της αλβανικής μαφίας καθώς και η σύνδεση της τελευταίας με τον UCK με ότι αυτό συνεπάγεται. Θα μπορούσε για παράδειγμα μια τουρκική ομάδα ειδικών επιχειρήσεων να διεισδύσει σε ελληνικό έδαφος, να έρθει σε επαφή με βρισκόμενους επί τόπου πράκτορες της ΜΙΤ συνοδεία οπλισμένων Αλβανών κακοποιών και στη συνέχεια να μεταβεί στην ευρύτερη περιοχή του στόχου λειτουργώντας είτε στο ρόλο της καθοδήγησης αεροπορικών προσβολών, είτε σε αποστολές Άμεσης Δράσης (Direct Action) επί του στόχου.
Το ίδιο ισχύει και σε περιοχές όπου διαβιεί σημαντική μειονότητα με ορισμένους εξ αυτών φίλα προσκείμενους σε κάποιον βαθμό στον εχθρό και όπου έχει αποδεδειγμένα αποκαλυφθεί σύμπραξη της με τους επεκτατικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας.
Στόχοι δεν είναι απαραίτητο να περιορίζονται στην υλικοτεχνική υποδομή της Π.Α αλλά να επεκτείνονται και στο έμψυχο δυναμικό της Π.Α που αποτελεί και το στοιχείο που της προσδίδει ποιοτική υπεροχή και αναφερόμαστε φυσικά στους πιλότους, στους τεχνικούς υποστήριξης καθώς και σε ευρισκόμενους σε διάφορες θέσεις επιτελικούς αξιωματικούς.
Ας σκεφτούμε το εφιαλτικό σενάριο να γίνουν όλοι αυτοί, οι ίδιοι ή οι οικογένειες τους στόχος επιθέσεων (δολοφονικές απόπειρες, απαγωγές, καταστάσεις ομηρίας) στις οικίες τους ή όταν θα βρίσκονται καθ’ οδών προς τους χώρους εργασίας τους από κλιμάκια ειδικών αποστολών εχθρικών ειδικών δυνάμεων και εγκληματικά παρακρατικά/παραστρατιωτικά στοιχεία, πριν προλάβουν να μεταβούν στα πόστα τους. Τυχόν εξουδετέρωση τους, πέραν της επιχειρησιακής ενέχει και σημαντική ψυχολογική παράμετρο καθώς έτσι αφαιρείται όχι μόνο η ικανότητα αλλά και η διάθεση προβολής αντίστασης εξασφαλίζοντας στον αντίπαλο ένα καίριο πλεονέκτημα που εξαργυρώνεται ποικιλοτρόπως και όχι μόνο σε αμιγώς στρατιωτικό επίπεδο. Και μόνο μερική επιτυχία παρόμοιου εγχειρήματος συνεπάγεται τεράστια ζημιά για την αμυντική ικανότητα της χώρας στο σύνολο της και αφαιρεί την δυνατότητα άμυνας καθιστώντας ακόμη και περιττές τις επόμενες κινήσεις του αντιπάλου.
Μια ακόμη απειλή εκφράζεται στο επίπεδο της προσβολής των εγκαταστάσεων που υποστηρίζουν και καθιστούν λειτουργική μια εγκατάσταση της Π.Α όπως είναι τα δίκτυα ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και ανεφοδιασμού σε καύσιμα τα οποία σε μεγάλο βαθμό είναι εκτενή, εκτεθειμένα και με ελλείπει φύλαξη. Τυχόν εξουδετέρωση τους καθιστά προβληματική την λειτουργία παραδείγματος μιας αεροπορικής βάσης ή ενός σταθμού ραντάρ ενώ κίνδυνοι ελλοχεύουν και για το προσωπικό, λόγου χάρη με την μόλυνση του συστήματος ύδρευσης ενός αεροδρομίου με κάποιον βιολογικό παράγοντα.
Γενικά οι τρόποι και οι μέθοδοι προσβολής περιορίζονται μόνο από την φαντασία και θέτουν μείζονα πρόκληση για τον ημέτερο μηχανισμό άμυνας. Ακόμη και στο πιο συμβατικό σενάριο της χρήσης ελεύθερων σκοπευτών τα πράγματα φαντάζουν δύσκολα. Ας σκεφτούμε το εξής σενάριο:
«Δύο ομάδες ελεύθερων σκοπευτών του εχθρού έχει λάβει θέσεις πλησίον βάσης της Π.Α σε νησί του κεντρικού Αιγαίου. Οι ελεύθεροι σκοπευτές φέρουν τυφέκια καταστροφής υλικού των 12,7 χλστ με αποστολή την εξουδετέρωση των αεροσκαφών επιφυλακής του αεροδρομίου ώστε να τεθούν οι βάσεις ενός επιτυχημένου πρώτου πλήγματος εκ μέρους της εχθρικής αεροπορίας. Πιο πίσω σε απόσταση 600-700 μέτρων έχουν αναπτυχθεί δύο ομάδες ελεύθερων σκοπευτών με τυφέκια των 7,62 χλστ με αποστολή να καλύπτουν τους πρώτους. Στην βάση επικρατεί αναβρασμός καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη κρίση με την γειτονική χώρα. Παρά ταύτα η διείσδυση των ανδρών έγινε με επιτυχία λόγω της εκτενούς έκτασης της βάσης και των ελλείπων μέτρων φύλαξης. Την προκαθορισμένη ώρα ο επικεφαλής δίνει την εντολή “πυρ”. Δύο ζεύγη μαχητικών αεροσκαφών MIRAGE 2000-5 προσβάλλονται στο έδαφος και τίθενται εκτός μάχης.
Οι ελεύθεροι σκοπευτές του εχθρού συνεχίζουν προσβάλλοντας τα μέσα Α/Α του αεροδρομίου, τους εκτοξευτές βλημάτων RIM-7M και τα πυροβόλα Oerlikon των 35 mm του συστήματος αεράμυνας “ΒΕΛΟΣ”. Οι άνδρες της ΜΑΦ, κληρωτοί χαμηλής εκπαίδευσης στην πλειοψηφία τους παρακολουθούν έντρομοι και αποσβολωμένοι ανήμποροι να αντιδράσουν. Σε λίγη ώρα βόμβες και κατευθυνόμενα βλήματα εκτοξευμένα από αεροσκάφη πλήττουν αριθμό καταφυγίων αεροσκαφών, τα οικήματα επιφυλακής και το κέντρο επιχειρήσεων της βάσης. Πρόκειται για ένα δυσοίωνο σενάριο πλην όμως όσο ακραίο και εάν ακούγεται πρέπει να εξεταστεί.»
Θα μπορούσε βέβαια να επιλεγεί και το σενάριο της απευθείας προσβολής της αεροπορικής βάσης ή άλλου είδους εγκατάσταση, με χρήση βιαίας κρούσης επί του στόχου από ομάδες ειδικών δυνάμεων, συνεπικουρούμενες από παραστρατιωτικά στοιχεία. Ένα ακόμη σενάριο, ειδικά για προωθημένες βάσεις στα νησιά του Αιγαίου(πχ Λήμνος) θα ήταν η προσβολή τους με αεροκίνητες δυνάμεις καταδρομών που θα εξορμούν από την Μικρασιατική ενδοχώρα. Μια τέτοια επιχείρηση απαιτεί μικρή σχετικά προετοιμασία που θα την αποκρύψει από τις ελληνικές δυνατότητες παρατήρησης και έγκαιρου προειδοποιήσεως, προσφέροντας στον αντίπαλο αυξημένες πιθανότητες επίτευξης στρατηγικού και τακτικού αιφνιδιασμού.
Προτάσεις αντιμετώπισης των ανορθόδοξων απειλών.
Η άμυνα εγκαταστάσεων αλλά και του έμψυχου δυναμικού της Π.Α πρέπει να τεθεί σε νέα βάση και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Η άμυνα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις νέες απειλές με τρόπο που να εξασφαλίζεται η επιτυχής αντιμετώπισης τους.
Καταρχήν, είναι επιτακτικός ο εκσυγχρονισμός των Μοιρών Άμυνας Φρούρησης που πρέπει να πάψουν να αποτελούν χώρο διεξαγωγής χαλαρής θητείας και να αναβαθμιστούν σε μάχιμες μονάδες ικανές να αποτελέσουν τον ρόλο τους. Ως πρότυπο πρέπει ίσως να μελετηθεί το παράδειγμα Συντάγματος της RAF που έχει αναλάβει τον ρόλο την άμυνας των εγκαταστάσεων της. Σε περιόδους κρίσης ή σύρραξης θα μπορούσαν οι ΜΑΦ να ενισχύονται εκτός από επιστρατευμένο προσωπικό και με επιστρατευμένα τάγματα/λόχους πεζικού που θα αναλάβουν και τον ρόλο της εξωτερικής φύλαξης της περιμέτρου (σε βάθος κατάλληλο για την απαγόρευση βολών όπλων ευθυτενούς τροχιάς) αφήνοντας για τις ίδιες τον ρόλο της εσωτερικής φύλαξης. Με αυτήν την χαμηλού μεν ποιοτικού επιπέδου λύση, που χαρακτηρίζεται όμως από την παράθεση επαρκούς ανθρώπινου δυναμικού θα επιχειρηθεί να εξασφαλιστεί το αριθμητικό πλεονέκτημα έναντι ενός καλά εκπαιδευμένου αλλά ολιγάριθμου εχθρικού τμήματος που θα έχει σαν αποστολή την προσβολή της εγκατάστασης.
Από ‘κει και πέρα οι ΜΑΦ πρέπει να εξοπλιστούν ανάλογα ώστε να αποτελέσουν το ποιοτικό στοιχείο αντιμετώπισης της απειλής. Επιβάλλεται ο εξοπλισμός τους με σύγχρονα τροχοφόρα οχήματα, ικανά να φέρουν μεγάλη ισχύ πυρός.
Επίσης, η διάθεση προς αυτά οχημάτων της κατηγορίας του VBL για αποστολές επιτήρησης/άμεσης επέμβασης και VBR σε ρόλο μεταφοράς ομάδων ταχείας επέμβασης θα τους προσέδιδε το πλεονέκτημα από πλευράς ευελιξίας απαραίτητη για να καλυφθεί η μεγάλη έκταση του φυλασσόμενου στόχου και ισχύος πυρός ώστε να κατασταλεί εν τη γέννηση της κάθε εχθρική απόπειρα βιαίας κρούσης επί του στόχου.
Επιπροσθέτως επείγει η κάλυψη των πιο ευαίσθητων τουλάχιστον εγκαταστάσεων με οχήματα ικανά να φέρουν θερμικές κάμερες και κάμερες ημέρας/νυχτερινές σε ρόλο επιτήρησης καθώς επίσης και η εγκατάσταση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικής φύλαξης με τη χρήση διαφόρων ειδών αισθητήρων. Η ύπαρξη θερμικών καμερών και υπέρυθρων καμερών σε υψηλά σημεία (κολώνες) αποτελεί μια πολύ καλή λύση έγκαιρης προειδοποίησης και καταγραφής των ασύμμετρων απειλών. Το κόστος τους είναι εξευτελιστικό και ανέρχεται σε μερικές δεκάδες ευρώ. Η κάλυψη με θερμικές κάμερες όλων των αεροδρομίων και των στρατηγικών εγκαταστάσεων της Π.Α είναι ύψιστη ανάγκη. Ήδη μεγάλο μέρος ανάλογων προτάσεων (ηλεκτρονικής φύλαξης) έχει ήδη δρομολογηθεί από την φυσική ηγεσία της Π.Α και κινείται στην σωστή κατεύθυνση.
Το πλέγμα ασφαλείας μπορεί κάλλιστα να συμπληρώνεται από σκύλους κατάλληλα εκπαιδευμένους στην φύλαξη υποδομών. Η Π.Α αξιοποιεί σκύλους φύλαξης ράτσας Γερμανικού και Βελγικού ποιμενικού. Η εκτροφή και η εκπαίδευση τους λαμβάνει χώρα στο Κέντρο Εκπαίδευσης Φρουρών Σκύλων στην Αττική.
Πράγματι, είτε αναφερόμαστε σε καθήκοντα φύλαξης έμψυχου υλικού, για παράδειγμα, ενός κοπαδιού με πρόβατα είτε σε καθήκοντα φύλαξης χώρου, φαίνεται καθαρά η έμφυτη ικανότητα του σκύλου να είναι φύλακας. Την ικανότητα αυτή μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε και να την προσαρμόσουμε στα δικά μας δεδομένα, μέσω της εκπαίδευσης. Για να έχουμε έναν ολοκληρωμένο σκύλο-φύλακα χρειαζόμαστε –πέρα από σοβαρή και υπεύθυνη εκπαίδευση– γερό νευρικό σύστημα, δυνατή ψυχή, καθαρό μυαλό και μαχητικότητα.
Αν, λοιπόν, κάποιος θέλει να εστιάσει σε συγκεκριμένη εργασία όπως η φύλαξη, πρέπει να φροντίσει –μέσω της επιλεκτικής αναπαραγωγής– να διατηρήσει από γενιά σε γενιά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά από τα πιο δυνατά σκυλιά του.
Από κει και πέρα προτείνεται η οχύρωση της βάσης με «οχυρωματικά έργα» τοποθετημένα σε επίκαιρα σημεία τόσο στην περίμετρο όσο και στο εσωτερικό της φυλασσόμενης τοποθεσίας, αναδιάταξη σκοπιών. Γενικά η παραμελημένη μάχη πεζικού πρέπει να επανέλθει στην φιλοσοφία των ΜΑΦ κάτι που πρέπει να αντανακλάται και στο καθημερινό πρόγραμμα εκπαίδευσης με την εκμάθηση βασικών αντικειμένων πεζικού (ασκήσεις σε επίπεδο ομάδος/ διμοιρίας, πυρ και κίνηση, πυρ και ελιγμός, δράση περιπόλων, εξασφάλιση περιμέτρου κα). Η εκπαίδευση των ΜΑΦ μπορεί κάλλιστα να αναβαθμιστεί με την δημιουργία ενός σύντομο σχολείου από την Π.Α και συγκεκριμένα από την 31η ΜΕΕΔ με σκοπό τακτικές φύλαξης στρατηγικών υποδομών. Ακόμα και η εκπαίδευση των οπλικών- εφέδρων που λαμβάνει χώρα στην 124 Πτέρυγα Βασικής Εκπαίδευσης πρέπει να αναβαθμιστεί κατακόρυφα και η θητεία στην Π.Α να πάψει να είναι μια περίοδος σχολικής κατασκήνωσης αλλά να αποκτήσει πραγματικό ουσιαστικό ρόλο. Αποστολή της 124 ΠΒΕ είναι η παροχή της βασικής στρατιωτικής εκπαίδευσης των νεοσυλλέκτων Σμηνιτών της Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και η εκπαίδευση προσωπικού άλλων ειδικοτήτων.
Τα ίδια που ισχύουν για τις ΜΑΦ της ΠΑ ισχύουν και για τους Φρουρούς Ναυτικών Εγκαταστάσεων (ΦΝΕ) του ΠΝ.
Ιδιαίτερη μνεία οφείλουμε να κάνουμε και στην Αερονομία.
Επιβάλλεται στις αποστολές της Αερονομίας να προστεθεί και η φύλαξη των νευραλγικών εγκαταστάσεων της Π.Α ώστε να αυξηθούν άμεσα η ποσότητα και η ποιότητα του προσωπικού φύλαξης. Θεωρούμε κατά την ταπεινή μας άποψη πως οι αποστολές της Αερονομίας είναι περισσότερο «πολιτικού» τύπου ας μας επιτραπεί η έκφραση και λιγότερο στρατιωτικού.
Τα κλιμάκια της Αερονομίας πρέπει να μετασταθμεύουν διαρκώς στις μονάδες της Π.Α και κυρίως στις Μοίρες της Π.Α ώστε μαζί με τις ΜΑΦ να αναβαθμίσουν την προστασία και την φύλαξη αυτών των ευπαθών τομέων. Με άλλα λόγια, αποκέντρωση. Τις παραπάνω αποστολές μπορούν να τις αναλάβουν τρίτες διοικητικές υπηρεσίες της Π.Α. Αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα των προαναφερθέντων αποστολών θεωρούμε όμως πιο σημαντικές τις αποστολές φρούρησης των αεροδρομίων και των λοιπών «στόχων». Κι αυτό επειδή δεν υπάρχει η πληθώρα του προσωπικού.
Ο ατομικός εξοπλισμός των ΜΑΦ επίσης χρήζει αναβάθμισης.
Μείζον είναι και το ζήτημα να ξεκινήσουν συνεκπαιδεύσεις με μηχανοκίνητα τάγματα πεζικού και τάγματα εθνοφυλακής εφέδρων ώστε να εξοικειωθεί το προσωπικό με τις διαδικασίες φύλαξης. Είναι επιβεβλημένη, η ανάγκη να γίνονται ασκήσεις διπλής ενεργείας με τις μονάδες των ειδικών δυνάμεων του Ε.Σ ώστε να εξασκούνται και οι δύο πλευρές.
Οι ασκήσεις θα πρέπει να εντατικοποιηθούν και να πραγματοποιούνται και μεγαλύτερης κλίμακας ανάλογες με τον «ΠΥΡΠΟΛΗΤΗ» ώστε η ετοιμότητα του προσωπικού ασφαλείας να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Να σημειώσουμε πως ήδη η Πολεμική Αεροπορία διοργανώνει ασκήσεις διπλής ενεργείας με την 31 Μοίρα Επιχειρήσεων Έρευνας Διάσωσης όπως είναι η άσκηση «ΚΕΡΒΕΡΟΣ». Υπενθυμίζουμε, στο σημείο αυτό δοθείσης της ευκαιρίας για την ανάγκη επιχειρησιακής αναβάθμισης της 31 ΜΕΕΔ στον τομέα των ειδικών επιχειρήσεων και όχι μόνον στο τομέα της έρευνας και διάσωσης αφενός σε ειρηνική και αφετέρου εν καιρώ επιχειρήσεων- σύρραξης.
Οι ΜΑΦ θα πρέπει να αναβαθμιστούν όπως προαναφέρθηκε και να αναλαμβάνουν εκτεταμένες αποστολές φρούρησης όπως στήσιμο αφανών παρατηρητηρίων και ενεδρών στην ευρύτερη περιοχή της φυλασσόμενης εγκατάστασης, χρήση τακτικών ελεύθερων σκοπευτών ώστε να πάψει η άμυνα να έχει στατικό χαρακτήρα και να αποκτήσει επιθετικό προσανατολισμό. Στόχος να πάψει ο αντίπαλός να θεωρεί εαυτόν ασφαλή έως ότου έρθει η στιγμή να εκδηλώσει την ενέργεια του και να αισθάνεται ανασφαλής σε κάθε φάση του εγχειρήματος του στην τελική προσέγγιση προς τον στόχο του.
Με δεδομένη την ανάγκη αντιμετώπισης ασύμμετρων απειλών είναι επιτακτική η ανάγκη πύκνωσης του δικτύου πληροφοριών του 2ου γραφείου κάθε σχηματισμού από κοινού με την Κρατική Ασφάλεια και την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών ώστε να εξασφαλίζεται έγκαιρη προειδοποίηση και γνώση για πιθανές εχθρικές ενέργειες.
Πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός που να προβλέπει την ασφαλή μεταφορά και κατάλυση σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους τόσο των αξιωματικών της Π.Α (ιπτάμενων και μη) όσο και των οικογενειών τους προκειμένου να μην αποτελέσουν στόχους διεξαγωγής επιχειρήσεων ασυμμετρικού/ψυχολογικού πολέμου εκ μέρους του αντιπάλου. Είναι επίσης απαραίτητη η εξασφάλιση επαρκούς αποθέματος νερού, τροφίμων, ιατροφαρμακευτικού και παντός άλλου είδους υλικού καθώς και εφεδρικών τρόπων παραγωγής και εξασφάλισης ενέργειας που θα επιτρέψουν μια εγκατάσταση να λειτουργεί αποκομμένη σε μερικό βαθμό από τον έξω κόσμο. Σε κάθε περίπτωση η αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών απαιτούν ένα πλέγμα των παραπάνω λύσεων και όχι μεμονωμένες λύσεις καθώς κάθε μια εξ αυτών έχει εν γενεί πλεονεκτήματα αλλά αντίστοιχα και μειονεκτήματα.
Επίλογος
Συμπερασματικά, άποψη μας είναι πως οι απειλές καραδοκούν και ήδη έχουν φανεί μερικές εξ αυτών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση, στη βάση καυσίμων της Πολεμικής Αεροπορίας, στον Αλίαρτο Βοιωτίας όπου εισέβαλαν δύο κουκουλοφόροι και επιτέθηκαν σε 19χρονο σκοπό. Σύμφωνα με την κατάθεσή του, περίπου στις 3 τα ξημερώματα, δέχτηκε επίθεση από δύο κουκουλοφόρους, οι οποίοι είχαν μπει στη μονάδα κόβοντας τη περίφραξη και αφού πάλεψαν, εκείνοι κατάφεραν μα του αποσπάσουν το G3. Νέα εισβολή είχε λάβει χώρα στην 115 Πτέρυγα Μάχης. Επ’ αυτοφώρω συνελήφθηκαν δυο αλλοδαποί στην 115 ΠΜ να κλέβουν μέταλλα, τα οποία προφανώς θα τα πήγαιναν να τα ανακυκλώσουν. Έγιναν αντιληπτοί να έχουν εισβάλει στον χώρο του στρατοπέδου και συνελήφθησαν. Η ανακοίνωση της Πολεμικής Αεροπορίας αναφέρει σχετικά: «Την Κυριακή 26 Ιουνίου 2011 και ώρα 12:55, εντοπίστηκαν και συνελήφθησαν από περίπολο της Ομάδας Άμεσης Επέμβασης της 115 ΠΜ στο αεροδρόμιο Σούδας, δύο άγνωστοι άνδρες οι οποίοι είχαν παραβιάσει την περίφραξη με σκοπό την είσοδο στη Μονάδα».
Η ανακοίνωση καταλήγει, ότι οι δύο άγνωστοι, ένας Σύρος και ένας Πακιστανός, συνελήφθησαν άμεσα και παραδόθηκαν στις αρμόδιες Αστυνομικές Αρχές. Εκεί που θέλουμε να καταλήξουμε είναι πως ήδη έχουμε «γευθεί» τα πρώτα δείγματα των απειλών. Και μέσα από αυτά τα πρώτα δείγματα έχουμε άπαντες αντιληφθεί τα τρωτά σημεία που πρέπει να διορθώσουμε άμεσα πριν να είναι αργά.
Όλα τα παραπάνω φυσικά δεν αφορούν μόνον τη ΠΑ αλλά και τον Στρατό Ξηράς και φυσικά το Πολεμικό Ναυτικό.
Εκτός και εάν νομίζουμε πως δεν θα συμβούν σε εμάς.
Αφήνουμε τέλος και το παρακάτω άρθρο προς μελέτη:
