Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο που μας πέρασε σημειώθηκαν και καταγράφηκαν τρείς (3) σημαντικές εξελίξεις σχετικές με τα υποβρύχια του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) και το τουρκικό πρόγραμμα ναυπήγησης των έξι (6) T-214. Οι δύο (2) εξελίξεις που αφορούν στα ελληνικά υποβρύχια είναι η υπογραφή της σύμβασης προμήθειας και υποστήριξης 44 σύγχρονων τορπιλών DM-2A4 Seehecht της γερμανικής Atlas Elektronik, έναντι συνολικού κόστους € 111.981.920, και η υπογραφή της σύμβασης προμήθειας και υποστήριξης των αντιμέτρων τορπιλών C303/S της ιταλικής Leonardo. Η εξέλιξη που αφορά στο Τουρκικό Ναυτικό είναι ότι η παράδοση του πρώτου υποβρυχίου T-214 («Pirireis») θα καθυστερήσει για έναν (1) χρόνο, δηλαδή το υποβρύχιο δεν θα παραδοθεί εντός του 2022 αλλά το 2023.
Πρόκειται για σημαντικές εξελίξεις που αυξάνουν την ισχύ του ΠΝ, αλλά δεν επαρκούν για να διατηρήσουν την ισορροπία δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας στον τομέα των υποβρυχίων. Η επικείμενη ένταξη των έξι (6) T-214 στο τουρκικό οπλοστάσια, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση μέσης ζωής των τεσσάρων (4) τουρκικών υποβρυχίων κλάσης «Preveze» (T-209.1400), που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθιστά την ανάγκη αντικατάστασης των τριών (3) αναβαθμισμένων αλλά παλαιών T-209.1100 (κλάση «Γλαύκος») και των τριών (3) μη-αναβαθμισμένων T-209.1200 (κλάση «Ποσειδών») απολύτων αναγκαία και επιτακτική. Πρόκειται για έξι (6) από τα 11 εν υπηρεσία υποβρύχια του ΠΝ. Τα άλλα πέντε (5) είναι τα τέσσερα (4) T-214 (κλάση «Παπανικολής») και το αναβαθμισμένο «Ωκεανός» (T-209.1200, κλάσης «Ποσειδών»).
Για το ΠΝ, η σημερινή κατάσταση εξελίχθηκε κατόπιν της απόφασης ακύρωσης του προγράμματος αναβάθμισης του συνόλου των «Ποσειδών». Υπενθυμίζουμε ότι τον Μάρτιο του 2010 υπογράφηκε η αναθεώρηση της σύμβασης ναυπήγησης των T-214 και δρομολογήθηκε: Η παραλαβή των T-214 και του εκσυγχρονισμένου «Ωκεανός», η αναγνώριση στην Ελλάδα του δικαιώματος προαίρεσης ναυπήγηση δύο (2) επιπλέον υποβρυχίων T-214 και η ακύρωση του προγράμματος αναβάθμισης των άλλων τριών (3) υποβρυχίων κλάσης «Ποσειδών». Επίσης ρυθμίστηκαν οικονομικά ζητήματα και καταρτίστηκε νέο χρονοδιαγράμματα παράδοσης και αποπληρωμής. Οι παράγοντες που οδήγησαν στην ακύρωση της αναβάθμισης των «Ποσειδών» ήταν η μεγάλη καθυστέρηση των εργασιών, το μεγάλο κόστος και η ηλικία των υποβρυχίων.
Το δικαίωμα προαίρεσης ναυπήγησης δύο (2) επιπλέον T-214 ενσωματώθηκε στην αναθεώρησης της αρχικής σύμβασης ακριβώς για να εξισορροπήσει το επιχειρησιακό κενό που άφησε η μη αναβάθμιση των «Ποσειδών». Ωστόσο, η οικονομική κρίση δεν επέτρεψε την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης για τη ναυπήγηση δύο (2) επιπλέον T-214 και έτσι σήμερα το ΠΝ έχει απόλυτη ανάγκη άμεσης αντικατάστασης των έξι (6) T-209. Γενικότερα, η οικονομική κρίση οδήγησε σε σοβαρές περικοπές στον αμυντικό προϋπολογισμό και ουσιαστική παύση κάθε εξοπλιστικής προσπάθειας για πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν συσσωρευτεί πολλές και επιτακτικές ανάγκες για εξοπλισμούς και στους τρείς (3) κλάδους των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Εκτός της ανάγκης αντικατάστασης των έξι ελληνικών T-209, λόγω παλαιότητας, υπάρχουν και επιχειρησιακοί λόγοι, που έχουν να κάνουν με τα δρομολογημένα προγράμματα υποβρυχίων της Τουρκίας. Σήμερα ο στόλος υποβρυχίων της Τουρκίας αποτελείται από 12 μονάδες και θα αυξηθεί στις 14 μονάδες, όταν ολοκληρωθούν οι παραδόσεις των T-214 (θα αντικαταστήσουν τα τέσσερα κλάσης «Atilay»). Τα τέσσερα (4) υποβρύχια «Preveze» (T-209.1400) ναυπηγήθηκαν και παραδόθηκαν το 1994-1999. Σήμερα υποβάλλονται σε πρόγραμμα αναβάθμισης μέσης ζωής, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2027. Τα τέσσερα (4) υποβρύχια «Gur» (T-209.1400) ναυπηγήθηκαν και παραδόθηκαν στο Τουρκικό Ναυτικό την περίοδο 2003-2007. Θα αναβαθμιστούν με πρόγραμμα αναβάθμισης μέσης ζωής μετά τo 2027, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος αναβάθμισης των «Preveze».
Συμπερασματικά, με τα σημερινά δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη μας την ολοκλήρωση των τουρκικών προγραμμάτων η ισορροπία δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας, στον κρίσιμο τομέα των υποβρυχίων, θα διαμορφωθεί με αναλογία 1 : 1,27 υπέρ της Τουρκίας, σε επίπεδο συνόλου υποβρυχίων, δηλαδή 11 ελληνικά έναντι 14 τουρκικών. Ωστόσο, η Τουρκία θα διατηρεί σοβαρό πλεονέκτημα, με αναλογία 1 : 2 σε επίπεδο σύγχρονων και εκσυγχρονισμένων υποβρυχίων, όπου πέντε (5) ελληνικά υποβρύχια (T-214 και «Ωκεανός») θα είναι αντιμέτωπα με 10 τουρκικά (T-214 και «Preveze»). Συνεπώς, σήμερα το ΠΝ έχει άμεση ανάγκη ναυπήγησης έξι (6) νέων υποβρυχίων για να αντικαταστήσει ισάριθμα T-209 και έτσι να διατηρήσει το πλεονέκτημα που απέκτησε και διατηρεί ακόμα με τα T-214.
