Το πρόγραμμα ναυπήγησης των γαλλικών φρεγατών FDI είναι το κορυφαίο αυτή την στιγμή πρόγραμμα ενίσχυσης του Π.Ν και αποτελεί το πρώτο βήμα για την ανανέωση του ελληνικού στόλου επιφανείας μετά από δύο δεκαετίες ουσιαστικής απραξίας. Επί μεγάλο διάστημα το Π.Ν πειραματίστηκε με την μελέτη διαφόρων σχεδιάσεων και την επιλογή της FREMM HN για να καλύψει τις ανάγκες του σε πλοία με αυξημένη ικανότητα AAW περιοχής.
Τελικά η οικονομική κρίση που προέκυψε την δεκαετία του 2010 ανέστειλε κάθε πρόγραμμα ενίσχυσης του Π.Ν με νέες μονάδες και η προσοχή στράφηκε στην ολοκλήρωση των πλοίων και υποβρυχίων τα οποία προβλέπονταν από προηγούμενα ναυπηγικά προγράμματα και δεν είχαν παραδοθεί για διάφορους λόγους, πραγματικούς ή τεχνητά κατασκευασμένους. Τελικά η κορύφωση της τουρκικής απειλής σε συνδυασμό με την μερική υπέρβαση της οικονομικής κρίσης επέτρεψαν και στην ουσία επέβαλλαν την επανεκίνηση των διαδικασιών ενίσχυσης του Στόλου.
Μετά από πείσμονα προσπάθεια ορισμένων κύκλων να επιβάλλουν στο Π.Ν την επιλογή ακατάλληλων επιχειρησιακά πλοίων, τελικά η επιμονή της ηγεσίας του σε συνδυασμό με γεωπολιτικές εξελίξεις, οδήγησαν στην επιλογή της γαλλικής πρότασης των FDI Bellhara και έτσι το Π.Ν βρέθηκε με την καλύτερη ίσως λύση στα επιχειρησιακά του προβλήματα. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε την τεκμηρίωση της τελευταίας αυτής διατύπωσης, προσεγγίζοντας το όλο ζήτημα με όρους καθαρά επιχειρησιακούς.
Το DefenceReview.gr από την ημέρα της ίδρυσης του, τον Οκτώβριο του 2017 παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς το ζήτημα της ανανέωσης του ελληνικού στόλου. Δεν κρύφτηκε πίσω από ιδιοτελείς σκοπιμότητες υποστηρίζοντας ακατάλληλες και επικίνδυνες επιλογές για το ΠΝ όπως αυτή των MMSC ούτε διακινούσε ευσεβείς πόθους και ονειρώξεις πλοίων ενδιάμεσης λύσης όπως των Arleigh Burke ή των Ticonderoga που δήθεν παραχωρούσαν οι ΗΠΑ για το ΠΝ ως πλοία ενδιάμεσης λύσης.
Με διαδοχικά άρθρα το DefenceReview.gr τάχθηκε δίπλα στο ΠΝ και υπερ της γαλλικής λύσης για τον Ελληνικό στόλο αναγνωρίζοντας όλα τα πλεονεκτήματα που προσέφερε στο ΠΝ. Πλεονεκτήματα που η ίδια η ηγεσία του ΠΝ είχε αναγνωρίσει εγκαίρως παρά τις εξωγενείς πιέσεις.
Παρά τον ανελέητο πόλεμο που δέχθηκε η ηγεσία του ΠΝ δεν υπέκυψε. Τόσο ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης ΠΝ όσο και ο Αρχηγός Στόλου Παναγιώτης Λυμπέρης ΠΝ υπήρξαν από τη πρώτη στιγμή υπέρ των γαλλικών φρεγατών για τους παρακάτω λόγους. Η Ηγεσία του ΠΝ μόλις ολοκληρώθηκε η φάση αξιολόγησης όλων των υποψηφιοτήτων παρουσίασε στη πολιτική ηγεσία τους βασικούς λόγους για την επιλογή των γαλλικών φρεγατών.
Όταν ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης ΠΝ καθώς και ο Αρχηγός Στόλου Παναγιώτης Λυμπέρης ΠΝ περνούσαν το κατώφλι του Μεγάρου Μαξίμου παρουσίασαν στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τους βασικούς λόγους ώστε να επιλεγεί η γαλλική λύση των FDI.
Η επιλογή της FDI προσφέρει ολοκληρωμένη απάντηση στις επιχειρησιακές αναζητήσεις του Π.Ν και πλήρη κάλυψη των επιχειρησιακών του απαιτήσεων.
Πρώτος λόγος: Τεχνολογίες αιχμής του μέλλοντος
Η φρεγάτα FDI διακρίθηκε από το ΠΝ και τους επιτελείς του λόγω των σύγχρονων καινοτόμων τεχνολογιών που προσφέρει. Το πλέον χαρακτηρηστικό σημείο είναι το ραντάρ σταθερής διάταξης Sea Fire που αντιπροσωπεύει τις καλύτερες δυνατές τεχνολογικές επιδόσεις στον τομέα των σύγχρονων ναυτικών ραντάρ καλύπτοντας την επιχειρησιακή απαίτηση από το ΠΝ για αναγνώριση και έγκαιρο εντοπισμό στόχων μικρού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους (RCS) από ικανοποιητικές αποστάσεις.
Δεύτερος λόγος: Αυξημένες δυνατότητες αντιαεροπορικών επιχειρήσεων και ενισχυμένες ικανότητες αεράμυνας περιοχής.
Δεύτερος βασικός λόγος ήταν η αυξημένη δυνατότητα αντιαεροπορικού πολέμου (AAW) περιοχής μέσω του συνδυασμού του ψηφιακού ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών SEA FIRE ζώνης συχνοτήτων «S» τεχνολογίας AESA με τέσσερις σταθερές διατάξεις κεραιών με στοιχεία Tx/Rx κατασκευασμένα από Νιτρίδιο του Γαλλίου (GaN) ταυτοχρόνως με το κορυφαίων επιδόσεων βλήμα επιφανείας-αέρος Aster 30 το οποίο θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις ενός ευρέος φάσματος αποστολών, από την αυτοάμυνα του πλοίου έως την επαυξημένη αεράμυνα περιοχής.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως η FDI δεν είναι εξειδικευμένο πλοίο AAW Περιοχής αλλά φρεγάτα πολλαπλών ρόλων με αυξημένη ικανότητα AAW Περιοχής, οπότε η όποια κρίση και κριτική πρέπει να το λάβει αυτό σαν δεδομένο. Ο φόρτος των 32 βλημάτων αεράμυνας περιοχής Aster 30 ανά σκάφος είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικός για φρεγάτα τέτοιου εκτοπίσματος τηρουμένων των αναλογιών της σχεδίασης του πλοίου.
Τρίτος λόγος: Κορυφαίες δυνατότητες ανθυποβρυχιακών επιχειρήσεων
Η FDI προσφέρει ιδιαίτερα προηγμένες ικανότητες ανθυποβρυχιακού πολέμου (ASW) μέσω του συνδυασμού του sonar γάστρας Kingklip 2 και της συμπαγούς έκδοσης του συρόμενου sonar μεταβλητού βάθους CAPTAS-4, ίσως των κορυφαίων της κατηγορίας τους. Η compact έκδοση του συρόμενου σόναρ CAPTAS-4, προσφέρει την ίδια ικανότητα ανίχνευσης εξαιρετικά μακράς εμβέλειας με την πρωτότυπη έκδοση του CAPTAS-4 με 20% μικρότερο βάρος και ένα ίχνος σχεδόν 50% μικρότερο, το οποίο φέρεται ότι είναι το καλύτερο στην κλάση του. Για προσβολή υποβρυχίων το πλοίο φέρει 2 διπλούς τορπιλοσωλήνες για τορπίλες EuroTorp MU90 Impact.
Στον Α/Υ αγώνα συνεισφέρει φυσικά και το οργανικό ελικόπτερο MH-60R που μπορεί να φέρει το πλοίο. Δεν συνεισφέρει όμως τα μέγιστα λόγω του ότι το ελικόπτερο αντιμετωπίζει σοβαρούς επιχειρησιακούς περιορισμούς λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, πιθανών τεχνικών προβλημάτων καθώς και αυξημένης εχθρικής αεροπορικής ή ναυτικής απειλής.
Τέταρτος λόγος: Φρεγάτες με ικανότητες ελέγχου και διοίκησης ομάδων μάχης πλοίων του ΠΝ
Η FDI HN διαθέτει το σύστημα διαχείρισης μάχης SETIS το οποίο θεωρείται ως ένα από τα πλέον σύγχρονα CMS. Η ύπαρξη του SETIS προσδίδει πραγματικές δυνατότητες δικτυοκεντρικών επιχειρήσεων σε συνδυασμό με τον υπόλοιπο ηλεκτρονικό εξοπλισμό του πλοίου στο οποίο θα προστεθεί σύντομα και σύστημα παρεμβολών (ECM) στα υφιστάμενα συστήματα και μέσα ηλεκτρονικού πολέμου (SENTINEL, ESM).
Όπως τονίζουν επιτελείς του ΠΝ στον γράφοντα το τακτικό σύστημα SETIS διακρίθηκε από τους επιτελείς του ΠΝ για τη σύγχρονη ψηφιακή του φιλοσοφία διαχείρισης όλων των απειλών και για την ικανότητα του να είναι εξαιρετικά φιλικό προς τον χρήστη. Ταυτοχρόνως αναγνωρίστηκε από τους επιτελείς του ΠΝ πως οι γαλλικές FDI δύναται να αναλάβουν καθήκοντα ναυαρχίδων ακριβώς λόγω των επιχειρησιακών ικανοτήτων αντίληψης και διαχείρισης όλων των απειλών συνάμα με την επίγνωση της τακτικής κατάστασης.
Πέμπτος λόγος: Σχεδίαση η οποία επιλέχθηκε από άλλο χρήστη
Παρά το γεγονός πως οι φρεγάτες FDI είναι νέας σχεδίασης πλοία, εντούτοις έχουν επιλεγεί από άλλο ναυτικό και δεν αποτελούν paper ships. Το γαλλικό ναυτικό είναι ένας βασικός χρήστης του πλοίου και τα πλοία έχουν επιλεγεί από ένα καταξιωμένο δυτικό ναυτικό.
Έκτος λόγος: Το κόστος
Το ΠΝ αποκτά με συνολικά 3.049 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά τρεις φρεγάτες FDI με ενισχυμένες δυνατότητες αεράμυνας περιοχής συμπεριλαμβανομένων φόρτων όπλων και πακέτου τεχνικής υποστήριξης.
Το συνολικό κόστος όπως προκύπτει από την εισήγηση του γενικού λογιστηρίου του κράτους ανέρχεται σε 3.237 δισεκατομμύρια ευρώ. Συγκεκριμένα η δαπάνη για τις 3 φρεγάτες FDI HN είναι 3.049 δισ. ευρώ συμπεριλαμβανομένων του συνόλου όλων των όπλων και επιλογών στην ελληνική διαμόρφωση (32 ASTER 30 και RAM) καθώς και τριετούς διάρκειας σύμβασης τεχνικής υποστήριξης. Η διαφορά μεταξύ των 3.237 δισ. ευρώ και των 3.049 δισ. ευρώ είναι τα 188 εκατ. ευρώ για την απόδοση εισφοράς υπέρ του Μετοχικού Ταμείου Ναυτικού.
Η τιμή των φρεγατών FDI είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική για το ΠΝ δεδομένων των τιμών άλλων ανταγωνιστών και της σχεδίασης των FDI σε συνδυασμό με τον οπλισμό (διαμόρφωση ΠΝ και όχι η γαλλική) που επιλέχθηκε.
Συγκεκριμένα η φθηνότερη επιλογή ήταν η ολλανδική των φρεγατών SIGMA 11515 αλλά με μόλις 16 κελιά εκτοξευτών ΜΚ41 κόστος ναυπήγησης 2,615 δισεκατομμύρια ευρώ για τέσσερις φρεγάτες. Τελικό κόστος σύμφωνα με πληροφορίες ήταν τα 3,140 δισεκατομμύρια ευρώ για τέσσερις φρεγάτες με τριετή τεχνική υποστήριξη και φόρτων όπλων ESSM. Σε άλλη διαφορετική διαμόρφωση των ολλανδικών φρεγατών SIGMA 11515 με 32 κελιά ΜΚ41 το τελικό κόστος (ναυπήγηση, φόρτοι όπλων, υποστήριξη) αυξάνονταν περαιτέρω.
Η αγγλική πρόταση για τις Arrowhead 140 HN είχε υπολογιστεί ως τελικό κόστος από το ΠΝ στα 3.449 δισεκατομμύρια ευρώ για τέσσερις φρεγάτες με όλα τα συναφή (οπλισμός, τεχνική υποστήριξη, κόστος ναυπήγησης).
Εναλλακτικά οι γαλλικές FDI με διαμόρφωση γαλλικού ναυτικού είχαν κόστος 3.300 δισεκατομμύρια ευρώ για τέσσερις φρεγάτες και τέλικο κόστος 3.800 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ως εκ τούτων, εάν το ΠΝ καταφέρει να ασκήσει και το δικαίωμα προαίρεσης για την απόκτηση και της 4ης FDI με κόστος 3.9 δισεκατομμύρια ευρώ (κλειδωμένη τιμή στα 975 εκατομμύρια ευρώ) θα αποκτήσει τέσσερις υπερσύγχρονες φρεγάτες με ενισχυμένες ικανότητες αεράμυνας περιοχής και πλήρες κόστος φόρτων όπλων και τεχνικής υποστήριξης.
Έβδομος λόγος: Ταχύτητα παραδόσεων
Αδιαμφισβήτητα ο πλέον σημαντικός λόγος καθότι το ΠΝ και η ηγεσία του έκρινε πως τα πλοία από τη στιγμή υπογραφής της σύμβασης την 25 Μαρτίου 2022 θα παραδίδονταν το πρώτο μετά από τρια έτη και το δεύτερο επίσης μετά από τρια έτη. Ακόμη και με αρχική διαμόρφωση STANDARD 1 βάση της σύμβασης και ακολούθως της STANDARD 1 (32 βλήματα ASTER 30 και RAM) το ΠΝ θα ισχυροποιούνταν άμεσα με νέα πλοία.
Η τελική διαμόρφωση όλων των πλοίων με χρονικό ορόσημο την 31/12/2027 θα είναι με πλήρες φόρτο πυραύλων (32 ASTER 30) και εγκατάσταση του RAM. Όπως προκύπτει η εγκατάσταση και ολοκλήρωση του οπλισμού θα λάβει χώρα σε δυο διαφορετικές φάσεις και ως εκ τούτων μέχρι τα τέλη του 2027 τα πλοία πρέπει να είναι στην ελληνική διαμόρφωση όπως επιθυμεί το ΠΝ.
Σήμερα το ΠΝ με τους ρυθμούς ναυπήγησης της Naval Group επιβεβαιώνεται πλήρως για την επιλογή του.
Οι χρόνοι παραδόσεως των πλοίων στο ΠΝ είναι οι εξης:
1η Φρεγάτα ΠΝ την 31η Μαρτίου 2025
2η Φρεγάτα ΠΝ την 31η Οκτωβρίου 2025
3η Φρεγάτα ΠΝ την 31η Οκτωβρίου 2026
Όγδοος λόγος: Σχεδίαση με μεγάλη δυνατότητα τεχνολογικής εξέλιξης.
Οι γαλλικές φρεγάτες FDI είναι πλοία σχεδίασης της τρέχουσας δεκαετίας και όχι μια παρωχημένη σχεδίαση περασμένων δεκαετιών με μεγάλα περιθώρια τεχνολογικής ανάπτυξης. Τα πλοία αντιπροσωπεύουν την αιχμή της τεχνολογίας με μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης νέων επιχειρησιακών ικανοτήτων.
Ένατος λόγος: Δεύτερη πηγή αμυντικών προμηθειών.
Το ΠΝ επιβεβαίωσε τη διαχρονική πολιτική προμηθειών των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας μας η οποία ξεκίνησε από τη Πολεμική Αεροπορία για την ύπαρξη δύο διαφορετικών δυτικών πηγών προμηθειών αμυντικών εξοπλισμών για λόγους εθνικής ασφάλειας και ασφάλειας πηγών εφοδιασμού οπλικών συστημάτων. Η γαλλική λύση εξυπηρετούσε ακριβώς αυτή τη πολιτική των δυο διαφορετικών δυτικών πηγών εφοδιασμού οπλικών συστημάτων και μάλιστα οπλικών συστημάτων στην αιχμή της τεχνολογίας.
Δέκατος λόγος: Εγγυημένη απόκτηση βλημάτων αεράμυνας περιοχής ώστε να διασφαλίζεται η πάγια επιχειρησιακή απαίτηση για αεράμυνα περιοχής.
Το σημειώσαμε και παραπάνω αλλά το ΠΝ έκρινε πως οι ASTER 30 είναι το καλύτερο βλήμα αεράμυνας περιοχής. Ακόμη και στο Βρετανικό Ναυτικό, ένα αγγλοσαξονικό ναυτικό αναγνωρίζει την αξία των ASTER 30 στα αγγλικά αντιτορπιλικά αεράμυνας περιοχής της κλάσης Daring με βλήματα ASTER 30.
Το Ναυτικό των ΗΠΑ στρέφεται στα βλήματα SM-3 και SM-6 των οποίων το κόστος είναι πολύ υψηλό ενώ για το ΠΝ η μοναδική σχεδίαση με βλήματα αεράμυνας περιοχής θα ήταν η SIGMA 11515 με 32 κελιά ΜΚ41 (πιθανός φόρτος 16 SM-2 και 64 ESSM) αλλά με βλήματα SM-2 και άγνωστο ποιας έκδοσης (θεωρητικά η καλύτερη επιλογή θα ήταν τα SM-2 Block IIΙC). Το σίγουρο είναι πως οι Aster 30 είναι τεχνολογικά προηγμένα βλήματα ενεργού καθοδήγησης και ανώτερα των SM-2 λόγω νεότερης σχεδίασης.
Αυτά άλλωστε έχουν αποδειχθεί και στην διεθνή νατοϊκή άσκηση «Formidable Shield» όταν η γαλλική φρεγάτα «Forbin» κλάσης HORIZON εκτοξεύει ASTER 30 και καταστρέφει επιτυχώς στόχο ιπτάμενο με ταχύτητα 3000+ χιλιομέτρων ανά ώρα, λίγα μέτρα πάνω από τα κύματα. Ο στόχος πετά εξαιρετικά χαμηλά (sea skimming) με υπερ υψηλή ταχύτητα 3000 χιλιομέτρων ανά ώρα (1600+ μ.α.ω ή 2.449 Mach) στο θαλάσσιο πεδίο δοκιμών και βολών των νήσων Hebrides, ανοικτά των δυτικών ακτών του βόρειου τμήματος της Σκωτίας.
Επίσης, ένα άλλο κομβικό ζήτημα που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι η επιλογή ενός βλήματος που θα είναι σε θέση να προσφέρει αντιβαλλιστικές δυνατότητες και φυσικά να αποδεσμεύεται για τη χώρα μας. Κορυφαίες δυνατότητες αναχαίτισης των αντιβαλλιστικών πυραύλων προσφέρει ο Aster Block 1NT που κάλλιστα το ΠΝ μπορεί και επιβάλλεται να τον αποκτήσει για την αντιμετώπιση των τουρκικών βαλλιστικών όπλων.
Επειδή ο πύραυλος λειτουργεί εντελώς αυτόνομα κατά την τερματική φάση ο φορέας εκτόξευσης δεν χρειάζεται να δεσμεύει το ραντάρ κατά τη διάρκεια της τερματικής φάσης προσβολής στόχου και στη περίπτωση που ο φορέας είναι κινούμενος όπως ένα πλοίο ή ένα αεροπλάνο μπορεί να απεμπλακεί από τη προσβολή του στόχου και να εμπλέξει άλλο στόχο. Άλλο ένα σημαντικό πλεονέκτημα των βλημάτων με ενεργό ερευνητή είναι η ακρίβεια προσβολής και η υψηλή αντοχή στα ηλεκτρονικά αντίμετρα.
Σημείο κλειδί είναι η προοπτική απόκτησης σε δεύτερο χρόνο των βλημάτων ASTER 30B1NT ώστε το Π.Ν και κατ’ επέκταση οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να μπορούν να δημιουργήσουν ασφαλές πλέγμα αεράμυνας απέναντι στους τουρκικούς βαλλιστικούς πυραύλους.
Αναλυτικά παραθέτουμε το άρθρο του Γιάννη Νικήτα, τον Σεπτέμβριο του 2021:
