Η οικογένεια των βλημάτων επάκτιας άμυνας (στην συντριπτική τους πλειοψηφία) είναι ικανή να εκτοξευθεί είτε από χερσαία, είτε από ναυτική είτε από εναέρια πλατφόρμα, διεξάγοντας αποστολές τόσο ναυτικής όσο και χερσαίας κρούσης. Στις τρεις γραμμές νήσων της Νοτιοσινικής θάλασσας, ΗΠΑ και Κίνα συνεχίζουν εδώ και μία 10ετία να διαμορφώνουν δομές μάχης σε όλο το φάσμα των πολεμικών επιχειρήσεων, δίνοντας μεγάλη σημασία τόσο στην ανάπτυξη, όσο και στην τροποποίηση ήδη υπάρχοντων βλημάτων επάκτιου αμύνης.

Στο θαλασσοχερσαίο περιβάλλον του Αιγαίου, το Πολεμικό Ναυτικό θα κληθεί με την σειρά του να διεξάγει πληθώρα αποστολών έναντι πολυποίκιλων γεωγραφικών δεδομένων και αποστάσεων, γεγονός που θέτει ορισμένα εκ των παρακάτω βλημάτων ως απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία του Αιγιακού γεωγραφικού συμπλόκου αλλά και των φίλιων πλατφορμών μάχης. Σκοπός δεν είναι μόνο η δημιουργία Ζωνών Άρνησης και Αντιπρόσβασης Περιοχής, αλλά και η δημιουργία μίας (δυνητικά) επιχειρησιακής κατάστασης η οποία θα στηρίζεται στην στοχοποίηση εχθρικών πλοίων όσο είναι ακόμα είτε εντός είτε πλησίον των ναυστάθμων. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό διαθέτει ήδη δύο επάκτιες συστοιχίες αποτελούμενες από βλήματα Exocet Bolock.II

Βλήμα NSM

To βλήμα NSM παράχθηκε και σχεδιάστηκε από την Νορβηγική εταιρεία Kongsberg Defence and Aerospace, έχει μήκος 3.96 μέτρα, ζυγίζει 407 κιλά και φέρει πολεμική κεφαλή βάρους 120 κιλών. Κινείται με υποηχητικές ταχύτητες 0.7-0.9 Μach, ενώ για την πλοήγηση χρησιμοποιεί GPS, αδρανειακό σύστημα πλοήγησης και σύστημα αναφοράς ανάγλυφου.

Η κατασκευάστρια εταιρεία Kongsberg δηλώνει πως το βλήμα είναι ικανό για αντιπλοϊκή κρούση καθώς πετά σε χαμηλή απόσταση από την επιφάνεια της θάλασσας, διαθέτει χαρακτηριστικά stealth -λόγω της Plasma-Stealth τεχνολογίας κατασκευής- αφήνοντας πολύ μικρό ηλεκτρομαγνητικό ίχνος στα εχθρικά ραντάρ, ενώ παράλληλα είναι ικανό να διεξάγει απότομους ελιγμούς κατά την διάρκεια πτήσης.

Σύμφωνα με την κατασκευάστρια, η αξία της τακτικής του διάστασης, έγκειται στο γεγονός ότι διαθέτει ένα υπολογιστικό σύστημα που λειτουργεί σαν ψηφιακή βιβλιοθήκη απειλών, όπου ο πύραυλος ενσωματώνει στην μνήμη του ένα προφίλ εχθρικών στόχων έναντι των οποίων πλοηγείται. Μέσω αξιοποίησης τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης η διαδικασία διαχωρισμού του εχθρικού πλοίου από τα φίλια γίνεται αυτόνομα μέσω του software που διαθέτει η μνήμη του βλήματος. 

Σύμφωνα με την Raytheon Missiles and Defense, το 2018 η εταιρεία Kongsberg σε συνεργασία με την Raytheon πραγματοποίησαν δοκιμαστικές βολές του NSM σε έκδοση παράκτιας άμυνας, οι οποίες ολοκληρώθηκαν με επιτυχία το καλοκαίρι του ίδιου έτους.

Λόγω του προαναφερθέντος γεγονότος, η Πολεμική Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών ξεκίνησε εσπευσμένα να δοκιμάζει και να αναπτύσσει το βλήμα JSM (Joint Strike Missile) το οποίο θα βάλει μέσω μαχητικών F-16 και F-35Α έναντι στόχων επιφανείας και εχθρικών πλοίων. Τέλος το βλήμα JSM σύμφωνα με την USAF θα διαθέτει κεφαλή 230 κιλών, θα έχει εμβέλεια έως και 280 χιλιόμετρα ενώ θα είναι ιδανικό για hard-kill και soft-kill κρούση.

Βλήμα Harpoon

O πύραυλος Harpoon RGM-84 αναπτύχθηκε το 1977 από την εταιρεία Boeing Defense and Security, έχοντας ως αρχική ιδέα να χρησιμοποιηθεί από υποβρύχιες πλατφόρμες μάχης έναντι στόχων επιφανείας. Από το 1978 και ύστερα το πρόγραμμα ανάπτυξης του βλήματος πήρε τεράστιες διαστάσεις αναπτύσσοντας τον αεροεκτοξευόμενο AGM-84 και τον υποβρύχια εκτοξευόμενο UGM-84.

Ο Harpoon είναι ένας πύραυλος που λειτουργεί αποτελεσματικά ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, βάλει έναντι στόχων πέραν του ορίζοντα (OTH), ενώ λαμβάνει δεδομένα πλοήγησης στο τελικό στάδιο της πορείας του μέσω ενεργού ραντάρ τερματικής καθοδήγησης. Έχει μήκος 4 μέτρα, διάμετρο 0.3 μέτρα, διαθέτει πολεμική κεφαλή 221 κιλών και εμβέλεια έως και 280 χιλιόμετρα.

Σύμφωνα με την κατασκευάστρια Boeing, χαρακτηρίζεται από υψηλή επιβιωσιμότητα στο πεδίο της μάχης, λόγω του χαμηλού προφίλ πτήσης, των βίαιων ελιγμών και την χαρακτηριστικών cruise που διαθέτει. Μπορεί να εκτοξευθεί από εναέριες, επίγειες, ναυτικές και υποβρύχιες πλατφόρμες αντιμετωπίζοντας με αποτελεσματικότητα  ένα ευρύ φάσμα απειλών στο πεδίο της μάχης.

Ο Harpoon έχει περάσει από διάφορα αναπτυξιακά στάδια γνωστά ως »Blocks». Οι εκδόσεις που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ στο περιβάλλον της Νότιας Σινικής Θάλασσας είναι αυτή του Block 2+ και Block IC καθώς έχουν σχεδιαστεί για σύνθετες δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις. Μπορεί να δεχθεί δεδομένα εν ώρα πτήσης ακόμα και από μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου Heron II, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική προσβολή κινούμενων στόχων.

Ενώ ο Harpoon μπορεί να μην πιάνει ακραίες ταχύτητες πτήσης ή να μην διαθέτει κάποια stealth διαμόρφωση σε αντίθεση με τα σύγχρονα αντιπλοϊκά βλήματα, στην έκδοση Block II εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύ ικανό βλήμα όπου με σχετικά μικρό κόστος αγοράς/εκσυγχρονισμού, προσδίδει υψηλής αξίας αποτελέσματα σε θαλασσοχερσαίο περιβάλλον μάχης σαν του Αιγαίου.

Μέσω μεταφοράς τεχνογνωσίας από το πρόγραμμα Boeing Joint Direct Attack Munition (JDAM) και από διαμόρφωση βλημάτων τύπου Standoff Land Attack Missile-Expanded Response (SLAM-ER), ο πύραυλος Harpoon Block II περιλαμβάνει δέκτη GPS και προηγμένο σύστημα ελέγχου πτήσης προς τον στόχο, λειτουργώντας αξιόπιστα ακόμη και σε σύνθετες παράκτιες δομές μάχης. Έχει ενσωματωμένο σύνδεσμο δεδομένων two-way data link που επιτρέπει στον πύραυλο να αλλάξει δεδομένα πτήσης στα μέσα της πορείας του.

Σε μερικό προβληματισμό πρέπει να μας βάζει το γεγονός ότι οι νέες τουρκικές φρεγάτες Ι-Class »Instabul» F-515 (εφόσον τα τεχνικά χαρακτηριστικά άπτονται της πραγματικότητας) θα διαθέτουν και προηγμένα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου/jammer έναντι ενεργών ραντάρ καθοδήγησης εχθρικών πυραύλων. Δεδομένης της προαναφερθείσας πραγματικότητας χρήσιμο θα ήταν τα αντιπλοϊκά βλήματα του Πολεμικού Ναυτικού να είναι εφοδιασμένα είτε με κάμερα στην κεφαλή για τηλεχειριζόμενη τερματική καθοδήγηση, είτε με ερευνητή υπερύθρων IR (για γενικότερη κρούση έναντι στόχων επιφανείας), είτε με λογισμικά φωτογραφικής αναγνώρισης στόχου DSMAC.

Βλήμα Exocet 

O πύραυλος Exocet κατασκευάστηκε το 1973 από την ευρωπαϊκή εταιρεία MBDA και κατέστη επιχειρησιακός το 1979 για το Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό. Έχει μήκος 4.7 μέτρα, διάμετρο 0.35 μέτρα, άνοιγμα φτερών 1 μέτρο, ενώ διαθέτει πολεμική κεφαλή βάρους 165 κιλών. Διαθέτει πυραυλοκινητήρα στερεού καυσίμου, πλοηγείται μέσω αδρανειακού συστήματος καθοδήγησης και ενσωματώνει ενεργό ραντάρ στην τερματική φάση της πτήσης του.

Κινείται με ταχύτητες 0.9 Μach σε απόσταση μέχρι και 2 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας χτυπώντας στόχους μέχρι στα 180 χιλιόμετρα. Η έκδοση Exocet ΜΜ40 Block 3 έχει ικανότητα προσβολής στόχων εδάφους ενώ έχει αναβαθμιστεί για να λαμβάνει δεδομένα καθοδήγησης από GPS, όπου σύμφωνα με την MBDA βάλει ακόμα και έναντι στόχων στα 200 χιλιόμετρα (δεν έχει αποδειχθεί επιχειρησιακά). Να σημειωθεί πως το βλήμα Exocet είναι σχετικά φθηνό (από οικονομικής απόψεως) σε σύγκριση με άλλα βλήματα παρεμφερών δυνατοτήτων, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί από αεροσκάφη, πολεμικά πλοία και υποβρύχια.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Exocet έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό επί του πεδίου των μαχών, ιδιαίτερα στον Πόλεμο των Φώκλαντ μεταξύ Μ. Βρετανίας και Αργεντινής το 1982 αλλά και στον Ιρανο-Ιρακινό πόλεμο το 1987. Παρ’ ότι εκείνη την περίοδο δεν υπήρχαν τόσο ανεπτυγμένα συστήματα τερματικής άμυνας τύπου Phalanx, οι προσβολές εχθρικών πλοίων μέσω των Exocet ήταν ικανές να μεταβάλλουν κατά πολύ την διπλωματική διάσταση των προαναφερθέντων πολέμων.

Βλήμα RBS-15 

Το βλήμα RBS-15 κινείται με υποηχητική ταχύτητα των 0.9 Mach, διαθέτει τέσσερις εκδόσεις, όπου η πρώτη έκδοση Mk.I έχει ως μέγιστο βεληνεκές τα 70 χιλιόμετρα, η έκδοση Mk.II τα 250 χιλιόμετρα, ενώ οι εκδόσεις Mk.III και Mk.IV αγγίζουν εμβέλειες μεγαλύτερες των 300 χιλιομέτρων. Ορισμένες εκ των εκδόσεων μπορούν να λειτουργήσουν και με δορυφορική υποβοήθηση GPS αναβαθμίζοντας συνεχώς τα δεδομένα πτήσης.

Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία Saab, οι εκδόσεις RBS-15 Mk.III και RBS-15 Mk.IV (Gungnir) είναι ιδανικές για κρούση έναντι ναυτικών στόχων υψηλής αξίας καθώς εντάσσονται στις κατηγορίες βλημάτων »fire-and-forget». Οι RBS-15 Mk.IV (Gungnir) και RBS-15 Mk.ΙΙ πλοηγούνται μέσω αδρανειακού συστήματος καθοδήγησης, δεχόμενοι υποβοήθηση από σύστημα παγκόσμιου προσδιορισμού θέσης GPS, αλτίμετρο λέιζερ και ερευνητή ραντάρ (συχνοτήτων Ku).

Λειτουργούν ακόμα και σε ακραίες καιρικές συνθήκες μέσω του ισχυρού ραντάρ και του Συστήματος Σχεδιασμού Αποστολής ΜΕΡS (Missile Engagement Planning System). Το MEPS δίνει στον χειριστή την ικανότητα διαχείρισης μαζικών πληγμάτων με πολλαπλούς πυραύλους RBS-15 έναντι στόχων επιφανείας, καθώς και την δυνατότητα επαναπροσδιορισμού στόχου προτεραιότητας κατά την διάρκεια της πτήσης.

Bλήμα MARTE-ΕR

To βλήμα RBS-15 της Σουηδικής Saab βρίσκεται σε υπηρεσία στο Σουηδικό Πολεμικό Ναυτικό από το 1985. Μπορεί να διεξάγει αποστολές εδάφους-εδάφους, αέρος-εδάφους, καθώς και αποστολές ναυτικής κρούσης. Ζυγίζει 800 κιλά, έχει μήκος 4.3 μέτρα, διάμετρο 50 εκατοστά και πολεμική κεφαλή που ζυγίζει 200 κιλά. Λειτουργεί μέσω κινητήρα Turbojet, πλοηγείται μέσω αδρανειακού συστήματος καθοδήγησης INS και ενσωματώνει ενεργό ραντάρ κεφαλής (J-Band) στην τερματική φάση της πτήσης του.

Ο Ιταλικός πύραυλος MARTE ή αλλιώς Sea Killer κατασκευάστηκε από την ευρωπαϊκή εταιρεία MBDA το 1960 έχοντας ως στόχο την ενίσχυση των αντιπλοϊκών ικανοτήτων του Ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού. To βλήμα MARTE-ER σύμφωνα με την κατασκευάστρια ζυγίζει 310 κιλά, έχει μήκος 3.85 μέτρα και μπορεί να χτυπήσει στόχους σε αποστάσεις από 30 έως και 100 χιλιόμετρα.

Λειτουργεί μέσω αδρανειακού συστήματος πλοήγησης, σε συνδυασμό με σύστημα δορυφορικής υποβοήθησης GPS, ενεργοποιώντας ενεργό ραντάρ τερματικής καθοδήγησης στο τελευταίο στάδιο της πορείας του. Χρησιμοποιεί τον turbojet κινητήρα Williams WJ-24-8G WR κινούμενος με υποηχητικές ταχύτητες έως και 0.9 Mach. Μπορεί να εκτοξευθεί είτε από μαχητικό αεροσκάφος είτε από ναυτική πλατφόρμα. Το 2014 η εταιρεία διεξήγαγε με επιτυχία δοκιμαστικές βολές από ελικόπτερα ΝΗ-90 τα οποία μπορούν να φέρουν μέχρι και 2 MARTE-ER.

Η γενικότερη δομή του βλήματος είναι υπό διαμόρφωση καθώς σύμφωνα με πληροφορίες από ανοικτές πηγές, η ΜΒDA σκοπεύει να αυξήσει περαιτέρω το βεληνεκές του πυραύλου. Το 2018 κατά την διάρκεια της έκθεσης »DIMDEX 2018 », η κατασκευάστρια εταιρεία παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο σύστημα παράκτιας άμυνας το οποίο, μέσω δικτυοκεντρικής συνεργίας, σχεδιάστηκε για την προσβολή ναυτικών πλατφορμών μάχης. Το σύστημα παράκτιας άμυνας στηρίχτηκε στον συνδυασμό βλημάτων Exocet Block.III και Marte-ER.

Πολλαπλοί Εκτοξευτές HIMARS και MLRS σε ρόλο παράκτιας άμυνας

Σύμφωνα με τον αμυντικό αναλυτή Joseph Trevithik, ο Αμερικανικός Στρατός ενδιαφέρεται για την δημιουργία ενός συστήματος-συστημάτων προβολής ναυτικής ισχύος μέσω πυροβολαρχιών βασισμένες σε Πολλαπλούς Εκτοξευτές τύπου HIMARS (συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των HIMARS αλλά και τροποποιημένων MLRS), οι οποίες θα είναι ικανές να βάλουν έναντι στόχων επιφανείας/πλοίων μέσω εν ανάπτυξη βλημάτων PrSM (Precision Strike Missile) αλλά και τροποποιημένων ATACMS.

Η υπηρεσία AMTC (Aviation and Missile Technology Consortium) σε δελτίο τύπου τόνισε πως στο βλήμα PrSM (αλλά και στο ATACMS) θα ενσωματωθεί κεφαλή, η οποία σε ένα προκαθορισμένο στάδιο πτήσης, θα αποδεσμεύει ένα σμήνος αυτόνομων drone, όπου μέσω τεχνολογιών αντιληπτικής τεχνητής νοημοσύνης θα διεξάγει επιχειρήσεις επιτήρησης πεδίου μάχης, ταυτοποίησης στόχων, αξιολόγησης απειλών, μεταφοράς δεδομένων σε Κέντρα Διοίκησης-Ελέγχου, αλλά και επιχειρήσεις κρούσης αντίστοιχες με αυτές των Loitering-Munitions.

Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως η προαναφερθείσα τεχνολογία θα εφαρμοστεί στους ήδη υπάρχοντες πυραύλους ATACMS (βρίσκονται εντός του ελληνικού οπλοστασίου), μέσω του προγράμματος Air Launch Effects (ALE), με σκοπό την αξιοποίηση ενός βλήματος που τείνει προς εύρεση νέου ρόλου σε θαλασσοχερσαίο περιβάλλον (τύπου Νοτιο-σινική Θάλασσα). Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του προαναφερθέντος προγράμματος, τα σμήνη μη επανδρωμένων αεροχημάτων μικρού ηλεκτρομαγνητικού αποτυπώματος, αλλά και τα σμήνη υποπυρομαχικών που θα λειτουργούν σε αποστολές ναυτικής κρούσης, θα περιλαμβάνουν εντός της δομής τους ορισμένες μονάδες οι οποίες θα αξιοποιούν τεχνολογίες ηλεκτρονικού πολέμου/jamming με σκοπό την ασφάλεια πτήσης του σμήνους.

Το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό σε συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες και την υπηρεσία AMTC εργάζεται στην δημιουργία ενός Χερσαία Εκτοξευόμενου Αντιπλοϊκού Πυραύλου PrSM (Land-Based Anti-Ship Missile LBASM), ο οποίος θα διεξάγει ναυτική κρούση δια της ξηράς μέσω των ήδη υπάρχοντων οχημάτων μεταφοράς HIMARS M-142 και MLRS M-270. Κατά την διάρκεια της συνέντευξης, αναφέρθηκε πως τα βλήματα θα μπορούν να λειτουργούν υπό δικτυοκεντρική δομή, να ανταλλάσσουν δεδομένα στοχοποίησης και πληροφορίες μάχης, θέτοντας έτσι το πρόπλασμα δημιουργίας Σμήνους Αυτόνομων Πυρομαχικών που θα ίπτανται πλήρως αυτόνομα λειτουργώντας άνευ ανθρώπινης παρεμβάσεως.

Τα επιχειρησιακά οφέλη των εν εξελίξει προγραμμάτων του Αμερικανικού Στρατού, για γεωκλιματικά περιβάλλοντα όπως του Αιγαίου, της Κύπρου και της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, είναι προφανή. Οι ικανότητες κορεσμού τερματικής αεράμυνας ναυτικών πλατφορμών μάχης αυξάνονται δραματικά, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται/ εκσυγχρονίζονται ήδη υπάρχοντα βλήματα πυροβολικού, που διαθέτει ο Ελληνικός Στρατός, με σκοπό να διεξάγουν αντιπλοϊκές επιχειρήσεις.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεως σε καμία περίπτωση οι συστοιχίες επάκτιων βλημάτων δεν υποκαθιστούν τις Ναυτικές Πλατφόρμες Μάχης του Πολεμικού Ναυτικού. Η φιλοσοφία δράσης τους είναι συμπληρωματική εκείνης του Πολεμικού Ναυτικού. Για την δράση χερσαία εκτοξευόμενων αντιπλοϊκών βλημάτων απαιτείται μία στοιχειώδης δομή αεράμυνας μεσαίου-μικρού βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων δομών ηλεκτρονικού πολέμου.