Αφορμή για το άρθρο αποτέλεσαν τα σχόλια σας στη ανάρτηση-είδηση για την ένταξη σε υπηρεσία του νέου Πλοίου Γενικής Υποστήριξης (ΠΓΥ) A-5335 «Vulcano» του Ιταλικού Ναυτικού («Το Ιταλικό Ναυτικό παρέλαβε νέο Πλοίο Γενικής Υποστήριξης», 16 Μαρτίου 2021) και η αναφορά, στην ίδια ανάρτηση, ότι τέσσερα (4) πλοία του ίδιου τύπου ναυπηγούνται για λογαριασμό της Γαλλίας και θα αντικαταστήσουν τα τρία (3) εν υπηρεσία ΠΓΥ κλάσης «Durance», από το 2022 και μετά. Τα γαλλικά «Durance» εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1983, το 1987 και το 1990 αντίστοιχα, είναι δηλαδή πλοία ηλικίας 31-38 ετών. Ορμώμενοι από το γεγονός της αδήριτης ανάγκης αντικατάστασης των παλαιών ΠΓΥ A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ), αναζητήσαμε πιθανές ευκαιρίες-λύσεις από πλοία ΠΓΥ που αποσύρονται λόγω αντικατάστασης και φυσικά είναι νεότερα από τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων».

Εύλογο είναι το ερώτημα γιατί δεν ναυπηγούμε ένα νέο ΠΓΥ και μάλιστα τύπου Etna για να υπάρχει ομοιοτυπία με το Α-374 «Προμηθεύς». Αρχικά, το κόστος του Α-374 «Προμηθεύς» ανήλθε στα € 116 εκατομμύρια (39,5 δισεκατομμύρια δραχμές τον Ιανουάριο του 2000 όταν και υπογράφηκε η σχετική σύμβαση). Με αναγωγή πληθωρισμού στο 2021, το κόστος ναυπήγησης ενός ίδιου ή του ίδιου πλοίου θα ανέλθει στα € 175-180 εκατομμύρια περίπου. Η ναυπήγησε δε ενός πλοίου νεότερης σχεδίασης και ικανότερου του Α-374 «Προμηθεύς» θα έχει διπλάσιο κόστος (το A-5335 «Vulcano» κόστισε στην Ιταλία € 374,6 εκατομμύρια, σε τιμές Μαΐου του 2015 που υπογράφηκε το σχετικό συμβόλαιο). Να σημειωθεί ότι το 2000 η απαίτηση του ΠΝ ήταν για δύο (2) νέα ΠΓΥ, αλλά τελικά επιλέχθηκε η ναυπήγηση ενός με προοπτική ναυπήγησης και δεύτερου στο εγγύς μέλλον. Ωστόσο, όπως και τόσα άλλα προγράμματα, μετακύλησε σε ύστερο χρόνο και τελικά δεν υλοποιήθηκε ποτέ.

Δεδομένων των πολλών και πιεστικών αναγκών υποστήριξης, εκσυγχρονισμού και αντικατάστασης οπλικών συστημάτων που «τρέχουν» και πρέπει να ικανοποιηθούν για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, των οικονομικών δεσμεύσεων αποπληρωμής δρομολογημένων προγραμμάτων (εκσυγχρονισμός F-16, προμήθεια Rafale), και της ειλημμένης απόφασης ναυπήγησης τεσσάρων (4) νέων φρεγατών και αναβάθμισης των MEKO-200, δεν περισσεύουν και πολλά. Σίγουρα δεν περισσεύουν για τη ναυπήγηση ενός νέου ΠΓΥ. Συνεπώς η επιλογή είναι μεταξύ της διατήρησης των παλαιών A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» ή της αναζήτησης άλλης λύσης όπως η απόκτηση ενός (1) μεταχειρισμένου ΠΓΥ, υπό την προϋπόθεση βέβαια της καλής του κατάστασης και του λογικού κόστους. Εμείς, όπως κι εσείς θα θέλαμε να δούμε τη ναυπήγηση ενός νέου και σύγχρονου ΠΓΥ, αλλά για τους λόγους που προείπαμε αυτό δεν είναι ρεαλιστικό. Θέλοντας και μη πρέπει να δούμε άλλες λύσεις.

Πρέπει να αντικατασταθούν τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων»; Η απάντηση είναι ασφαλώς ναι, διότι πρόκειται για πλοία που μετράν ήδη 53 χρόνια στη θάλασσα. Συγκεκριμένα, τα πλοία εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1968 για το Γερμανικό Ναυτικό. Το A-464 «Αξιός» (πρώην A-1412 «Coburg») εντάχθηκε σε υπηρεσία στις 9 Ιουλίου του 1968, ενώ το A-470 «Αλιάκμων» (πρώην Α-1415 «Saarburg») λίγες ημέρες αργότερα, στις 30 Ιουλίου. Το μεν A-464 «Αξιός» εντάχθηκε στις τάξεις του ΠΝ τον Μάρτιο του 1993, το δε A-470 «Αλιάκμων» τον Οκτώβριο του 1994. Για την ιστορία να πούμε ότι συνολικά ναυπηγήθηκαν οκτώ (8) πλοία Type-701, κλάσης «Luneberg», επτά (7) στη διαμόρφωσης Type-701A και το A-1412 «Coburg» στη διαμόρφωση Type-701B (με επιπλέον ικανότητα μεταφοράς καυσίμων και λιπαντικών κατηγορίας NATO Code F82). Το 1975-1984, λόγω της εισαγωγής σε υπηρεσία περισσότερων και νεότερων πυρομαχικών, κρίθηκε αναγκαία η τροποποίηση τους.

Έτσι, τροποποιήθηκαν πέντε (5) πλοία ως εξής: Το A-1412 «Coburg» (Type-701B) και τα A-1414 «Glücksburg», A-1415 «Saarburg» και A-1418 «Meersburg» (όλα τους Type-701A), αύξησαν το μήκος τους κατά 10,5 μέτρα με την προσθήκη ενός τμήματος του αυτού μήκους μεταξύ των τμημάτων VI και VII. Το τροποποιημένο Type-701B μετονομάστηκε σε Type-701D, ενώ τα Type-701A σε Type-701C. Το A-1413 «Freiburg» (Type-701A) αυξήθηκε σε μήκος κατά 14,3 μέτρα με την προσθήκη τμήματος του αυτού μήκους και μετονομάστηκε σε Type-701E. Τα A-1411 «Lüneburg», A-1416 «Nienburg» και A-1417 «Offenburg» (όλα τους Type-701A) παρέμειναν ως ναυπηγήθηκαν. Αρχής γενομένης από το 1973 το σύνολο των Type-701 αναβαθμίστηκαν με ένα νέο σύστημα για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του αποθηκευμένου φορτίου, με προωθητή πλώρης (Bow Thruster) και νέο σύστημα πηδαλίου.

Τα πλοία έχουν εκτόπισμα 3.710 τόνους (A-464 «Αξιός») και 3.770 τόνους (A-470 «Αλιάκμων»). Ενσωματώνουν δύο (2) πετρελαιοκινητήρες MTU 872C V16 μέγιστης ισχύος 2.800 ίππων έκαστος και επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητα 17 κόμβους (31 χιλιόμετρα την ώρα) και ταχύτητα πλεύσης 12 κόμβους (22 χιλιόμετρα την ώρα). Για την αυτοπροστασία τους είναι οπλισμένα με δύο (2) δίδυμα πυροβόλα L/70 των 40 χιλιοστών και δύο (2) πυροβόλα των 20 χιλιοστών. Συνολικά κάθε πλοίο μπορεί να μεταφέρει 2.442 τόνους φορτίου (καυσίμου, πόσιμου νερού, πυρομαχικών, τορπιλών, κατευθυνόμενων βλημάτων, ναρκών, ανταλλακτικών, ιατροφαρμακευτικού υλικού και άλλων αναλώσιμων). Μπορούν να εφοδιάσουν εν πλω ή εν όρμω. Ως ΠΓΥ τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» έχουν ως αποστολή την κάλυψη των αναγκών των πολεμικών πλοίων όταν αυτά επιχειρούν στη θάλασσα, μακριά από τους Ναυστάθμους ή τις άλλες βάσεις εφοδιασμού. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)

Είναι σαφές ότι τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» είναι παλαιά πλοία, «κουρασμένα» και ενσωματώνουν παλαιές τεχνολογίες. Το A-374 «Προμηθεύς» σώζει την κατάσταση, αλλά δεν μπορεί να αναλάβει μόνο του το βάρος της κάλυψης του συνόλου των αναγκών ανεφοδιασμού των πολεμικών πλοίων. Η ένταξη στο Στόλο των πλοίων Α-471 «Άτλας Ι» και A-472 «Ηρακλής» (ευγενική προσφορά της οικογένειας Λασκαρίδη) ανακούφισε την κατάσταση, αλλά δεν επαρκούν για την επίλυση του προβλήματος, ούτε επιτρέπουν την απόσυρση των A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων». Για την ιστορία να πούμε ότι το Α-471 «Άτλας Ι» ναυπηγήθηκε το 1999 και παραδόθηκε στο ΠΝ στις 2 Δεκεμβρίου του 2019, ενώ το A-472 «Ηρακλής» ναυπηγήθηκε το 2002 και παραδόθηκε στο ΠΝ στις 28 Απριλίου του 2020. Συνεπώς, με δεδομένα τα οικονομικά και την ιεράρχηση των αναγκών, νέο πλοίο ΠΓΥ δεν πρόκειται να ναυπηγηθεί. Μόνη λύση είναι η απόκτηση ενός (1) μεταχειρισμένου. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)

Για πρώτη φορά είχαμε θίξει το συγκεκριμένο θέμα στις 2 Ιουλίου του 2019 με το άρθρο «Η Αυστραλία απέσυρε το Πλοίο Γενικής Υποστήριξης HMAS «Success», ευκαιρία για το ΠΝ;». Το HMAS «Success» είναι ίδιο με τα πλοία κλάσης «Durance» που θα αντικαταστήσει η Γαλλία. Συνολικά ναυπηγήθηκαν οκτώ (8) πλοία, πέντε (5) για τη Γαλλία, ένα (1) για την Αυστραλία και δύο (2) για τη Σαουδική Αραβία (κλάση «Boreida»). Η Γαλλία έχει αποσύρει ένα (1) πλοίο (A-607 «Meuse», το 2014), ενώ άλλο ένα (1) πούλησε στην Αργεντινή (A-629 «Durance», το 1999). Το HMAS «Success» άρχισε να ναυπηγείται τον Αύγουστο του 1980, καθελκύστηκε τον Μάρτιο του 1984 και ενάχθηκε στο στόλο της Αυστραλίας τον Φεβρουάριο του 1986. Δυστυχώς όμως δεν είναι πλέον διαθέσιμο, καθώς αμέσως μετά την παροπλισμό του (29 Ιουνίου 2019), αφαιρέθηκαν όλα τα επιμέρους συστήματα (όπλα και ηλεκτρονικά συστήματα) και στη συνέχεια μεταφέρθηκε σε διαλυτήριο προς καταστροφή.

Το HMAS «Success» μπορούσε να μεταφέρει 8.707 τόνους πετρελαίου, 975 τόνους αεροπορικού καυσίμου, 250 τόνου πυρομαχικών, 116 τόνους πόσιμου νερού, 95 τόνους ναυτικών όπλων και ανταλλακτικών και 57 τόνους αναλώσιμων υλικών. Από τα άλλα πλοία κλάσης «Durance» μόνο τα γαλλικά είναι διαθέσιμα, με την έννοια ότι έχει δρομολογηθεί η αντικατάσταση τους, ενώ Αργεντινή και Σαουδική Αραβία δεν έχουν σκοπό να τα αντικαταστήσουν στο κοντινό μέλλον. Όπως προείπαμε τα γαλλικά «Durance» θα αντικατασταθούν με τέσσερα (4) ΠΓΥ ίδια με το πλοίο A-5335 «Vulcano» της Ιταλίας. Η αντικατάσταση τους, πιθανότατα από το παλαιότερο στο νεότερο, έχει προγραμματιστεί για το 2022, το 2025, το 2027, ενώ το τέταρτο πλοίο αναμένεται να παραδοθεί το 2029. Τα εν υπηρεσία γαλλικά «Durance» είναι το A-608 «Var», A-630 «Marne» και A-631 «Somme», τα οποία είναι ηλικίας 38, 34 και 31 ετών αντίστοιχα.

Το A-608 «Var» άρχισε να ναυπηγείται τον Μάιο του 1979, καθελκύστηκε τον Ιούνιο του 1981 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Ιανουάριο του 1983, A-630 «Marne» άρχισε να ναυπηγείται τον Αύγουστο του 1982, καθελκύστηκε τον Φεβρουάριο του 1985 και εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Ιανουάριο του 1987, τέλος το A-631 «Somme», άρχισε να ναυπηγείται τον Μάιο του 1985, καθελκύστηκε τον Φεβρουάριο του 1987 και εντάχθηκε στο στόλο τον Μάρτιο του 1990. Το A-608 «Var», που λογικά θα είναι το πρώτο που θα αντικατασταθεί το 2022, είναι ηλικίας 38 ετών και σε σχέση με τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» είναι 15 χρόνια νεότερο και μπορεί να μεταφέρει πολλαπλάσιο φορτίο, άρα η πιθανή απόκτηση του θα επιτρέπει τον παροπλισμό τους. Δεδομένων των άριστων σχέσεων μας με τη Γαλλία, πιστεύουμε ότι είναι μια καλή ευκαιρία για το ΠΝ, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι βρίσκεται σε καλή κατάσταση και το τίμημα θα είναι λογικό.

Το συγκεκριμένο πλοίο έχει εκτόπισμα 18.800 τόνους με πλήρη φόρτο, μήκος 157,2 μέτρα και απαιτήσεις πληρώματος 162 άτομα (σχεδόν διπλάσιο πλήρωμα σε σχέση με τα A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων», αλλά ο ταυτόχρονος παροπλισμός τους θα αποδώσει το αναγκαίο προσωπικό). Ενσωματώνει δύο (2) πετρελαιοκινητήρες SEMP Pielstick 16PC2.5V500 μέγιστης ισχύος 20.000 ίππων. Επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητα 19 κόμβους (35 χιλιόμετρα την ώρα) και με ταχύτητα πλεύσης 15 κόμβους (28 χιλιόμετρα την ώρα) έχουν εμβέλεια 9.000 ναυτικά μίλια (16.668 χιλιόμετρα). Ενσωματώνουν δύο (2) ραντάρ πλοήγησης DRBN-34, ενώ ο οπλισμός τους αποτελείται από ένα (1) πυροβόλο L/60 των 40 χιλιοστών, τέσσερα (4) πολυβόλα M2 Browning των 12,7 χιλιοστών και τρείς (3) τηλεχειριζόμενου πύργους με δύο (2) αντιαεροπορικά βλήματα μικρού βεληνεκούς Mistral (SIMBAD). Το ελικοδρόμιο τους επιτρέπει την χρήση ελικοπτέρου μέσης μεταφορικής ικανότητας.

Το πλοίο, όπως και τα υπόλοιπα «Durance», χαρακτηρίζονται στη Γαλλία ως πλοία διοίκησης και ανεφοδιασμού (BCR : Bâtiment de commandement et ravitailleur), διότι, εκτός των άλλων, μπορούν να φιλοξενήσουν και επιτελείο για τη διοίκηση ναυτικών επιχειρήσεων. Επίσης έχει τη δυνατότητα φιλοξενίας 250 ατόμων, εκτός του πληρώματος. Το πλοίο έχει δύο (2) σταθμούς ανεφοδιασμού υγρού και ξηρού φορτίου, έναν (1) σε κάθε πλευρά, συν έναν (1) ακόμα σταθμό ανεφοδιασμού στην πρύμνη. Συνολικά δηλαδή μπορεί να ανεφοδιάσει τρία (3) πλοία ταυτόχρονα. Η μεταφορική του ικανότητα είναι αρκετά μεγάλη. Μπορεί να μεταφέρει: 5.170 τόνους καυσίμου (Fuel Oil), 3.360 τόνους πετρελαίου κίνησης (Diesel Oil), 1.160 τόνους αεροπορικού καυσίμου JP-5, 250 τόνους πόσιμου νερού, 180 τόνους διάφορων εφοδίων (τροφίμων, ιατροφαρμακευτικού υλικού), 170 τόνους πυρομαχικών και 15 τόνους ανταλλακτικών.

Για την πληρότητα του άρθρου θα πρέπει να πούμε ότι εκτός της Γαλλίας, σε διαδικασία αντικατάστασης ΠΓΥ βρίσκεται και το Αμερικανικό Ναυτικό, το οποίο ναυπηγεί 20 νέα πλοία κλάσης «John Lewis», προς αντικατάσταση των 18 εν υπηρεσία «Henry J. Kaiser», τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1986-1996, πρόκειται δηλαδή για πλοία ίδια ηλικίας με τα γαλλικά ή και νεότερα. Το πρώτο πλοίο κλάσης «John Lewis», η ναυπήγηση του οποίου ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2018, καθελκύστηκε στα μέσα Ιανουαρίου του 2021 και αναμένεται να παραδοθεί το 2022. Δεν γνωρίζουμε πιο «Henry J. Kaiser» θα αντικαταστήσει, αλλά πιθανότατα το πρώτο, USNS «Henry J. Kaiser» (T-AO-187), που εντάχθηκαν σε υπηρεσία το Δεκέμβριο του 1986 (άρχισε να ναυπηγείται τον Αύγουστο του 1984 και καθελκύστηκε τον Οκτώβριο του 1985). Σε σχέση με τα «Durance» έχει υπερδιπλάσιο εκτόπισμα, στους 42.382 τόνους (με πλήρη φόρτο) και μεγαλύτερες διαστάσεις (206,3 μέτρα μήκος, 29,7 μέτρα πλάτος και 10,7 μέτρα βύθισμα).

Τα «Henry J. Kaiser» ενσωματώνουν δύο (2) πετρελαιοκινητήρες Colt-Pielstick PC4-2/2 10V 570 οι οποίοι παράγουν συνολική ισχύς 34.442 ίππους και επιτυγχάνουν μέγιστη ταχύτητα της τάξεως των 20 κόμβων (37 χιλιόμετρα την ώρα). Έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς καυσίμου ίσου με 178-180.000 βαρέλια πετρελαίου (κίνησης και αεροπορικού καυσίμου) καθώς και 690 κυβικά μέτρα ξηρού φορτίου, πυρομαχικών και άλλων εφοδίων και αναλώσιμων υλικών. Ενσωματώνουν δύο (2) ραντάρ έρευνας επιφάνειας τύπου AN/SPS-59 LN-66 και σύστημα αντιμετώπισης τορπιλών τύπου AN/SLQ-25 Nixie. Ο οπλισμός τους αποτελείται από πολλαπλά πολυβόλα των 12,7 χιλιοστών, ενώ υπάρχει εγκαταστημένη και υποδομή για δύο (2) συστήματα CIWS τύπου Phalanx. Συνολικά διαθέτει πέντε (5) σταθμούς ανεφοδιασμού καυσίμου και δύο (2) σταθμούς ανεφοδιασμού ξηρού φορτίου.

Εκτός της λύσης των μεταχειρισμένων πλοίων υπάρχει και η λύση της μετατροπής ενός εμπορικού πλοίου, αν και δεν είναι φθηνή λύση, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Καναδά που κόστισε $ 300 εκατομμύρια. Οι εργασίες μετατροπής του εμπορικού πλοίου MS «Asterix» σε ΠΓΥ ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2017 και ολοκληρώθηκαν το 2018, στο πλαίσιο υλοποίησης συμβολαίου του 2015 (το MS «Asterix» ναυπηγήθηκε στη Γερμανία το 2010). Το πρόγραμμα της μετατροπής του MS «Asterix» αποφασίστηκε ως ενδιάμεση λύση μέχρι την ένταξη σε υπηρεσία των δύο (2) ΠΓΥ κλάσης «Protecteur», στο πλαίσιο του προγράμματος JSS (Joint Support Ships). Τα «Protecteur» είναι σχεδίαση των βασισμένη στα γερμανικά ΠΓΥ κλάσης «Berlin» (Type-702). Το πρώτο πλοίο άρχισε να ναυπηγείται το 2018, καθελκύστηκε τον Ιανουάριο του 2020 και αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2023. Το δεύτερο πλοίο αναμένεται να ενταχθεί σε υπηρεσία το 2025. (το κείμενο συνεχίζεται μετά τις φωτογραφίες)

Παρόμοια επιλογή με τον Καναδά έκανε και η Νέα Ζηλανδία με το πλοίο HMNZS «Endeavour», το οποίο εντάχθηκε σε υπηρεσία τον Απρίλιο του 1988, ενώ το Δεκέμβριο του 2017 αποσύρθηκε. Η διαφορά με την περίπτωση του Καναδά είναι ότι το HMNZS «Endeavour» δεν αποκτήθηκε μεταχειρισμένο, αλλά ναυπηγήθηκε ως ΠΓΥ, με εμπορικές όμως προδιαγραφές. Από την ενεργό υπηρεσία αποσύρθηκε διότι ήταν πλοίο μονής και όχι διπλής γάστρας, απαραίτητη νομική υποχρέωση για τη Νέα Ζηλανδία, βάση νόμου με ισχύ από το 2013. Στο πλαίσιο αυτό έγιναν εργασίες ενίσχυσης των πλευρών του πλοίου, αλλά αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεταφερόμενου φορτίου κατά 35%. Τελικά, το καλοκαίρι του 2020 η Νέα Ζηλανδία παρέλαβε το νέο πλοίο ΠΓΥ HMNZS «Aotearoa», εκτοπίσματος 26.000 τόνων. Το πλοίο ναυπηγήθηκε στη Νότιο Κορέα από τα ναυπηγεία Hyundai και κόστισε $ 493 εκατομμύρια.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η ναυπήγηση ενός νέου ΠΓΥ ή η μετατροπή ενός εμπορικού πλοίου σε ΠΓΥ απαιτούν δαπάνες που υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι δυνατό να διατεθούν, λόγω της ανάγκης κάλυψης άλλων, πιεστικότερων αναγκών και των οικονομικών δεσμεύσεων αποπληρωμής προγραμμάτων σε εξέλιξη. Προκύπτει επίσης η ανάγκη αντικατάστασης των «μουσειακών» A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων». Πιστεύουμε ότι η πλέον ρεαλιστική λύση είναι η συνεννόηση με τη Γαλλία, με την οποία έχουμε εξαιρετικές σχέσεις, για την απόκτηση του πρώτου «Durance», που αναμένεται να αποσυρθεί το 2022, λόγω αντικατάστασης. Όχι ότι είναι νέο πλοίο, αλλά είναι νεότερο των A-464 «Αξιός» και A-470 «Αλιάκμων» και η μεταφορική του ικανότητα καλύπτει το κενό που θα προκύψει από την απόσυρση τους. Υπό την προϋπόθεση ότι βρίσκονται σε καλή κατάσταση και απαιτηθεί λογικό κόστος, είναι μια ευκαιρία που αξίζει να εξεταστεί-αξιολογηθεί από το ΠΝ.