Η πρόσφατη εμφάνιση τουρκικών F-16 οπλισμένων με πυραύλους AGM-84K SLAM-ER στο πλαίσιο της άσκησης Mavi Vatan, δεν ήταν μόνο μία απόπειρα επίδειξης ισχύος από  την Τουρκία. Είναι ταυτόχρονα και μία υπενθύμιση της αναγκαιότητας απόκτησης μεγαλύτερου αριθμού και δυνατοτήτων παρόμοιας φιλοσοφίας όπλων από την Πολεμική Αεροπορία και το Πολεμικό Ναυτικό και της εξίσου ζωτικής αναγκαιότητας απόκτησης νέων μονάδων επιφανείας με πλήρεις δυνατότητες ΑΑ περιοχής από το τελευταίο.

Η Τουρκία φροντίζει λοιπόν, ευτυχώς, να μας υπενθυμίζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, αυτό που ο μεγαλύτερος σύμμαχός μας εκτός Ευρώπης, προσπαθεί να μας κάνει να ξεχάσουμε… Ότι δηλαδή τον καθοριστικό ρόλο στις ισορροπίες των επόμενων ετών και δεκαετιών, δεν θα τον διαδραματίσουν φυσικά ούτε η, επιδοτούμενη από τον Έλληνα φορολογούμενο, λειτουργία των ναυπηγείων ούτε η, με συνοπτικές διαδικασίες, προμήθεια μίας Μοίρας μαχητικών F-35Α!

Θα τις καθορίσουν τα νέα όπλα. Οι βαλλιστικοί πύραυλοι και οι πύραυλοι οριζόντιας πτήσης, μακρού πλήγματος κατά κύριο λόγο. Γιατί πλέον έχουν διττό ρόλο σε οποιοδήποτε οπλοστάσιο, από τη στιγμή που έχουν πιστοποιημένη δυνατότητα αξιοποίησης τόσο εναντίον σταθερών και κινούμενων στόχων στο έδαφος και στην επιφάνεια της θάλασσας.

Την ώρα που η Ελλάδα καθυστερεί αδικαιολόγητα τη λήψη απόφασης παράλληλου, με τα F-16V, εκσυγχρονισμού των F-16 Block 30 και Block 50, ενέργεια που θα τα καταστήσει ικανά να αξιοποιούν νέα όπλα αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους, την ώρα που κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο η Ελλάδα αποφεύγει την προμήθεια αερομεταφερόμενων όπλων δυνατοτήτων stand – off πληγμάτων ακριβείας, οι ΗΠΑ δια στόματος του πρέσβη τους στη χώρα μας (https://defencereview.gr/paiat-oi-ipa-den-poyloyn-aplos-metall/) προσφέρουν το F-35A.

Το ζητούμενο βέβαια δεν είναι μόνον η απόκτηση των F-35A αλλά και η ανάληψη βιομηχανικού έργου και κυρίως η απόκτηση των κατάλληλων όπλων.

Παράλληλα, οι ίδιες οι ΗΠΑ αλλάζουν επιχειρησιακό προσανατολισμό όπως θα δούμε ακολούθως, παραγγέλλοντας για τις ένοπλες δυνάμεις τους, αλλά και για αυτές συγκεκριμένων συμμαχικών χωρών, όπλα αυτής ακριβώς της φιλοσοφίας. Και αυτό είναι που ενδιαφέρει εμάς.

Η μαζική προμήθεια JASSM-ER αλλάζει το επιχειρησιακό δόγμα των ΗΠΑ.

Ο λόγος για το AGM-158 JASSM (Joint Air-to-Surface Standoff Missile)  (https://defencereview.gr/400-vlimata-ayximenoy-velinekoys-agm-158b-jassm-er-gia/) και τη νέα έκδοσή του JASSM-ER (Extended Range), με ακόμη μεγαλύτερη ακτίνα. Η οποία ανέρχεται σύμφωνα με αναφορές στα 500 ναυτικά μίλια (ήτοι 926 χιλιόμετρα…). Δημοσιεύματα του αμερικανικού ειδικού Τύπου, φανερώνουν ότι για πρώτη φορά μετά τον πρώτο Πόλεμο του Περσικού το 1991, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ στρέφονται στη μαζική αξιοποίηση στρατηγικών όπλων, εναντίον τακτικού και  μη χαρακτήρα στόχων.

Είναι βέβαια πολλά αυτά που έχουν αλλάξει στα 30 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει. Οι θηριώδεις BGM-109 Tomahawk που εκτοξεύονταν εναντίον στόχων στο έδαφος του Ιράκ από μονάδες επιφανείας του USN εξακολουθούν να βρίσκονται σε υπηρεσία σε αναβαθμισμένη μορφή και οι ελαφρά μεγαλύτεροι αερομεταφερόμενοι AGM-86 της Boeing που μετέφεραν βομβαρδιστικά Β-52, έχουν αποσυρθεί και αντικαθίστανται πλέον από το AGM-158B JASSM-ER.

To JASSM είναι αρκετά παλιό όπλο και η ανάπτυξή του δεν ήταν απροβλημάτιστη (https://defencereview.gr/vlimmata-jassm-epivevlimeni-anagki-apoktisis-gia-ti-p-a/). Οι νέες του εκδόσεις όμως (JASSM-ER και LRASM), επιτρέπουν την αλλαγή της επιχειρησιακής φιλοσοφίας, του επιχειρησιακού δόγματος για να ακριβολογούμε, της Αμερικανικής Αεροπορίας και της Ναυτικής Αεροπορίας.

Το κόστος ανά μονάδα είναι σημαντικά μικρότερο σε σύγκριση με αυτό των Tomahawk και AGM-86, η ακτίνα μικρότερη και η ακρίβεια μεγαλύτερη, παρά τις σημαντικά μικρότερες διαστάσεις και το βάρος του. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά είναι που επιτρέπουν την αξιοποίηση του JASSM-ER από μικρά τακτικά μαχητικά, όπως το F-16 και το F/A-18.

Tη μεγάλη επιχειρησιακή αξία και την αποτρεπτική ισχύ που εξασφαλίζουν τα stand-off όπλα οριζόντιας πτήσης, περιγράφει η φράση του αναλυτή Justin Bronk του Royal United Services Institute: “Οι πύραυλοι οριζόντιας πτήσης μακρού πλήγματος είναι αναγκαιότητα για κάθε Έθνος ή συμμαχία Εθνών, που είναι υποχρεωμένα να απειλούν ή να καταστρέφουν στόχους καλά προστατευμένους από ολοκληρωμένα δίκτυα σύγχρονων και αποτελεσματικών αντιαεροπορικών συστημάτων”.

Αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι ότι με αυτή τη φράση αποκαλύπτεται μία δομική αλλαγή στο επιχειρησιακό δόγμα των ΗΠΑ. Ακόμη και πριν από τον Πόλεμο του Περσικού και την επιχείρηση Allied Force εναντίον της Σερβίας, μετά τους πυραύλους cruise, εξειδικευμένα αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου αναλάμβαναν να τυφλώσουν τα ραντάρ της εχθρικής αεράμυνας και να αδρανοποιήσουν τις επικοινωνίες. Ακολουθούσαν τακτικά μαχητικά οπλισμένα με πυραύλους αντι-ραντάρ (AGΜ-45 Shrike και AGM-88 HARM) που χτυπούσαν ότι συνέχιζε να εκπέμπει και αμέσως πίσω τους ερχόταν σχηματισμοί μαχητικών και βομβαρδιστικών (COMAO), για την ασφαλή προσβολή στόχων στο έδαφος του αντιπάλου.

Αυτή η δομή ήταν δεδομένη, ήταν η στάνταρ για τους Αμερικανούς (και τους συμμάχους τους…) για πολλά χρόνια. Σε αυτή δε βασίστηκε και η σχεδίαση αεροσκαφών με χαρακτηριστικά stealth όπως τα F-117A και F-35. Που σημειωτέον αναπτύχθηκε ώς Joint Strike Fighter. Οι Ευρωπαίοι με πρωταγωνιστές τους Γάλλους, που δεν είχαν στη διάθεσή τους τους τεράστιους προϋπολογισμούς των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, έκαναν κάτι διαφορετικό. Και πιο αποδοτικό από ότι αποδείχθηκε.

Επένδυσαν νωρίτερα στην ανάπτυξη και την αξιοποίηση όπλων stand off, υψηλής ακρίβειας διαφόρων κατηγοριών. Σημαντικότερα είναι τα SCALP-EG (Storm Shadow σε βρετανική υπηρεσία) και Taurus KEPD 350 (προήλθε από τον ανεμοπορούντα περιλήπτη υποπυρομαχικών AFDS που απέκτησε και η Πολεμική Αεροπορία), ενώ αναπτύχθηκαν και μικρότερης ακτίνας πυραυλικά κυρίως συστήματα.

Βασίστηκαν σε ατρακτίδια συλλογής πληροφοριών όπως το ASTAC, για να παρακολουθούν και να καταγράφουν τις συχνότητες εκπομπής των εχθρικών σταθμών ραντάρ, αλλά και των κέντρων επικοινωνιών, μαζί με τη γεωγραφική τους θέση. Συνδυάζοντας αυτές τις πληροφορίες με δορυφορικές φωτογραφίες, συγκέντρωναν στοιχεία στοχοποίησης υψηλής αξιοπιστίας, εξασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα πληγμάτων ακριβείας σε ελάχιστο χρόνο.

Όλα αυτά χωρίς να χρειάζεται να στείλουν μαχητικά και βομβαρδιστικά αεροσκάφη μαζί με τα πολύτιμα πληρώματά τους “μέσα στη φωτιά”. Με την πάροδο του χρόνου δε, ανέπτυξαν και ακόμα πιο οικονομικά και εξίσου αποτελεσματικά, αλλά μικρότερης ακτίνας stand-off όπλα. Όπως το γαλλικό AASM και το βρετανικό Spear 3. Όπλα που επιτρέπουν την παράκαμψη του πανάκριβου και πολύπλοκου αμερικανικού δόγματος που περιγράψαμε για τις αεροπορικές επιχειρήσεις.

Η “παράκαμψη” αυτή είναι που λαμβάνει χώρα αυτή την περίοδο στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Προγράμματα όπως αυτό της ανάπτυξης του “υπερμαχητικού” F-35 τίθενται σε ευθεία και σκληρή αμφισβήτηση, τη ίδια στιγμή που παράλληλα αναπτύσσονται πλέον νέα όπλα οριζόντιας πτήσης, μεγάλης ακτίνας. Με πολλά νέα χαρακτηριστικά, μεταξύ των οποίων η περιορισμένη ραδιοδιατομή (RCS) και η ικανότητα πτήσης με υπερηχητικές ταχύτητες, ώστε να είναι δυσκολότερος ο εντοπισμός και καταστροφή τους, πριν φτάσουν στους στόχους τους.

Επιπρόσθετα, η θέση τους παρακολουθείται κάθε στιγμή και η πορεία τους μπορεί να τροποποιηθεί μέσω δορυφορικών δικτύων, ενώ και η τερματική φάση καθοδήγησης με την ασφαλή αναγνώριση, ταυτοποίηση και εγκλωβισμό του στόχου, είναι αντικείμενο περαιτέρω βελτίωσης. Πέρα από τους ηλεκτροοπτικούς και υπέρυθρους (IR) αισθητήρες στοχοποίησης, που σήμερα χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς αυτούς, συγκρίνοντας την εικόνα που “βλέπουν”  με τις τρισδιάστατες απεικονίσεις του στόχου που έχουν φορτωθεί στη μνήμη του συστήματος καθοδήγησης του όπλου, τελούν υπό ανάπτυξη νέοι τεχνολογίας λέιζερ (Lidar), καθώς και ηλεκτρομαγνητικής εκπομπής.

Σημαντικότερο πλεονέκτημά τους είναι ο εντοπισμός του στόχου από ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις και ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, ή συνθηκών φωτός. Τέλος, άλλη εξίσου σημαντική διαφοροποίηση των νέας γενιάς stand-off όπλων, είναι η αεροδυναμική τους διαμόρφωση σε συνδυασμό με τα προηγμένα συστήματα πρόωσης που θα φέρουν (https://defencereview.gr/entos-30-imeron-i-proti-ptitiki-dokimi-t/ ). Αυτά που αναμένεται ότι θα επικρατήσουν, ιδίως στα όπλα με την ικανότητα ανάπτυξης υπερηχητικών ταχυτήτων, είναι οι αυλωθητές (Ramjets).

Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και εμφανή. Μικρότερες πιθανότητες εντοπισμού και καταστροφής τους, μικρότερος χρόνος αντίδρασης για τον αντίπαλο και μικρότεροι χρόνοι μετάβασης στο στόχο. Δηλαδή κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων σε δεδομένο χρόνο. Στα νέα υπό ανάπτυξη όπλα μακρού πλήγματος σε ΗΠΑ και Ευρώπη, θα επανέλθουμε με ειδικά εκτενή αφιερώματα. Πρός το παρόν θα εξετάσουμε τι γίνεται με τα καθ΄ ημάς.

Η Ελλάδα στα πλαίσια της στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ οφείλει να διεκδικήσει όπλα όπως τα JASSM. Άλλες εναλλακτικές που έχουμε για την απόκτηση όπλων μακρού πλήγματος για την κύρια δύναμη του στόλου των μαχητικών τη Πολεμικής Αεροπορίας είναι είτε ευρωπαϊκές, είτε ισραηλινές.

Σχετικά με τη δική μας βούληση, θα επαναλάβουμε αυτό που έχουμε γράψει πολλές φορές. Δεν μπορούμε να αφήσουμε αναξιοποίητα τα F-16 Block 30 και Block 50. Είναι ασυγχώρητη σπατάλη για την Ελλάδα η μη εκμετάλλευση των συστημάτων που θα προκύψουν από τον εκσυγχρονισμό των 84 μονάδων σε F-16V, για τον παράλληλο εκσυγχρονισμό των παλιών εκδόσεων του μαχητικού που φέρουν κινητήρες F110 της GE.

Στα 84 F-16V μπορεί να υλοποιηθεί πρόγραμμα πιστοποίησης του γερμανοσουηδικού Taurus KEPD 350, όπως και στα παλαιότερα Block 30 και Block 50, εφόσον εκσυγχρονιστούν. Η παράταση της επιχειρησιακής ζωής όλων των F-16 θα επιτρέψει στην Πολεμική Αεροπορία πέρα από την πλήρη αξιοποίηση νέων όπλων αέρος – αέρος όπως ο ΑΙΜ-120D, την με αξιώσεις ένταξη σε υπηρεσία και ισραηλινών όπλων όπως τα SPICE, Rampage (https://defencereview.gr/iai-kai-imi-paroysiasan-to-neo-vlima-aeros-edafoys-rampage-video/ ), Rocks (https://defencereview.gr/rafael-rocks-mporei-na-echei-elliniki-prooptiki/) και Delilah. 

Όσο για το Taurus KEPD 350, από τη στιγμή που το συγκρίσιμων διατάσεων και βάρους JASSM-ER έχει πιστοποιηθεί στα αμερικανικά και πολωνικά F-16, δεν βλέπουμε γιατί δεν θα μπορούσε να πιστοποιηθεί στα ελληνικά μαχητικά του ίδιου τύπου… Το γερμανοσουηδικό όπλο έχει πιστοποιηθεί μεν σε δύο μεγαλύτερα και βαρύτερα του F-16 μαχητικά, το Eurofighter-Typhoon και το νοτιοκορεάτικο F-15K (https://defencereview.gr/vlimata-kepd-350-taurus-gia-ti-notio-korea/), αλλά τον ίδιο αριθμό όπλων (δύο) μπορεί να μεταφέρει και το σουηδικό JAS-39 Gripen C/D…

Οι Σουηδοί προετοιμάζουν την πιστοποίηση του JASSM-ER (το JASSM είναι ήδη πιστοποιημένο…) στο Gripen, προσφέροντας το σε δυνητικούς αγοραστές της νέας έκδοσης του μαχητικού (E/F). Προς το παρόν διεκδικούν το πρόγραμμα του νέου μαχητικού της Φιλανδίας προσφέροντας ένα εξαιρετικά ελκυστικό πακέτο (περιλαμβάνει και αεροσκάφη AEW&C GlobalEye) λαμβάνοντας υπόψη ότι η Φιλανδία είναι μαζί με την Πολωνία οι μοναδικοί χρήστες του αμερικανικού όπλου στην Ευρώπη.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι και οι Ισπανοί έχουν πιστοποιήσει το Taurus KEPD 350 στα δικά τους F/A-18C/D. Ένα αρκετά παλιό τύπο μαχητικού. Που θέλουμε να καταλήξουμε όμως μέσα από όλα αυτά; Στο αυτονόητο… Δηλαδή στο ότι ήρθε ο καιρός που και οι ελληνικές εξοπλιστικές επιλογές πρέπει να αλλάξουν. Όπως και οι αμερικανικές, οι τουρκικές και πολλών άλλων χωρών.

Η Ελλάδα πρέπει να πάψει να είναι απλά χώρα-αιμοδότης της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας. Το F-35 δεν μπορεί να είναι προτεραιότητα για την Πολεμική Αεροπορία δεδομένων των συνθηκών. Πεποίθησή μας είναι ότι η επιλογή του αμερικανικού μαχητικού 5ης γενιάς, αν γίνει, πρέπει να γίνει με γνώμονα την αποδέσμευση/πιστοποίηση συγκεκριμένων όπλων (και για τα F-16…), αλλά και βιομηχανικά ανταλλάγματα. 

Συγκρίσιμα με αυτά που είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας μέσα από τα προγράμματα FCAS (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία) και Tempest (Βρετανία, Ιταλία και πιθανότατα και Σουηδία). Πρόκειται για διαδικασία που θα απαιτήσει χρόνο και προπαντός σοβαρή διαπραγμάτευση. Οτιδήποτε άλλο, ασφαλώς δεν παραπέμπει σε σοβαρό κράτος. Παραπέμπει σε κράτος – χρηματοδότη και σε παλιές γνώριμες τακτικές δεκαετιών…