Στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, η Αντιγόνη αρνήθηκε να υπακούσει το διάταγμα του Κρέοντα που απαγόρευε την ταφή του σώματος του αδελφού της Πολυνείκη. Στα επιχειρήματά της κατά του διατάγματος, ανέφερε τις αξίες που είχαν θεσπιστεί από αμνημονεύτων χρόνων. Ενώ η φύση αυτών των αξιών μπορεί να είναι ακόμα θέμα συζήτησης, η λαϊκή κατανόηση τους είναι αυτή που ονομάζεται πολιτισμός. Οι παραδόσεις και οι μακρόχρονες αξίες καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες ενεργούν και διακρίνουν το σωστό και το λάθος. Έτσι ήταν και οι πολιτιστικές αξίες της Αντιγόνης που την έκαναν να παραβιάσει τη διαταγή του Κρέοντα, παρόλο που η πράξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατό της. Δεν είναι μόνο η Αντιγόνη, η οποία επηρεάστηκε από τον πολιτισμό, αλλά και οι ασκούντες λήψη αποφάσεων για την αποτροπή του πολέμου, οι οποίοι ευθύνονται για τον λεγόμενο «στρατηγικό πολιτισμό».
Τι σημαίνει «στρατηγικός πολιτισμός»
Κάθε κράτος εισέρχεται στη διεθνή σκηνή με ιστορικές αποσκευές συσσωρευμένων εμπειριών, πεποιθήσεων, πολιτιστικών επιρροών, γεωγραφικών και οικονομικών περιορισμών, τα οποία επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Η πολύ μεγάλη και ισχυρή συναισθηματική άποψη του Ελληνισμού για τον πολιτισμό του, που θεωρείται από πολλούς σαν το «πυρηνικό οπλοστάσιο της ήπιας ισχύος» ή η βαθιά ανάγκη για την επιβίωση μας σε ένα χώρο όπου υπάρχουν έντονες αναθεωρητικές τάσεις των γειτόνων μας, που δεν είναι ευχαριστημένοι με το status quo, δεν είναι μόνο επιφανειακές πτυχές της «εθνικής προσωπικότητάς» μας, αλλά σταθερά και κυριαρχικά χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής μας. Πολλά κράτη παρουσιάζουν ισχυρά ιστορικά κίνητρα, όπως ο Αραβικός κόσμος, η Τουρκία, η Βόρειος και Νότιος Κορέα, η Ιαπωνία, η Ινδία, το Πακιστάν, αλλά η Ελλάδα κατέχει τα ισχυρότερα, αφού δεν υπάρχει επιστήμη που να μην στηρίζεται στα ελληνικά.
Είναι σχεδόν αδύνατο να εξετάσουμε την εξωτερική πολιτική της Ελλάδος χωρίς να εξετάσουμε τις βαθύτερες ιστορικές και πολιτιστικές ρίζες που την διαμόρφωσαν. Οι υπερβολικές έννοιες της παλιγγενεσίας και των ηρωικών μαχών, όπως επανειλημμένα επαναλαμβάνεται στην Ελληνική ιστορία, επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στον «αιώνα της διαμόρφωσης των σημερινών συνόρων», από τις αρχές του 19ου έως και στα μέσα του 20ου αιώνα.
Επίλογος
Η εθνική στρατηγική, η πολιτική εθνικής άμυνας, και ο ασυμβίβαστος στόχος του εθνικού συμφέροντος έπρεπε να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στον ορισμό των ελληνικών δογμάτων ασφαλείας. Η απομάκρυνση από αυτές τις έννοιες έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα, καθώς δόθηκε έμφαση στο δόγμα του ευρωπαϊκού ειρηνισμού και μιας επίπλαστης ευμάρειας του νεοφιλελευθερισμού ως περαιτέρω διαβεβαίωση έναντι των ισχυρισμών επιθετικής συμπεριφοράς από την Τουρκία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή ενός υψηλού βαθμού συνέχειας, όπου η στρατηγική κουλτούρα υποβαθμίστηκε σε σημείο αφανισμού της.
Η μελέτη της στρατηγικής κουλτούρας μας διδάσκει πώς να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε τη διπλωματική και στρατιωτική δράση μας, πώς να εντοπίσουμε συγκεκριμένους ελιγμούς σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο και, συνεπώς, πώς να προβλέψουμε καλύτερα την πολιτική συμπεριφορά μας. Ο στρατηγικός πολιτισμός δεν είναι ένα δόγμα, ούτε ένας μεγεθυντικός φακός μέσω του οποίου εξετάζεται το παρελθόν ή το μέλλον. Είναι το χρήσιμο εργαλείο για να κατανοήσουμε πώς και ποιες είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες ο Ελληνισμός καθορίζει τους τρόπους για να χρησιμοποιήσει τους περιορισμένους πόρους για την επίτευξη των στόχων ασφαλείας του.
Επομένως, η στρατηγική κουλτούρα περιλαμβάνει τόσο την εθνική υπερηφάνεια και το πολιτικό κύρος όσο και τον εγωισμό μας για την επιδίωξη των εθνικών συμφερόντων.
Συντάκτης: Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς, Υποναύαρχος (εα)
Πηγή: New Economy
