Σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται ακριβώς 7 χρόνια από την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου, ενός πολέμου που έχει κατακερματίσει την επικράτεια της Συρίας με επίπονες συνέπειες για την πλειοψηφία του πληθυσμού.

Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο έχουν καταμετρηθεί περισσότεροι από 320,000 νεκροί και 5εκ άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την πατρίδα τους. Παρά την μείωση της έντασης των εχθροπραξιών τους περασμένους μήνες, το τελευταίο χρονικό διάστημα στη Συρία λαμβάνουν χώρα 2 μεγάλες μάχες, που επιδεινώνουν την ήδη ασταθή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα.

Η πρώτη αφορά την επέμβαση της Τουρκίας στην περιοχή Αφρίν, με βασικό γνώμονα τον περιορισμό της δραστηριότητας των Κούρδων της Συρίας στην συροτουρκική μεθόριο από τις 20 Ιανουαρίου και έπειτα. Η δεύτερη αφορά την συνεχιζόμενη αιματοχυσία στην Ανατολική Γούτα, προάστιο της Δαμασκού, ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις του Άσαντ και στις αντικαθεστωτικές δυνάμεις της Συρίας.  Παρά τις εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για κατάπαυση του πυρός και εκεχειρία 30 ημερών οι εχθροπραξίες συνεχίζονται, ενώ στην Ανατολική Γούτα η ανθρωπιστική κρίση πλήττει σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες.

Η επέμβαση της Τουρκίας στο Αφρίν και η μάχη με τους Κούρδους της Συρίας

Στις 20 Ιανουαρίου η Τουρκία επενέβη στην υπό κουρδική κατοχή περιοχή Αφρίν της Βόρειας Συρίας, με την επέμβαση να ονομάζεται «Κλάδος Ελαιάς». Μέχρι και την έναρξη του συριακού εμφυλίου το Αφρίν ανήκε στην περιοχή του Χαλεπίου, όμως έκτοτε έχουν αλλάξει πολλά. Το Αφρίν είναι ένα από τα τρία καντόνια της Ρογιάβα, του κράτους που έχουν αυτοανακηρύξει οι Κούρδοι της Συρίας.

Η επέμβαση έγινε λίγες ημέρες αφότου ο διεθνής συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι θα αναπτύξει μία δύναμη 30,000 ανδρών στη συροτουρκική μεθόριο, με την συμμετοχή του YPG. Υπενθυμίζεται ότι το YPG αποτελεί την στρατιωτική πτυχή του κουρδικού κόμματος PYD της Συρίας και η Τουρκία το θεωρεί άμεσα συνδεδεμένο με το PKK. Μία τέτοια εξέλιξη θα έθετε εν αμφιβόλω την ασφάλεια της Τουρκίας στα σύνορά της προς την Συρία δεδομένου ότι δεν επιθυμεί την ισχυροποίηση των Κούρδων σε μία ευαίσθητη για αυτή περιοχή, όπου το Κουρδικό Ιράκ και η Συρία τέμνονται. Μάλιστα, το YPG έχει την στήριξη των Η.Π.Α καθώς αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέσο για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους στην Συρία.

Συνεπώς, όπως θα έλεγε και ο Θουκυδίδης, η «ανομολόγητη αιτία» της επέμβασης της Τουρκίας στο Αφρίν έχει ως σκοπό τον περιορισμό της επέκτασης των Κούρδων, δεδομένου ότι ελέγχουν περίπου τα 700χλμ από τα 900χλμ της συροτουρκικής μεθορίου. Επίσης αναδεικνύεται και η σταδιακή απομόνωση της Τουρκίας από την Δύση και το ΝΑΤΟ και η προσπάθεια υπονόμευσής του, καθώς ο 2ος μεγαλύτερος στρατός του ΝΑΤΟ αψήφησε τις εγκλήσεις από τις ΗΠΑ για να μην επέμβει στη Συρία, υπό τον φόβο της περαιτέρω αποσταθεροποίησης της περιοχής.

Για τους Κούρδους το Αφρίν είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς λόγω της κυριαρχίας τους αν ηττηθούν θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι και σε άλλες περιοχές. Σε μία τέτοια περίπτωση η Τουρκία ενδεχομένως να επεκτείνει την επέμβασή της και σε άλλα μέρη με κουρδική παρουσία στη Συρία. Μολονότι η Τουρκία είχε επέμβει και το 2016 στη Συρία, στην τωρινή περίπτωση η επέμβασή της διευκολύνεται από την ουδέτερη στάση της Ρωσίας. Συγκεκριμένα, η Ρωσία απέσυρε τα στρατεύματά της από το Αφρίν λίγες ημέρες προτού η Άγκυρα επέμβει στην Βόρεια Συρία.  Μέσα από αυτή την κίνηση η Ρωσία επιδιώκει την αποδυνάμωση των Κούρδων, που είναι σύμμαχοι των Η.Π.Α. Βέβαια θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι παρόλο που το Κρεμλίνο στηρίζει τον Άσαντ, οι κυβερνητικές δυνάμεις τάσσονται υπέρ των Κούρδων στην μάχη κατά της Τουρκίας, δημιουργώντας μία περίπλοκη γεωπολιτική σκακιέρα.

Ο συριακός εμφύλιος στην Ανατολική Γούτα και η ανθρωπιστική κρίση

Η Ανατολική Γούτα, ένα προάστιο στα νοτιοανατολικά της Δαμασκού, βρίσκεται στο επίκεντρο από το 2013, καθώς πολιορκείται από τον συριακό στρατό. Η περιοχή αποτελεί θύλακα των σύρων ανταρτών και το κυριότερο σημείο εχθροπραξιών μεταξύ Άσαντ και αντικαθεστωτικών. Παρόλο που η Ανατολική Γούτα ήταν μία από τις ζώνες αποστρατιωτικοποίησης που δημιουργήθηκαν στη Συρία έπειτα από την συμφωνία Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας, βρίσκεται εκ νέου στο επίκεντρο.

Από τις 5 Φεβρουαρίου όταν και ο συριακός στρατός εξαπέλυσε εναέρια επίθεση στη Γούτα έως τώρα έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 700 νεκροί, εκ των οποίων 120 παιδιά, και 1600 τραυματίες. Παρά την έκκληση για εκεχειρία από τον ΟΗΕ, την ΕΕ αλλά και την διεθνή κατακραυγή ο Άσαντ δήλωσε ότι θα συνεχιστεί η μάχη κατά των τρομοκρατών, με στόχο να ανακτηθεί η περιοχή.

Από το 2013 οι κάτοικοι της Ανατολικής Γούτας ζουν πολιορκημένοι, περιοχή που κατοικούν περισσότεροι από 400,000 άνθρωποι. Το συριακό καθεστώς κατηγορείται για επιθέσεις με χρήση χημικών, ο υποσιτισμός ιδίως στις μικρές ηλικίες έχει αυξηθεί, ελλείψεις παρουσιάζονται σε φάρμακα, ενώ οι εικόνες παιδιών και αμάχων αντικατοπτρίζουν την επίπονη και δυσμενή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει. Έπειτα από πολλές μέρες, λόγω της παρεμπόδισης από το συριακό καθεστώς, η ανθρωπιστική οχηματοπομπή εισήλθε στην Ανατολική Γούτα, όπου παρείχε βοήθεια για 27,000 άτομα.

Η Ανατολική Γούτα είναι σημαντική για την έκβαση του συριακού εμφυλίου, καθώς βρίσκεται μόλις 10χλμ μακριά από την πρωτεύουσα Δαμασκό. Η ενδεχόμενη επανάκτησή της από τις κυβερνητικές δυνάμεις θα ισχυροποιήσουν την θέση τους, αντίθετα η αντίσταση από τους σύρους αντάρτες αναμένεται έντονη, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται το πεδίο εχθροπραξιών.

Προσεχώς…

Η κατάσταση στη Συρία παραμένει έκρυθμη με το Αφρίν και την Ανατολική Γούτα να αποτελούν τα σημαντικότερα πεδία αναφοράς την παρούσα περίοδο. Η επέμβαση της Τουρκίας στο Αφρίν και η μάχη με τους Κούρδους αναμένεται να συνεχιστεί λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας με τα τουρκικά σύνορα. Σε μία περίοδο όπου ο Ερντογάν θέλει να αυξήσει το εθνικιστικό του ακροατήριο στο εσωτερικό του, εν όψει των Προεδρικών εκλογών, θα προσπαθήσει να εστιάσει στις απειλές για την Τουρκία. Η καταπολέμηση των Κούρδων αποτελεί ιδανικό για αυτόν σενάριο, καθώς την επέμβαση στη Συρία εγκρίνει το 90% του πληθυσμού. Σε αυτό το πλαίσιο είναι και η συνεργασία με την τουρκική εθνικιστική αντιπολίτευση MHP.

Παράλληλα, η ανθρωπιστική κρίση και οι εικόνες καταστροφής στην Ανατολική Γούτα λόγω του συριακού εμφυλίου δυσχεραίνουν την υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα. Οι κυβερνητικές δυνάμεις και οι αντικαθεστωτικοί δείχνουν διατεθειμένοι να συνεχίσουν τις μεταξύ τους εχθροπραξίες, παρά την διεθνή κατακραυγή εξαιτίας των επιπτώσεων στην πλειοψηφία του άμαχου πληθυσμού. Και οι δύο διαμάχες λαμβάνουν χώρα σε μία περίοδο όπου η Ρωσία δεν έχει αναμειχθεί ιδιαίτερα σε καμία εκ των 2 περιπτώσεων, ειδικά έως ότου περάσουν οι επικείμενες Προεδρικές εκλογές. Παρά την διαφαινόμενη σταδιακή ομαλότητα προ μηνών η Συρία φαίνεται να παραμένει σε ασταθή και εμπόλεμη κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της πολυπλοκότητας και των πολλών δρώντων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Συντάκτης: Γιώργος Κουλούρης, Διεθνολόγος

Πηγή: HELLAS JOURNAL