Δυστυχώς για εμάς, η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει καταφέρει, μέσα σε διάστημα 20 ετών, να απεξαρτηθεί από το εξωτερικό, τουλάχιστον σε πολύ μεγάλο βαθμό, στον τομέα της πυραυλικής τεχνολογίας και σε τομείς κρίσιμους, όπως είναι η αντιαρματική και η αντιαεροπορική άμυνα, για παράδειγμα.

Η ανάπτυξη της τουρκικής πυραυλικής τεχνολογίας πήρε χρόνο, περίπου 20 χρόνια όπως προαναφέραμε, αλλά απέδωσε καρπούς, καθώς πλέον η Τουρκία αφενός μπορεί να εντάξει σε υπηρεσία την ποσότητα που επιθυμεί, χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του εκάστοτε προμηθευτή, ενώ, ίσως το σημαντικότερο, έχει την τεχνολογία και την τεχνογνωσία να αναπτύξει ελεύθερα και κατά βούληση νέες εκδόσεις με καλύτερες επιδόσεις και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά. Και όλα αυτά, τη στιγμή που το ελληνικό οπλοστάσιο τελεί υπό την «έγκριση» και τις καλές προθέσεις του εκάστοτε προμηθευτή, μιας και δεν έχουμε επενδύσει στην εθνική αμυντική βιομηχανία και εισάγουμε τεχνολογία και οπλικά συστήματα από το εξωτερικό.

Η πρόοδος της Τουρκίας στον τομέα της πυραυλικής τεχνολογίας είναι απειλή για την Ελλάδα και την εθνικής μας άμυνα και θα πρέπει να λειτουργήσει ως «ξυπνητήρι» για την πολιτική ηγεσία της χώρας και να την κάνει να κατανοήσει την αξία της εγχώριας αμυντικής τεχνολογίας και βιομηχανίας. Στο παρόν άρθρο συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες, σχετικά με τα προγράμματα πυραυλικής τεχνολογίας της Τουρκία, τα οποία σκιαγραφούν, με τον πλέον γλαφυρό τρόπο, την πρόοδο της Τουρκίας στον τομέα της πυραυλικής τεχνολογίας και καταδεικνύουν την απειλή για την εθνικής άμυνα και ασφάλεια της Ελλάδας.

Ουσιαστικά η αρχή έγινε το 1996 όταν η Τουρκία και η Κίνα υπέγραψαν δύο συμφωνίες συνεργασίας, συνολικού ύψους $ 550 εκατομμυρίων, για την κατασκευή, στην Τουρκία, με κινεζική βοήθεια, 108 βλημάτων J-600T Yildirim (τουρκική έκδοση του κινεζικού τακτικού βλήματος εδάφους-εδάφους Β-611), με κόστος $ 300 εκατομμύρια, και 54 ρουκετοβόλων TR-300 Kasigra (τουρκική έκδοση του κινεζικού ρουκετοβόλου WS-1), με κόστος $ 250 εκατομμύρια. Απαράβατος όρος και των δύο προγραμμάτων η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από την Κίνα στην Τουρκία.

Η ανάπτυξη του J-600T Yildirim έγινε την περίοδο 1996-1998 και ακολούθησαν εκτεταμένες πτητικές και επιχειρησιακές δοκιμές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1993-2003. Το 2003 ξεκίνησε η παραγωγή των βλημάτων και των οχημάτων υποστήριξης, η οποία ολοκληρώθηκε το 2007 και απέδωσε: 108 βλήματα  J-600T Yildirim, 36 τροχοφόρους (6 x 6) εκτοξευτές F-600T (οχήματα HX-26.372 με ένα βλήμα έτοιμο προς εκτόξευση), 36 οχήματα HX-26.372 αναχορηγίας βλημάτων (έκαστο όχημα μεταφέρει δύο βλήματα), έξι (6) τροχοφόρα οχήματα συντήρησης πεδίου μάχης και 18 τροχοφόρα οχήματα διοίκησης και ελέγχου πυροβολαρχίας (έξι οχήματα) και συστοιχίας (12 οχήματα).

Συνολικά η Τουρκία διαθέτει έξι (6) πυροβολαρχίες J-600T Yildirim με έξι (6) εκτοξευτές για κάθε πυροβολαρχία. Κάθε πυροβολαρχία αποτελείται από δύο (2) συστοιχίες με τρείς (3) εκτοξευτές σε κάθε συστοιχία, έξι (6) οχήματα αναχορηγίας, ένα (1) όχημα συντήρησης, ένα (1) όχημα διοίκησης και ελέγχου πυροβολαρχίας και δύο (2) οχήματα διοίκησης και ελέγχου συστοιχίας.

Τον Μάιο του 2016 έγινε γνωστό ότι η Τουρκία έχει εντάξει σε υπηρεσία την βελτιωμένη έκδοση Yildirim II, μέγιστου βεληνεκούς 300 χιλιομέτρων. Σύμφωνα με πληροφορίες από τουρκικές δημοσιογραφικές πηγές σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα ανάπτυξης των εκδόσεων Yildirim III και IV, με άγνωστες λεπτομέρειες για τις δυνατότητες τους.

Τα 19 πρώτα συστήματα TR-300 Kasigra, μαζί με 200 ρουκέτες, κατασκευάστηκαν στην Κίνα και παραδόθηκαν στην Τουρκία το 1998, ενώ τα υπόλοιπα 35 συστήματα, μαζί με 1.300 ρουκέτες, κατασκευάστηκαν στην Τουρκία την περίοδο 1999-2004. Όπως στην περίπτωση των J-600T Yildirim Ι, έτσι και τα συστήματα TR-300 Kasigra είναι τοποθετημένα επί οχημάτων HX-26.372. Συνολικά η Τουρκία διαθέτει τρείς (3) Αυτοκινούμενες Μοίρες με συστήματα TR-300 Kasigra.

Αποτέλεσμα της υλοποίησης των προγραμμάτων J-600T Yildirim και TR-300 Kasigra και της μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από την Κίνα στην Τουρκία είναι η ανάπτυξη του τουρκικής σχεδίασης τακτικού βλήματος εδάφους-εδάφους Bora και νέων ρουκετών για τα ρουκετοβόλα T-122 Sakarya (40 σωλήνες των 122 χιλιοστών).

Τον περασμένο Απρίλιο ο τότε Υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Nurettin Canikli, δήλωσε στο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων «Anadolu» ότι ο Τουρκικός Στρατός έχει ήδη εντάξει στο οπλοστάσιο του τα βλήματα Bora-1 μέγιστου βεληνεκούς 280 χιλιομέτρων, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόγραμμα ανάπτυξης της έκδοσης Bora-2 με «πιο προηγμένη τεχνολογία και μεγαλύτερο βεληνεκές», όπως είπε. Το Bora-1 έχει αναπτύξει η Roketsan. Η πρώτη δοκιμή του έγινε στην περιοχή της Σινώπης του Πόντου τον Μάιο του 2017. Ανήκει στο διαμέτρημα των 610 χιλιοστών και έχει σχεδιαστεί για να αντικαταστήσει τα αμερικανικά βλήματα MGM-140 ATACMS.

Το μήκος του βλήματος είναι 7,8 μέτρα και το βάρος του 2.500 κιλά. Ενσωματώνει πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας ή θραυσμάτων βάρους 470 κιλών, ενώ σύμφωνα με την Roketsan η τιμή CEP (Circular Error Probability : Πιθανότητα Κυκλικού Σφάλματος) είναι της τάξεως 30-50 μέτρων στο μέγιστο βεληνεκές των 280 χιλιομέτρων. Το σύστημα είναι τοποθετημένο επί τροχοφόρου οχήματος 8 x 8 με κάθε όχημα να φέρει δύο (2) βλήματα έτοιμα προς βολή.

Είχε προηγηθεί, τον περασμένο Μάρτιο, η επιτυχημένη πραγματοποίηση δοκιμαστικών βολών νέων ρουκετών με πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας θραυσμάτων για τα ρουκετοβόλα T-122 Sakarya. Σύμφωνα με δηλώσεις του τότε Υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Nurettin Canikli, οι νέες ρουκέτες, τις οποίες έχει αναπτύξει η ΜΚΕΚ, επιτυγχάνουν τετραπλάσια κάλυψη έκτασης σε σχέση με τις ρουκέτες μέγιστου βεληνεκούς 40 χιλιομέτρων TR-122 και TRB-122 της Roketsan, που χρησιμοποιούνται από τα T-122 Sakarya.

Οι ρουκέτες TR-122 ενσωματώνουν πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας και επιτυγχάνουν «φονική διάμετρο» 20 μέτρα. Με ποσοστό αλληλοκάλυψης 25% μια ομοβροντία 40 ρουκετών καλύπτει περιοχή εμβαδού 600 x 600 μέτρων. Οι ρουκέτες TRB-122 ενσωματώνουν πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας θραυσμάτων και επιτυγχάνουν «φονική διάμετρο» 40 μέτρα. Συνεπώς, με ποσοστό αλληλοκάλυψης 25% μια ομοβροντία 40 ρουκετών καλύπτει περιοχή εμβαδού 1.200 x 1.200 μέτρων. Σύμφωνα λοιπόν με τις δηλώσεις του Canikli οι νέες ρουκέτες θα καλύπτουν περιοχή εμβαδού 4.800 x 4.800 μέτρων.

Mizrak

Στον τομέα της αντιαρματικής τεχνολογίας, η Τουρκία έχει αναπτύξει την οικογένεια βλημάτων Mizrak («Δόρυ»). Το πρόγραμμα ανάπτυξης των Mizrak ξεκίνησε το 2005 από τη Roketsan. Αρχικά επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη της έκδοσης μεγάλου βεληνεκούς Mizrak-U (UMTAS : Uzun Menzilli Tanksavar Sistemi), για τον εξοπλισμό των επιθετικών ελικοπτέρων T-129, ενώ πλέον το βλήμα έχει πιστοποιηθεί για χρήση και από UAV, τεθωρακισμένα οχήματα και περιπολικά σκάφη.

Η σχεδίαση του UMTAS ολοκληρώθηκε το 2008, ενώ η φάση της ανάπτυξης, των δοκιμών και της αξιολόγησης ολοκληρώθηκε το 2015. Η παραγωγή του ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2017, κατόπιν συμβολαίου το οποίο υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 2016 και είναι διάρκειας έξι (6) ετών (2016-2022). Το συμβόλαιο αφορά στην προμήθεια 544 βλημάτων, εκ των οποίων 405 της έκδοσης L-UMTAS, με σύστημα καθοδήγησης λέιζερ, και 139 της έκδοσης UMTAS, με σύστημα υπέρυθρης καθοδήγησης, αμφότερα μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν τον περασμένο Αύγουστο.

To 2012 ξεκίνησε η ανάπτυξη της έκδοσης μέσου βεληνεκούς Mizrak-O (OMTAS : Orta Menzilli Tanksavar Silah Sistemi), η οποία ενσωματώνει διπλή αντιαρματική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας (HEAT : High-Explosive Anti-Tank) σε κάθετη διάταξη (Tandem) και υπέρυθρο σύστημα καθοδήγησης. Το μέγιστο βεληνεκές του Mizrak-O είναι 4 χιλιόμετρα.

Σύμφωνα με τη Roketsan η ανάπτυξη του Mizrak-O ολοκληρώθηκε το 2015, ενώ οι δοκιμές ολοκληρώθηκαν μόλις τον περασμένο Αύγουστο οπότε και ξεκίνησε η παραγωγή του, στο πλαίσιο του προγράμματος προμήθειας 260 νέων τεθωρακισμένων οχημάτων αντιαρματικής άμυνας για τον Τουρκικό Στρατό, το συμβόλαιο του οποίου υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2016. Το πρόγραμμα αφορά στην προμήθεια 76 τροχοφόρων Pars-STA (4 x 4) και 184 ερπυστριοφόρων Kaplan-STA (Kaplan-10), αμφότερα της FNSS, τα οποία θα ενσωματώνουν δύο (2) διπλούς εκτοξευτές βλημάτων OMTAS. Σύμφωνα με το ισχύον χρονοδιάγραμμα τα πρώτα οχήματα θα παραδοθούν στον Τουρκικό Στρατό εντός του 2018, ενώ οι παραδόσεις και των 260 οχημάτων θα ολοκληρωθούν το 2021.

Τον περασμένο Φεβρουάριο ανακοινώθηκε από τη Roketsan ότι αναπτύσσει μια νέα φορητή έκδοση μικρού βεληνεκούς του Mizrak, την Mızrak-K ή KaraOk, μέγιστου βεληνεκούς 2,5 χιλιομέτρων, προς αντικατάσταση των MILAN.

Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι και το πρόγραμμα ανάπτυξης ενός τεθωρακισμένου οχήματος υποστήριξης πεζικού KMC (Kaideye Monteli Cirit), το οποίο συνδυάζει τις ρουκέτες καθοδήγησης λέιζερ Cirit διαμετρήματος 70 χιλιοστών, μέγιστου βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων, και τα βλήματα UMTAS. Η ανάπτυξη του KMC ξεκίνησε το 2016 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2019, οπότε και θα είναι έτοιμο προς παραγωγή. Το όχημα-φορέας είναι πιθανότητα το ACV-19 της FNSS.

Ο πύργος μάχης μπορεί να κινηθεί σ’ ολόκληρο το τόξο των 360°, ενώ τον εντοπισμό και την αναγνώριση του στόχου επιτυγχάνει ένα ηλεκτροπτικό σύστημα σε συνδυασμό με ένα σύστημα FLIR επί ανυψούμενου ιστού (Integrated Mast). Το KMC μπορεί να επιχειρεί ημέρα και νύχτα υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ενώ μπορεί να μεταφερθεί με αεροσκάφος τύπου C-130 Hercules. Οι απαιτήσεις επάνδρωσης είναι τέσσερα (4) άτομα (διοικητής, οδηγός, πυροβολητής, γεμιστής). Ο πύργος μάχης ενσωματώνει δύο τετραπλούς εκτοξευτές Cirit συν οκτώ (8) εφεδρικές ρουκέτες εντός του οχήματος και δύο διπλούς εκτοξευτές αντιαρματικών βλημάτων UMTAS συν τέσσερα (4) εφεδρικά βλήματα εντός του οχήματος (η ενσωμάτωση τους δεν έχει γίνει ακόμα, θα γίνει μόλις ολοκληρωθούν οι δοκιμές των εκτοξευτών Cirit).

Cirit

Η ανάπτυξη των ρουκετών Cirit της Roketsan ξεκίνησε το 2004 και ολοκληρώθηκε το 2007. Μετά από τριετή περίοδο δοκιμών ξεκίνησε η παραγωγή τους για λογαριασμό του Τουρκικού Στρατού, ο οποίος τις χρησιμοποιεί στα ελικόπτερα AH-1 και T-129, ενώ, τον περασμένο Ιούλιο έγινε γνωστό ότι η Roketsan έχει προτείνει στον Τουρκικό Στρατό την πιστοποίηση των Cirit και στα μεταφορικά ελικόπτερα S-70.

Το μέγιστο βεληνεκές που δίνει η Roketsan για τις ρουκέτες Cirit είναι 8 χιλιόμετρα, αλλά, τον περασμένο Ιούλιο, δημοσιεύματα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), ανέφεραν ότι τα ελαφρά αεροσκάφη εγγύς αεροπορικής υποστήριξης AT-802I, πραγματοποίησαν βολές με ρουκέτες Cirit, από συγκεκριμένο ύψος και με συγκεκριμένη ταχύτητα, με αποτέλεσμα να σημειωθεί προσβολή στόχου σε απόσταση 15 χιλιομέτρων.

Η Cirit ενσωματώσουν διατρητική πολεμική κεφαλή, για χρήση πρωτίστως κατά θωρακισμένων στόχων και δευτερευόντως κατά προσωπικού. Ωστόσο, τον περασμένο Νοέμβριο, έγινε γνωστό ότι η Roketsan ολοκλήρωσε την ανάπτυξης μια νέας έκδοσης, εφοδιασμένης με θερμοβαρική πολεμική κεφαλή, για χρήση πρωτίστως κατά προσωπικού και δευτερευόντως κατά οχυρώσεων και ελαφρά θωρακισμένων στόχων. Η ανάπτυξη της θερμοβαρικής έκδοσης ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2017. Πλέον, απομένει να γίνουν οι προβλεπόμενες δομικές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2018 και το 2019, πριν οι νέες ρουκέτες τεθούν σε παραγωγή, το 2019 ή το 2020.

Αντιαεροπορική άμυνα

Η τουρκική αμυντική βιομηχανία είναι ιδιαίτερα δραστήρια στον τομέα της αντιαεροπορικής άμυνας με αποτέλεσμα, και σύμφωνα με τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα, το 2023 η αντιαεροπορική άμυνα της Τουρκία θα είναι εντελώς διαφορετική, σε σχέση με το σήμερα.

Αρχικά, εντός του 2018 αναμένεται να ξεκινήσουν οι παραδόσεις των συστημάτων εγγύς αντιαεροπορική άμυνα Korkut, ενώ συνεχίζεται η ανάπτυξη και οι δοκιμές της ναυτικής έκδοσης Korkut-D. Το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα (δηλαδή ένα κέντρο διοίκησης και τρία πυροβόλα) είναι έτοιμο και εκτελεί δοκιμές πριν γίνει αποδεκτό και ενταχθεί στον Τουρκικό Στρατό.

Υπενθυμίζουμε ότι το συμβόλαιο, ύψους € 500 εκατομμυρίων, για την προμήθεια 13 συστημάτων Korkut (13 οχήματα διοίκησης και 39 πυροβόλα) υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2016, ενώ η κατασκευή τους ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2017. Η υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος αποφασίστηκε και κατακυρώθηκε στην Aselsan το Δεκέμβριο του 2007, ενώ το συμβόλαιο σχεδίασης και ανάπτυξης του Korkut, ύψους $ 120,3 εκατομμυρίων, υπογράφηκε το Μάρτιο του 2010.

Κάθε σύστημα Korkut περιλαμβάνει ένα σταθμό πρόσκτησης στόχων και ελέγχου πυρός και τρείς (3) αυτοκινούμενες μονάδες πυρός με δίδυμα πυροβόλα των 35 χιλιοστών επί τεθωρακισμένων οχημάτων ACV-30 της FNSS. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές από την Τουρκία οι συνολικές επιχειρησιακές ανάγκες του Τουρκικού Στρατού ανέρχονται σε 25 ολοκληρωμένα συστήματα (δηλαδή 25 οχήματα διοίκησης και 75 πυροβόλα). Το Korkut προορίζεται για την προστασία των μηχανοκίνητων και τεθωρακισμένων δυνάμεων του Τουρκικού Στρατού κατά απειλών από βλήματα αέρος-εδάφους και μη-επανδρωμένων εναέριων οχημάτων.

Το όχημα διοίκησης του συστήματος ενσωματώνει τρισδιάστατο ραντάρ έρευνας, ανίχνευσης και πρόσκτησης στόχων. Επίσης ενσωματώνει σύστημα IFF, καθώς και ηλεκτροπτικό σύστημα. Τα πυροβόλα ενσωματώνουν δύο κάνες των 35 χιλιοστών με ταχυβολία 1.100 φυσίγγια το λεπτό και μέγιστο βεληνεκές 4 χιλιόμετρα. Ο κινητήρας των οχημάτων είναι μέγιστης ισχύος 600 ίππων, ενώ διαθέτουν και δύο υδροπροωθητές (water jet), κάτι που τα καθιστά πλήρως αμφίβια (η μέγιστη ταχύτητα στην ξηρά είναι 65 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ στο νερό είναι 6 χιλιόμετρα την ώρα).

Το 2020 αναμένεται να ξεκινήσουν οι παραδόσεις του αντιαεροπορικού συστήματος μικρού βεληνεκούς Hisar-A, προς αντικατάσταση των Rapier-2000. Η ανάπτυξη του Hisar-A ξεκίνησε, από την Aselsan, το 2011, μαζί με την ανάπτυξη του συστήματος μέσου βεληνεκούς Hisar-O. Το μέγιστο βεληνεκές του Hisar-A είναι 15 χιλιόμετρα. Το 2021 αναμένεται να ξεκινήσουν οι παραδόσεις του Hisar-O, προς αντικατάσταση των Hawk XXI. Τo μέγιστο βεληνεκές του Hisar-Ο είναι 25 χιλιόμετρα. Τέλος, το 2022-2023 αναμένεται να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη της έκδοσης μεγάλου βεληνεκούς Hisar-U. Για το ραντάρ εξετάζονται δύο λύσεις, μία μέγιστου βεληνεκούς 450 χιλιομέτρων και μία μέγιστου βεληνεκούς 600 χιλιομέτρων, ενώ στόχο είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος μέγιστου βεληνεκούς άνω των 120 χιλιομέτρων.

Bozdoğan και Gökdoğan

Τον περασμένο Φεβρουάριο έγινε γνωστό ότι οι δοκιμές των βλημάτων αέρος-αέρος, τουρκικής σχεδίασης και ανάπτυξης Bozdoğan («Νανογέρακο», βλήμα μικρού βεληνεκούς, ανάλογο των AIM-9 Sidewinder) και Gökdoğan («Πετρίτης», βλήμα μέσου βεληνεκούς, ανάλογο των AIM-120 AMRAAM) της TÜBİTAK SAGE, αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2019, με στόχο την έναρξη παραγωγής το 2020. Στόχος, στο εγγύς μέλλον, είναι η ενσωμάτωση τους και στα αντιαεροπορικά συστήματα Hisar-O/A αντίστοιχα.

SOM

Τον περασμένο Φεβρουάριο, έγινε γνωστό, ότι η THK παρέλαβε τα πρώτα βλήματα SOM (Satha Atılan Orta Menzilli Mühimmat) της έκδοσης SOM-B1, ενώ τον περασμένο Μάρτιο ξεκίνησαν οι δοκιμές της έκδοσης SOM-B2. To SOM είναι ένα βλήμα τεχνολογίας cruise, ικανό να εκτοξευθεί από τον αέρα, τη θάλασσα και την ξηρά. Αναπτύχθηκε από τις εταιρίες TUBITAK SAGE (σχεδίαση και ανάπτυξη) και Roketsan (παραγωγή και εμπορική προώθηση).

Η ανάπτυξη του ξεκίνησε το 2006 και ολοκληρώθηκε το 2011. Είναι βλήμα προσβολής κινούμενων και σταθερών στόχων σε μέγιστες αποστάσεις άνω των 185 χιλιομέτρων, με πιθανότερη τιμή τα 230 χιλιόμετρα, στην έκδοση SOM-A, η οποία προσβάλει μόνο στατικούς στόχους με τη χρήση συντεταγμένων κατά την τερματική φάση (το SOM-A βρίσκεται σε υπηρεσία από την Τουρκική Αεροπορία από το 2012). Η έκδοση SOM-B1 μπορεί να προσβάλει στατικούς και κινούμενους στόχους με τη χρήση υπέρυθρου συστήματος στην τερματική φάση (αμφότερες οι εκδόσεις φέρουν πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας).

Στην έκδοση SOM-B2 το βλήμα ενσωματώνει διπλή πολεμική κεφαλή για την προσβολή στρατηγικών και καλά προστατευμένων στόχων. Υπό ανάπτυξη βρίσκεται και η έκδοση SOM-J (σε συνεργασία με την Lockheed Martin) η οποία προορίζεται για πιστοποίηση και χρήση από τα F-35 Lightning II. Στην έκδοση SOM-J το βλήμα έχει ποιο συμπαγή σχεδίαση, αναδιπλούμενα πτερύγια και προωθητικό κινητήρα για καλύτερα πτητικά χαρακτηριστικά.

Στις αρχές του περασμένου Ιουνίου έγινε γνωστό, σύμφωνα με δηλώσεις του τότε Υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Nurettin Canikli, ότι στόχος της Τουρκίας είναι η ανάπτυξη μιας έκδοσης του SOM μέγιστου βεληνεκούς 800 χιλιομέτρων: «Έχουμε ήδη αναπτύξει τον SOM με 250 χιλιόμετρα [βεληνεκές]. Ο επόμενος στόχος είναι να φτάσουμε τα 800 χιλιόμετρα βεληνεκές. Δουλεύουμε ήδη πάνω σ’ αυτό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Canikli. Παράλληλα, συνεχίζονται οι δοκιμές του κινητήρα KTJ-3200, τον οποίο αναπτύσσει η KALE και προορίζεται για χρήση από τα βλήματα SOM.

Συλλογές τροποποίησης βομβών TEBER, HGK, KGK και διατρητική βόμβα NEB

Τουλάχιστον 100 συλλογές TEBER τροποποίησης βομβών ελεύθερης πτώσης Mk.81 (των 250 λιβρών) και Mk.82 (των 500 λιβρών) σε κατευθυνόμενες βόμβες έχουν ενταχθεί σε υπηρεσία από την Τουρκική Αεροπορία. Η TEBER ενσωματώνει, στις βόμβες Mk.81/82, αδρανειακό σύστημα πλοήγησης (INS), σύστημα παγκόσμιου προσδιορισμού θέσης (GPS) και ερευνητή λέιζερ. Η χρήση του ερευνητή λέιζερ επιτρέπει την προσβολή κινούμενων στόχων, χερσαίων και θαλάσσιων. Το μέγιστο βεληνεκές των TEBER είναι ανάλογο του ύψους άφεσης, αλλά δεν ξεπερνά τα 28 χιλιόμετρα με πιθανότητα κυκλικού σφάλματος στο μέγιστο βεληνεκές τα τρία (3) μέτρα.

Οι συλλογές HGK (Hassas Güdüm Kiti) και KGK (Kanatlı Güdüm Kiti), μετατρέπουν βόμβες ελεύθερης πτώσης Mk.84 των 2.000 λιβρών (οι HGK) και Mk.82 των 500 λιβρών και Mk.83 των 1.000 λιβρών (οι KGK) σε κατευθυνόμενες βόμβες. Το μέγιστο βεληνεκές των HGK είναι της τάξεως των 28 χιλιομέτρων, με άφεση από μεγάλο ύψος ή 22 χιλιόμετρα με άφεση από μεσαίο ύψος, ενώ το μέγιστο βεληνεκές των KGK είναι 112 χιλιόμετρα με άφεση από το ανώτατο δυνατό ύψος και στην μέγιστη δυνατή ταχύτητα.

Το 2018 η Τουρκική Αεροπορία υπέγραψε δύο (2) συμβόλαια για την προμήθεια συλλογών HGK, μία τον περασμένο Μάρτιο, ύψους € 53,5 εκατομμυρίων, και μια, συμπληρωματική, τον περασμένο Μάιο, ύψους € 20,9 εκατομμυρίων. Οι παραδόσεις των HGK, της αρχικής σύμβασης, αναμένεται να πραγματοποιηθούν την περίοδο 2018-2019 (ξεκίνησαν τον περασμένο Αύγουστο), ενώ της συμπληρωματικής σύμβασης την περίοδο 2019-2020.

Οι συλλογές HGK βρίσκονται σε υπηρεσία από την Τουρκική Αεροπορία από το 2004, ενώ οι KGK είναι νεότερες και ολοκλήρωσαν την ανάπτυξη τους στα τέλη του 2015, ενώ το 2016, και έως τις αρχές του 2017, εκτέλεσαν σειρά δοκιμών. Οι KGK ενσωματώνουν το σύστημα υποβοήθησης πλοήγησης και καθοδήγησης KGKSS-82 της Roketsan, το οποίο όχι μόνο αυξάνει την ακρίβεια προσβολής των βομβών, αλλά και το βεληνεκές τους, ιδιαίτερα εάν αφεθούν από μεγάλο ύψος.

Τον περασμένο Απρίλιο η TÜBİTAK SAGE ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε την ανάπτυξη μιας καινοτόμας έκδοσης της συλλογής KGK, η οποία θα επιτρέπει στις βόμβες Mk.82 και Mk.83 να επιτυγχάνουν μέγιστο βεληνεκές 500 χιλιόμετρα ή να εκτοξεύονται από το έδαφος, αλλά με μικρότερο βεληνεκές. Στη νέα έκδοση η KGK θα ενσωματώνει προωθητικό πύραυλο, προκειμένου να επιτυγχάνεται η προώθηση του συστήματος σε συγκεκριμένο ύψος. Όταν φτάσει στο προγραμματισμένο ύψος ο προωθητικός πύραυλος θα αποσπάται και η KGK θα αναπτύσσει τις πτέρυγες που ενσωματώνει. Στη συνέχεια θα ανεμοπορεί (Glide) προς τον προβλεπόμενο στόχο.

Το περασμένο Νοέμβριο, κατόπιν εκτεταμένων δοκιμών και μετά από την πρώτη επιχειρησιακή της χρήση (τον Φεβρουάριο του 2017 στη Νοτιοανατολική Τουρκία), η τουρκικής σχεδίασης και ανάπτυξης διατρητική βόμβα ΝΕΒ (Nüfuz Edici Bomba) έλαβε πιστοποίηση FOC (Full Operational Capability).

Η ΝΕΒ είναι βόμβα διάτρησης σκυροδέματος η οποία αναπτύχθηκε από την Τουρκία με βάση την τεχνολογία των διαδοχικών διατρητικών κεφαλών (SDWΤ : Successive Driller Warhead Technology). Σχεδιάστηκε ως ένα μέσο προσβολής επίγειων και υπόγειων καλά προστατευμένων στόχων, όπως είναι οι παράκτιες οχυρώσεις, τα ορεινά καταφύγια, τα υπόστεγα αεροσκαφών, τα κέντρα διοικήσεως και ελέγχου, τα φράγματα, οι γέφυρες και άλλες στρατηγικής σημασίας εγκαταστάσεις και κτίρια.

Εξωτερικά η NEB μοιάζει με την βόμβα ελεύθερης πτώσης Mk.84 (2.000 λιβρών) από την οποία έλκει την καταγωγή της. Μπορεί να προσαρμοστεί στη συλλογή τροποποίησης GBU-10 ή στην τουρκική HGK. Το βάρος της είναι 870 κιλά, ενώ ενσωματώνει δύο διατρητικές κεφαλές: PBX-110 με πυροκροτητή Onur-1 Mod.4 μπροστά και PBX-109 με πυροκροτητή FMU-152A/-152B πίσω. Η ΝΕΒ έχει και τη δυνατότητα προγραμματισμού χρόνου έκρηξης.

Πυρομαχικά MAM και Bozok

Τα πυρομαχικά της οικογένειας ΜΑΜ (Mini Akıllı Mühimmat) ενσωματώνουν σύστημα καθοδήγησης λέιζερ και προορίζονται για τον εξοπλισμό των UAV Bayraktar ΤΒ-2S και Anka-S. Το MAM-L έχει βάρος 22,5 κιλά με πολεμική κεφαλή βάρους 10 κιλών και είναι διαμετρήματος 160 χιλιοστών. Το MAM-C, το οποίο αποτελεί έκδοση της ρουκέτας Cirit, έχει βάρος 8,5 κιλά με πολεμική κεφαλή βάρους 2,5 κιλών. Είναι διαμετρήματος 70 χιλιοστών και επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 8 χιλιόμετρα. Σε εξέλιξη, από την Roketsan, βρίσκεται και το πρόγραμμα ανάπτυξης μια νέας έκδοσης αυξημένου βεληνεκούς, της τάξεως των 15 χιλιομέτρων (τουλάχιστον 713 MAM έχουν παραγγελθεί από τον Τουρκικό Στρατό τον Ιανουάριο του 2018).

To Bozok, της TUBITAK SAGE, έχει πιστοποιηθεί για χρήση μόνο από τα UAV Bayraktar TB2, αλλά δεν αποκλείεται στο μέλλον να πιστοποιηθεί και στα Anka-S. Το Bozok είναι ένα κατευθυνόμενο, ελαφρύ πυρομαχικό, καθοδήγησης λέιζερ. Ζυγίζει 16 κιλά και επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές της τάξεως των 9 χιλιομέτρων.

Atmaca

Τον Οκτώβριο του 2017, στη διάρκεια του 8^ου Σεμιναρίου Ναυτικών Συστημάτων στην Άγκυρα ο Τούρκος Ναύαρχος Ahmed Cakir ανακοίνωσε ότι το τουρκικής σχεδίασης και ανάπτυξης βλήματα κατά πλοίων Atmaca πραγματοποίησε επιτυχημένη δοκιμαστική πτήση: «Το Ναυτικό παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις στο πρόγραμμα Atmaca και οι πρώτες δοκιμαστικές βολές κατά πλοίων θα πραγματοποιηθούν το 2018. Στόχος μας είναι να αντικαταστήσουμε τους Harpoon με ένα τουρκικό βλήμα ανώτερων επιδόσεων και μεγαλύτερης εμβέλειας» δήλωσε ο Cakir.

Ο Atmaca έχει παρόμοιες δυνατότητες με τα εν υπηρεσία βλήματα κατά πλοίων, όπως είναι οι γαλλικοί MM-40 Exocet και οι αμερικανικοί RGM-84 Harpoon. Ζυγίζει 800 κιλά και φέρει πολεμική κεφαλή βάρους 200 κιλών. Πετά με υποηχητική ταχύτητα, ενώ επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές της τάξεως των 200 χιλιομέτρων.

Η καθοδήγηση του επιτυγχάνεται μέσω συστημάτων INS/GPS, ενώ κατά την τερματική φάση χρησιμοποιεί ενεργητικό σύστημα ραντάρ για αυτόνομη έρευνα και ανίχνευση στόχου. Σύμφωνα με τον Cakir η ένταξη σε υπηρεσία του Atmaca έχει προγραμματιστεί για τα τέλη του 2018 ή τις αρχές του 2019. Αναμένεται να εξοπλίσει, σε πρώτη φάση, τις κορβέτες MILGEM (κλάσης «Ada») και τις φρεγάτες Oliver Hazard Perry (κλάσης «G»).