Aπό την ίδρυση του Ισραηλινού Κράτους μέχρι και σήμερα, η ανακατανομή ισχύος στην ευρύτερη Μέση Ανατολή-Κεντρική Ασία έχει πάρει μία πρωτοφανή ακανόνιστη τροχιά για τα δεδομένα της ανθρώπινης ιστορίας. Ένα έθνος σαν το Ισραηλινό, κατέχοντας μία τόσο μικρή εδαφική έκταση, έχει καταφέρει να αλλάξει τις πάλαι κάποτε παραδοσιακές ροές εμπορίου από την Βορειοδυτική Ευρώπη προς την Κεντρική Ασία, έχει καταφέρει εν έτη 2020-2021 να θέσει τον εαυτό του ως κλειδόλιθο της ενεργειακής ροής και ασφάλειας στο γεωγραφικό σύμπλεγμα που εκτείνεται από το Κατάρ μέχρι την Γερμανία και τέλος έχει καταφέρει να γίνει μία χώρα έμμεσος ρυθμιστής των μεγαλύτερων παγκόσμιων μεταβολών που λαμβάνουν χώρα στον γεωοικονομικό τομέα, στο περιβάλλον της Νοτιοσινικής Θάλασσας.

Το κράτος του Ισραήλ λόγω του τεραστίου φάσματος των απειλών που αντιμετωπίζει από τα Βόρεια, τα Νότια και τα Ανατολικά σύνορά του, για να καταφέρει να προσαρμοστεί και να επηρεάσει τα παγκόσμια δρώμενα, είναι αναγκασμένο να διαμορφώσει ένα πλέγμα πολυχωρικής άμυνας το οποίο θα αναχαιτίζει το 100% των απειλών-βλημάτων που δέχεται, καθώς η μικρή γεωγραφική του διάσταση, σε συνδυασμό με την πληθυσμιακή πυκνότητα, δεν επιτρέπουν κανενός είδους ανοχή σε ανθρώπινες απώλειες.

Η αμυντική αρχιτεκτονική που έχει κατασκευαστεί λειτουργεί επί 24ου βάσεως σε ένα ρευστό περιβάλλον »μη ειρήνης», όπου η τεχνολογική απειλή που καλείται να αντιμετωπίσει είναι πολυποίκιλη. Για την αντιμετώπιση του μεγάλου φάσματος απειλών, η Ισραηλινή αεράμυνα είναι αναγκασμένη να αναχαιτίζει τεχνολογίες όπως ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους, μη επανδρωμένα αεροχήματα, ρουκέτες ολμών Qassam απαρχαιωμένης τεχνολογίας και κατευθυνόμενους πυραύλους cruise Σινοϊρανικής κατασκευής.

Σύστημα Αεράμυνας Βραχέως Βεληνεκούς Iron Dome

Η σημερινή αντιπυραυλική στρατηγική του Ισραήλ χωρίζεται σε τρία επίπεδα, το στρατηγικό επίπεδο, στο οποίο το Ισραήλ μέσω του αντιβαλλιστικού συστήματος Arrow είναι ικανό να αναχαιτίζει βαλλιστικούς πυραύλους που έρχονται εκ τας ανατολάς, το τακτικό επίπεδο, όπου μέσω των συστημάτων David’s Sling και Patriot διαμορφώνεται μία δεύτερη γραμμή τακτικής αντιπυραυλικής άμυνας υποβοηθώντας την λειτουργία της στρατηγικού επιπέδου, και τρίτον, το επίπεδο προστασίας των Ισραηλινών εδαφών από επιθέσεις μέσω βλημάτων χαμηλής τεχνολογίας τύπου Qassam.

Η ανάπτυξη του συστήματος Iron Dome ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2008 από την Ισραηλινή Rafael Advanced Defense Systems και μέσω αμερικανικής συγχρηματοδότησης κατέστη επιχειρησιακό το καλοκαίρι του 2010. Το Iron Dome είναι ένα σύστημα αεράμυνας βραχέως βεληνεκούς (V-SHORAD) ικανό να προστατέψει μία γεωγραφική ζώνη από ρουκέτες, πυρά πυροβολικού και πυραύλους (C-RAM).

Μία πυροβολαρχία αποτελείται από ένα Κέντρο Διοίκησης-Ελέγχου της εταιρείας mPrest, ένα ραντάρ πολλαπλών αποστολών EL/M-2084 MMR της οικογένειας AESA που κατασκευάζετε από την ELTA Systems και τρείς έως οκτώ εκτοξευτές με 20 πυροσωλήνες εφοδιασμένους με πυραύλους Tamir. Το ραντάρ είναι ικανό να εντοπίζει και να ταξινομεί όλους τους τύπους των εναέριων απειλών (συμπεριλαμβανομένων των F-16) και να δημιουργεί μια ενιαία εικόνα εναέριας κατάστασης (ASP) σε πραγματικό χρόνο.

Μέσω της λειτουργίας WLR (Artillery Weapon Location) ανιχνεύει εισερχόμενες ρουκέτες, βλήματα πυροβολικού και πάσης φύσεως πύραυλο, υπολογίζοντας την τοποθεσία της εχθρικής θέσης εκτόξευσης. Υπολογίζει σε πραγματικό χρόνο το σημείο πρόσκρουσης των εχθρικών εισερχόμενων πυρομαχικών, αλλά και των φίλιων που εκτοξεύονται.

Έχει την ικανότητα για κάλυψη αζιμούθιου 120° ή περιστρεφόμενη 360° για σκοπούς εναέριας επιτήρησης. Όντας σε λειτουργία 120° μπορεί να εκτελέσει λειτουργίες WLR. Τέλος μπορεί να παρακολουθήσει έως και 1.100 εναέριους στόχους ενώ ταυτόχρονα εκτελεί διεργασία WLR για 200 εξ’ αυτών. Αποτελείται από τρεις-οκτώ εκτοξευτές εκ των οποίων ο καθένας διαθέτει 20 πυροσωλήνες εφοδιασμένους με πυραύλους εδάφους-αέρος Tamir με ενεργό ραντάρ καθοδήγησης και εμβέλεια έως και 70 χιλιομέτρων.

Σύμφωνα με την Rafael Advanced Defense Systems η εκάστοτε πυροβολαρχία Iron Dome είναι ικανή να προστατέψει περίπου 160 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης, ενώ μέσω δικτυοκεντρικής συνεργίας με προωθημένα μη επανδρωμένα αεροχήματα μπορεί να αναχαιτίσει βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς που βάλλονται από αποστάσεις από 80 μέχρι 20 χιλιόμετρα. Η πρώτη επιχειρησιακή δοκιμή του συστήματος έλαβε χώρα το 2011 όταν μία ρουκέτα Κατιούσα εκτοξεύθηκε από την Λωρίδα της Γάζας προς τα Ισραηλινά εδάφη. Το βλήμα Tamir κατέστρεψε την εισερχόμενη ρουκέτα δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή της. 

Κινούμενο Σύστημα Αεράμυνας Βραχέως Βεληνεκούς I-Dome

Το φορητό σύστημα βραχείας αεράμυνας I-Dome (V-SHORAD) στηρίζεται στο προαναφερθέν Iron Dome, επιτελεί λειτουργίες προστασίας χερσαίων εδαφών από ρουκέτες, βλήματα πυροβολικού και πυραύλους (C-RAM) λειτουργώντας με πλήρη αυτονομία. Χρησιμοποιείται για εναέρια κάλυψη μηχανοκίνητων δυνάμεων εκτελώντας λειτουργίες τοπικής αεράμυνας.

To σύστημα εδράζεται σε τροχοφόρο όχημα 6×6 της εταιρείας Rafale Advanced Defense Systems, ενσωματώνει Κέντρο Διοίκησης-Ελέγχου (BMC) και φέρει έναν εκτοξευτή πυραύλων Tamir με 10 πυροσωλήνες. Διαθέτει ραντάρ πολλαπλών αποστολών ELM-2138M Green Rock της ELTA με ικανότητες Counter Rockets, Artillery, Mortar ( C-RAM ) και Εναέριας Προστασίας Χερσαίων Βάσεων (GBAD).

Μέσω του Κέντρου Διοίκησης-Ελέγχου το ραντάρ μπορεί να δράσει είτε με λειτουργία κινούμενης κάλυψης, είτε με λειτουργία σταθερής. Η κινητή διαμόρφωση εγκαθίσταται στα θωρακισμένα οχήματα HMMWV 6×6 και η στάσιμη διαμόρφωση χρησιμοποιείται για την προστασία συνόρων και βάσεων.

Το ELM-2138M Green Rock ανιχνεύει, παρακολουθεί και ταξινομεί τις τροχιές πυρομαχικών, όπως πυραύλων, βλημάτων πυροβολικού, ολμών, καθώς και αεροσκαφών (τύπου F-16), ελικοπτέρων και UAS. Χρησιμοποιεί ραντάρ τριών διαστάσεων 3D τύπου AESA (Active Electronicly Scanned Array) μεταδίδοντας δεδομένα στο Κέντρο Διοίκησης-Ελέγχου, που σχετίζονται με το εναέριο περιβάλλον μάχης.

Διαθέτει κάλυψη αζιμούθιου 90°, ενώ μέσω τεσσάρων κεραιών καλύπτει 360°. Χρησιμοποιεί κεραία GaN 3D AESA, συχνότητες μπάντας-S, ενώ είναι ικανό να ανιχνεύσει πυρά ολμού στα 15 χιλιόμετρα, UAV στα 60 χιλιόμετρα και μαχητικά τύπου F-16 στα 100 χιλιόμετρα. Όπως και το Iron Dome αφού εντοπίσει το εχθρικό βλήμα εκτοξεύει έναν από τους 10 πυραύλους Tamir που διαθέτει και μέσω ενεργού ραντάρ κεφαλής καταστρέφει το εχθρικό βλήμα.

Επιχειρησιακή Λειτουργία

Στις 9 Μαρτίου 2012 ιρανικές παραστρατιωτικές δυνάμεις ξεκίνησαν σειρά πυραυλικών επιθέσεων έναντι των Ισραηλινών εδαφών για διάρκεια τεσσάρων ημερών. Η Ισραηλινή Αεροπορία μέσω επιδρομών πάνω από την Γάζα οδήγησε προς εκτόνωση την σύρραξη, μέχρι τις 14 Μαρτίου όπου διά Αιγυπτιακής διαμεσολάβησης η σύγκρουση σταμάτησε. Το Ισραήλ, σύμφωνα με στοιχεία από ανοιχτές πηγές, δέχθηκε πάνω από 220 πυραύλους και 400 ρουκέτες των 122 χιλιοστών εκ των οποίων το Iron Dome κατάφερε να καταστρέψει το 90% των βλημάτων που εισήλθαν πάνω από κατοικημένη περιοχή.

Το Iron Dome έχει κριθεί από τον IDF ως το πιο οικονομικό αντιαεροπορικό σύστημα για την παρακολούθηση-καταστροφή μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Σύμφωνα με την Rafael, το κόστος  αναχαίτησης ενός μη επανδρωμένου αεροχήματος  από έναν πύραυλο Tamir είναι περίπου 100.000$ (ποσό πολύ μικρότερο έναντι των 3.000.000$ που κοστίζει η αναχαίτιση μέσω ενός ΜΙΜ-104 Patriot).

Αν και ο Patriot διαθέτει μέσω του ραντάρ του ευρύτερη κάλυψη έναντι εναέριων απειλών, η μεγαλύτερη ισχύς του Ισραηλινού ραντάρ EL/M-2084 είναι εκ του αποτελέσματος πολύ αποδοτικότερη έναντι στόχων με μικρό ηλεκτρομαγνητικό αποτύπωμα. Μετά την Ιρανική επίθεση έναντι των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της Σαουδικής Aramco το 2019, το Ισραήλ έχει ενισχύσει ακόμη περισσότερο την αποδοτικότητα του Iron Dome έναντι στόχων που κινούνται σε χαμηλά ύψη.

Σύμφωνα με έκθεση του Royal United Services Institute του Λονδίνου, το Ιρανικό μη επανδρωμένο αερόχημα κινήθηκε πρωτίστως σε σχηματισμό σμήνους με διάφορα αυτοσχέδια ιρανικά drone, η πυροβολαρχία Patriot επέστη κορεσμό και υπερφόρτωση πληροφορίας, ενώ μετά την κρούση του μη επανδρωμένου αεροχήματος έναντι του εργοστασίου ακολούθησε βολή ιρανικού πυραύλου cruise μικρού βεληνεκούς.

Τον Ιούλιο του 2015, η Rafael κυκλοφόρησε βιντεοσκοπημένες ασκήσεις του Iron Dome όπου κατέστρεψαν αρκετά UAV MALE, HALE που κινούντο σε διάφορα ύψη, καταδεικνύοντας πως ήδη έχει προβλέψει το ενδεχόμενο καταστροφής στόχου με ιδιαίτερα μικρό ηλεκτρομαγνητικό αποτύπωμα. Σύμφωνα με δημοσιοποιημένο κείμενο του 2016 της αμυντικής επιθεώρησης Jane’s, η αξιοπιστία του Iron Dome έναντι αυτοσχέδιων drone έγκειται στην ισχύ του ραντάρ που διαθέτει και όχι στην εμβέλεια που καλύπτει.

Εφόσον κριθεί από το Κέντρο Διοίκησης-Ελέγχου πως ο πύραυλος Tamir δεν συμφέρει (από οικονομικής απόψεως) να σταλεί προς κρούση αυτοσχέδιου drone, την κατάρριψη την αναλαμβάνει σύστημα εγγύς τερματικής αεράμυνας τύπου C-RAM. 

Εξέλιξη του Iron Dome για αναχαίτιση Ιρανικών Πυραύλων Ακριβείας

Το Ισραηλινό Υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι οι δοκιμές του εκσυγχρονισμένου Iron Dome που είχαν πραγματοποιηθεί στις 12 Ιανουαρίου 2020, (δεν αναφέρθηκε ποτέ η έναρξή τους) κατάφεραν να αναχαιτίσουν το 100% των στόχων πάσης φύσεως και τεχνολογικής ισχύος που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν. Η Διεύθυνση Έρευνας και Αμυντικής Ανάπτυξης, καθώς και ο Οργανισμός Άμυνας του Ισραήλ (IMDO) διεξήγαγε το πρόγραμμα δοκιμών σε συνεργασία με την κατασκευάστρια εταιρεία του Iron Dome, Rafael.

«Ολοκληρώσαμε μια σειρά δοκιμών με ποσοστό επιτυχίας 100 τοις εκατό», ανέφερε  σε δήλωση ο Αντιπρόεδρος της Rafael, Pini Yungman. «Το σύστημα αναχαίτισε όλες τις απειλές, οι οποίες προσομοιώθηκαν σε μια περιοχή που προστατεύθηκε για τον σκοπό της άσκησης». Ο στόχος της δοκιμής «προσομοίωνε τις μελλοντικές απειλές που μπορεί να αντιμετωπίσει το σύστημα και το Ισραηλινό Κράτος», ανέφερε το υπουργείο Άμυνας του Ισραήλ.

Παρ’ ότι το »εξελισσόμενο φάσμα απειλών» δεν κατονομάσθη ευθέως από Ισραηλινούς αξιωματούχους, η τεχνολογική πρόοδος και ανάπτυξη των Ιρανικών παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Μέση Ανατολή συνεχίζει να στηρίζεται και να διαμορφώνεται βάση της Σινοϊρανικής συνεργασίας στον τομέα της μεταφοράς πυραυλικής τεχνογνωσίας, τεχνολογιών σμήνους μη επανδρωμένων ναυτικών μονάδων και αεροσκαφών, αλλά κυρίως στον τομέα των κατευθυνόμενων πυραύλων ακριβείας που διαθέτει η οργάνωση ανταρτών Houthi.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της οργάνωσης, Yahya Sari, οι Houthi το 2019 ανέπτυξαν μία νέα σειρά πυραύλων εδάφους-εδάφους τύπου Badr, τον λεγόμενο Badr-F, ο οποίος επιτυγχάνει βεληνεκές 160 χιλιομέτρων και διαθέτει εκρηγνυόμενη κεφαλή η οποία ενεργοποιείται 20 μέτρα πάνω από τον στόχο, σαρώνοντας με μεταλλικά-σιδερένια εύφλεκτα θραύσματα μία έκταση περίπου 360 μέτρων.

Παλαιότερα, το 2018, η οργάνωση είχε παρουσιάσει τον κατευθυνόμενο πύραυλο εδάφους-εδάφους Badr-1P με βεληνεκές 160 χιλιόμετρα και ακρίβεια πλήγματος τριών μέτρων. Σύμφωνα με Κινεζική ανεπίσημη πηγή, διαθέτει διάμετρο 350 χιλιοστών και μέσω μεταφοράς κινεζικής τεχνογνωσίας ενσωματώνει πτερύγια στο πίσω μέρος για σταθεροποίηση τροχιάς, αντίστοιχα με εκείνα του Ιρανικού Fateh-110. 

Στις 21 Μαρτίου του 2018 το πρακτορείο ειδήσεων για ζητήματα Μέσης Ανατολής, almasradnews, μετέδωσε βίντεο όπου η οργάνωση Houthi έβαλε έναντι Σαουδικού μαχητικού αεροσκάφους F-15 πάνω από τα εδάφη της Υεμένης, είδηση που επιβεβαίωσε και η Σαουδική Αραβία σε δελτίο τύπου. Η οργάνωση (όπως φαίνεται και από το βίντεο) είχε καταφέρει να διαμορφώσει ένα βλήμα αέρος-αέρος τύπου R-27 των Μig-29 σε χερσαία εκτοξευόμενη έκδοση, εφοδιάζοντας την κεφαλή με ενεργό ραντάρ ικανό να προσβάλει με ακρίβεια ένα μαχητικό σαν το F-15.

Το περιστατικό έληξε αναίμακτα καθώς το μαχητικό κατάφερε να επιστρέψει στην βάση, χωρίς να δοθούν περαιτέρω πληροφορίες. Το περιστατικό σχολίασαν έντονα τα Ισραηλινά μέσα αναφέροντας πως είναι απαράδεκτο το Ιράν να μεταδίδει τέτοια τεχνογνωσία σε μη κρατικές παραστρατιωτικές οργανώσεις οι οποίες απειλούν την ασφάλεια των λαών της Μέσης Ανατολής.   

Iron Dome στο Ελληνοτουρκικό γεωγραφικό σύμπλεγμα του Αιγαίου

Η Ελληνική αμυντική αρχιτεκτονική δομή αντιπυραυλικής αεράμυνας στο περιβάλλον του Αιγαίου, δεδομένης της οικονομικής και τεχνολογικής πραγματικότητας, δεν πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο σε συστήματα Patriot και μερικώς απαρχαιωμένα Hawk-23. Οι Ένοπλες Δυνάμεις θα κληθούν να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα απειλών που θα εκτείνεται από βόμβες ακριβείας των UCAV Bayraktar TB-2 μέχρι Τουρκικούς πυραύλους αέρος-εδάφους ATILGAN PMSS, Roketsan Cirit, UMTAS, SOM, HGK, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών βλημάτων που φέρουν τα τουρκικά F-16 και δεδομένων των τουρκικών τακτικών βαλλιστικών πυραύλων Bora.

Για να αναχαιτιστεί το προαναφερθέν φάσμα απειλών, πέραν των φορητών αντιαρματικών MANPADS, εξέχουσας σημασίας θα ήταν η αγορά κινούμενων συστημάτων I-Dome με ενσωματωμένο ισχυρό ραντάρ έτσι ώστε να ανιχνεύονται τουρκικά drone κάθε υψομέτρου στο περιβάλλον του Αιγαίου.

Η προαναφερθείσα αντιπυραυλική κάλυψη, θα ενίσχυε την δυνατότητα δράσης συστοιχιών πυροβολικού που θα συνδράμουν στην καταπολέμηση τουρκικών ναυτικών πλατφορμών μάχης, συμπληρώνοντας έως ένα βαθμό τον ρόλο του Πολεμικού Ναυτικού και αντιμετωπίζοντας την αναδυόμενη απειλή του τουρκικού λιμενικού, που ούτε λίγο ούτε πολύ, μπορεί να λειτουργήσει ως δεύτερο Πολεμικό Ναυτικό (μιμούμενο την Ιρανική λιμενική δομή).

Επίσης, ένα σύστημα σαν το Iron Dome μπορεί να λειτουργήσει ως υποκατάστατο-συμπληρωματικό των συστοιχιών Hawk-23B που διαθέτει ο Ελληνικός Στρατός, καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες που εναέριας κάλυψης που λείπουν από το σχετικά παλαιό ραντάρ TPS-59, το οποίο παρέχει εντοπισμό, διάκριση και ιχνηλάτηση στόχου. Αντίστοιχα, συστήματα σαν το I-Dome είναι ικανά να αντικαταστήσουν τα αντιαεροπορικά συστήματα OSA AKM (SA-8 Gecko) προσδίδοντας αποτελεσματικότερη έναντι UAV-UCAV καθώς λαμβάνοντας υπόψιν τα γεγονότα στο Αρτσάχ, η λειτουργία των OSA είναι μερικώς αναξιόπιστη.