Είναι γεγονός πως ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) ήταν πάντοτε εξοπλιστικά ο «φτωχός συγγενής» των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΔ). Και αυτό διότι το είδος του αγώνα-αεροναυτικού, τουλάχιστον σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη-μιας ενδεχόμενης ελληνοτουρκικής σύγκρουσης, προδίκαζε την απόδοση αυξημένης προσοχής στον εξοπλισμό των άλλων δύο Κλάδων.

Η αποδόμηση του ελληνικού αμυντικού συστήματος, που ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 2000 και που έλαβε συστημικό χαρακτήρα κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, άφησε βαθιά τα σημάδια του στην αμυντική-αποτρεπτική ικανότητα της χώρας. Οι ΕΕΔ είδαν τον προϋπολογισμό τους να συρρικνώνεται σε απίστευτο βαθμό, αδυνατώντας συχνά να καλύψουν στοιχειώδη λειτουργικά (!) έξοδα και ανελαστικές δαπάνες και να διατηρήσουν ακόμα και το υπάρχον υλικό σε λειτουργική και επιχειρησιακά επαρκή κατάσταση.

Για υλοποίηση νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων φυσικά ούτε λόγος. Η οικονομική καχεξία, σε συνδυασμό με ιδεοληπτικές προσεγγίσεις για την Εθνική Άμυνα που κυριάρχησαν το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2010, κατέστησαν την αμυντική ικανότητα της χώρας ανέκδοτο. Και αυτό, παρά το γεγονός πως άρχισαν να λαμβάνουν χώρα συγκεκριμένα περιστατικά που έδειχναν ανάγλυφα, πως η τουρκική απειλή και συγκεκριμένη ήταν και πανταχού παρούσα, ώστε να αγνοηθεί. Αντιθέτως επικράτησε το δόγμα του «θα το ρισκάρουμε». Έπρεπε να έρθει το νέο κύμα της τουρκικής επιθετικότητας μετά τα γεγονότα του Μαρτίου του 2020, με την υβριδική επίθεση που εξαπολύθηκε στον Έβρο, ώστε να αφυπνιστεί η πολιτική ηγεσία και να αρχίσει η συζήτηση για τον ουσιαστικό επανεξοπλισμό της χώρας.

Μέχρι στιγμής, η προσοχή έχει δοθεί στην ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) και της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ), με τον Στρατό Ξηράς να λαμβάνει μικρό μόνο μέρος από την «εξοπλιστική πίτα». Επειδή όμως η ανάγκη για τον επανεξοπλισμό και του ΕΣ παραμένει, είναι αναγκαίο η πολιτική ηγεσία να ενσκήψει με μεγαλύτερη προσοχή στις ανάγκες του. Στις παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσουμε να κωδικοποιήσουμε τις εξοπλιστικές προτεραιότητες του ΕΣ, ξεκινώντας από το Πεζικό, τα Τεθωρακισμένα, την Αεροπορία Στρατού και το Πυροβολικό.

Ο «Βασιλιάς των Όπλων» δεν θα ήταν υπερβολή, στην ελληνική του τουλάχιστον έκδοση, να χαρακτηρισθεί «γυμνός». Το, κάποτε στιβαρό, Ελληνικό Πεζικό πάσχει σοβαρά σε επίπεδο εξοπλισμού, οργάνωσης, εξέλιξης, εκπαίδευσης, στελέχωσης και επάνδρωσης και κυρίως φρονήματος και πνεύματος μαχητικότητας, ώστε να επιτελέσει όσα προσδοκά από αυτό ο φίλιος αμυντικός σχεδιασμός. Αποτελεί κοινή πεποίθηση πως πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να αναβαθμιστεί τάχιστα, κάτι που όμως συναντά εμπόδια σε καθεστηκυίες αντιλήψεις, δογματικές αγκυλώσεις, έλλειψη οράματος και κυρίως απουσία ειλικρινούς βούλησης, φυσικής και πολιτικής. Αν περιορίσουμε την κατάθεση των απόψεων μας σε καθαρά εξοπλιστικό επίπεδο, θα μπορούσαμε να πούμε πως επιβάλλεται η λήψη των ακόλουθων μέτρων.

Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης

Απόκτηση ενός ή περισσότερων του ενός τύπου πραγματικά αξιόμαχου Τεθωρακισμένου Οχήματος Μάχης (ΤΟΜΑ). Η χρόνια έλλειψη του καταδικάζει ουσιαστικά το Μ/Κ Πεζικό σε υποβαθμισμένο επίπεδο ενώ καθιστά προβληματική τον φίλιο ελιγμό στο πεδίο της μάχης, καθώς αποτελεί αξίωμα πως το Μ/Κ Πεζικό μάχεται από κοινού με τα Τεθωρακισμένα, συγκροτώντας Τακτικά Συγκροτήματα σε επίπεδο Μονάδος, Υπομονάδος, ακόμα και Τμήματος. Η πρόσφατη είσοδος σε ελληνική υπηρεσία του Marder-1A3 θα μπορούσε να αποτελέσει εφαλτήριο για την συνολική αναβάθμιση του ελληνικού Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού (Μ/Κ ΠΖ), καθώς για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες ο ΕΣ αποκτά ένα πραγματικά αξιόπιστο ΤΟΜΑ. Κίνηση που όμως πρέπει να συνοδευτεί από την απόκτηση περισσότερων οχημάτων του τύπου αφενός και με την είσοδο σε υπηρεσία και δεύτερου ή και τρίτου τύπου ΤΟΜΑ σε ικανούς αριθμούς.

Πρέπει να δρομολογηθεί άμεσα η συμφωνία επιτόπιας παραγωγής του οχήματος Lynx KF-41, για 205 μονάδες, που θα εξασφαλίσει τον εξοπλισμό των Μ/Κ ΤΠΖ των Τεθωρακισμένων Ταξιαρχιών (ΤΘΤ) του ΕΣ, ενώ πρέπει να μελετηθεί η σκοπιμότητα εισαγωγής σε υπηρεσία και τρίτου τύπου ΤΟΜΑ, ονομαστικά μεταχειρισμένων Bradley M-2A2 ODS σε περίπου 400 μονάδες για το εξοπλισμό των Μ/Κ ΤΠΖ των Μηχανοκίνητων Ταξιαρχιών (Μ/Κ ΤΑΞ ΠΖ) του Δ’ ΣΣ. Τα Marder-1A3 καλό είναι να κατευθυνθούν σε μονάδες που ανήκουν σε Σχηματισμούς που χρησιμοποιούν άρματα μάχης LEOPARD-1A5, σχηματίζοντας ομοιογενή σύνολα.

Επί τη ευκαιρία να καταθέσουμε την πικρία και την απορία μας για την μη επιλογή του ΤΟΜΑ ASCOD («ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ»), ήδη από τη δεκαετία του ’90, το οποίο θα μπορούσε να κατασκευαστεί εγχώρια από την ΕΛΒΟ και να έχει αποδώσει μέχρι στιγμής 400-500 μονάδες. Άλλο αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού

Εκσυγχρονισμός μέρους του υφιστάμενου στόλου Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού (ΤΟΜΠ) Μ-113 και ΛΕΩΝΙΔΑΣ-1/2. Ας μην απορήσει κανείς με την πρόταση μας. Οι ανάγκες μηχανοκίνησης του Ελληνικού Στρατού είναι απλά πολύ μεγάλες για να καλυφθούν με μερικές ή και πολλές εκατοντάδες ΤΟΜΑ. Απαιτείται στοχευμένος εκσυγχρονισμός του συνόλου του στόλου των ΛΕΩΝΙΔΑΣ και μέρους του στόλου των Μ-113.

Σε αυτόν τον τομέα η Εγχώρια Αμυντική Βιομηχανία (ΕΑΒΙ) έχει παρουσιάσει προτάσεις εκσυγχρονισμού, με εταιρίες όπως η EODH, η BOSA κ.α να προτείνουν κάποιες από αυτές. Επίσης τα εκσυγχρονισμένα ΤΟΜΠ, που μέρος τους μπορεί να αποτελούν «ενισχυμένα» ΤΟΜΠ ή και ΤΟΜΑ, δεν είναι ανάγκη να εξοπλίζουν αμιγώς Μ/Κ μονάδες, αλλά να είναι ενταγμένα σε μικτά σχήματα ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ σε αναλογία 2:1 ή 3:2 υπέρ των ΤΟΜΑ.

Όλμοι

Απόκτηση-μετατροπή Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Όλμων (ΤΟΜΟ), τόσο σε Αυτοφερόμενη (Α/Φ) όσο και σε Αυτοκινούμενη (Α/Κ) μορφή. Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία, αυτή των αυτοφερόμενων όλμων, προτείνεται η αντικατάσταση του όλμου των M-30 των 4,2’’ που φέρουν τα ΤΟΜΟ M-106, με τον όλμο E-56 των 120 χλστ των ΕΑΣ. Η μετατροπή είναι απλούστατη και μπορεί να λάβει χώρα σε Προκεχωρημένο Εργοστάσιο Βάσης (ΠΕΒ).

Όσον αφορά τη δεύτερη κατηγορία επείγει η απόκτηση ενός πραγματικά σύγχρονου Α/Κ ΤΟΜΟ με οπισθογεμή όλμο, όπως ο φιλανδικός NEMO ή ο σουηδικός AMOS, αμφότεροι σε διαμέτρημα των 120 χλστ. Τα Α/Φ ΤΟΜΟ προτείνεται να εξοπλίσουν τα Μ/Κ Τάγματα Πεζικού των Μ/Κ Ταξιαρχιών Πεζικού, ενώ τα Α/Κ να εγκατασταθούν σε πήγματα οχημάτων Lynx KF-41 και να εξοπλίσουν τα Μ/Κ ΤΠΖ των Τεθωρακισμένων Ταξιαρχιών, προσφέροντας μοναδική τυποποίηση και ομοιογένεια υλικού. Επίσης επείγει η προμήθεια περισσότερων ΤΟΜΟ M-125 από τα αμερικανικά ή άλλα αποθέματα ή η μετατροπή υφιστάμενων ΤΟΜΠ M-113 σε ανάλογο επίπεδο και εφοδιασμός τους με τον όλμο E-44 των 81 χλστ που προσφέρεται από τα ΕΑΣ.

Προμήθεια “έξυπνων” πυρομαχικών για τα όπλα ομαδικής και ατομικής υποστήριξης, όπως βλήματα καθοδήγησης IIR STRIX για τους όλμους των 120 χλστ, καθοδήγησης GPS/INS (ενδεικτικά τα Stylet και Rapier της Elbit), καθοδήγησης laser-GPS/INS όπως το Iron Sting επίσης της Elbit, συλλογές μετατροπής τυπικών βλημάτων όλμων των 120 χλστ σε κατευθυνόμενα βλήματα καθοδήγησης laser και GPS/INS και πάλι της Elbit, βομβιδοφόρα/βολιδοφόρα βλήματα των 120 χλστ και 81 χλστ που προσφέρουν ή είναι εντός των δυνατοτήτων ανάπτυξης των ΕΑΣ κ.α.

Αντιαρματικά

Η ανανέωση του αντιαρματικού δυναμικού του ΕΣ αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα, δεδομένου και των διδαγμάτων που προκύπτουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, όπου φαίνεται η αξία των Α/Τ όπλων, όχι μόνο για αυτοάμυνα του Πεζικού απέναντι στα εχθρικά άρματα, αλλά και σε εντελώς επιθετικό ρόλο «κυνηγών αρμάτων». Η ενίσχυση του Α/Τ οπλοστασίου πρέπει να ξεκινήσει από χαμηλά και να κλιμακωθεί προς τα «επάνω επίπεδα».

Καταρχήν θα πρέπει ο μέσος πεζός τυφεκιοφόρος να αποκτήσει ένα όπλο για βασική ικανότητα αυτοάμυνας απέναντι σε άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα. Προτείνεται η απόκτηση συστημάτων τουλάχιστον της ισχύος του M72A6 LAW των 66 χλστ, ενώ βέλτιστη επιλογή θα αποτελούσε ασφαλώς η προμήθεια συστημάτων της κατηγορίας του AT-4 των 84 χλστ. Το τελευταίο αποτελεί στην ουσία οικογένεια Α/Τ συστημάτων με χρησιμότητα, όχι μόνο σε Α/Τ αγώνα, αλλά και σε ρόλο γενικότερης υποστήριξης πεζικού.

Επίσης είναι αδήριτη ανάγκη ο επιλεκτικός έστω εφοδιασμός ομάδων πεζικού με Α/Τ συστήματα της κατηγορίας του Carl Gustav στην νεώτερη έκδοση M4 που επιτρέπει την βολή νέων πυρομαχικών ακόμα και κατευθυνόμενων όπως το GCCM (Guided Carl Gustav Munition) που αναπτύσσεται από κοινού από τις Saab και Raytheon και προσδίδει πρωτόγνωρες δυνατότητες στο όπλο. Τα παλιότερα Carl Gustav M2 που χρησιμοποιεί ο ΕΣ θα μπορούσαν να περάσουν σε επιστρατευόμενες μονάδες και την Εθνοφυλακή.

Στην συνέχεια είναι αναγκαίος ο εφοδιασμός του ελληνικού ΠΖ με σύγχρονα κατευθυνόμενα όπλα για τον εξοπλισμό τουλάχιστον των μονάδων πρώτης γραμμής, σε αντικατάσταση των χρησιμοποιούντων MILAN και BGM-71 TOW, αλλά όχι μόνο. Ήδη από το επίπεδο της Διμοιρίας Πεζικού πρέπει να υπάρχουν στοιχεία Α/Τ Κ/Β όπλων, προς πύκνωση του δικτύου Α/Τ άμυνας. Προτείνεται η υιοθέτηση της πλήρους γκάμας των Α/Τ Κ/Β της οικογένειας Spike, ισραηλινής κατασκευής, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμπαραχθούν επιτοπίως από την ΕΑΒΙ.

Έτσι σε επίπεδο Διμοιρίας ΠΖ θα μπορούσε να υπάρχει Ομάδα Υποστηρίξεως Διμοιρίας με στοιχείο Α/Τ Κ/Β Spike-SR με βεληνεκές 50-2.000 μέτρα, σε επίπεδο Λόχου Ομάδα Α/Τ Κ/Β στην Διμοιρία Υποστηρίξεως Λόχου με Spike-MR με βεληνεκές 2.500 μέτρα, σε επίπεδο Τάγματος ΠΖ, Διμοιρία Α/Τ Κ/Β στον Λόχο Υποστηρίξεως Τάγματος με συστήματα Spike-LR2 με βεληνεκές 5.500 μέτρα, ενώ σε επίπεδο Ταξιαρχίας ΠΖ, θα μπορούσε να ενταχθεί στον Λόχο Αντιαρματικών (ΛΑΤ), Διμοιρία(-ίες) με συστήματα Spike-ER2 με βεληνεκές 10.000 μέτρα. Για βαρύτερες εφαρμογές θα μπορούσαν να αναζητηθούν χερσαίες πλατφόρμες εκτόξευσης βλημάτων AGM-114 HELLFIRE, κατά προτίμηση ερπυστριοφόρες, που θα εξοπλίζουν ανά μία Διμοιρία τους ΛΑΤ.

Ατομικά και Ομαδικά Όπλα

Το τυφέκιο G-3 δεν κρίνεται σκόπιμο να αντικατασταθεί στην παρούσα φάση. Μπορεί κάλλιστα να διατηρηθεί σε υπηρεσία με έναν μέτριο εκσυγχρονισμό που θα περιλαμβάνει μια ράγα Picatinny στον άνω κορμό του όπλου, ένα καλό σκοπευτικό (προτείνεται διόπτρα ACOG 4X32 με ενσωματωμένο ενδείκτη «ερυθράς κουκίδας») και ίσως νέο κοντάκι, απαραιτήτως της Spuhr, που προσφέρει ιδανική ρύθμιση σε μήκος.

Αν παράταυτα κριθεί σκόπιμη η αντικατάσταση του φορητού οπλισμού του ΠΖ, θα προτείνουμε μια «αιρετική» λύση: την ανάπτυξη ενός τυφεκίου μάχης των 7,62Χ51 χλστ ή 6.5 Creedmoor στην βάση του τυφεκίου εφόδου G-36. Η στενή συνεργασία των ΕΑΣ με την H&K μπορεί να προσφέρει τα εχέγγυα για την σχεδίαση ενός τυφεκίου «κομμένου και ραμμένου» στις ανάγκες του ΕΣ. Ως παράδειγμα επιτυχούς ανάπτυξης ενός όπλου του 7,62 χλστ στην βάση του G-36, αναφέρεται το XM-8 που διαγωνίστηκε με το SCAR για τον διαγωνισμό της USSOCOM για ένα τυφέκιο που θα προσφέρονταν τόσο σε «ελαφρύ» διαμέτρημα των 5.56Χ45 χλστ, όσο και σε «βαρύ» των 7.62Χ51 χλστ και που βασίζεται ακριβώς στο G-36. Προφανώς η ελληνική έκδοση θα είναι απλούστερη ώστε να μπορεί να υιοθετηθεί από έναν στρατό θητείας όπως ο ΕΣ.

Από ‘κει και πέρα απαιτείται και η υιοθέτηση ενός σύγχρονου βομβιδοβόλου των 40 χλστ προς αντικατάσταση του υφιστάμενου M-79 Blooper. Προτείνεται το AG-36 που βάλει βομβίδες χαμηλής πίεσης των 40Χ46 χλστ και που μπορεί να χρησιμοποιείται είτε ενσωματωμένο στο τυφέκιο είτε ανεξάρτητα.

Σαν όπλο υποστήριξης ομάδας θα πρέπει να υιοθετηθεί ένα όπλο σε διαμέτρημα 7,62X51 όπως το Minimi Mk.3 που θα προσφέρει ομοιοτυπία διαμετρήματος και θα τερματίσει αυτήν την μοναδική σημερινή περίπτωση, όπου σε μια Ομάδα Μάχης το όπλο υποστήριξης να είναι μικρότερου διαμετρήματος από τον ατομικό οπλισμό των τυφεκιοφόρων.

Προμήθεια σύγχρονων σκοπευτικών σκόπευσης και παρατήρησης θερμικής απεικόνισης και ενίσχυσης αστρικού φωτός για το ΣΥΝΟΛΟ του ατομικού και ομαδικού οπλισμού σε μια αναλογία 1:2 ή έστω 1:3. Ελληνικές εταιρίες όπως η THEON Sensors και η MIL-TECH προσφέρουν ήδη παρόμοια συστήματα εξαιρετικής ποιότητας που έχουν ήδη παρουσιαστεί από τις σελίδες του defencereview.gr, οπότε δεν χρειάζεται να επεκταθούμε περαιτέρω.

Προμήθεια τυφεκίου ακροβολιστού διαμετρήματος 7.62Χ51 χλστ και τυφεκίου ελεύθερου σκοπευτού διαμετρήματος .338 Lapua Magnum. Για τυφέκιο ακροβολιστή/επιλεγμένου σκοπευτή στα πλαίσια της ομάδας μια πρόχειρη λύση θα μπορούσε να είναι η επιλογή του οπλοπολυβόλου HK-11A1 των 7,62Χ51 με την προσθήκη κατάλληλης διόπτρας. Σε αυτήν την περίπτωση το όπλο θα μπορούσε να αποτελέσει και δευτερεύον όπλο υποστήριξης, αυξάνοντας την δύναμη πυρός της ομάδας μάχης. Για τη δεύτερη απαίτηση, φρονούμε πως ένα τυφέκιο της κατηγορίας και της ποιότητας του MRAD της Barrett είναι υπέρ-επαρκές.

Ατομικά Υλικά

Απόκτηση σύγχρονων ατομικών υλικών, καινούργιες στολές παραλλαγής (η τυπική Lizzard είναι αποδεκτή, πρέπει όμως να βελτιωθεί σε ποιότητα κατασκευής και εργονομία), κράνη από Kevlar (προτείνονται “low cut” δείγματα), εξαρτήσεις τύπου MOLLE, αλεξίσφαιρα γιλέκα ατομικής προστασίας επιπέδου Level IIIA, επαγκωνίδων-επιγονατίδων, σύγχρονων ιατρικών συλλογών, μοντέρνων υλικών ένδυσης-υπόδησης-ιματισμού, αντιβαλλιστικών γυαλιών κ.α που πέραν της πρακτικής τους χρησιμότητας θα αναβαθμίσουν την εικόνα του Έλληνα πεζικάριου. Για την προμήθεια υλικών και μέσων απόκρυψης-παραλλαγής, εταιρίες όπως η VALPAK και η INTERMAT προσφέρουν κορυφαία προϊόντα απόκρυψης-παραλλαγής, όπως δίκτυα και καλύμματα παραλλαγής, ειδικές βαφές κτλ που μπορούν να επαυξήσουν κατά πολύ τις δυνατότητες του στρατεύματος προς αυτήν την κατεύθυνση.

Επικοινωνίες

Εκσυγχρονισμός των επικοινωνιών σε επίπεδο Ομάδος-Διμοιρίας, Διμοιρίας-Λόχου και Λόχου-Τάγματος με εκμετάλλευση της τεράστιας ταχύτητας εξέλιξης της τεχνολογίας και χρήση πολιτικών (COTS) υλικών. Στόχος πρέπει να είναι το «χτίσιμο» μιας υποδομής επικοινωνιών με έμφαση στην ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας, βασικό επίπεδο κρυπτασφάλισης και δυνατότητα λήψης πληροφοριών από “εξωτερικούς” παράγοντες (π.χ. πολίτες σε διατεταγμένη υπηρεσία). Όλα αυτά θα μπορούν να «κουμπώνουν» σε ένα Κεντρικό σύστημα Διοίκησης & Ελέγχου σε επίπεδο Τάγματος που θα προβαίνει σε επεξεργασία, ανάλυση και εκμετάλλευση των πληροφοριών. Και εδώ ελληνικές εταιρίες όπως η SCYTALYS και η IDE προσφέρουν σημαντικά καινοτόμα προϊόντα.

Mη-Επανδρωμένα Συστήματα

Απόκτηση drones (UAV, UGV) για χρήση σε επίπεδο Τάγματος-Λόχου-Διμοιρίας. Κι εδώ μπορεί να δραστηριοποιηθούν τόσο η ΕΑΒΙ όσο και κρατικά, στρατιωτικά και πολιτικά, Κέντρα Έρευνας και Τεχνολογίας προς κάλυψη των σχετικών αναγκών. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως κάποια βήματα έχουν ήδη λάβει χώρα αλλά το “πεδίο δόξης” στο συγκεκριμένο τομέα είναι στα αλήθεια “λαμπρό”.

Περιφερόμενα Πυρομαχικά

Προμήθεια σε ικανούς αριθμούς “περιφερόμενων πυρομαχικών” ¨όπως τα Switchblade 300/600 ή τα Hero-30. Παρόμοια συστήματα αλλάζουν την ίδια την φυσιογνωμία της μάχης καθώς προσφέρουν την δυνατότητα εκ του μακρώθεν προσβολής στόχων κρίσιμης τακτικής και επιχειρησιακής αξίας, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο για το φίλιο πεζικό.

Εκπαίδευση

Τέλος την απόκτηση σε επαρκείς αριθμούς πραγματικά σύγχρονων μέσων εκπαίδευσης φιλοσοφίας MILES, που επιτρέπουν την επί του πεδίου ενάσκηση του προσωπικού και του υλικού σε ασκήσεις “διπλής ενεργείας”, με ασφάλεια, αληθοφάνεια και ρεαλισμό.

Κλείνοντας να επισημάνουμε πως η όποια επένδυση γίνει στα μέσα και στα υλικά δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα αν δεν συνοδευτεί με αλλαγή πνεύματος και φιλοσοφίας εκπαίδευσης, που θα έχει σαν στόχο να προσδώσει στο ελληνικό πεζικό αυτό που στα αλήθεια έχει απολέσει: το μαχητικό του φρόνημα, το επιθετικό του πνεύμα, την σκληραγωγία του και την καρτερικότητα του. Χωρίς αυτά τα ηθικά, πνευματικά και φυσικά εμπόδια, κανένα οπλικό σύστημα, όσο ικανό και να είναι, δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα το ιδιαίτερο.