Η επιτήρηση και η συλλογή πληροφοριών διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στις σύγχρονες επιχειρήσεις Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ σύρραξης ή κρίσης/ έντασης όπως το τελευταίο χρονικό διάστημα.
Η τουρκική πρόκληση στη Κέα με τη προσάραξη του τουρκικού τάνκερ που διέσχισε το Αιγαίο από τα Δαρδανέλια δίχως να γίνει αντιληπτό φανερώνει σοβαρές ελληνικές αδυναμίες τόσο σε επίπεδο πληροφοριών όσο και σε επίπεδο εικόνας των πλοίων που πλέουν στο Αιγαίο.
Τόσο οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις όσο και το Λιμενικό Σώμα στερούνται σοβαρών δυνατοτήτων να έχουν εικόνα και ροή πληροφοριών. Τη λύση σε αυτό το θέμα δίνουν τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (ΜΕΑ). Ικανός αριθμός από ΜΕΑ δύναται να επιχειρεί σε Βόρειο, Κεντρικό, Νότιο Αιγαίο καθώς και σε Ανατολική Μεσόγειο και Νότια της Κρήτης ικανά να δίνουν συνεχή εικόνα στον θάλαμο επιχειρήσεων του ΛΣ καθώς και στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ.
Δεδομένου ότι η Τουρκία ασκεί επιχειρήσεις ασύμμετρου χαρακτήρα και υβριδικού πολέμου οι πληροφορίες είναι κομβικές. Κάλλιστα τη επόμενη φορά από ένα Τουρκικό φορτηγό πλοίο ή ένα δεξαμενόπλοιο θα μπορούσαν να είχαν εξέλθει λέμβοι με Τουρκικές ειδικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να κάνουν ένα θανάσιμο πλήγμα στα νότα της ελληνικής διάταξης ή να εκτελέσουν αποστολές ανορθόδοξου πολέμου. Σε άλλη περίπτωση ένα τουρκικό φορτηγό πλοίο ή ένα δεξαμενόπλοιο θα μπορούσε να είχε πέσει πάνω σε ελλιμενισμένα πλοία του ΠΝ στη Σκύρο ή στη Σύρο ή στη Λέρο ή στη Κρήτη.
Το ΛΣ ουδέποτε φρόντισε να αξιοποιήσει τις δυνατότητες των ΜΕΑ. Τα ΜΕΑ του ΛΣ μέσω τακτικών ζεύξεων δεδομένων θα μπορούσαν να αναμεταδίδουν εικόνα στο ΓΕΕΘΑ και φυσικά στο ίδιο το ΛΣ. Θα μπορούσαν κάλλιστα να αποκτηθούν ευρωπαϊκά ΜΕΑ με κορυφαίες δυνατότητες καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα επιχειρησιακών έργων και αποστολών. Από θέματα δημόσιας ασφάλειας όπως δίωξη λαθρομεταναστών, λαθρεμπορίου, ναρκωτικών μέχρι παρακολούθηση τουρκικών «στόχων» όπως τουρκικά ερευνητικά πλοία ή πλοίων του τουρκικού ναυτικού.
Οι ηγεσίες του ΛΣ αγνοούν επιδεικτικά τα ΜΕΑ με πρωτοφανή απαξίωση γεγονός που καταδεικνύει παγκόσμια πρωτοτυπία. Ασφαλώς, θα μπορούσε και το ίδιο το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να προμηθευτεί ΜΕΑ με άλλου είδους δυνατότητες όπως ηλεκτρονικού πολέμου κάτι στο οποίο οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν μείνει πολύ πίσω.
Σε πρώτη φάση όμως το Υπουργείο Ναυτιλίας και το ΛΣ με ευρωπαϊκά κονδύλια και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα μπορούσαν να προμηθευτούν ικανό αριθμό από ΜΕΑ κατηγορίας MALE όπως το ενδεικτικά τα δύο παρακάτω. Αξίζει να τονιστεί πως η διαμόρφωση ενός ΜΕΑ δύναται να αλλάξει και να τροποποιηθεί αναλόγως της αποστολής.
Αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε ευρωπαϊκά ΜΕΑ δεδομένου ότι η πρόταση μας βασίζεται σε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Παρουσιάζουμε το Γαλλικό Patroller και το Ιταλικό Falco Xplorer καθώς και το AW HERO της επίσης της Leonardo. Σε αυτά συμμετέχουν και ελληνικές εταιρείες όπως η Intracom Defense συνεπώς η εγχώρια προστιθέμενη αξία δύναται να μεγιστοποιηθεί με ακόμα μεγαλύτερη ελληνική συμμετοχή.
Η Γαλλία βρίσκεται σε φάση αντικατάστασης των Sperwer που διαθέτει με το Patroller, το οποίο αναπτύχθηκαν ως διάδοχος των Sperwer και ως πλατφόρμα εκτέλεσης πολλών και διαφορετικών αποστολών όπως είναι η συλλογή πληροφοριών, η επιτήρηση συνόρων, περιοχής και πεδίου μάχης, η κατάδειξη στόχων για το πυροβολικό, η περιβαλλοντολογική επιτήρηση εδάφους και θαλάσσης, η επιτήρηση κρίσιμων εγκαταστάσεων κ.ά.
Το αερόχημα έχει αυτονομία πτήσης 20 ωρών, ενώ είναι σπονδυλωτό και ανοιχτής αρχιτεκτονικής σύστημα με συνέπεια να εναλλάσσει συστήματα-αισθητήρες και ρόλους εύκολα. Τα Patroller ενσωματώνει ανθεκτικούς αναδιπλούμενους τροχούς, κάτι που επιτρέπει στο σύστημα να απογειώνεται και να προσγειώνεται σε διαδρόμους μικρού μήκους και με την ελάχιστη υποδομή.
Το ακουστικό και θερμικό ίχνος του συστήματος είναι μικρό, κάτι που αυξάνει την επιβιωσιμότητα του στο πεδίο της μάχης. Επίσης, έχει τη δυνατότητα αυτόματου πιλότου τόσο σε επίπεδο πτήσης, από και προς την περιοχή ενδιαφέροντος, όσο και σε επίπεδο απογείωσης και προσγείωσης.
Το Patroller μπορεί να μεταφέρει φορτίου μέγιστου βάρους 250+ κιλών, ενώ μπορεί να επιχειρεί σε μέγιστο υψόμετρο 6.000 μέτρων (20.000 ποδών) με ταχύτητες από 100-200 χιλιόμετρα την ώρα, ανάλογα της αποστολής. Το αερόχημα μπορεί να δεχθεί και να διαβιβάσει πληροφορίες και δεδομένα σε αποστάσεις έως 200 χιλιόμετρα ή έως 1.000 χιλιόμετρα, μέσω δορυφορικών συστημάτων επικοινωνιών.
Για αποστολές μακράς ακτίνας-δράσης η τυπική διαμόρφωση του Patroller είναι δύο ηλεκτροπτικοί-υπέρυθροι αισθητήρες και δύο εξωτερικές δεξαμενές καυσίμου. Σε αποστολές επιτήρησης εδάφους η τυπική διαμόρφωση είναι ένας ηλεκτροπτικός-υπέρυθρος αισθητήρας, ένα ραντάρ συνθετικής απεικόνισης ή αισθητήρας COMINT και μια εξωτερική δεξαμενή καυσίμου. Σε αποστολές επιτήρησης θαλάσσης η τυπική διαμόρφωση είναι ένας ηλεκτροπτικός-υπέρυθρος αισθητήρας, ένα ραντάρ έρευνας επιφανείας και μια εξωτερική δεξαμενή καυσίμου.
Τέλος σε πλήρη σύνθεση το Patroller μπορεί να εφοδιαστεί με έναν ηλεκτροπτικό-υπέρυθρο αισθητήρα και δύο αισθητήρες επιλογής (COMINT, ELINT, ραντάρ συνθετικής απεικόνισης ή ραντάρ επιτήρησης επιφανείας).
Η Ιταλική Leonardo παρουσίασε στο Παρίσι στο προηγούμενο αεροπορικό σαλόνι που παρακολουθήσαμε δύο εξαιρετικές λύσεις στον τομέα της συλλογής πληροφοριών, επιτήρησης και της στοχοποίησης.
Η πρώτη είναι το Falco Xplorer το οποίο φέρει το ραντάρ τύπου Gabbiano T-80 με ιδιαίτερες δυνατότητες στον τομέα ISR/ ISTAR ικανό να πετάει για πάνω από 24 ώρες με μέγιστο φορτίο 250 κιλών σε ύψη πάνω από 30.000 πόδια παρέχοντας μέσω κρυπτογραφημένων data links όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες στα κέντρα λήψης αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο.
Να σημειωθεί ότι το ραντάρ που φέρει είναι συνθετικού διαφράγματος (SAR) ενώ στο εμπρόσθιο ρύγχος φέρεται και ηλεκτροπτικό σύστημα. Η ιταλική Leonardo παρουσίασε το μη-επανδρωμένο αερόχημα (UAV) Falco Xplorer, το οποίο σχεδιάστηκε με στόχο η πώληση του να μην αποτελεί αντικείμενο έγκρισης από τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της αμερικανικής νομοθεσίας ITAR (International Traffic in Arms Regulations). Επιπλέον, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του είναι εντός των προδιαγραφών «Κατηγορίας 2» της συμφωνίας MTCR (Missile Technology Control Regime). Οι δύο αυτές συνθήκες επιτρέπουν στην Leonardo να εξάγει σε τρίτες χώρες το Falco Xplorer, χωρίς να υπόκειται στην έγκριση των ΗΠΑ.
Η νομοθεσία ITAR αναφέρει ότι εάν ένα μη-αμερικανικό οπλικό ή αμυντικό σύστημα αποτελείται από αμερικανικής κατασκευής υπό-συστήματα σε ποσοστό άνω του 10%, τότε η έγκριση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών είναι υποχρεωτική. Υπενθυμίζουμε ότι πέρσι είχε δημιουργηθεί σχετικό θέμα με την πώληση των SCALP-EG στην Αίγυπτο. Τελικά η Αίγυπτος έλαβε την αμερικανική έγκριση, αλλά η Γαλλία ανακοίνωσε, μετά το περιστατικό, ότι ξεκινά πρόγραμμα αντικατάστασης των αμερικανικών υπό-συστημάτων του SCALP-EG με γαλλικά.
Το Falco Xplorer είναι το μεγαλύτερο UAV της Leonardo και μπορεί να μεταφέρει ωφέλιμο φορτίο βάρους 350 κιλών. Επίσης, μπορεί να πετά συνεχώς για πάνω από 24 ώρες, ενώ μπορεί να ελεγχθεί μέσω δορυφόρου. Η πρώτη πτήση του Falco Xplorer αναμένεται να γίνει εντός του 2019. Η έναρξη παραγωγής αναμένεται το 2020.
Μια άλλη λύση είναι το επίσης πολύ ενδιαφέρον μη επανδρωμένο ελικόπτερο AW HERO. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Leonardo, ανάδοχος εταιρία του ευρωπαϊκού προγράμματος «Ocean 2020», στο οποίο συμμετέχει και η Ελλάδα, μέσω της Intracom, έχουν πλέον καθοριστεί οι κοινές απαιτήσεις, οι οποίες θα λειτουργήσουν ως οδηγός για τις επερχόμενες τεχνικές εργασίες που απαιτούνται στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος «Ocean 2020».
Οι κοινές απαιτήσεις βασίστηκαν στις παρατηρήσεις 10 ευρωπαϊκών ναυτικών δυνάμεων. Κεντρικό στοιχείο του προγράμματος «Ocean 2020» θα είναι το μη-επανδρωμένο αερόχημα (UAV) AW HERO της Leonardo. Μέχρι σήμερα το πρόγραμμα, έχει αποσπάσει χρηματοδότηση, από την ΕΕ, ύψους € 35 εκατομμυρίων.
To πρόγραμμα «Ocean 2020» είναι διετούς διάρκειας και αφορά στη δοκιμή και ολοκλήρωση μη-επανδρωμένων συστημάτων (εναέριων σταθερής πτέρυγας, εναέριων ελικοφόρων, επιφανείας και υποβρύχια) με τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου στην ξηρά και επί πολεμικών πλοίων με στόχο την άμεση και γρήγορη ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών μέσω δορυφόρων.
Αμφότερα τα δύο συστήματα της Ιταλικής Leonardo παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τις Ένοπλες Δυνάμεις όσο και για τα Σώματα Ασφαλείας. Ειδικά το Λ.Σ θα μπορούσε κάλλιστα να προμηθευτεί αντίστοιχο τύπου συστήματα για επιτήρηση συνόρων και έρευνα και διάσωση στη θάλασσα.
Ακολούθως το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα μπορούσε να προμηθευτεί τον επιπρόσθετο τεχνικό εξοπλισμό με στόχο να αλλάζει τη διαμόρφωση των ΜΕΑ ανάλογα της επιχειρησιακής απαίτησης και αποστολής.
To Patroller το αναφέρουμε μια ενδεικτική περίπτωση ενός αξιόλογου ΜΕΑ ενώ ασφαλώς και υπάρχουν πολλές επιλογής στην αντίστοιχη κατηγορία. Ο λόγος για τον οποίο ξεχωρίσαμε το γαλλικό Patroller ήταν ο χρόνος πτήσης του και οι πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρει από ΜΕΑ σε αποστολές ηλεκτρονικού πολέμου έως ναυτικής επιτήρησης.
Επαναλαμβάνουμε πως επιλέξαμε καθαρά ευρωπαϊκές λύσεις κυρίως από την Ιταλία και τη Γαλλία για εθνικούς, πολιτικούς και βιομηχανικούς λόγους. Λύσεις υπάρχουν και άλλες όπως το Αυστριακό Schiebel Camcopter S-100 ή της Airbus το VSR700.
Ανακεφαλαιώνοντας, εκτίμηση μας είναι πως πρέπει να αξιοποιηθεί η παρούσα χρονική συγκυρία απόρροια των μεταναστευτικών ροών από τη Τουρκία προς τη χώρα μας και της ευρωπαϊκής στήριξης της χώρας μας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως δείχνει η υφιστάμενη παρούσα κατάσταση. Η περίοδος είναι ιδανική για αύξηση των δυνατοτήτων επιτήρησης λόγω και του μεταναστευτικού και συλλογής πληροφοριών τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Θράκη.
Η πολιτική ηγεσία εφόσον πραγματικά θέλει να πραγματοποιήσει μια μεταρρύθμιση στα Σώματα Ασφαλείας και τις Ένοπλες Δυνάμεις είναι αναγκαίο να εκμεταλλευτεί τη παρούσα ευνοϊκή συγκυρία συνέπεια των υβριδικών και ασύμμετρων επιχειρήσεων της Τουρκίας προς την Ελλάδα. Ένα τέτοιο βήμα είναι τα ΜΕΑ για τη ΕΛ.ΑΣ και το Λ.Σ και φυσικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Ας ελπίσουμε ότι με αφορμή το περιστατικό στη Κέα ήδη έχουμε κάνει την αυτοκριτική μας και έχουμε εξάγει τα διδάγματα από τη διαχείριση του συμβάντος.
Θέλοντας πραγματικά να συνεισφέρουμε με λύσεις και προτάσεις και ελπίζοντας να βρούμε ευήκοα ώτα έχουμε κοινοποιήσει τη παρούσα σύντομη ανάλυση σε όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία και δημόσιους οργανισμούς όπως το Αρχηγείο ΛΣ, το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ καθώς και τα Επιτελεία των Ενόπλων Δυνάμεων.
