Η αρχή έγινε με την επιλογή του πρωτοτύπου Χ-35 της Lockheed Martin, έναντι αυτού της Boeing (X-32) το μακρινό 2001. Στις 26 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς συγκεκριμένα. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια, αρκετά προβλήματα, και πακτωλός δισεκατομμυρίων δολαρίων από το πρόγραμμα Joint Strike Fighter. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές στις ΗΠΑ και τον κόσμο που έχουν χαρακτηρίσει σκανδαλώδεις τις υπερβάσεις κόστους και χρονοδιαγραμμάτων κατά την εξέλιξη της φάσης SDD (System Development & Demonstration) του προγράμματος. Πολλοί περισσότεροι όμως είναι αυτοί που απλά σημείωσαν (εύστοχα ομολογουμένως με βάση το “money is not an issue”!) ότι η ανάπτυξη μίας τόσο προηγμένης τεχνολογικά πλατφόρμας ενέχει πάντα σημαντικά ρίσκα. Οικονομικά και τεχνικά. Οπότε οι υπερβάσεις σε χρόνο και χρήματα μπορούν να δικαιολογηθούν… ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ ΟΜΩΣ; Ας το δούμε λίγο διεξοδικά…
H φάση SDD-Παράδειγμα προς αποφυγή…
Τι έχει συμβεί λοιπόν στα 12 περίπου χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την παρθενική πτήση του πρωτοτύπου ΑΑ-1 στις 15 Δεκεμβρίου του 2006; Απάντηση: Από τον Δεκέμβριο του 2006 μέχρι και τον Μάρτιο του 2018 που ολοκληρώθηκε η φάση SDD (ανάπτυξης και επίδειξης δυνατοτήτων) μπήκαν και από τις τρείς εκδόσεις του F-35 που κατασκευάστηκαν, 17.000 ώρες πτήσης σε 9.200 εξόδους δοκιμών. Αναφερόμαστε ΜΟΝΟ στις δοκιμές… Τα 210 F-35 που έχουν κατασκευαστεί μέχρι τώρα έχουν βάλει περί τις 73.000 ώρες πτήσης συνολικά. Η φάση SDD ήταν προγραμματισμένη να ολοκληρωθεί το 2012. Η αποκατάσταση σημαντικών προβλημάτων που προέκυψαν επέβαλε την υπέρβαση του χρόνου αυτού κατά πεντέμισι περίπου χρόνια, ενώ απαίτησε και ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΚΟΣΤΟΣ –κρατηθείτε- 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δεν τα λέμε εμείς αυτά… Τα λέει το GAO (US Government Accountability Office)! Σημειώστε ότι η ανάπτυξη του F-35 ως διαδικασία, ακολούθησε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο εξέλιξης, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη διαδικασία για άλλα μαχητικά αεροπλάνα στο παρελθόν. ΔΗΛΑΔΗ πριν από το F-35 κατασκευάζονταν αριθμός πρωτοτύπων αεροσκαφών, τα οποία λειτουργούσαν ως πλατφόρμες όχι μόνο μελέτης και αξιολόγησης από πλευράς αεροδυναμικής, πτητικών χαρακτηριστικών και επιδόσεων, αλλά και επέμβασης για την επίλυση προβλημάτων ΟΠΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗΣ και φυσικά δοκιμής του συνόλου των συστημάτων αποστολής και των προς πιστοποίηση φερόμενων όπλων. ΟΛΕΣ ΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ εφαρμόζονται επάνω στα πρωτότυπα λοιπόν και όταν ολοκληρωθούν επιτυχώς, μαζί με τις διαδικασίες πιστοποίησης των όπλων, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ, ξεκινά η διαδικασία παραγωγής. Στην περίπτωση του F-35 για πρώτη φορά στην ιστορία της Αεροπορίας, δοκιμές και παραγωγή εξελίχθηκαν ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ στη φάση SDD! Αυτό έγινε κατόπιν πιέσεων από την πλευρά των κατασκευαστών. ΠΡΟΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΩΝ… Η πραγματικότητα και η λογική ήρθαν να δικαιώσουν τους υποστηρικτές (που δεν ήταν και λίγοι στο Πεντάγωνο) του δοκιμασμένου και παραδοσιακού τρόπου. Γιατί αποδείχθηκε έμπρακτα ότι είναι πολύ πιο χρονοβόρο και κοστοβόρο το να ενσωματωθούν οι τροποποιήσεις και οι βελτιώσεις σε πολλά αεροπλάνα στη γραμμή παραγωγής -που «στήνεται» με συγκεκριμένες προδιαγραφές- από ότι σε ένα, ή δύο, ή τρία πρωτότυπα. Πεντέμισι χρόνια καθυστερήσεων λοιπόν και 13 δις δολάρια «καπέλο». Για τη φάση SDD ΜΟΝΟ.
Στην οποία –σημειώστε επίσης- ότι πλην των ΗΠΑ συμμετείχαν και οκτώ ακόμη χώρες. ΠΕΝΤΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ (Αγγλία, Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία και Ιταλία), μαζί με την Αυστραλία, τον Καναδά και την Τουρκία. Το Ισραήλ συμμετείχε ως παρατηρητής. Οι οποίες προκαταβολικά κατέβαλλαν το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 4,56 δισεκατομμυρίων δολαρίων! Δύο δίς η Βρετανία, ένα η Ιταλία, 800 εκατομμύρια η Ολλανδία, από 150 εκατομμύρια η Αυστραλία και ο Καναδάς, από 125 η Δανία και η Νορβηγία, 175 εκατομμύρια δολάρια η Τουρκία και 35 ακόμη το Ισραήλ (δεν συμμετείχε στη φάση SDD). ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ότι όλες αυτές οι χώρες ΕΧΟΥΝ ΕΠΩΜΙΣΤΕΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ το πρόσθετο κόστος της φάσης SDD.
Οι εξελίξεις στη μετά-SDD περίοδο
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Defense-aerospace της 9ης Μαρτίου του 2018, την περίοδο δηλαδή που ανακοινώθηκε η ολοκλήρωση της φάσης SDD, το αρχικά υπολογιζόμενο κόστος των 3,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ολοκλήρωση της ανάπτυξης των F-35 (και των τριών εκδόσεων) Block 4, της παρτίδας παραγωγής δηλαδή που θα ανταποκρίνεται ΠΛΗΡΩΣ στα απαιτούμενα του προγράμματος από επιχειρησιακής πλευράς (FOC), θα ανέλθει σε 10,8 δισεκατομμύρια δολάρια, καλύπτοντας μέχρι και το οικονομικό έτος 2024! Η ανάπτυξη του Block 4 που πλέον έχει μετονομαστεί σε C2D2 (Continuous Capability Development and Delivery), σύμφωνα με τον επικεφαλής του προγράμματος F-35, ναύαρχο Mathias Winter, υπολογίζεται ότι θα ανέλθει από πλευράς κόστους σε 10,8 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2024. ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ… Την ανάπτυξη. Γιατί άλλα 5 περίπου δις δολάρια υπολογίζεται ότι θα κοστίσει η ενσωμάτωση των τροποποιήσεων και του λογισμικού στα 998 F-35 Block 3F που θα έχουν παραδοθεί μέχρι το 2024! Το ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΚΟΣΤΟΣ επομένως για τη μετάβαση από το Block 3F (η ανάπτυξη του οποίου δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί), σε Block 4 με πλήρεις επιχειρησιακές ικανότητες (FOC-Full Operational Capability), θα είναι περί τα 16 δις δολάρια.
Και εδώ είναι που έρχεται το JPO (Joint Program Office), πάντα σύμφωνα με το δημοσίευμα του defense-aerospace, συμπληρώνοντας τα εξής απίθανα και εξόχως εντυπωσιακά¨
Εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί πρόσθετο κόστος 20% περίπου (στα 10,8 δις δολάρια) για να καλυφθούν οι εξής εκκρεμότητες:
-Ολοκλήρωση ανάπτυξης και πτητικών δοκιμών του Block 3F
-Διενέργεια πτητικών δοκιμών και αποκατάσταση 1000+ εντοπισμένων σοβαρών προβλημάτων-δυσλειτουργιών που έχουν καταγραφεί στη φάση SDD (που κατά τα άλλα έχει ολοκληρωθεί!)
-Διενέργεια πτητικών δοκιμών και αποκατάσταση προβλημάτων-δυσλειτουργιών που θα προκύψουν στη φάση ΙΟΤ&Ε (Initial Operational Testing & Evaluation) με την ενσωμάτωση της έκδοσης λογισμικού 30R00.
-Ανάπτυξη και πτητικές δοκιμές του Block 4.
Tέλος, σύμφωνα πάντα με το defense-aerospace και τον ναύαρχο Winter, από το πρόσθετο κόστος των 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων που με βάση τους ισχύοντες υπολογισμούς θα προκύψει, οι χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα κληθούν να καλύψουν τα 3,8 δισεκατομμύρια…
Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο το πρόγραμμα F-35 θα υλοποιηθεί
Είναι ο ίδιος με αυτόν που αναλύσαμε στο χθεσινό μας αφιέρωμα με τίτλο «Γιατί τα αμερικανικά μαχητικά επικρατούν και στην τεχνολογικά προηγμένη Ευρώπη» (https://defencereview.gr/amerikanika-machitika-giati-epikratoyn-akoma-kai-sti-technologika-proigmeni-eyropi/). Έχουμε και λέμε: Οι υπερβάσεις κόστους και χρόνου στις οποίες αναφερθήκαμε αξιοποιώντας ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΞΕΝΕΣ (ευρωπαϊκές και αμερικανικές) πηγές, θα είχαν ματαιώσει ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ προ πολλού. Με το F-35 όμως δεν ισχύει το ίδιο. ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ ΓΡΑΨΑΜΕ ΠΑΡΑΠΑΝΩ… ΞΕΧΑΣΤΕ ΤΟ. Μην το λαμβάνετε υπόψη.
Η ουσία σε ότι έχει να κάνει με το μέλλον του F-35 βρίσκεται, περικλείεται, σε μία μόνο φράση. Την είχε πει μία Αμερικανίδα κυρία, τεξανή, εργαζόμενη στη γραμμή παραγωγής του F-16 στο one mile plant, στο Fort Worth του Τέξας. Πριν από κάποια χρόνια με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 40 χρόνων από την πρώτη πτήση του YF-16 τον Φεβρουάριο του 1974. Η κυρία αυτή λοιπόν (μία από τους χιλιάδες εργαζομένους της LM) είχε πει το εξής: «Το πρόγραμμα αυτό (του F-16) μεγάλωσε τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου».
Οι αμερικανικές κυβερνήσεις όπως και αυτές των χωρών-μελών (participants) του προγράμματος F-35, πλήρωσαν το πρόσθετο κόστος του μέχρι τώρα και θα πληρώσουν και οποιοδήποτε άλλο προκύψει, ΓΙΑΤΙ ΑΠΛΑ το Lightning II είναι το μέλλον της πολεμικής αεροπορικής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Είναι το πρόγραμμα του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων που θα διατηρήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας ενεργές για τα επόμενα 30 ή 40 χρόνια. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους … 2.457 μονάδες και των τριών εκδόσεων θα κατασκευαστούν για τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ (USAF, USN, USMC) και 800 ακόμα για τις αεροπορικές δυνάμεις συμμαχικών χωρών. ΣΥΝΟΛΟ 3.457 μονάδες. Και άλλες πολλές που θα προκύψουν στο άμεσο μέλλον. Όταν δε έρθει ο κατάλληλος χρόνος ΚΑΙ η Ελλάδα θα το κρίνει κατάλληλο για την κάλυψη των επιχειρησιακών αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας…
