Σε συνέχεια του αφιερώματος στην αντιαεροπορική άμυνα των Ε.Ε.Δ θα αναλύσουμε την κατάσταση των αντιαεροπορικών συστημάτων μικρής εμβέλειας του Σ.Ξ. Το επόμενο μεγάλο στοίχημα του Σ.Ξ. θα είναι η ανανέωση των συστημάτων αυτών. Σήμερα ο Σ.Ξ. διαθέτει για την αντιαεροπορική άμυνα των τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων σχηματισμών καθώς και για την αντιαεροπορική κάλυψη των νησιών του ανατολικού Αιγαίου συστήματα μικρής και πολύ μικρής εμβέλειας, ρωσικής κατασκευής TOR M1 και Sa-8b OSA-ΑΚ/ΑΚΜ και γερμανικής κατασκευής ASRAD με πυραύλους FIM-62 Stinger.
Tor M1
Τριανταένα στο σύνολο Tor M1 αποκτήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ως αποτέλεσμα δύο διαδοχικών παραγγελιών 21 και 10 συνολικού κόστους 818.695.683,9 δολαρίων στην Rosobonexport. Τα 21 υπηρετούν στην 182 Μοίρα Κ/Β και απαρτίζουν πέντε πυροβολαρχίες. Ενώ από τα υπόλοιπα δέκα, τα τέσσερα παραδόθηκαν στην πολεμική αεροπορία και εντάχθηκαν στην 11η Μοίρα Κ/Β και τα υπόλοιπα έξι στην Ε.Φ. της Κύπρου ως αντάλλαγμα για τους S-300.
Η τυπική σύνθεση μιας πυροβολαρχίας Tor M1 αποτελείται από: Τέσσερα ερπυστριοφόρα οχήματα εκτόξευσης τύπου 9Α331-1 με οκτώ εγκιβωτισμένα βλήματα έτοιμα για βολή. Το κάθε όχημα εκτόξευσης μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα γιατί φέρει παλμικό ραντάρ 2D, Ραντάρ AESA εγκλωβισμού-κατεύθυνσης εμβέλειας 24 χλμ, συσκευή IFF, τηλεοπτική κάμερα για παθητική αναγνώριση και παρακολούθηση στόχων, ψηφιακό υπολογιστή αποστολής και κονσόλες ελέγχου βολής για τον αρχηγό και τους χειριστές.
Ένα ΚΔΠ 9S737M Ranzhir
Τα οχήματα μεταφοράς-φόρτωσης πυραύλων 9Τ244
Το όχημα μεταφοράς πυραύλων 9Τ245
Τα λοιπά οχήματα επισκευών
Sa-8b OSA-AK/AKM
Το 1992 αποκτήθηκαν τα πρώτα 12 Sa-8b OSA-AK από τα αποθέματα του ανατολικογερμανικού στρατού στα πλαίσια της προώθησης σε σύμμαχες χώρες μέρους των οπλικών συστημάτων που υπήρχαν στο οπλοστάσιό του μετά την ένωση των δύο Γερμανιών. Το 1998 με ένα συμβόλαιο ύψους 98 εκατ. ευρώ περίπου αποκτήθηκαν άλλα 20+7 Sa-8b OSA-AKM συστήματα από τη Ρωσία με πρόβλεψη αναβάθμισης των παλαιότερων σε ελληνική υπηρεσία στο ίδιο επίπεδο.
Όπως και τα TOR M1 το βασικό συστατικό μιας πυροβολαρχίας OSA είναι το τροχοφόρο όχημα εκτοξευτής που μπορεί να δράσει αυτόνομα γιατί φέρει όλα εκείνα τα υποσυστήματα για να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Φέρει έξι εγκιβωτισμένα βλήματα, Ραντάρ έρευνας μέγιστης εμβέλειας 35 χλμ, παλμικό ραντάρ παρακολούθησης στόχου 25χλμ και κάμερα ημέρας. Μαζί με τα οχήματα εκτοξευτές αποκτήθηκαν και ραντάρ έρευνας και έγκαιρης προειδοποίησης P-19 και Casta 2E1.
Για το σύνολο των ρωσικών συστημάτων σε υπηρεσία με της ελληνικές ΕΔ υπάρχει το πρόβλημα της εν συνεχεία υποστήριξης κατα κύριο λόγο και κατά δεύτερον της απουσίας κάποιου προγράμματος αναβάθμισης αυτών λόγω του πολέμου της Ουκρανίας και της υποστήριξης της Ελλάδας στην Ουκρανία. Η τελευταία σύμβαση FOS για το σύνολο των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων σε ελληνική υπηρεσία υπογράφτηκε τον Φεβρουάριο του 2017 και παρόλο που τα ρωσικά συστήματα φημίζονται αλλά και έχουν αποδείξει την αντοχή τους η έλλειψη ανταλλακτικών στο μέλλον θα είναι μεγάλο πρόβλημα για την ομαλή λειτουργία των συστημάτων αυτών.
Επίσης τα OSA-AK/AKM είναι συστήματα της δεκαετίας του 70’ και πρέπει να θεωρείται ότι δεν έχουν να προσφέρουν κάτι σε ένα σύγχρονο πεδίο μάχης. Οι όποιες σκέψεις αναβάθμισής τους στις αρχές του 2000 έμειναν σκέψεις και γι αυτό το λόγο χρήζουν άμεσης αντικατάστασης από νεότερα σύγχρονα συστήματα.
Τέλος είναι αμφίβολο εάν τα ρώσικα αυτά συστήματα κατάφεραν να ενσωματωθούν στο ελληνικό σύστημα αεράμυνας και σε ποιό βαθμό.
Για όλους τους παραπάνω λόγους θα πρέπει να υπάρξει ένα πρόγραμμα αντικατάστασης των συστημάτων αυτών. Ίσως με σωστούς χειρισμούς από την στρατιωτική και πολιτική ηγεσία των υπουργείου, θα μπορούσαμε να προμηθευτούμε όλο ή μέρος των συστημάτων που χρειαζόμαστε σύμφωνα με τα επιχειρησιακά σχέδια στο ίδιο μοτίβο ανταλλαγής όπως έγινε και με τα BMP-1. Σίγουρα είναι συστήματα γνωστά στους Ουκρανούς και εύκολα θα μπορούσαν να τα συντηρήσουν είτε ακόμη και να τα εκσυγχρονίσουν μερικώς καλύπτωντας τις ανάγκες τους.
Προτάσεις αναβάθμισης
Στα παραπάνω προβλήματα που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιτελείς μέσα στο επόμενο διάστημα προστίθεται και η αλλαγή του δόγματος επιχειρήσεων λόγω της εισαγωγής στο πεδίο της μάχης των Drones και των Loitering munitions, όπως έχουν δείξει και οι πρόσφατες πολεμικές αναμετρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό η αντικατάσταση θα πρέπει να γίνει από συνδυασμό συστημάτων που φέρουν Α/Α πυραύλους και Α/Α πυροβόλα.
Σε μια πρώτη έρευνα το μοναδικό σύγχρονο δυτικό σύστημα που έχει τις ίδιες επιχειρησιακές δυνατότητες με τα ρώσικα TOR M1 και OSA-AK/AKM είναι το ισραηλινό SPYDER AiO. Το SPYDER AiO (All in One) είναι ένα πλήρως ευέλικτο και αυτόνομο μέσο αεράμυνας το οποίο αναπτύχθηκε για να καλύψει τις κρίσιμες επιχειρησιακές ανάγκες του σύγχρονου πεδίου μάχης, ικανό για γρήγορη ανάπτυξη μέσα σε λίγα λεπτά, σε δύσκολα εδάφη και με σύντομους χρόνους αντίδρασης. Το AiO παρέχει αξιόπιστη αεράμυνα με ελαχιστοποιημένο αποτύπωμα υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Τα κύρια επι μέρους συστήματα του φορέα εκτόξευσης είναι:Ένα 8×8 υψηλής κινητικότητας τροχοφόρο φορτηγό όχημα που περιλαμβάνει όλα τα σύστηματα.
Σύστημα Command & Control
Δύο σταθμοί εργασίας καμπίνας (CWS)
Οχταπλός εκτοξευτής με πυραύλους I-Derby SR, I-Derby ER, & PYTHON-5 SR
Αισθητήρες επιτήρησης & ελέγχου πυρός σε ιστό εκτεινόμενο καθ’ ύψος
Ραντάρ 3D AESA σταθερών στοιχειοκεραιών
Ηλεκτροπτικό σύστημα TopLite
Σύστημα τροφοδοσίας
Οι δυνατότητες του συστήματος είναι προσβολή εναέριας απειλής με εμβέλεια στα 1-40χλμ και υψόμετρο 20μ – 12χλμ. Μπορεί να εμπλέξει ταυτόχρονα τέσσερις στόχους και χρειάζεται τρία λεπτά να μεταβεί από λειτουργία κίνησης σε λειτουργία εκτόξευσης πυραύλου.
Έχει δυνατότητα λειτουργίας αυτόνομα ή διασυνδεδεμένο σε υψηλότερο κλιμάκιο (C2), τα ραντάρ SPYDER AiO εντοπίζουν απειλές εν κινήσει και μεταβαίνουν γρήγορα στη λειτουργία πυροδότησης. Όταν εντοπιστεί μια απειλή ή δοθεί εντολή, το όχημα σταματά, οι γρύλοι σταθεροποίησης εκτείνονται, το ραντάρ εκτείνεται σε πλήρες ύψος και ο εκτοξευτής φτάνει σε σχεδόν κάθετη θέση, έτοιμος για βολή, πυροδότηση – όλα ελέγχονται από το σταθμό εργασίας καμπίνας χωρίς να απαιτείται από το πλήρωμα να εγκαταλείψει την καμπίνα του οχήματος. Το βάρος του φορέα μαζί με το σύστημα αγκίζει τους 30 τόνους.
Diehl IRIS-T SLM
Η δεύτερη επιλογή σε αυτή την κατηγορία είναι το IRIS-T SLS/SLM που όμως οι εκτοξευτές του δεν έχουν την ίδια δυνατότητα αυτονόνομης λειτουργίας αλλά λειτουργεί ως ενιαία πυροβολαρχία και είναι η επίγεια διαμόρφωση εκτόξευσης του γνωστού Α/Α πυραύλου μικρού βεληνεκούς που υπηρετεί στις τάξεις της Π.Α. IRIS-T.
Μια πυροβολαρχία του IRIS-T SLS/SLM περιλαμβάνει τρία φορτηγά εκτοξευτές που φέρουν οκτώ βλήματα έτοιμα για εκτόξευση, ένα ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών για ανίχνευση και παρακολούθηση στόχων και ένα φορτηγό διοίκησης της πυροβολαρχίας (ΚΔΠ). Όλα τα υποσυστήματα του IRIS-T SL, συμπεριλαμβανομένου του εκτοξευτήρα, του ραντάρ και του οχήματος του σταθμού διοίκησης, είναι τοποθετημένα σε σασί φορτηγού MAN SX44 6×6 ή MAN SX45 8×8. Σήμερα είναι διαθέσιμες δύο παραλλαγές, το IRIS-T SLS (μικρής εμβέλειας) με εμβέλεια και υψόμετρο 12 χλμ και το IRIS-T SLM (μεσαία εμβέλεια) με εμβέλεια 40χλμ και μέγιστο υψόμετρο 20χλμ. Οι αρχικές δοκιμές χρησιμοποίησαν ραντάρ Saab Giraffe, αλλά το 2014, πραγματοποιήθηκαν βολές επίδειξης με αυστραλιανό πολλαπλών λειτουργιών ραντάρ CEA Technologies CEAFAR with AFAR. Στην Ουκρανία, η πυροβολαρχία IRIS-T SLM παραδόθηκε με το ραντάρ της HENSOLDT TRML-4D και το Integrated Battle Management Software Fire Control (IBMS-FS) για το κέντρο τακτικής επιχείρησης από την Airbus.
Σε αυτή την περίπτωση, η ανάγκη για συστήματα Α/Α πυροβόλων SPAAG θα μπορούσε να καλυφθεί καταρχήν με την χαμηλού κόστους επιλογή των συστημάτων Gepard ζητώντας να προμηθευτούμε 50-60 συστήματα από τα γερμανικά αποθέματα.
Oerlicon Skyranger
Το Skyranger είναι ένα κινητό επίγειο σύστημα αεράμυνας (GBAD) εναντίον εναέριων στόχων σε μικρή και πολύ μικρή εμβέλεια και εναντίον επίγειων στόχων. Είναι ένα σύστημα υψηλής ευκινησίας που συνδυάζει πυροβόλα και πυραύλους σε τροχοφόρους φορείς είτε τακτικών στρατιωτικών φορτηγών είτε τεθωρακισμένων όπως το Boxer. Eίναι εξοπλισμένο με υπερσύγχρονους αισθητήρες αναζήτησης και παρακολούθησης που παρέχουν απρόσκοπτη επιτήρηση αέρα και εδάφους 360° και ακριβή δεδομένα ελέγχου πυρός. Το ενσωματωμένο Oerlikon Revolver Gun 35 mm παρέχει απόλυτη δύναμη πυρός και ακρίβεια σε συνδυασμό με την τεχνολογία Oerlikon Ahead και Air Burst.
Σύμφωνα με την εταιρία, «η οικογένεια Oerlikon Skyranger προσφέρει κινητή άμυνα ενάντια σε όλες τις τρέχουσες και μελλοντικές αεροπορικές απειλές πεδίου μάχης. Το Skyranger συνδυάζει ανώτερη ισχύ πυρός, ενεργούς και παθητικούς αισθητήρες και τη δυναμική που απαιτείται για την εμπλοκή των πιο απαιτητικών στόχων που εκτελούν επιθέσεις loiter, pop-up ή κατάδυσης. Η χρήση των καλύτερων συστημάτων πυροβόλων στην κατηγορία του σημαίνει ότι το Skyranger μπορεί να σταθεί στις επιθέσεις σμήνων και η κινητικότητά του σημαίνει ότι μπορεί να αναπτυχθεί παράλληλα με τις επίγειες δυνάμεις ή για σταθερή προστασία ζωτικής σημασίας. Το Skyranger μπορεί να δημιουργήσει ανεξάρτητα τη δική του τοπική εικόνα αέρα, ενώ η αρχιτεκτονική εντολών και ελέγχου (Skymaster), IFF και σύνδεσμος δεδομένων σημαίνουν ότι μπορεί να ενσωματωθεί απρόσκοπτα στη δομή της εντολής μάχης και της εντολής.»
Ανάλογα με τις τακτικές ανάγκες, το Skyranger μπορεί να εξοπλιστεί είτε με ένα πυροβόλο 35 mm x 228 KDG είτε με ένα πυροβόλο 30 mm x 173 KCE. Και τα δύο πυροβόλα χαρακτηρίζονται από υψηλό ρυθμό βολής, εξαιρετική ακρίβεια και πυρομαχικά AHEAD. Το διαμέτρημα 35 mm προσφέρει δυνατότητα C-RAM και αποτελεσματική εμβέλεια έως 4.000 μέτρα. Το διαμέτρημα 30 mm έχει αποτελεσματικό βεληνεκές έως και 3.000 μέτρα και ο πυργίσκος του όπλου έχει σχεδιαστεί για να τοποθετεί επίσης πυραύλους αεράμυνας μικρής εμβέλειας.
