Σήμερα οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις διαθέτουν στο σύνολο τους 596 στρατιωτικά σκυλιά από τα οποία 310 ανήκουν σε μονάδες της ΜΕΡΥΠ. Η χρησιμοποίηση σκύλων από τον ΕΣ κρίνεται ως χρήσιμο και αναγκαίο ενισχυτικό μέσο ασφάλειας και ελέγχου. Ιδίως σε μια εποχή όπου το επίπεδο απειλής αυξάνεται ενώ το διαθέσιμο προσωπικό μειώνεται. Πως γίνεται όμως η εκπαίδευση τους και ποιές ειναι οι σημερινές και κυρίως οι μελλοντικές προκλήσεις για το προσωπικό που καλείται να φέρει εις πέρας αυτό το κρίσμο και ιδιαιτέρως απαιτητικό έργο;
Αποστολή των Στρατιωτικά Εκπαιδευμένων Σκύλων και των Συνοδών τους (ΣΕΣ-Σ) είναι η ανακάλυψη εισβολέων, εντοπισμός θέσης απόκρυψης εισβολέων κάτι που υλοποιούν χάρις την εξαιρετική όσφρηση τους ενώ μπορούν να προειδοποιήσουν στο Συνοδό – Εκπαιδευτή τους με γρυλλισμούς γαύγισμα ή σιωπηλό συναγερμό.
Ακολούθως εφόσον λάβουν εντολή μπορούν να επιτεθούν για να καταδιώξουν τους εισβολείς και να τους εξουδετερώσουν. Επιπλέον στοιχεία ΣΕΣ-Ε ενισχυουν Τάγματα Προκάλυψης για αποτελεσματική επιτήρηση μεθοριακών περιοχών.
Η εκπαίδευση ενός στοιχείου ΣΕΣ-Σ αρχίζει με την είσοδο του στον ΕΣ και συνεχίζεται καθημερινά και αδιάκοπα μέχρι την εξοδό του σκύλου από την υπηρεσία. Οι στρατιωτικοί σκύλοι του ΕΣ προέρχονται τόσο από προμήθεια από το εμπόριο όσο και από το πρόγραμμα αναπαραγωγής του ΕΣ αλλά και από δωρεές. Η επιλογή τους υλοποιείται με βάση κτηνιατρικά κρητήρια (αποκλεισμός κληρονομικών και επίκτητων παθήσεων) και αντίστοιχα εκπαιδευτικά με σκοπό τον αποκλεισμο μη επιθυμητών συμπεριφορών όπως οι φοβίες διαφόρων τύπων.
Πως εκπαιδεύονται οι στρατιωτικοί σκύλοι στον ΕΣ
Εκπαίδευση και επιχειρησιακή χρησιμοποίηση αποτελούν παράγοντες που συνδυάζονται στενά μεταξύ τους. Η εκπαίδευση των στοιχείων ΣΕΣ-Σ περιλαμβάνει:
Α) Το στάδιο αρχικής εκπαίδευσης (βασική και ειδικότητας) που διενεργείται σε Κέντρο Εκπαίδευσης (ΚΒΙΕΣ, ΚΕΝΟΚ, Γ’ ΚΝΟ)
Β) Το στάδιο αξιοποίησης που υλοποιείται κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής χρησιμοποίησης τους σε μονάδες τοποθέτησης.
Με την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης, ο εκπαιδευόμενος συνοδός και ο εκπαιδευμένος σκύλος συγκροτούν το Στοιχείο Στρατιωτικά Εκπαιδευόμενου Σκύλου-Συνοδού (ΣΕΣ-Σ). Η σύνθεση των στοιχείων αυτών παραμένει αμετάβλητη εκτός και αν ειδικοί λόγοι (αποστρατεία, μακρά αναρρωτική άδεια του συνοδού, έξοδος σκύλου από υπηρεσία, εκπαιδευτικά προβλήματα κτλ) επιβάλλουν την αλλαγή συνοδού ή σκύλου.
Κάθε συνοδός διατηρεί υψηλό επίπεδο εξοικείωσης με όλους του σκύλους που έχουν ανατεθεί για τη φύλαξη συγκεκριμένης μονάδας, ώστε να είναι δυνατή η εφαρμογή προγράμματος φρούρησης δύο συνοδών με ένα σκύλο όταν απαιτηθεί, παράλληλα με τη διάκοπη συνέχισης της εκπαίδευσης.
Οσα δε γνωρίζουμε για τους Στρατιωτικά Εκπαιδευμένους Σκύλους
Το ότι οι σκύλοι είναι οι καλύτεροι φίλοι του ανθρώπου είναι γνωστό. Είναι όμως και οι πιο πιστοί και χρήσιμοι στρατιώτες. Οι στρατιωτικοί σκύλοι, είναι πολύτιμοι και το αποδεικνύουν κάθε μέρα στην υπηρεσία στον ΕΣ. Ποιά είναι όμως τα άγνωστα στοιχεία που οι περισσότεροι από εμάς αγνοούν για τις ικανότητες τους; Όπως μας ανέφεραν οι εκπαιδευτές τους, οι σκύλοι έχουν εκ φύσεως εκπληκτικές ικανότητες, μερικές από τις οποίες είναι οι εξής:
Α) Ο σκύλος έχει ευρύτερο οπτικό πεδίο από του ανθρώπου λόγω της περιφερικότερης θέσης των οφθαλμών
Β) Ο σκύλος δεν αντιλαμβάνεται χρώματα αλλά αποχρώσεις του γκρί. Γι αυτό και αντιλαμβάνεται πολύ καλύτερα και σχεδόν αμέσως κινήσεις –έστω και πολύ μικρές.
Γ) Η ακοή του είναι πολύ πιο ευαίσθητη από του ανθρώπου. Μπορεί να συλλαμβάνει ήχους από μεγαλύτερη απόσταση και ήχους υψηλότερης συχνότητας ενώ έχει την ικανότητα να διαχωρίζει την ίδια ποικιλία ήχων με τον άνθρωπο.
Δ) Η μύτη ως αισθητήριο όργανο είναι πολύ ευαίσθητη καθώς υπάρχουν 300 εκατομμύρια οσφρηντικοί υποδοχείς έναντι 6 εκ. του ανθρώπου. Το γεγονός αυτό προσδίδει τέτοιες ικανότητες στο σκύλο ώστε μπορεί να ανιχνεύει και ελάχιστα ακόμη μόρια οσμής.
Ε) Ο Βλενογόνος που καλύπτει ρινικές κοιλότητες έχει τέτοια κατασκευή ώστε παρουσιάζει μεγάλη επιφάνεια με ελάχιστη απόφραξη στην κυκλοφορία του αέρα. Λόγω αυτής της κατασκευής και του πλουσιότατου νευρικού δικτύου, είναι δυνατή η ανίχνευση ακόμη και ελάχιστων χημικών ουσιών, η ανακάλυψη των οποίων είναι πολύ δύσκολη ακόμη και με τις πιο ευαίσθητες χημικές εξετάσεις.
Για το λόγο αυτό οι στρατιωτικά εκπαιδευμένοι σκύλοι έχουν υψηλές ικανότητες στην ανίχνευση – κατάδειξη εισβολέα και εξουδετέρωση του, λειτουργώντας ως παράγοντας αποτροπής. Παράλληλα για την εκτέλεση ορισμένων ασκήσεων εκπαίδευσης ΣΕΣ, με σκοπό την επάυξηση της επιχειρησιακής τους ικανότητας απαιτείται η διάθεση προσωπικού στο ρόλο του «εισβολέα εκπαιδευτή – ερεθιστή».
Καθήκοντα συνοδού – εκπαιδευτή
Ο συνοδός ενός Στρατιωτικού Εκπαιδευμένου Σκύλου είναι υπέυθυνος για την παροχή εκπαίδευσης σε αυτόν σύμφωνα με αναλυτικά προγράμματα στην κατάρτιση των οποίων συμμετέχει, ώστε να προάγεται συνεχώς το επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας του στοιχείου.
Επίσης ο Συνοδός μπορεί να έχει το ρόλο του «Εισβολέα» κατά την εκπαίδευση Στοιχείων που ανήκουν σε διαφορετική μονάδα από αυτόν. Μεριμνά επίσης για την φροντίδα του σκύλου του και παράλληλα όταν απαιτείται και άλλων σκύλων της ίδιας μονάδας. Παράλληλα συντηρεί και βελτιώνει συνεχώς τη θεωρητική εκπαίδευση που έχει διδαχθεί κατά την αρχική εκπαίδευση του.
Θα πρέπει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο οτι η ειδικότητα του Συνοδού Στρατιωτικά Εκπαιδευμένου Σκύλου (Σ-ΣΕΣ) συνεπάγεται με υπηρεσίες που κρίνονται από τις πλέον απαιτητικές στον ΕΣ. Και αυτό διότι μια ημερήσια υπηρεσία μπορεί να διαρκέσει έως και 8 ώρες με την συνεχή εκτέλεση περιπολιών φρούρησης – επιτήρησης σε εγκαταστάσεις του ΕΣ. Αυτό απαιτεί άριστη φυσική κατάσταση από το Συνοδό ενώ και στην εκπαίδευση οι απαιτήσεις είναι υψηλές καθώς ο ίδιος θα πρέπει να διανύει μεγάλες αποστάσεις καθημερινά ενώ είναι εκτεθειμένος σε φυσική καταπόνηση και μικροτραυματισμούς που υφίσταται από τα αποτελέσματα επίθεσης ενός σκύλου, οταν αναλαμβάνει ρόλο «εισβολέα εκπαιδευτή – ερεθιστή».
Κατά συνέπεια δεν είναι ο οποιοδήποτε κατάλληλος για να φέρει εις περας αυτά τα καθήκοντα. Κύριο στοιχείο που διακρίνει τον υποψήφιο Συνοδό – Εκπαιδευτή πρέπει να είναι η μεγάλη αγάπη για τα ίδια τα σκυλιά αλλά και η άριστη φυσική κατάσταση.
Θεσμός που προέρχεται από τα βάθη της ιστορίας
Τα σπάνια προτερήματα του σκύλου όπως η οξύτητα των αισθήσεων, η πραότητα, η επαγρύπνηση, η υπακοή, η επιθετικότητα και η ταχύτητα (προσόντα δηλαδή ανεκτίμητης αξίας για στρατιωτικές επιχειρήσεις), συντέλεσαν στη χρησιμοποίηση του σκύλου για πολεμικούς σκοπούς από τα αρχαία χρόνια.
Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες εκτίμησαν τα αξιοθάυμαστα πρότερήματα των σκύλων και τους χρησιμοποίησαν ως μαχητές για την εξόντωση άγριων θηρίων, φορώντας βαριά ακιδωτά περιλαίμια και ως πολεμιστές, συμμετέχοντας στις μάχες κυρίως κατά την επίθεση. Οι Ρωμαίοι επίσης δημιούργησαν ειδικές μονάδες επιθετικών σκύλων.
Ο Ναπολέων κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο τους χρησιμοποίησε ως εμπροσθοφυλακή. Αργότερα οι Ρώσοι τους χρησιμοποίησαν με μεγάλη επιτυχία κατά τη διάρκεια του Ρωσο- Ιαπωνικού Πολέμου σαν υγειονομικούς και οι Γάλλοι χρησιμοποίησαν τον ισχυρό σκύλο των Πυρηναίων σαν φορτηγό για μεταφορά πυρομαχικών.
Στον Α ΠΠ και Β ΠΠ οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν πάνω από 30.000 σκύλους σε καθήκοντα αγγελιοφόρου, φρουρού σε περιπόλους και άλλες ειδικότητες. Σκύλοι χρησιμοποιήθηκαν στην νεότερη περίοδο στόν πόλεμο του Βιετνάμ όπου εκπαιδεύτηκαν για να εισέρχονται σε στοές για να «ξετρυπώνουν» τους Βιετκόνγκ αλλά και στην Καταιγίδα της Ερήμου σε καθήκοντα φύλαξης βάσεων των Πεζοναυτών και της Αεροπορίας.
Στις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν τα τελευταία 10 χρόνια, η χρήση τους έχει μετεξελιχθεί καθώς εκπαιδευονται επιπλέον ως κανονικά μέλη περιπόλων Πεζικού και Ειδικών Δυνάμεων, με ειδικό εξοπλισμό και θωράκιση προκειμένου να εντοπίζουν εκρηκτικά, νάρκες, ενέδρες και πάσης φύσεως απειλές, κατά την κίνηση σε εχθρικό έδαφος.
Αξίζει να σημειωθεί οτι αρχικά στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, σκύλοι είχαν χρησιμοποιηθεί από το Στρατό Ξηράς σε περιορισμένη κλίμακα και χωρίς συστηματική οργάνωση. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες από την παρέλαση σκύλων της 25ης Μαρτίου 1947 στην Αθήνα ενώπιον του Βασιλέως. Τον Φεβρουάριο του 1959, εκδόθηκε από την Διέυθυνση Κτηνιατρικού και Ιππωνιών του ΓΕΣ, το τεχνικό εγχειρίδιο 35 – 201 με θέμα «Πολεμικοί Κύνες».
Ο Στρατός Ξηράς για την φύλαξη των όρχων αρμάτων της XXV ΤΘΤ, ενέταξε για πρώτη φορά επίσημα στην δύναμη του 8 γερμανικούς Ποιμενικούς σκύλους. Τον Ιούνιο του 1996, εντάχθηκαν στη δύναμη του 12 πατρογονικοί Γερμανικοί Ποιμενικοί, σκύλοι (10 θηλυκά και 2 αρσενικά). Από το έτος 2004 το έργο της επιλογής και εκπαίδευσης των Στρατιωτικά Εκπαιδευμένων Σκύλων του ΣΞ ανατέθηκε εξ ολοκλήρου στον ΣΞ.
Προκλήσεις για το μέλλον
Οι Στρατιωτικοί Σκύλοι είναι πολύτιμοι καθώς έχουν τεραστιες δυνατότητες στον εντοπισμό ανθρώπινης παρουσίας εντός η πλησίον φρουρούμενων περιοχών. Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης για την ασφάλεια εγκαταστάσεων είναι δεδομένο και ταυτόχρονα αποτελεί ισχυρό μήνυμα αποτροπής σε κάθε επίδοξο εισβολέα. Το προσωπικό που καθημερινά μοχθεί «σιωπηλά» για την εκπαίδευση τη φροντίδα των τετράποδων στελεχών του ΕΣ – παράλληλα με τα υπηρεσιακά καθήκοντα φύλαξης – δεν ζητάει τίποτα περισσότερο από την απλή αναγώριση του έργου που επιτελεί. Παράλληλα όμως με πλήρη επαγγελματισμό και υψηλή αίσθηση καθήκοντος έχει στραμμένο το βλέμα στο μέλλον.
Με δεδομένο οτι το σημερινό εντυπωσιακό αποτέλεσμα, έγινε πρακτικά χωρίς καμία ξένη τεχνογνωσία ή υποστήριξη, δικαιολογημένα όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτήν την προσπάθεια, νιώθουν υπερηφάνεια για το έργο εκπαίδευσης στρατιωτικών σκύλων. Οι εξελίξεις όμως τρέχουν σε διεθνές επίπεδο και οι εφαρμογές των Στρατιωτικών Εκπαιδευμένων Σκύλων δεν περιορίζονται μόνο σε καθήκοντα φύλαξης και επιτήρησης στην ειρήνη αλλά και σε μάχιμα καθήκοντα κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων πλησίον επί αλλά ακόμη και πίσω από τις γραμμές του εχθρού.
Οι τάσεις αυτές είναι εφικτό να αφομοιωθούν μονάχα με την αποστολή στελεχών σε Ειδικά Κέντρα Εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ αλλά και με την επένδυση σε ειδικό εξοπλισμό που θα πολλαπλασιάσει τις επιχειρησιακές δυνατότητες. Το στοίχημα έχει κερδηθεί. Μένει να δούμε κατά πόσον θα μπορέσουμε να εκμεταλλευθούμε στο μέγιστο τις δυνατότητες που μπορούν να προσφέρουν οι τετράποδοι μαχητές στον ΕΣ.
