Τα ατρακτίδια στοχοποίησης έχουν γνωρίσει αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία 20 χρόνια και έχουν γίνει κτήμα δεκάδων αεροπορικών δυνάμεων, εξοπλίζοντας από πολύ μικρά μαχητικά μέχρι μεγάλα βομβαρδιστικά αεροπλάνα, διαφορετικής ηλικίας και τεχνολογικού επιπέδου. Η Πολεμική Αεροπορία μέσω δύο προγραμμάτων απέκτησε επαρκή αριθμό τέτοιων συστημάτων στη δεκαετία του ’90. Από τότε όμως δεν έχει γίνει καμία πρόσθετη προμήθεια με αποτέλεσμα σήμερα ο στόλος των μαχητικών F-16 που διαθέτει, να στερείται των δυνατοτήτων που προσδίδουν τα συστήματα του είδους σε σύγχρονα και μη μαχητικά.

Η ένταξη του συστήματος LANTIRN (Low Altitude Navigation & Targeting Infra Red Night) σε υπηρεσία στην Πολεμική Αεροπορία, ήταν ίσως το σημαντικότερο εξελικτικό βήμα της στο χώρο των αποστολών κρούσης και βομβαρδισμού μετά το 1975 που παραλήφθηκαν τα πρώτα A-7H. Με το αεροπλάνο αυτό εξασφαλίστηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα προσβολής επίγειων στόχων με συμβατικά όπλα από μικρό ή πολύ μικρό ύψος και με μεγάλη ακρίβεια. Το σύστημα LANTIRN επέτρεψε το ίδιο πράγμα να καταστεί δυνατό και υπό το σκοτάδι της νύχτας, προσθέτοντας μάλιστα και τη δυνατότητα χρήσης ειδικών και περισσότερο καταστρεπτικών όπλων, όπως οι βόμβες καθοδήγησης λέιζερ (LGB).

 

H προμήθεια του LANTRIN έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος Peace Xenia II και το 1998 η 347 Μοίρα άρχισε την επιχειρησιακή του εκμετάλλευση επάνω στο F-16 Block 50, όταν ολοκληρώθηκε η διαδικασία παραλαβής των 24 ατρακτιδίων ναυτιλίας AN/AAQ-13 και των 16 ατρακτιδίων στοχοποίησης AN/AAQ-14 και η εκπαίδευση των πρώτων ιπταμένων στις ΗΠΑ. Ακολούθησε η παραγγελία 25 ατρακτιδίων ναυτιλίας IR και σήμανσης (κατάδειξης) λέιζερ τύπου Litening II από την ισραηλινή Rafael το 1999 για τον εξοπλισμό των εκσυγχρονισμένων F-4E AUP και ενώ σχεδιαζόταν η αγορά άλλων 20 ατρακτιδίων LANTIRN στο πλαίσιο του προγράμματος Peace Xenia III, τελικά αυτή δεν υλοποιήθηκε.

To ζήτημα που προκύπτει σήμερα είναι το εξής: Οι εφτά ελληνικές Μοίρες F-16, έχουν πρωτεύοντα ή δευτερεύοντα ρόλο την αναχαίτιση. Δυνατότητα προσβολής επίγειων στόχων καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου με διείσδυση σε μικρό ύψος και με μεγάλη ακρίβεια έχουν μόνο οι 347, 335 και 340 Μοίρες που διαθέτουν συστήματα LANTIRN. Eπιπρόσθετα οι 341 και 343 έχουν ρόλο SEAD με πυραύλους αντι-ραντάρ HARM και η 335 έχει επίσης ρόλο air to ground με τα ειδικά όπλα JSOW και JDAM που έχει εντάξει στο οπλοστάσιό της.

Η προμήθεια πρόσθετων ατρακτιδίων ναυτιλίας και στοχοποίησης, θα δώσει τη δυνατότητα και στις άλλες Μοίρες F-16, υπό το πρίσμα του επερχόμενου εκσυγχρονισμού, να λειτουργήσουν με πλήρεις δυνατότητες ground strike, ημέρα και νύχτα και με κάθε καιρό σε συνδυασμό με τη χρήση διοπτρών νυχτερινής όρασης (NVG) βέβαια, που αυξάνουν ακόμα περισσότερο την ευχέρεια των πληρωμάτων σε όλα τα ύψη, από τη στιγμή που καταργούν πολλούς περιορισμούς. Η εκπαίδευση στο LANTIRN και τη χρήση NVG και η διάθεση πληρωμάτων που σε βάθος χρόνου θα πρέπει να διατηρούνται ενεργά, είναι μία ιδιαίτερα απαιτητική (από κάθε πλευρά) και επίπονη διαδικασία, ιδίως όταν σε καθημερινή σχεδόν βάση κάθε Μοίρα έχει και υποχρεώσεις επιφυλακής.

 

Η Πολεμική Αεροπορία είναι από τις ελάχιστες στον κόσμο, που εξακολουθεί να εκπαιδεύει ιπταμένους σε «ειδικά» προφίλ πτήσης καθόλη της διάρκεια του εικοσιτετραώρου (διείσδυση πάνω από το εχθρικό έδαφος σε μικρό έως πολύ μικρό ύψος με τη χρήση LANTIRN και NVG). Tόσο η USAF όσο και η Ισραηλινή Αεροπορία έχουν εγκαταλείψει αυτό το είδος επιθετικής τακτικής εδώ και αρκετό καιρό. Στην απόφασή τους αυτή οδηγήθηκαν προφανώς επειδή αφενός μεν έχουν εξασφαλισμένη αεροπορική κυριαρχία στις περιοχές που επιχειρούν και αφετέρου επειδή έχουν επαρκείς αριθμούς μαχητικών κρούσης που μπορούν να προστατέψουν τόσο από την εχθρική αντιαεροπορική άμυνα όσο και από τα μέσα ηλεκτρονικού πολέμου του αντιπάλου. Τέτοια πλεονεκτήματα η Ελληνική ΠΑ δεν έχει. Όχι μόνο γιατί δεν διαθέτει επαρκή αριθμό μαχητικών προς κάλυψη των επιθετικών σχηματισμών της, αλλά και γιατί πρέπει να καλύψει μία αρκετά μεγάλη περιοχή (τη μισή τουλάχιστον τουρκική επικράτεια στο δυτικό της κυρίως τμήμα και καθόλο το εύρος της από βορρά προς νότο) με πολλούς στόχους (το στρατηγικό βάθος μετώπου όπως ίσως έχετε ακούσει ή διαβάσει…).

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η Τουρκική Αεροπορία (ΤΗΚ) απέκτησε στη δεκαετία του ’90, 40 πλήρη συστήματα LANTIRN ( 40 ατρακτίδια ναυτιλίας και ίδιο αριθμό ατρακτιδίων στοχοποίησης), ενώ τον Ιανουάριο του 2010 επανήλθε με μία δεύτερη παραγγελία για ατρακτίδια στοχοποίησης AN/AAQ-33 Sniper και ναυτιλίας AAQ-13. H Lockheed Martin είχε γνωστοποιήσει την υπογραφή συμβολαίου ύψους 118 εκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο προγράμματος FMS, για  την κατασκευή και παράδοση αριθμού των προαναφερόμενων ατρακτιδίων, χωρίς να αναφέρει αριθμό ή να διευκρινίζει αν στο εν λόγω συμβόλαιο περιλαμβάνεται και η αναβάθμιση των παλιών LANTIRN σε επίπεδο ΕR. To μόνο που διευκρίνιζε η ανακοίνωση Τύπου της αμερικανικής εταιρείας ήταν ότι τα ατρακτίδια προορίζονται να εξοπλίσουν τα F-16Block 40 και -50 της THK. Βέβαια, ενάμιση περίπου χρόνο πριν από την υπογραφή του συμβολαίου για την νέα τουρκική παραγγελία ατρακτιδίων, είχε προηγηθεί η καθιερωμένη ενημέρωση της DSCA (Defence and Security Cooperation Agency) του πενταγώνου προς το κογκρέσο των ΗΠΑ που ήταν πιο κατατοπιστική σχετικά με το τουρκικό αίτημα. Βάση της ενημέρωσης αυτής η Τουρκία ζητούσε την προμήθεια 30 ατρακτιδίων AN/AAQ-33 Sniper και ίδιου αριθμού ατρακτιδίων ναυτιλίας AN/AAQ-13 LANTIRN ER. Το ύψος της συγκεκριμένης προμήθειας είχε υπολογιστεί σε 200 εκατομμύρια δολάρια.

Είναι δεδομένο ότι η απόδοση ακόμα μεγαλύτερων επιχειρησιακών δυνατοτήτων στα μαχητικά πρώτης γραμμής, θα περιορίσει το αριθμητικό έλλειμμα της ΠΑ έναντι της ΤΗΚ στα επόμενα χρόνια. Και επειδή περισσότερα αεροπλάνα δεν υπάρχει η δυνατότητα να αποκτηθούν αυτή την περίοδο ή στο ορατό μέλλον από την Πολεμική Αεροπορία, ενδείκνυται αναμφίβολα η αγορά πρόσθετων ατρακτιδίων, λόγω του χαμηλού κόστους που συνεπάγεται αυτή η επιλογή σε συνδυασμό με τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματά της.
Και κάτι τελευταίο… Αναφορά στο γαλλικό Damocles ή το νεότερο Talios που μπορεί να ενσωματωθεί στα Mirage 2000-5Mk.2 δεν υπάρχει επειδή τα αεροπλάνα είναι λίγα. Κατά συνέπεια, το κόστος μίας τέτοιας επένδυσης θα ήταν δυσανάλογα υψηλό προς τα επιχειρησιακά οφέλη που θα προκύψουν.

 

Καταστροφική απραξία με δεδομένη την απόσυρση περισσότερων μαχητικών

Τα ατρακτίδια στοχοποίησης είναι ένας πολύ οικονομικός τρόπος όχι απλά αύξησης αλλά μεγιστοποίησης τον επιχειρησιακών δυνατοτήτων παλιών και νέων μαχητικών και καθαρά επιθετικών ή και μεγάλων βομβαρδιστικών αεροπλάνων. Μέχρι και στα ελαφρά ΑΜΧ της Βραζιλίας έχει ενσωματωθεί το LITENING. Τα παλιά Α/ΟΑ-10A της USAF επιχειρούν σε Ιράκ και Αφγανιστάν με LITENING και τα αναβαθμισμένα A-10C πετούν με Sniper. Aκόμα και στα θηριώδη Β-52 και Β-1 έχουν ενσωματωθεί στρακτίδια (LITENING και SNIPER αντίστοιχα) επιτρέποντας τους να λειτουργούν όχι μόνο ως πλατφόρμες προσβολών ακριβείας, αλλά και σαν μεγάλης αυτονομίας ιπτάμενες πλατφόρμες ISR (Intelligence Surveillance & Reconnaissance).

 

Οι Αμερικανοί –και οι Βρετανοί- που πρώτοι μπήκαν στη διαδικασία και το έξοδο να πιστοποιήσουν ατρακτίδια στοχοποίησης επάνω σε παλιά αεροπλάνα, σίγουρα κάτι περισσότερο γνωρίζουν… Ένας ιπτάμενος με τους αισθητήρες ενός τέτοιου συστήματος στη διάθεσή του, μπορεί να κάνει απείρως περισσότερα πράγματα από κάποιον που ενώ πετά ένα νεότερης τεχνολογίας μαχητικό δεν το έχει…

Υπό προϋποθέσεις λοιπόν, τέτοιου είδους συστήματα μπορούν να ενσωματωθούν επάνω σε παλιά μαχητικά όπως τα ελληνικά F-16 Block 30 και τα Mirage 2000EGM (οι Ινδοί πιστοποίησαν LITENING στα δικά τους αεροπλάνα από το 1998), μεταμορφώνοντάς τα σε πραγματικά αξιόμαχες πλατφόρμες με βάση τα σημερινά δεδομένα… Δηλαδή μεταμορφώνοντάς τα σε αποτελεσματικότατους εναέριους καταδείκτες, με παράλληλη δυνατότητα αποκάλυψης στόχων στο έδαφος από μεγάλες αποστάσεις και φυσικά με δυνατότητες παρακολούθησης των κινήσεων του αντιπάλου και μετάδοσής τους σε φίλια μέσα και σταθμούς (ISR) σε πραγματικό χρόνο, με περιορισμένο κίνδυνο απώλειάς τους από εχθρικές ενέργειες, λόγω των επιδόσεών τους και των συστημάτων αυτοπροστασίας τους…

Επειδή όμως ένα τέτοιο σενάριο είναι επικίνδυνο (με μεγάλα ρίσκα από οικονομικής και τεχνικής πλευράς), η Πολεμική Αεροπορία ασφαλώς έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί το στόλο των F-16 Block 50, Block 52+ και Βlock 52M στο έπακρο (μέσω της εκσυγχρονισμένης του μορφής), επενδύοντας πραγματικά πολύ λίγα χρήματα. Γιατί το κόστος αγοράς ανά ατρακτίδιο κατά μέσο όρο δεν θα ξεπεράσει το 1,5 εκατομμύριο δολάρια, αλλά και γιατί έτσι κάθε ένα ξεχωριστά από τα μαχητικά αυτά θα μπορεί να κάνει πολύ περισσότερες «δουλειές» στο μέλλον και σαν μεμονωμένη πλατφόρμα να γίνει πολύ πιο αποτελεσματικό σε πλειάδα ρόλων.

Μία επένδυση της τάξης των 100-150 εκατομμυρίων δολαρίων δεν μπορεί –και δεν πρέπει- να θεωρείται υπερβολική ή αδύνατη, ακόμη και σε αυτή την οικονομικά δύσκολη περίοδο που βιώνει η χώρα μας. Γιατί αν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους, το κόστος (και ίσως και το τίμημα σε άλλους τομείς…) θα είναι σημαντικά πιο βαρύ. Στην καλύτερη περίπτωση επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ που έγιναν στο παρελθόν, απλά θα χαθούν με την πάροδο του χρόνου και σίγουρα όχι τόσο αργά όσο ίσως κάποιοι φαντάζονται ή πιστεύουν… Η απραξία έχει τεράστιο κόστος. Λύσεις υπάρχουν. Μένει να βρεθεί η διάθεση και το όραμα για να αξιοποιηθούν.