Οι σύγχρονες αποβατικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται στις πλέον σύνθετες και απαιτητικές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Με αφορμή την φετινή ΤΑΜΣ ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ 2017 της οποίας η τελική φάση προέβλεπε τη διενέργεια αποβατικής ενέργειας  στη περιοχή ευθύνης της 95 ΑΔΤΕ θα προβούμε σε κάποιες επισημάνσεις ως προς το ζήτημα της δομής δυνάμεων, της διάταξης, της επιχειρησιακής αναγκαιότητας και της υλικοτεχνικής υποδομής.

Το σενάριο της φετινής άσκησης προέβλεπε την εκτέλεση αποβατικής ενέργειας σε τμήμα της νήσου το οποίο έχει καταληφθεί από τον εχθρό με στόχο την αμυντική ενίσχυση της 95 ΑΔΤΕ και ακολούθως την αντεπίθεση με στόχο την καταστροφή των εχθρικών δυνάμεων.  Σημειώνεται ότι προϋπόθεση για την εκτέλεση αποβατικής ενέργειας είναι η αεροναυτική υπεροχή σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

Σύμφωνα με την υφιστάμενη κατάσταση σε τακτικό – επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο η 32 Ταξιαρχία Πεζοναυτών με γνώμονα της ασκήσεις ΑΙΓΙΑΛΟΣ αποτελεί σχηματισμό που θα κληθεί να επιχειρήσει στη περιοχή ευθύνης της ΑΣΔΕΝ επιφορτισμένη με καθήκοντα εφεδρείας συμπληρώνοντας τους σχηματισμούς της ΑΣΔΕΝ που εδρεύουν σε κύριες και μικρότερης έκτασης νήσους του Αιγαίου. Δευτερευόντως, ως δύναμη αμέσου επεμβάσεως σε νησιά που έχουν ήδη δεχθεί επίθεση και έχει απολεσθεί φίλιο έδαφος έχοντας καταφέρει ο εχθρός να εγκαταστήσει προγεφύρωμα με μηχανοκίνητες δυνάμεις.

Η διενέργεια απόβασης σε εχθρική νήσο όπως είναι η Ίμβρος ή η Τένεδος στα πλαίσια του ισοδύναμου τετελεσμένου αποτελεί ιδιαίτερα περίπλοκο εγχείρημα, με υψηλό ποσοστό ρίσκου και εν πολλοίς αδυναμία εκτελέσεως απόρροια της έλλειψης σύγχρονων μέσων εφόδου, ικανού προσωπικού και φυσικά αδυναμία πλήρους αεροναυτική υπεροχής. Αξίζει να αναφέρουμε πως τα τρία είδη απόβασης είναι τα εξής: σε εχθροκρατούμενη ακτή, σε φυλασσόμενη ακτή και τέλος σε οχυρωμένη ακτή. Συνεπώς, το υφιστάμενο δόγμα βασίζεται κυρίως στις αποβάσεις στα δύο πρώτα είδη και σπανίως στο τελευταίο καθότι είναι και το πλέον απαιτητικό.

Στο πρώτο μέρος του άρθρου θα θίξουμε το ζήτημα της διάταξης δυνάμεων και δευτερευόντως το σκέλος της υποδομής με έμφαση στα αρματαγωγά και τα ΑΒΑΚ.

Διάταξη Δυνάμεων

Η διάταξη δυνάμεων αποτελεί το πλέον προβληματικό σημείο στον ελληνικό αμυντικό σχεδιασμό αφού καθαρά για συντεχνιακούς λόγους βρίσκονται αλλού οι πεζοναύτες και αλλού τα πλοία ή τα αερόστρωμνα που θα τους μεταφέρουν. Τηρουμένων των αναλογιών της εποχής καθώς και της γενικότερης κατάστασης πρέπει να βρεθεί μια λύση ώστε οι πεζοναύτες να είναι εγγύς των αποβατικών ή τουλάχιστον να είναι σε θέση από σημείο που είναι να επέμβουν άμεσα στον τόπο ενδιαφέροντος.

Το σενάριο η 32 Ταξιαρχία Πεζοναυτών να μετασταθμεύσει στην Αττική ώστε να είναι κοντά στην έδρα της Διοίκησης Αμφιβίων Δυνάμεων (ΔΑΔ) του Αρχηγείου Στόλου είναι μεν το ιδανικό σενάριο αλλά το πρόβλημα είναι η έλλειψη εγκαταστάσεων. Παλαιότερα είχαν εξεταστεί οι λύσεις του ΚΕΕΔ και του Κανελλόπουλου.

Το μεν ΚΕΕΔ απορρίφθηκε υπό την έλλειψη χώρων, ο δε Κανελόπουλος σημείο ιδανικό γιατί θα ήταν μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα πλοία της ΔΑΔ κρίθηκε επίσης ακατάλληλος λόγω έλλειψης χώρων αν και ως κύριο ζήτημα ανέκυψε η αντίδραση των στρατιωτικών να είναι σε χώρους του Π.Ν.

Τι άλλες λύσεις υπάρχουν;

Προσπαθώντας να δώσουμε απάντηση στο κυρίαρχο ζήτημα πως οι πεζοναύτες επιβάλλεται να είναι μαζί με τα πλοία που θα επιχειρήσουν θα καταθέσουμε τις ακόλουθες ιδέες με κεντρικό πυρήνα τη μείωση του χρόνου φορτώσεως των πεζοναυτών.  Εξαιρούμε τη προοπτική μεταφοράς της ΔΑΔ στον Βόλο, έδρα της 32 Ταξιαρχίας καθότι προϋπόθεση για να δράσουν τα πλοία της ΔΑΔ είναι η υποστήριξη από υπόλοιπες μονάδες κρούσης του Π.Ν.  Συνεπώς, πιο λογική προβάλει η μεταφορά της 32 Ταξιαρχίας στην Αττική.

1. Αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων στρατοπέδων στην Αττική.
2. Αξιοποίηση των υφιστάμενων δομών στην Αττική όπως είναι το ΚΕΕΔ, ο Κανελόπουλος, το ΚΕΝ Χαϊδαρίου κτλ.
3. Χρήζει διερεύνησης, εφόσον είναι παγίως εκφρασμένο από το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της ικανότητας άμεσης αντίδρασης, την μεταστάθμευση τάγματος ή λόχου αμέσου επεμβάσεως από κοινού με αρματαγωγά σε προκεχωρημένα σημεία όπως είναι η Σκύρος και η Σύρος αντιστοίχως. Πιθανότατα θα χρειαστούν επιπρόσθετα έργα ανάπλασης εγκαταστάσεων στρατωνισμού, διοικητικής μέριμνας και λιμένα για τη Σύρο καθότι οριακά δύναται να υποδεχθεί αρματαγωγά αλλά τουλάχιστον η Σκύρος προβάλει ως καλύτερη λύση. Εγκαταστάσεις υπάρχουν, το λιμάνι είναι ικανό και το κυριότερο: διαθέτει ικανή αεροπορική και ναυτική κάλυψη καθότι θεωρείται νήσος βατήρας. Έχει εγγύτερα τα νησιά Σαμοθράκη, Λήμνο, Λέσβο, Χίο και Σάμο με τα αρματαγωγά του Π.Ν να μπορούν να πλεύσουν στα παραπάνω νησιά σε μικρό χρονικό διάστημα. Η παρουσία δυνάμεων πεζοναυτών είτε επιπέδου τάγματος είτε επιπέδου λόχου στα δύο παραπάνω νησιά επιτρέπει την έγκαιρη ανάπτυξη τους και καλύπτει αμφότερα νησιά Ανατολικού Αιγαίου και Δωδεκάνησα. Αξίζει να αναφερθεί πως στη Σύρο υπήρχε το 521 τάγμα πεζοναυτών έως το 1994.
4. Μια άλλη λύση προβάλει η αξιοποίηση της Ναυτικής Βάσης Νοτίου Ευβοϊκού στην Αγία Μαρίνα. Το μειονέκτημα είναι πως υπάρχει μια μόνον προβλήτα και οι λιμενικές εγκαταστάσεις είναι περιορισμένες. Είναι εντός Αττικής σε σημείο που να επιτρέπει στα αρματαγωγά και τα ZUBR να αποπλεύσουν για Βόρειο, Κεντρικό και Νότιο Αιγαίο. Η Ναυτική Βάση Νοτίου Ευβοϊκού είναι καλό σημείο, είναι εγγύς του ελικοδρομίου Μαραθώνα (ώστε να λειτουργήσει ως σημείο υποδοχής δυνάμεων) και προσφέρεται για φόρτωση πεζοναυτών αρκεί να γίνουν κάποια έργα λιμενικής επέκτασης.
5. Τελευταία λύση είναι ο συνδυασμός των παραπάνω περιοχών που εμπεριέχει ως κύριο μειονέκτημα της, την διασπορά της διοικητικής μέριμνας. Θα μπορούσε κάλλιστα να επιλεγούν ένα ή δύο προκεχωρημένα σημεία στα οποία θα εδρεύουν δυνάμεις και πλοία που εναλλάσσονται εκτελώντας καθήκοντα επιφυλακής.

Εν κατακλείδι για να υπάρχει ολοκληρωμένη άποψη απαιτούνται τεχνοοικονομικές μελέτες που εμπεριέχουν αναλυτικά στοιχεία για το κόστος. Εμείς προσπαθήσαμε εν τάχει να παρουσιάσουμε κάποια πράγματα και εν πάση περιπτώσει ο κοινός παρονομαστής είναι πως αμφότερα πλοία της ΔΑΔ και 32 Ταξιαρχία θα πρέπει αν όχι να βρίσκονται στο ίδιο σημείο να είναι σχετικά κοντά.

Αρματαγωγά και ΑΒΑΚ: Ο ασθενής που νοσεί

Η ΔΑΔ του Α.Σ μολονότι διαθέτει νεότευκτα πλοία όπως είναι τα Αρματαγωγά κλάσης ΙΑΣΩΝ αποτελεί μια διοίκηση με μεγάλες ανάγκες πλην όμως απόρροια των περιορισμένων κονδυλίων που είναι σε θέση να διαχειριστεί το Π.Ν έρχεται δεύτερη (και δικαίως) σε σχέση με τις άλλες κύριες διοικήσεις (Φρεγάτες, Υποβρύχια, ΤΠΚ). Οπότε με προϋπόθεση το παραπάνω οι δυνατότητες να γίνουν νέες ναυπηγήσει κτλ είναι εκτός πραγματικότητας. Συνοψίζοντας τα αρματαγωγά του Π.Ν έχουν τα εξής μειονεκτήματα:

1. Μικρή ταχύτητα. Μικρή ταχύτητα μεταφράζεται σε αργή πλεύση. Δυστυχώς, το σχήμα της γάστρας του πλοίου δεν βοηθά σε μεγαλύτερες ταχύτητες. Είναι εγγενές μειονέκτημα ενώ μεγαλύτερες παρεμβάσεις σε μηχανοστάσιο, σχήμα γάστρας και προπέλες έχουν κόστος και δεν αλλάζουν σε μεγάλο βαθμό τις επιδόσεις.
2. Ελάχιστη αυτοπροστασία. Αυτό είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα των πλοίων. Η έλλειψη CIWS Phalanx καταδικάζει τα πλοία περιορισμένη αεράμυνα έναντι πάσης φύσεως απειλών που εξαρτάται από το πρωραίο πυροβόλο Oto Melara των 76mm και δευτερευόντως στα άλλα πλοία και αεροσκάφη. Θα άξιζε να εξεταστεί το ενδεχόμενο στη θέση των απαρχαιωμένων Bofors η τοποθέτηση έστω ενός CIWS Phalanx και στη θέση του πρωραίου πυροβόλου η εγκατάσταση του STRALES ώστε να παρέχεται ικανή αντιβληματική προστασία με βλήματα AHEAD.

   

3. Μικρής ανυψωτικής ικανότητας γερανούς. Δυστυχώς, ο σημερινός γερανός είναι μικρής ανυψωτικής ικανότητας και δεν μπορεί να σηκώσει σύγχρονα σκάφη αμφίβιας κρούσης εάν και όποτε αυτά αποκτηθούν.
4. Παρωχημένα ΑΒΑΚ. Το μεγαλύτερο μειονέκτημα των ΑΒΑΚ είναι η υπερβολικά χαμηλή τους ταχύτητα και η αδυναμία προστασίας του μεταφερόμενου προσωπικού είτε από θραύσματα είτε από βομβιδοφόρα βλήματα. Συνολικά το Π.Ν διαθέτει είκοσι ΑΒΑΚ εκ των οποίων στις έξι έχουν εγκαταστήσει σύστημα πρόωσης υδροτζέτ. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα έξι ΑΒΑΚ με τους νέους κινητήρες φτάνουν τους είκοσι κόμβους ενώ τα παλαιότερα ΑΒΑΚ πλέουν με μάξιμουμ δέκα κόμβους. Η επέκταση των υδροτζέτ και στα άλλα είναι απαραίτητη συνδυαστικά με την προσθήκη προστασίας στο πάνω μέρος των ΑΒΑΚ. Είτε εγκαθιστώντας υλικό κέβλαρ είτε με επένδυση αλουμινίου συνδιαστικά με φύλα κέβλαρ πάντα με γνώμονα το βάρος.

   

   Σύγχρονα ταχύπλοα κρούσης όπως τα CB-90 ή τα M-12 Jurmo αποτελούν την βέλτιστη λύση αφού εξασφαλίζουν προστασία, ικανή ταχύτητα και ακτίνα δράσης. Βέβαια το ζήτημα προσπίπτει στο κόστος. Λύσεις όπως τα μεταχειρισμένα αμφίβια τεθωρακισμένα AAV-7, οι συλλογές ARISGATOR της ιταλικής εταιρείας ARIS SpA (Applicazioni Rielaborazionti Imianti Speciali) που μετατρέπουν ένα κλασικό ΤΟΜΠ Μ-113 σε αμφίβιο είναι επίσης καλές περιπτώσεις προς κρίση και αξιολόγηση. Γνωρίζουμε πάντως πως ο καταπέλτης των αρματαγωγών κλάσης ΙΑΣΩΝ είναι σε θέση να φιλοξενήσει AAV-7 μολονότι υπάρχει ένα μικρό ζήτημα ως προς την γωνία πρόσπτωσης των AAV-7 στη θάλασσα. Ιδανική λύση θα αποτελούσε μια μίξη των παραπάνω με έμφαση στην ύπαρξη σύγχρονων πλωτών μέσων αμφίβιας κρούσης που θα μπορούν να είναι στη θέση των παρωχημένων ΑΒΑΚ.

5. Έλλειψη bow thruster για ελιγμούς είτε εντός λιμένων είτε εντός ακτών προσγειάλωσης.

Το άρθρο συνεχίζεται στο δεύτερο μέρος. Στο επόμενο μέρος θα θίξουμε επιπρόσθετα ζητήματα. Ενδεικτικός, αναφέρουμε την ικανότητα προσνήωσης ελικοπτέρων της Αεροπορίας Στρατού σε Αρματαγωγά και στο ΠΓΥ Προμηθέας ώστε να είναι σε θέση να εκτελούν συνδυασμένες αποβατικές και αεροκίνητες ενέργειες, το ζήτημα των πλοίων ταχείας μεταφοράς ZUBR, τα επίτακτα πλοία, τα πλωτά λιμάνια και λοιπά θέματα.