Πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, είχαμε καταγράψει την εσπευσμένη ενίσχυση των ουκρανικών δυνάμεων με διάφορα οπλικά συστήματα, ένα εκ των οποίων το αντιαρματικό σύστημα FGM-148 Javelin. Η ενίσχυση της Ουκρανίας, με τα συγκεκριμένα συστήματα, καθώς και με συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας μικρού βεληνεκούς FIM-92 Stinger, συνεχίζεται και μετά την έναρξη των εχθροπραξιών. Γενικά, τα φορητά αντιαρματικά συστήματα είναι πιο ευέλικτα, σε σχέση με τα σύστημα επί οχημάτων, και λιγότερο εκτεθειμένα στο εχθρικό πυρ. Σε σχέση με το TOW για παράδειγμα, το Javelin είναι ελαφρύτερο και πιο ευέλικτο, ενώ επιτυγχάνει τις ίδιες επιδόσεις ως προς το μέγιστο βεληνεκές. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η ικανότητα Fire-and-Forget, δηλαδή δεν είναι ενσύρματης καθοδήγησης. Επίσης, έχει την ικανότητα προσβολής Top Attack, δηλαδή κατακόρυφα, στον πύργο του άρματος που είναι ελαφρύτερα θωρακισμένος, ενώ η διπλή πολεμική κεφαλή επιφέρει πλήγμα σε άρμα μάχης με ενισχυμένη θωράκιση.
Το Javelin είναι αμερικανικής σχεδίασης και ανάπτυξης αντιαρματικό σύστημα, το οποίο αντικατέστησε σε υπηρεσία τα M-47 Dragon (FGM-77), στον Αμερικανικό Στρατό και τους Πεζοναύτες. Εκτός από τις ΗΠΑ το Javelin υπηρετεί και σε άλλες 22 χώρες. Είναι φορητό όπλο με βλήματα τεχνολογίας Fire-and-Forget, δηλαδή ο εγκλωβισμός του στόχου απαιτείται μόνο μέχρι τη στιγμή της εκτόξευσης, στη συνέχεια το βλήμα κινείται προς το στόχο αυτόνομα, μέσω υπέρυθρης καθοδήγησης. Η ιστορία του Javelin ξεκινά το Σεπτέμβριο του 1983 όταν ακυρώθηκε το πρόγραμμα του αντιαρματικού FGR-17 Viper, αντικαταστάτη των M-72 LAW. Ακολούθως, ο Αμερικανικός Στρατός εκκίνησε το πρόγραμμα AAWS-M (Advanced Anti-Tank Weapon System-Medium), το Δεκέμβριο του 1983. Το 1985 το πρόγραμμα AAWS-M εγκρίθηκε για ανάπτυξη και τον Αύγουστο του 1986 ξεκίνησε η φάση POP (Proof of Principle) με συμμετοχή τριών (3) διεκδικητών.
Η φάση POP ολοκληρώθηκε με επιτυχία και τον Ιούνιο του 1989 το συμβόλαιο ανάπτυξης υπογράφηκε με την κοινοπραξία Texas Instruments (πλέον Raytheon) και Martin Marietta (πλέον Lockheed Martin). Το σύστημα έλαβε την ονομασία FGM-148A Javelin, ενώ η πρώτη δοκιμή βλήματος έγινε τον Απρίλιο του 1991. Η πρώτη δοκιμή εκτόξευσης βλήματος από φορητό εκτοξευτή έγινε τον Μάρτιο του 1993. Οι δοκιμαστικές βολές ολοκληρώθηκαν με επιτυχία και η παραγωγή χαμηλού ρυθμού εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 1994, ενώ η παραγωγή πλήρους ρυθμούς ξεκίνησε το 1996. Επιχειρησιακά, τα Javelin χαρακτηρίστηκαν το 1996 από τον Αμερικανικό Στρατό και ακολούθησαν οι Αμερικανοί Πεζοναύτες. Το πλήρες σύστημα Javelin αποτελείται από τη Μονάδα Διοίκησης Εκτοξευτή (CLU : Command Launch Unit), η οποία είναι επαναχρησιμοποιήσιμη, το κάνιστρο εκτόξευσης και φυσικά το αντιαρματικό βλήμα FGM-148.
Η μονάδα CLU προσφέρει στο χειριστή τρία (3) πεδία όρασης, για τον εντοπισμό και τον εγκλωβισμό του στόχου. Η αρχική μονάδα του 1994 έχει αντικατασταθεί, από τα τέλη της δεκαετίας του 2010, με νέα μονάδα, της Toyon Research Corporation, η οποία έχει την ικανότητα μετάδοσης εικόνας του στόχου και δεδομένων θέσης σε άλλο σύστημα. Το πρώτο πεδίο όρασης είναι το ημέρας (DFOV : Day Field Of View) με δυνατότητα μεγέθυνσης έως x 4. Το δεύτερο πεδίο όρασης είναι το ευρύ (WFOV : Wide Field OF View), για νυχτερινές επιχειρήσεις (θερμικό), με δυνατότητα μεγέθυνσης έως x 4. Η εικόνα μπορεί να προσαρμοστεί ως προς την αντίθεση και τη φωτεινότητα. Το τρίτο πεδίο όρασης είναι το στενό (NFOV : Narrow Field Of View), για νυχτερινές επιχειρήσεις (θερμικό), με δυνατότητα μεγέθυνσης έως x 12. Το τρίτο πεδίο όρασης χρησιμοποιείται για καλύτερα αποτελέσματα ως προς την αναγνώριση του στόχου.
Ανεξάρτητα του οπτικού πεδίου που θα χρησιμοποιηθεί, όταν επιλεγεί ο στόχος, ο χειριστής πατά τη μια από τις δύο σκανδάλες για να ενεργοποιήσει το πεδίο όρασης του ερευνητή του βλήματος, ο οποίος είναι υπέρυθρος με ικανότητα μεγέθυνσης x 9. Εφόσον ο χειριστής επιλέξει οριστικά το στόχο, πατά τη δεύτερη σκανδάλη. Το βλήμα εγκλωβίζει το στόχο και αμέσως μετά εκτοξεύεται και κινείται προς αυτόν. Σήμερα, τα Javelin συνοδεύονται από το βελτιωμένο LWCLU (Light-Weight Command Launch Unit) της Raytheon, το οποίο, τον Μάρτιο του 2021, δοκιμάστηκε με επιτυχία και επί αντιαεροπορικού FIM-92 Stinger. Το LWCLU είναι κατά 70% μικρότερο σε μέγεθος, 40% ελαφρύτερο και έχει κατά 50% μεγαλύτερης διάρκειας μπαταρίες. Ενσωματώνει υπέρυθρο αισθητήρα μακρού κύματος, οθόνη καλύτερης ανάλυσης, καλύτερη εργονομία, έγχρωμη κάμερα πέντε (5) megapixel, δέσμη κατάδειξης λέιζερ, εντοπιστή μεγάλης απόστασης GPS και αποστασιόμετρο λέιζερ.
Μια εξίσου σημαντική παράμετρος του Javelin είναι ότι ο χειριστής μπορεί να επιλέξει τον τρόπο προσβολής του στόχου. Μπορεί δηλαδή να επιλέξει μεταξύ της κατακόρυφης προσβολής (Top Attack) ή της ευθείας προσβολής. Η πρώτη περίπτωση επιλέγεται για την προσβολή αρμάτων μάχης, ενώ η δεύτερη για την προσβολή κτιρίων ή οχυρωμένων θέσεων. Το κάνιστρο που ενσωματώνει το βλήμα ονομάζεται LTA (Launch Tube Assembly). Είναι μιας χρήσης και προστατεύει το βλήμα, είτε στο πεδίο, είτε σε αποθήκευση. Η προσθαφαίρεση στο CLU είναι εύκολη και γρήγορη. Από τη στιγμή της πυροδότησης το βλήμα FGM-148 εκτοξεύεται από το κάνιστρο με τη χρήση κινητήρα παραγωγής χαμηλής οπισθοδρόμησης (έτσι το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εντός κτιρίων). Εκτός του κανίστρου το βλήμα ενεργοποιεί τον κύριο κινητήρα και αναπτύσσει 10 συνολικά πτερύγια ελέγχου της πτήσης.
Το FGM-148 πετά 50 μέτρα πάνω από το έδαφος, σε ευθεία βολή, ή 150 μέτρα πάνω από το έδαφος για βολή Top Attack. Η πολεμική κεφαλή εκρήγνυται κατά την επαφή. Το βλήμα ενσωματώνει δύο (2) πολεμικές κεφαλές, σε διάταξη σειράς (Tandem). Η πρώτη έχει αποστολή την προσβολή της θωράκισης τύπου ERA (Explosive Reactive Armor), ενώ η δεύτερη πολεμική κεφαλή μπορεί να διατρήσει συμβατική θωράκιση πάχους 800 χιλιοστών. Και οι δύο (2) πολεμικές κεφαλές είναι αντιαρματικές υψηλής εκρηκτικότητας (HEAT : High Explosive Anti-Tank). Για την προστασία της δεύτερης πολεμικής κεφαλής, από τα αποτελέσματα της έκρηξης που προηγήθηκε, μεταξύ των δύο (2) πολεμικών κεφαλών υπάρχει μια μεταλλική ασπίδα, συνθετικών υλικών. Η ασφάλεια των πολεμικών κεφαλών εξασφαλίζεται από το σύστημα ESAF (Electronic Safe Arming and Fire). To ESAF ενεργοποιείται με το πάτημα της δεύτερης σκανδάλης και την έξοδο του βλήματος από το κάνιστρο.
Όταν το βλήμα επιτυγχάνει συγκεκριμένη ταχύτητα, μετά την έξοδο από το κάνιστρο, το ESAF ενεργοποιεί τον κύριο κινητήρα. Στη συνέχεια, και μετά από έλεγχο, το ESAF ενεργοποιεί τη διαδικασία τελικού οπλισμού των κεφαλών. Κατά την πρόσκρουση το ESAF ενεργοποιεί τη λειτουργία προσβολής του στόχου με τις δύο (2) διαδοχικές κεφαλές. Στα τέλη της δεκαετίας του 2020 το αμερικανικό κέντρο AMRDEC (Aviation and Missile Research, Development, and Engineering Center) ανέπτυξε μια πολεμική κεφαλή, για τα βλήματα της νεότερης έκδοσης FGM-148F, για χρήση τόσο κατά αρμάτων μάχης και κτιρίων, όσο και κατά προσωπικού. Το βάρος του συστήματος είναι 22,3 κιλά, εκ των οποίων 6,4 κιλά είναι η μονάδα CLU και 15,9 κιλά είναι το κάνιστρο με το βλήμα (το βάρος των πολεμικών κεφαλών είναι 8,4 κιλά). Το μήκος του βλήματος είναι 1,1 μέτρα, ενώ το ολικό μήκος του εκτοξευτή είναι 1,2 μέτρα. Το βλήμα FGM-148 ανήκει στο διαμέτρημα των 127 χιλιοστών.
Το Javelin υπηρετείτε από δύο (2) άτομα (τυπική οργάνωση): Τον χειριστή του συστήματος και τον βοηθό. Ο χειριστής μεταφέρει ένα πλήρες σύστημα, ενώ ο βοηθός 1-2 επιπλέον βλήματα. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρία το μέγιστο βεληνεκές του Javelin έχει αυξηθεί από τα 2,5 χιλιόμετρα στα 4 με 4,75 χιλιόμετρα (στις νεότερες εκδόσεις και με το νέο LWCLU). To Javelin έχει χρησιμοποιηθεί εκτενώς στους πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν με θετικά αποτελέσματα, τόσο κατά αρμάτων μάχης και οχυρωματικών θέσεων, αλλά και κατά προσωπικού ή στοιχείων υποστήριξης πεζικού (πολυβόλα, βομβιδοβόλα, όλμοι κ.ά.). Γενικά, το Javelin θεωρείται ένα από τα ικανότερα φορητά αντιαρματικά όπλα στον κόσμο, με πολλές εμπορικές επιτυχίες.
Σημείωση: Θερμή παράκληση του «DefenceReview.gr» είναι τα όποια σχόλια να αφορούν στο αντικείμενο του άρθρου και να δημοσιοποιούνται σε κόσμια πλαίσια. Ευχαριστούμε.
