Οι σκανδιναβικές χώρες, Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία, έχουν μακρά παράδοση στον τομέα της παράκτιας άμυνας και έχουν αναπτύξει και διαθέτουν ισχυρές δυνάμεις παράκτιας άμυνας. Η μορφολογία της σκανδιναβικής χερσονήσου, με τα πολλά μικρά νησιά και τη μεγάλη έκταση των ακτών, επιβάλει την παράκτια άμυνα, όπως και η μορφολογία του Αιγαίου επιβάλει σ’ εμάς την παράκτια άμυνα.
Ωστόσο, η επιλογή των σκανδιναβικών χωρών δεν είναι αυτό της παθητικής άμυνα. Αντίθετα, το δόγμα που εφαρμόζουν είναι αυτό της ενεργητικής άμυνας, δηλαδή της χρήσης αμφίβιων δυνάμεων, μικρών και ευέλικτων, σε αποστολές αναγνώρισης, προσβολής και, ίσως το σημαντικότερο, αλληλενίσχυσης νησιών.
Θα πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι ήδη η ΑΣΔΕΝ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων) έχει στη διάθεση της αμφίβιες δυνάμεις, τα ΕΤΕΘ (Ειδικό Τμήμα Εθνοφυλακής), στα μεγάλα νησιά, τα οποία, σε περίπτωση πολέμου, θα κληθούν να αναλάβουν μια σειρά ειδικών επιχειρήσεων, ανορθόδοξου πολέμου (δολιοφθορές, ενέδρες, επιδρομές, ψυχολογικές επιχειρήσεις), αναγνωρίσεων και ανακατάληψης βραχονησίδας ή μικρής νήσου. Πέραν αυτών, εάν παραστεί ανάγκη, τα ΕΤΕΘ μπορούν να αναλάβουν αποστολές υποστήριξης της άμυνας ενός νησιού με αντεπιθέσεις, εξάλειψη προγεφυρωμάτων και αεροπρογεφυρωμάτων και άμυνας επί στρατηγικών σημείων του νησιού (γέφυρες, ορεινές διαβάσεις ή υψώματα κ.ά.).
Τα ΕΤΕΘ συγκροτούνται από Λόχο Διοίκησης, Λόχο Πλωτών και τρείς (3) Λόχους Κρούσης. Κάθε Λόχος Κρούσης αποτελείται από τέσσερις (4) Διμοιρίες, τρείς (3) Διμοιρίες Κρούσης και μια (1) Διμοιρία Υποστήριξης (συν τη Διμοιρία Διοίκησης). Κάθε Διμοιρία Κρούσης αποτελείται από τρείς (3) Ομάδες των έξι (6) ατόμων (τυπική διαμόρφωση), τη Διμοιρία Υποστήριξης με δύο (2) στοιχεία πολυβόλων των 7,62 χιλιοστών, δύο (2) στοιχεία όλμων των 60 χιλιοστών και τρία (3) στοιχεία αντιαρματικών STRIM των 89 χιλιοστών και την Ομάδα Διοίκησης. Ο Λόχος Υποστήριξης περιλαμβάνει Διμοιρία Πολυβόλων των 7,62 χιλιοστών και Διμοιρία Όλμων των 60 χιλιοστών. Η Ομάδα είναι εξοπλισμένη με αραβίδες Μ-4 των 5,56 χιλιοστών, αυτόματο εκτοξευτή βομβίδων Μ-203 των 40 χιλιοστών και τυφέκιο Μ-16Α4 των 5,56 χιλιοστών (στον ακροβολιστή).
Το παράδειγμα της Σκανδιναβίας δεν έγκειται προφανώς στη δημιουργία αμφίβιων δυνάμεων, διότι αυτές υπάρχουν, αλλά στη χρήση τους, ιδιαίτερα στο κομμάτι της αλληλενίσχυσης των νησιών.
Όπως είναι γνωστό, η χώρα μας απειλείται από την Τουρκία στον Έβρο και το Αιγαίο. Στον Έβρο τα πράγματα είναι δεδομένα, υπό την έννοια ότι το μέτωπο των επιχειρήσεων είναι ενιαίο έδαφος. Στο Αιγαίο όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά, λόγω της γεωγραφίας, δηλαδή λόγω της παρουσίας χιλιάδων νησιών, μικρών ή μεγάλων, νησίδων και βραχονησίδων: Ενώ το μέτωπο του Έβρου είναι μήκους 150 χιλιομέτρων, στο Αιγαίο, το μέτωπο είναι μήκους 850 περίπου χιλιομέτρων.
Επιπλέον, το μέτωπο του Αιγαίου είναι διακεκομμένο από δεκάδες μεγάλα νησιά και εκατοντάδες άλλα μικρότερης έκτασης. Αυτό δημιουργεί δυσχέρειες τόσο σ’ αυτόν που θέλει να επιτεθεί (επειδή θα πρέπει να δεσμεύσει σημαντικές δυνάμεις), αλλά και στον αμυνόμενο, που θα πρέπει να διασπάσει τις δυνάμεις του. Στα μεγαλύτερα νησιά του Αιγαίου οι στρατιωτικές δυνάμεις είναι επιπέδου ενισχυμένης Μεραρχίας, στα μέσης έκτασης νησιά είναι επιπέδου ενισχυμένης Ταξιαρχίας, ενώ στα μικρά νησιά η άμυνα βασίζεται σε μονάδες επιπέδου Τάγματος.
Γενικά, τα νησιά του Αιγαίου ταξινομούνται σε κατηγορίες, με βάση την ομοιότητα ή την προσέγγιση των χαρακτηριστικών τους: Υπάρχουν νησιά, που προσφέρονται, λόγω θέσης και έκτασης, σαν κύριοι αντικειμενικοί σκοποί. Υπάρχουν νησιά, που λόγω θέσης και έκτασης δεν αποτελούν στρατηγικούς αντικειμενικούς σκοπούς, πλην όμως είναι δυνατό να διαδραματίσουν ρόλο στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Τέλος, υπάρχουν και τα μικρά νησιά και οι νησίδες, κυρίως ακατοίκητες και βραχώδεις, και μπορούν να αποτελέσουν δευτερεύοντες αυτοτελείς αντικειμενικούς σκοπούς, λόγω της θέσης τους.
Η προσβολή τέτοιων μικρών νησίδων ευνοεί το δόγμα-πολιτική της Τουρκίας περί ελεγχόμενης κρίσης για τα μέγιστα δυνατά διπλωματικά οφέλη (παράδειγμα των Ιμίων το 1996). Σε γενικές γραμμές τα μεγάλα νησιά του Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Κως και Ρόδος) διαθέτουν ισχυρές δυνάμεις και η κατάληψη τους είναι δύσκολη υπόθεση που απαιτεί ισχυρές δυνάμεις και χρόνο. Το πρόβλημα βρίσκεται στα μικρότερα νησιά και τις νησίδες. Από τη φύση της η παράκτια άμυνα παρουσιάζει το μειονέκτημα της παθητικότητας, ενώ ο επιτιθέμενος έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, άρα και την ελευθερία επιλογής του τόπου, του χρόνου και των μέσων.
Εδώ έρχεται και «κουμπώνει» το παράδειγμα των σκανδιναβικών χωρών για μια αμφίβια δύναμη ικανή να ανταποκρίνεται σε τετελεσμένα, άμεσα και με ταχύτητα, αλλά και να μπορεί, αν χρειαστεί ένα νησί να ενισχύσει το άλλο. Δηλαδή, μια αμφίβια δύναμη η οποία να μπορεί να μετακινείται, αν χρειαστεί, από τη Λέσβο στη Χίο ή από τη Σάμο στην Πάτμο ή από την Κω στην Κάλυμνο ή από ένα νησί σε μια βραχονησίδα. Ο συγκερασμός που έχουν επιδιώξει και επιτύχει οι σκανδιναβικές χώρες, δηλαδή η εκπαίδευση μικρών και ευέλικτων μονάδων σε ειδικές επιχειρήσεις, εξειδικευμένες σε προσβολές κατά του εχθρικού προσωπικού και των αποβατικών μέσων, και ταχείας μετακίνησης από το ένα νησί στο άλλο προς ανακατάληψη ή προς ενίσχυση της άμυνας του, είναι μια προοπτική που «κουμπώνει» στις ελληνικές αμυντικές ανάγκες.
Στη Σκανδιναβία, οι αμφίβιες δυνάμεις (στη Σουηδία, για παράδειγμα, ονομάζονται Αμφίβιο Σώμα), υπάγονται στο Ναυτικό και σε περίπτωση πολέμου έχουν ως αποστολή της προσβολή εχθρικών στόχων, που προορίζονται για αποβατικές επιχειρήσεις κατά φίλιου εδάφους (αποβατικά πλοία και σκάφη, Πεζοναύτες κ.ά.), τη στρατηγική αναγνώρισης στο έδαφος του εχθρού, τη διεξαγωγή ανορθόδοξων επιχειρήσεων στην εχθρική επικράτεια προς αποσταθεροποίηση του εχθρού και την ενίσχυση της παράκτιας άμυνας όπου και όταν χρειαστεί. Στη Σουηδία, το Αμφίβιο Σώμα είναι στενά συνδεδεμένο και συνεργάζεται με τις δυνάμεις Πεζοναυτών της χώρας, το 1ο Σύνταγμα Πεζοναυτών. Η συνεργασία αφορά στην διαβίβαση πληροφοριών στους Πεζοναύτες και στην υποστήριξη, σε περίπτωση αποβατικών αποστολών.
Στη Νορβηγία, αυτού του είδους οι δυνάμεις εξελίχθηκαν λόγω της τεχνολογίας. Πιο συγκεκριμένα, μετά τον Β’ ΠΠ η Νορβηγία επένδυσε στα παράκτια οχυρωματικά έργα, κυρίως στατικές οχυρώσεις παράκτιου πυροβολικού. Ωστόσο, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η εμφάνιση των κατευθυνόμενων βομβών και βλημάτων, εκ των πραγμάτων έθεσε την έννοια της στατικής άμυνας εκτός ισορροπίας. Πλέον οι στατικές οχυρώσεις παράκτιας άμυνας ήταν ευάλωτες σε προσβολές ακριβείας και μάλιστα από απόσταση. Έτσι προέκυψε η εξέλιξη των δυνάμεων παράκτιας άμυνας της Νορβηγίας σε δυνάμεις ευέλικτης παράκτιας άμυνας.
Τα μέσα που χρησιμοποιούν αμφίβιες δυνάμεις παράκτιας άμυνας της Νορβηγίας είναι τα ταχύπλοα σκάφη CB-90, γνωστά και στο Λιμενικό Σώμα της Ελλάδας. Σπάνια χρησιμοποιούνται ελικόπτερα. Το CB-90 έχει επιλεγεί λόγω της μεγάλης ταχύτητας που μπορεί να αναπτύξει (περίπου 40 κόμβοι, 74 χιλιόμετρα την ώρα), της ικανότητας του να μεταφέρει 16 πλήρως εξοπλισμένους άνδρες και της ικανότητας του να αποβιβάζει προσωπικό στην ακτή, χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία. Ανάλογες δυνατότητες έχουν και οι δυνάμεις παράκτιας άμυνας της Φινλανδίας, ο κύριος ρόλος των οποίων είναι η εκτέλεση αντεπιθέσεων σε εχθρικές αποβατικές δυνάμεις στον Κόλπο της Φινλανδίας, ο οποίος έχει πολλά μικρά νησιά και μεγάλης έκτασης, ακανόνιστης γεωγραφίας, ακτές. Η δράση τους μπορεί να είναι ανεξάρτητη ή σε συνεργασία με τις δυνάμεις παράκτιου πυροβολικού της χώρας.
Μια πρόταση που οφείλει να εξεταστεί σοβαρά από την ελληνική πλευρά είναι η απόκτηση ταχυπλόων για τα Τάγματα Πεζικού των κύριων νησιών. Ας μας επιτραπεί η έκφραση πως πρόκειται για το «ΤΟΜΠ» της θάλασσας. Προφανώς, τα τάγματα πεζικού των κυρίων νησιών της ΑΣΔΕΝ είναι επιφορτισμένα με την άμυνα των νησιών πλην όμως η Τουρκία είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιχειρήσει κατάληψη κύριας νήσου όπως η Ρόδος ή η Λέσβος. Αντιθέτως, είναι πολύ πιο εύκολο η κατάληψη πολλών μικρών νησιών δημιουργώντας τετελεσμένα.
Στα νησιά της ΑΣΔΕΝ επιπλέον δύναται να συνδράμουν και δυνάμεις από την ηπειρωτική χώρα όπως: Η 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, Αλεξιπτωτιστές, Καταδρομείς και το 547ο Α/Μ Τάγμα Πεζικού. Μολονότι, με την ύπαρξη των ελικοπτέρων δύναται οι παραπάνω δυνάμεις να τοποθετηθούν σε μικρονήσια με αεροκίνητες και αεροαποβατικές επιχειρήσεις εντούτοις απαιτείται να υπάρχουν σε κύρια νησιά πλωτά μέσα που θα μετακινήσουν επιπρόσθετες δυνάμεις διασπείροντας τις ταυτοχρόνως με τις παραπάνω.
Συνεπώς, για να υπάρξει αλληλοϋποστήριξη και αλληλοεπικάλυψη των νησιών πρέπει να υπάρχουν πλωτά μέσα ώστε να μεταφέρουν επαρκή όγκο δυνάμεων. Ως εκ τούτων, η ύπαρξη πλωτών μέσων ευνοεί τη άμεση διασπορά δυνάμεων από τα κύρια νησιά στα μικρότερα που βρίσκονται περιφερειακά τους σε αποστολές προκατάληψης ή ενίσχυσης της υφιστάμενης φρουράς, δεύτερον σε αποστολές ανακατάληψης και τρίτον ακόμα και σε αποστολές μεταφοράς δυνάμεων σε κύριο νησί που δέχεται επίθεση (Λέσβος σε Λήμνο κτλ).
Είναι εύκολο στα λόγια να λέμε «θα ισοπεδώσουμε την οποιαδήποτε» νησίδα με τη προϋπόθεση αυτή να είναι μερικά στρέμματα γης όπως η Ανατολική ή Δυτική Ίμια. Όμως υπάρχουν δεκάδες νησιά που η λύση της «ισοπέδωσης» απλά δεν γίνεται λόγω έκτασης και μορφολογίας ανάγλυφου.
Ο κατακερματισμός των πολλών μικρών νησιών ευνοεί τη τουρκική πλευρά και παράλληλα δυσχεραίνει την ελληνική άμυνα. Λόγω του ότι είναι αδύνατο να υπάρχουν παντού φρουρές και μάλιστα πολυπληθής απαιτείται να υπάρχουν ταχυκίνητες και ευέλικτες εφεδρείες που θα μετακινούνται με πλωτά μέσα και θα επιχειρούν υπό την υποστήριξη των μέσων τους σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο παράλληλα με αεροναυτική υποστήριξη από πλευράς ΠΝ και ΠΑ. Λοιπά οπλικά συστήματα από τα κύρια νησιά όπως Πυροβολικό δύναται να παρέχουν υποστήριξη στα παραπάνω τμήματα.
Οι αμφίβιες επιχειρήσεις είναι αποστολές πεζικού και κακώς στην Ελλάδα έχουμε αφήσει το όλο θέμα υπό τη Ζ ΜΑΚ, τη 32 Ταξιαρχία Πεζοναυτών και τα ΕΤΕΘ. Η αποστολή ανακατάληψης βραχονησίδας είναι αγώνας πεζικού εκ του συστάδην και όχι καμία ιδιαίτερη ειδική επιχείρηση. Απλά στην Ελλάδα το Πεζικό αντιμετωπίζεται ως ο φτωχός συγγενής και δεν δίνεται η πρέπουσα βαρύτητα και σημασία.
