Είναι γνωστό ότι ΗΠΑ και Τουρκία «κονταροχτυπιούνται» με αφορμή την προμήθεια των ρωσικών αντιαεροπορικών-αντιπυραυλικών συστημάτων S-400. Αυτό όμως είναι μόνο η αφορμή. Αιτία είναι η γενικότερη απόκλιση των στρατηγικών συμφερόντων της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας.
Η υποστήριξη των Κούρδων της Συρίας, από τους Αμερικανούς, έχει δημιουργήσει εκνευρισμό στην Άγκυρα, μιας και το Κουρδικό αποτελεί «κόκκινη γραμμή» και ζήτημα υψίστης εθνικής σημασίας για την Τουρκία. Η συνεχιζόμενη αμερικανική στήριξη στους Κούρδους έχει ρίξει βαριές σκιές στις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Η πολιτική των Αμερικανών ως προς τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, όπου η Άγκυρα είναι εκτός των αμερικανικών σχεδιασμών, έχει επίσης οδηγήσει την Τουρκία σε σπασμωδικές κινήσεις και ακραία ρητορική, αντίθετη προς τους αμερικανικούς ενεργειακούς σχεδιασμούς. Άλλο ένα σημείο τριβής.
Αυτοί οι δύο σοβαροί παράγοντες έχουν οδηγήσεις σε πράξεις αναθεώρησης του πλαισίου των Αμερικανοτουρκικών σχέσεων, τόσο από την Άγκυρα, όσο και από την Ουάσιγκτον, με αποτέλεσμα να επιδεινωθούν, ακόμα περισσότερο, οι εύθραυστες πλέον Αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Συγκεκριμένα, η αμερικανική πολιτική, υπέρ των Κούρδων, οδήγησε την Άγκυρα στην αναθέρμανση των σχέσεων της με τη Μόσχα και την Τεχεράνη, δύο χώρες εχθρικές προς τα αμερικανικά συμφέροντα. Η προσέγγιση αυτή, μέρος της οποία είναι και η απόφαση της προμήθειας των S-400, έχει θορυβήσει και εκνευρίσει την Ουάσιγκτον, η οποία προχώρησε σε κινήσεις εξισορρόπησης με κυριότερη την υποστήριξης του άξονα Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα, Αίγυπτος και ιδιαίτερα του αγωγού EastMed, ο οποίος «αγνοεί» εντελώς της Τουρκία.
Με βάση τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα παράδοσης των F-35A Lighting II και των S-400 στην Τουρκία και δεδομένων των ξεκάθαρων δηλώσεων Αμερικανών αξιωματούχων ότι η παραλαβή των S-400 από την Τουρκία θα σημάνει τη μη παράδοση των F-35, αλλά και την απώλεια συμμετοχής στην αλυσίδα παραγωγής του F-35 για την τουρκική αμυντική βιομηχανία, το δίμηνο Οκτώβριος-Νοέμβριος του 2019 θα κρίνει πολλά, αν όχι όλα για τις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο θα είναι έτοιμη και θα παραδοθεί στην Τουρκία η πρώτη πυροβολαρχία S-400. Μετά την παράδοση αναμένεται να εκτελεστούν οι προβλεπόμενες δοκιμές πιστοποίησης της ομαλής λειτουργίας και αποδοχής για να ακολουθήσει η επίσημη παράδοση στην Τουρκία. Η δεύτερη πυροβολαρχία αναμένεται να παραδοθεί, ένα χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο του 2020.
Εντωμεταξύ, η Τουρκία παρέλαβε τα δύο πρώτα F-35 τον περασμένο Ιούνιο, ενώ το 3ο και το 4ο F-35 αναμένεται να παραδοθούν τον Μάρτιο του 2019. Η παραδόσεις του 3ου και του 4ου αεροσκάφους αναμένεται να γίνουν κανονικά. Βέβαια, όταν λέμε «παραλαβή» δεν εννοούμε ότι τα αεροσκάφη θα πετάξουν για την Τουρκία. Και τα τέσσερα αεροσκάφη θα παραμείνουν σε αμερικανικό έδαφος, για εκπαιδευτικούς λόγους, μέχρι τα τέλη του 2020.
Ωστόσο, και εδώ είναι ο κρίσιμος χρόνος, σύμφωνα με το ισχύον χρονοδιάγραμμα, το Νοέμβριο του 2019, το 5ο και 6ο F-35 θα παραληφθούν και θα πετάξουν για την Τουρκία, δηλαδή ένα μήνα μετά την προβλεπόμενη παραλαβή της πρώτης πυροβολαρχίας S-400 από την Τουρκία. Στο μεταξύ από το 2018, που ξεκίνησε η εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων και τεχνικών, μέχρι τα τέλη του 2020, που έχει προγραμματιστεί η οριστική παράδοση των πρώτων τεσσάρων F-35 θα εκπαιδευτούν 13 πιλότοι και 319 τεχνικοί της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Είναι προφανές ότι τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα ευνοούν την αμερικανική πολιτική, δεδομένου ότι η Ουάσιγκτον θα γνωρίζει ένα μήνα πριν το εάν η Τουρκία παραλάβει τελικά τους S-400, κάτι που σημαίνει, σύμφωνα με τις δηλώσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, ότι τα τουρκικά F-35 δεν θα παραδοθούν το Νοέμβριο, σηματοδοτώντας ένα νέο κύκλο αντιπαράθεσης μεταξύ της Τουρκίας και των ΗΠΑ, ακόμα και νομικής, καθώς η Τουρκία έχει δηλώσει ότι οι ΗΠΑ έχουν συμβατική υποχρέωση παράδοσης των F-35 και ότι σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξει προσφυγή στη δικαιοσύνη.
Είναι προφανές ότι η Τουρκία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Όποια διαδρομή και αν τελικά επιλέξει αναγκαστικά θα δυσαρεστήσει είτε τις ΗΠΑ, εάν επιλέξει τους S-400, είτε τη Ρωσία, εάν ακυρώσει τη σύμβαση των S-400. Το μεγάλο στοίχημα της Τουρκίας δεν είναι οι S-400 ούτε το F-35. Είναι ο γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός της προσανατολισμός τις ερχόμενες δεκαετίες. Δηλαδή, είτε θα παραμείνει σύμμαχος και εταίρος της Μόσχας και της Τεχεράνης, και θα απομακρυνθεί από τις ΗΠΑ ή θα επιστρέψει στην «αμερικανική αγκαλιά» και θα επιλέξει τους Patriot και F-35. Σε λίγους μήνες θα γνωρίζουμε.
