Θετικές είναι οι εξελίξεις που καταγράφονται αναφορικά με την ενίσχυση του οπλοστασίου των μαχητικών F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας με νέα όπλα κρούσης. Στη κατεύθυνση αυτή η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) Νίκος Δένδιας αποφάσισε στα πλαίσια της στρατιωτικής παρέλασης της 28^ης Οκτωβρίου, τη προβολή των ισραηλινών όπλων SPICE 1000 και 2000 της ισραηλινής Rafael καθώς και των πυραύλων αέρος – εδάφους μεγάλου βεληνεκούς Rampage της ισραηλινής IAI. Πρόκειται φυσικά για μια απόφαση με σκοπό να αναδειχθούν οι νέες δυνατότητες κρούσης (αέρος – εδάφους) των μαχητικών F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας και κυρίως των F-16 Viper. Από την άλλη μεριά οφείλουμε να επισημάνουμε πως πρόκειται για ένα πρόγραμμα πιστοποίησης και ολοκλήρωσης των όπλων στα μαχητικά που βρίσκεται πρώιμο στάδιο.

Τη διαδικασία πιστοποίησης και ολοκλήρωσης των όπλων έχει αναλάβει το Εργοστάσιο Τηλεπικοινωνιακών και Ηλεκτρονικών Μέσων (ΕΤΗΜ) το οποίο διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε συνεργασία με τους Ισραηλινούς. Ακολούθως οι σχετικές διαδικασίες πιστοποίησης θα περατωθούν με τελικό στάδιο την Εθνική Στρατιωτική Αρχή Αξιοπλοΐας ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Οι σχετικές συμβάσεις προμήθειας των ισραηλινών όπλων κρούσης (αέρος – εδάφους) των μαχητικών F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας υπογράφτηκαν το 2022 μέσα σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Είχε προηγηθεί η έγκριση των προγραμμάτων από την αρμόδια επιτροπή εξοπλιστικών συμβάσεων της Βουλής των Ελλήνων τον Οκτώβριο του 2021 και το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας. Η απόφαση για την ενίσχυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων κρούσης των F-16 κρίθηκε ως αδήριτη ανάγκη μετά την ελληνοτουρκική κρίση του 2020. Δίχως καμία αμφιβολία τα νέα ισραηλινής προέλευσης οπλικά συστήματα προσδίδουν σημαντικές ικανότητες στον τομέα της κρούσης δεδομένου ότι θα διαθέτουν όπλα (το προσεχές χρονικό διάστημα) με δυνατότητες άφεσης από ασφαλείς αποστάσεις και με μεγάλη ακρίβεια.

Στη κατεύθυνση αυτή οφείλουν να δρομολογηθούν άμεσα εξελίξεις και προς τη κατεύθυνση σύγχρονων ατρακτιδίων στόχευσης και ναυτιλίας με γνώμονα πως τα υφιστάμενα Lantirn είναι παρωχημένα συστήματα. Το ατρακτίδιο LANTIRN είναι αμερικανικής προέλευσης και αποτελείται από το ατρακτίδιο ναυτιλίας AN/AAQ-13 και το ατρακτίδιο στοχεύσεως AN/AAQ-14. Δεδομένης της παλαιότητας των αμερικανικών ατρακτιδίων, επιβάλλεται η άμεση απόκτηση σύγχρονων ατρακτιδίων στόχευσης και ναυτιλίας με επικρατέστερη επιλογή το Sniper ATP.

Η απόφαση να προβληθούν τα νέας γενιάς όπλα των F-16 στη στρατιωτική παρέλαση της 28^ης Οκτωβρίου (έστω και ως ομοιώματα ή ως «αδρανή» όπως αναφέρονται από τους Ιπταμένους της ΠΑ) είναι προς τη σωστή κατεύθυνση καθότι με εξαίρεση τη 335 Μοίρα των F-16 Block 52+ Advanced και τα όπλα AGM-154 JSOW και GBU-31 JDAM, ο υπόλοιπος στόλος των F-16 (Block 52+, Block 50 & Block 30) διέθετε παρωχημένες ικανότητες κρούσης από ασφαλείς αποστάσεις και με ακρίβεια (πρωταρχικά χερσαίας κρούσης και δευτερευόντως ναυτικής). Η πιο χαρακτηριστική εικόνα είναι του Έλληνα πρωθυπουργό κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2020 σε ένα F-16 Block 52+ εξοπλισμένο με βλήματα AGM-65G Maverick…

Η εν εξελίξει προμήθεια των ισραηλινής προέλευσης όπλων κρούσης δεν απαλείφει την ανάγκη περαιτέρω διεύρυνσης του οπλοστασίου της ΠΑ και με αμερικανικής προέλευσης σύγχρονα όπλα κρούσης τόσο για τον στόλο των F-16 όσο και για τον στόλο των F-35. Ειδικά για τα τελευταία ήταν μεγάλο λάθος που στη σχετική LoA (Letter Of Acceptance) την οποία υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση δεν τέθηκε το θέμα των νέων όπλων και αποφασίστηκε η προμήθεια τους σε δεύτερο χρόνο. Συνεπώς, είναι μονόδρομος η αποστολή ενός επίσημου αιτήματος (LoR, Letter Of Request) προς την αμερικανική κυβέρνηση προκειμένου να αναφερθούν τιμές και διαθεσιμότητες των αμερικανικής προέλευσης όπλων κρούσης που ζητά το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. Και τούτο διότι η εκάστοτε πλατφόρμα μεγιστοποιεί τα επιχειρησιακή οφέλη και την αποτροπή συνολικά μόνον όταν συνοδεύεται από τα κατάλληλα όπλα. Δεν είναι τυχαία η εμμονή της Τουρκικής Αεροπορίας στη προμήθεια των Eurofighter που εξοπλίζονται με τους πυραύλους Meteor ούτε η επιμονή της Τουρκικής Αεροπορίας στον εξοπλισμό των τουρκικών μαχητικών με εγχώριας ανάπτυξης όπλα κρούσης.

SPICE 1000 & SPICE 2000

Εδώ και 20 περίπου χρόνια παγιώθηκε η ιδέα της τοποθέτησης μηχανισμού πτερύγων και συστημάτων καθοδήγησης INS/GPS σε συμβατικές βόμβες προκειμένου να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσβάλουν σταθερούς στόχους, ανεμοπορώντας σε σαφώς μεγαλύτερες αποστάσεις σε σχέση με τις βόμβες κατεύθυνσης λέιζερ και κατόπιν και αυτές που αξιοποιούν καθοδήγηση INS/GPS (JDAM) και που κατάργησαν την ανάγκη κατάδειξης του στόχου. Το σημαντικότερο μειονέκτημα αυτών των καθοδηγούμενων βομβών, όπως και των συμβατικών που αντικατέστησαν, είναι ότι η οριζόντια απόσταση που διανύουν μετά την άφεση τους, είναι ανάλογη του ύψους που πετά το αεροπλάνο που τις μεταφέρει. Είναι μειονέκτημα γιατί το εκθέτει στην εχθρική αντιαεροπορική άμυνα. Η ακτίνα μίας JDAM για παράδειγμα, μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 28 χιλιόμετρα, υπό την προϋπόθεση ότι η άφεσή της θα πρέπει να γίνει από ύψος πολύ μεγαλύτερο των 30.000 ποδών.  

Μία απόπειρα που έγινε για την αναβάθμιση του κιτ JDAM, έτσι ώστε να φέρει και πτυσσόμενες πτέρυγες προκειμένου να δώσει σε συμβατικές βόμβες χαρακτηριστικά ανεμοπορούντος όπλου (JDAM-ER/ Extended Range)), τελικά δεν προχώρησε. Μόνο η κυβέρνηση της Αυστραλίας, που μάλιστα συμμετείχε στο πρόγραμμα ανάπτυξης του εν λόγω κιτ, το αγόρασε. Οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις δεν αγόρασαν ποτέ το κιτ JDAM-ER γιατί μπορούσε να προσαρμοστεί μόνο σε βόμβες των 500 λιβρών, αυξάνοντας την ακτίνα τους μέχρι τα 65 χιλιόμετρα. Και γιατί μπορούσε να πλήξει μόνο σταθερούς στόχους. Σημαντικότερος εκπρόσωπος των ανεμοπορούντων κατευθυνόμενων βομβών ακριβείας, είναι το ισραηλινό κιτ SPICE (Smart, Precise Impact, Cost-Effective). Αυτό επιβεβαιώνεται και από το ότι έχει σημειώσει τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία σε σχέση με όλα τα αντίστοιχα δυτικά όπλα, περιλαμβανομένων και των αμερικανικών JDAM, παρά τη χαμηλότερη τιμή τους.

Το κιτ αυτό μετατρέπει τις απλές βόμβες 1000 (450 κιλά) και 2000 λιβρών (900 κιλά), σε όπλα stant-off με ακτίνα 60 τουλάχιστον χιλιομέτρων και ακρίβεια τριών μέτρων (CEP) για το SPICE 2000 (βόμβες MK-84, BLU-109, RAP-2000). Ακόμα μεγαλύτερη είναι η ακτίνα για το κιτ SPICE 1000 (περί τα 120 χιλιόμετρα) που περιλαμβάνει και πτέρυγες και μπορεί να τοποθετηθεί σε συμβατικές βόμβες (MK-83, MPR1000, BLU-110, RAP-1000). To κιτ SPICE 2000 βάρους 150 κιλών σχεδόν διπλασιάζει το μήκος της βόμβας Mk.84 σε 4,2 μέτρα. Στο ρύγχος βρίσκονται τέσσερα σταθερά πτερύγια, εκτεπάσματος 60 εκατοστών.

Στο ουραίο τμήμα βρίσκονται τέσσερα τραπεζοειδή πτερύγια εκπετάσματος 1,2 μέτρων και πίσω τους υπάρχουν άλλα τέσσερα κινούμενα πτερύγια ελέγχου με εκπέτασμα 70 εκατοστών. Το SPICE 2000 πετά στη μέγιστη ακτίνα του με άφεση από μεγάλο ύψος (42.000 πόδια) και υψηλή υποηχητική ταχύτητα. Στο μικρότερο SPICE 1000, τα πτερύγια ρύγχους δεν υπάρχουν. Αντιθέτως έχουν τοποθετηθεί πτέρυγες που εκτείνονται επιτρέποντας μικρότερη γωνία κατολίσθησης και άρα μεγαλύτερη οριζόντια απόσταση από το σημείο άφεσης.

Το συγκρότημα ρύγχους του SPICE περιέχει μονάδα καθοδήγησης GPS/INS και ηλεκτροπτικό ερευνητή διπλής διαμόρφωσης, CCD και υπέρυθρης απεικόνισης (ΙR), αποδίδοντας ικανότητα προσβολής όλο το εικοσιτετράωρο. Το σύστημα καθοδήγησης επίσης χρησιμοποιεί αντιπαραβολή εικόνας (scene-matching guidance) για Αυτόνομη Πρόσκτηση Στόχου (ΑΤΑ). Στο πίσω τμήμα του όπλου υπάρχει υποδοχή (slot) για εισαγωγή εμπορικής κάρτας μνήμης (64ΜΒ), ίδια με αυτή που χρησιμοποιείται σε κοινές ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές.

Το ουραίο συγκρότημα περιέχει τα ηλεκτρονικά καθοδήγησης, ελέγχου πτήσης και διασύνδεσης με το αεροσκάφος, την παροχή ισχύος, τους μηχανισμούς ενεργοποίησης πτερυγίων και την προαιρετική ζεύξη δεδομένων. Μετά την άφεση από το αεροσκάφος, το SPICE χρησιμοποιεί καθοδήγηση GPS/INS. Περί τα 17 χιλιόμετρα από τον στόχο ενεργοποιούνται οι ηλεκτροοπτικοί αισθητήρες που αναζητούν τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής του στόχου.

Η προαιρετική ψηφιακή ζεύξη δεδομένων επιτρέπει την παρέμβαση του πληρώματος στη στοχοποίηση. Στην περίπτωση αυτή όμως, απαιτείται η μεταφορά ατρακτιδίου ζεύξης δεδομένων στο μαχητικό-πλατφόρμα. Η συμβολογία καθοδήγησης του όπλου από τον χειριστή, παρουσιάζεται στο HUD. Για όλους αυτούς του λόγους η οικογένεια των κιτ SPICE έχει επιτύχει σημαντική εμπορική επιτυχία. Σημειώνεται πως η ΠΑ επιδιώκει από το 2010 τη προμήθεια των SPICE 1000 & SPICE 2000.

Πύραυλοι Rampage για τη Πολεμική Αεροπορία

To Rampage είναι πύραυλος αέρος – εδάφους. Πρόκειται για ρουκέτα πυροβολικού για την ακρίβεια που έχει τροποποιηθεί με ελάχιστες παρεμβάσεις, σε αερομεταφερόμενο πύραυλο. Ώς όπλο προέρχεται από τη ρουκέτα πυροβολικού που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος EXTRA (Extended Range Artillery). Η ρουκέτα αυτή μπορεί να εκτοξευτεί από διάφορους εκτοξευτές, έχει ακτίνα 150 χιλιομέτρων, πολεμική κεφαλή βάρους 120 κιλών και ακρίβεια προσβολής (CEP) 10 μέτρων. 

Εντάχθηκε σε υπηρεσία το 2016 και η κατασκευάστρια ΙΜΙ (Israel Military Industries), ανέπτυξε και μία αερομεταφερόμενη έκδοση του όπλου, αρχικά γνωστή ως MARS (Multi purpose Air launced Rocket system). Αφορμή για την ανάπτυξη του όπλου, στάθηκε η κατάρριψη ενός ισραηλινού F-16 από πύραυλο συστήματος ΑΑ τύπου S-200 της αεράμυνας της Συρίας τον Φεβρουάριο του 2018. Σε δεύτερο χρόνο στη διαδικασία ενεπλάκει και η Elbit Systems που έχει αναλάβει και την εμπορική προώθηση του ώς Rampage. 

H ακτίνα του Rampage εικάζεται ότι υπερβαίνει τα 150 χιλιόμετρα της ακτίνας της ρουκέτας του συστήματος EXTRA, αφού είναι αερομεταφερόμενο. Από την πλευρά της Elbit systems βέβαια, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται. Πρόκειται για πύραυλο χαμηλού κόστους (για αυτό και πολλές πηγές επιμένουν να το κατατάσσουν στην κατηγορία των ρουκετών) με συστήματα καθοδήγησης INS (IMU – Inertial Measurement Unit) τεχνολογίας μικροηλεκτρομηχανικής (MEMS – Micrto Electro Mechanical Systems) και GPS με ενσωματωμένο σύστημα ADA εναντίον παρεμβολών. 

Η βασική φιλοσοφία επιχειρησιακής χρήσης του Rampage είναι καταστροφή της αεράμυνας ή στόχων του εχθρού, με τα μαχητικά που το εξαπολύουν να παραμένουν εκτός της ακτίνας των αντιαεροπορικών του πυραύλων. Πριν από την άφεση του Rampage, ο χειριστής του μαχητικού που το μεταφέρει, διοχετεύει τις συντεταγμένες του στόχου από τον υπολογιστή αποστολής, στο σύστημα καθοδήγησης του. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ΙΤΑ (Initial Transfer Alignment) και απαιτεί ελάχιστο χρόνο, συνήθως μικρότερο το ενός λεπτού. 

Αμέσως μετά την άφεση, ή την εκτόξευσή του από το μαχητικό, το Rampage που ανήκει στα όπλα φιλοσοφίας fire & forget, κατευθύνεται προς το στόχο. Η τροχιά του διαμορφώνεται ανάλογα με τη γωνία και την ταχύτητα με την θα πλήξει το στόχο. Επειδή δεν είναι βαλλιστικός πύραυλος και άρα η τροχιά του δεν είναι παραβολική, είναι δύσκολο, σε συνδυασμό με την υπερηχητική ταχύτητα πτήσης του, να εγκλωβιστεί και να καταστραφεί στον αέρα. Ακόμη και από σύγχρονα αντιπυραυλικά συστήματα. Η τακτική άφεσης – εκτόξευσης του Rampage, είναι σχεδόν ίδια με αυτές της εκτόξευσης πυραύλων αέρος – αέρος μέσης και μεγάλης ακτίνας (BVR). 

Όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα και το ύψος εκτόξευσης, τόσο μεγαλύτερη είναι και η απόσταση που θα καλύψει το Rampage. To μαχητικό που το μεταφέρει, μπαίνει σε ελαφρά άνοδο με πορεία προς το στόχο, με σκοπό να δώσει στο όπλο τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις βολής. Το Rampage έχει σχεδιαστεί για την καταστροφή σταθερών στόχων όπως εγκαταστάσεων αεροπορικών βάσεων (πύργος ελέγχου, καταφύγια αεροσκαφών και κέντρα επιχειρήσεων πολεμικών μοιρών), αποθηκών πυρομαχικών, αντιαεροπορικών συστοιχιών, κέντρων επικοινωνιών, μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κ.ο.κ.

Στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της επιχειρησιακής του αξιολόγησης, το Rampage χρησιμοποιήθηκε και σε αποστολές καταστροφής επίγειων στόχων στη Συρία τον Απρίλιο του 2019, σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν επιβεβαιωθεί από τους Ισραηλινούς. Η πληροφορία αυτή, μαζί με φωτογραφίες, δημοσιεύθηκε στο “Τhe Aviationist” (https://theaviationist.com/2019/04/24/lets-talk-about-the-israeli-rampage-stand-off-weapon-reportedly-used-in-combat-in-syria-for-the-first-time/).  

Υπό την προϋπόθεση ότι το πρόγραμμα θα εξελιχθεί κανονικά και χωρίς ιδιαίτερες καθυστερήσεις, η Πολεμική Αεροπορία θα είναι η πρώτη αεροπορική δύναμη που θα εντάξει στο οπλοστάσιό της το Rampage μετά την ισραηλινή. Η απόκτηση των όπλων ακριβείας κρούσης από ασφαλείς αποστάσεις και με μεγάλη ακρίβεια (SPICE και RAMPAGE) αποτελεί μια σημαντική ενίσχυση για τον αμυντικό σχεδιασμό. Διευρύνει το οπλοστάσιο των F-16 και το βελτιώνει καταλυτικά στις αποστολές κρούσης – βομβαρδισμού. Άλλωστε το αεροπορικό ισοζύγιο δεν διαμορφώνεται μόνον από τη ψυχρή αντιπαράθεση αριθμών και αεροσκαφών αλλά και από τα όπλα και τις δυνατότητες που φέρουν.