Σε ιδιαίτερα κρίσιμο σταυροδρόμι, βρίσκεται το μέλλον του αρματικού δυναμικού του Στρατού Ξηράς. Η αναγκαιότητα αναβάθμισης και εξασφάλισης της απρόσκοπτης υποστήριξης – συντήρησης του αρματικού δυναμικού, είναι πάγιο αίτημα του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ). Αυτό τεκμηριώνεται απ’ όλες τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τη τελευταία δεκαετία, οι οποίες απλά επικαιροποιούνται, συνεχώς, αναμένοντας τη «πολυπόθητη χρηματοδότησή τους. Με επίκεντρο το στόλο των αρμάτων μάχης LEOPARD 1 και 2, το ΓΕΣ αναζητά λύσεις προκειμένου αμυντικές επενδύσεις αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ, των δύο προηγούμενων δεκαετιών, να μην απαξιωθούν σύντομα. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των αρμάτων μάχης LEOPARD 1Α5 και 2Α4 (500 και 183 άρματα αντίστοιχα), η λύση υιοθέτησης προγραμμάτων εκσυγχρονισμού τους, προβάλει ως μοναδική, με γνώμονα πως στο μεσοπρόθεσμο μέλλον (βλέπε 12ετές πρόγραμμα εξοπλισμών), δεν σχεδιάζεται πρόγραμμα απόκτησης νέων αρμάτων μάχης. Στη κατεύθυνση αυτή μελετώνται και αξιολογούνται επιλογές για τον εκσυγχρονισμό του αρματικού δυναμικού από ελληνικές εταιρίες, με τη συμμετοχή και την αγαστή συνεργασία των εταιρειών που κατασκεύασαν τα άρματα μάχης.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι τα τελευταία χρόνια είδαν το φως της δημοσιότητας, μεθοδεύσεις και προσπάθειες, για τη μη συμμετοχή των κατασκευαστριών εταιρειών των αρμάτων, στους σχεδιαζόμενους εκσυγχρονισμούς. Αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, διότι περιέχει σημαντικότατο τεχνολογικό ρίσκο, κίνδυνο διαιώνισης του προγράμματος, χωρίς παραλαβές από το χρήστη και φυσικά επιβάρυνση του φορολογούμενου Έλληνα πολίτη. Σε πρώτη φάση, σχεδιάζεται και προγραμματίζεται από το ΓΕΣ, ο εκσυγχρονισμός ενός σημαντικού αριθμού αρμάτων μάχης LEOPARD 1A5, προκειμένου με τα εύχρηστα ανταλλακτικά που θα προκύψουν, να συνεχίσουν να συντηρούνται για κάποια χρόνια, τα υπόλοιπα άρματα του τύπου. Εκσυγχρονισμός προγραμματίζεται και για τα επιχειρησιακά υπέρ πολύτιμα LEOPARD 2 A4.

Για τα συγκεκριμένα άρματα έχουν κατατεθεί ολοκληρωμένες προτάσεις εκσυγχρονισμού, κλιμακούμενες ως προς το εύρος εκσυγχρονισμού και το τελικό κόστος. Η πλέον ακριβή πρόταση, η οποία κυριολεκτικά μετατρέπει το άρμα, σε άρμα τελευταίας γενιάς, περιλαμβάνει τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών LEOPARD 2 A4 στη διαμόρφωση LEOPARD 2 A7V, τη πλέον εξελιγμένη – τεχνολογικά – έκδοση του γερμανικού άρματος. To LEO 2A7V που είναι πανομοιότυπο με το LEO 2A8 (που απλά συμπεριλαμβάνει και το σύστημα αυτοπροστασίας EuroTrophy) είναι το αντίστοιχο του F 16 Viber για την οικογένεια των μαχητικών F 16. Μεσοπρόθεσμα ότι δεν αναβαθμιστεί σ’ αυτήν έκδοση, κινδυνεύει με επιχειρησιακή απαξίωση και παύση της υποστήριξης στα ηλεκτρονικά μέρη.

Με δεδομένο ότι μια τέτοια επιλογή εκσυγχρονισμού, έχει υψηλό κόστος, λόγω του εύρους των αναβαθμίσεων που περιλαμβάνει σκάφος και πύργο, έχουν παρουσιαστεί και «οικονομικότερες» επιλογές. Αυτές αποτελούν εξαιρετική βάση διαπραγμάτευσης με το ΓΕΣ, προκειμένου τα άρματα να εκσυγχρονιστούν σε ένα επιχειρησιακά ικανοποιητικό επίπεδο και παράλληλα να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη υποστήριξή τους. Η συγκεκριμένη πρόταση της κατασκευάστριας εταιρείας KNDS, υποβλήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική EODH, η οποία και έχει αναπτύξει και παρουσιάσει την συλλογή, νέας γενιάς θωράκισης, τύπου ASPIS NG (New Generation) που εξασφαλίζει τη προστασία του άρματος με περιορισμένο κόστος. Υπόψη η EODH είναι βιομηχανικός εταίρος και αποκλειστικός κατασκευαστής της θωράκισης των LEO 2A7V, LEO 2A8 αλλά και παλαιότερα των Ελληνικών LEO 2HEL που αποτελούν βελτιωμένη παραλλαγή (κυρίως ως προς την θωράκιση και τα σκοπευτικά μέσα) της έκδοσης LEO 2A6.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η προτεινόμενη αναβάθμιση των LEO 2A4, επικεντρώνεται στον εκσυγχρονισμό του άρματος, με πρόσθετη θωράκιση νέας γενιάς, νέα σκοπευτικά και νέο σύστημα ελέγχου πυρός, προκειμένου να επιτυγχάνεται εμπλοκή των στόχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις και με υψηλότερη ακρίβεια. Ππαράλληλα επιτυγχάνεται σημαντική βελτίωση στη διοίκηση και τον έλεγχο των αρμάτων, με νέο σύστημα διοικήσεως και ελέγχου (ΣΔΕ) και νέα συστήματα επικοινωνιών. Τα τελευταία προτείνεται να είναι και πάλι ελληνικής κατασκευής. Όλα τα συστήματα που εγκαθίστανται στο άρμα, αντικαθιστούν άλλα πλήρως τεχνολογικά ξεπερασμένα και κυρίως μη υποστηρίξιμα. Αποτελούν υποσύνολο της γερμανικής έκδοσης LEO 2A7V, με αποτέλεσμα ότι εγκαθίσταται στο άρμα, από πλευράς οπτικών, ηλεκτρονικών, σταθεροποίησης, περιστροφής πύργου και σταθεροποίησης πυροβόλου, να είναι τα ίδια που τα αντίστοιχα όλων των χωρών χρηστών των εκδόσεων LEO 2A7V και LEO2A8 (Γερμανία, Ουγγαρία, Δανία, Ολλανδία Νορβηγία Σουηδία κλπ). Επισημαίνεται ο εκσυγχρονισμός αφορά συστήματα, των οποίων η κατασκευή πραγματοποιήθηκε πριν 40 και πλέον έτη.

Μια τέτοια λύση, την οπoία στα τέλη του 2022, διαπραγματεύθηκε και συμβασιοποίησε και η Αυστρία για 58 άρματα LEO 2A4 που εκσυγχρονίζει. Αυτή αποδίδει σύγχρονα άρματα, με μικρό κλάσμα του κόστους του ευρύτερου εκσυγχρονισμού, στο επίπεδο LEO 2A7V. Ειδικά για τα άρματα LEOPARD 1A5, η Ελλάδα μέχρι πρόσφατα ήταν ο μοναδικός χρήστης του τύπου, στην Ευρώπη. Η Τουρκία, επίσης χρήστης αρμάτων LEO 1, έχει, πρo πολλού, εκσυγχρονίσει αρκετά απ’ αυτά, με τα τουρκικής σχεδίασης, ανάπτυξης και παραγωγής, ΣΕΠ τύπου Volkan. Η αδήριτη ανάγκη εξοπλισμού της Ουκρανίας, με άρματα μάχης, υποχρέωσε τους Γερμανούς να «σκουπίσουν» όλα τα αποθηκευμένα, ανά την Ευρώπη, LEO 1A5 και LEO 1 κάθε τύπου, για να τα συντηρήσουν εργοστασιακά και να τα προωθήσουν, εσπευσμένα, στην εμπόλεμη Ουκρανία. Συνεπώς η Ελλάδα είναι πλέον χρήστης του τύπου, μαζί με την Ουκρανία και όλοι «λοξοκοιτάζουν» προς τη μεριά μας, διερευνώντας τις δικές μας προθέσεις εκσυγχρονισμού για τα άρματα LEO 1A5.

Η Ελληνική EODH που συνιστά τον ευρωπαίο κυρίαρχο στην ανάπτυξη και κατασκευή θωρακίσεων μέσων μάχης, συνεργαζόμενη, στενά, με τη κατασκευάστρια των αρμάτων KNDS και την Βελγοϊσπανική DUMA παρουσίασε μια πλήρη και ολιστική προσέγγιση εκσυγχρονισμού του άρματος LEO 1A5 στην έκδοση LEO 1HEL. Επισημαίνεται ότι αυτή αναπτύχθηκε με την συναίνεση και την απόλυτη συνεργασία με την KNDS, δηλ. με την εταιρεία – αρχικό κατασκευαστή, ΟΕΜ (Original Equipment Manufacturer). Η συγκεκριμένη πρόταση είναι η μόνη πλήρης για το συγκεκριμένο τύπου του άρματος, ανά την Ευρώπη, και έχει παρουσιαστεί αναλυτικά στο ΓΕΣ. Το περιορισμένο κόστος της και κυρίως η εμπλοκή του OEM στο εγχείρημα, αποτελούν κρίσιμα εχέγγυα, για την πιθανή επιλογή του πακέτου αναβάθμισης και για τα LEO 1A5 της Ουκρανίας, χρηματοδοτούμενο από Ευρωπαϊκά κονδύλια στο πλαίσιο της στήριξης της χώρας για την συνέχιση του πολέμου. Ταυτόχρονα, η Χώρα μας που διαθέτει περί τα 500 LEO 1A5, εξασφαλίζει, με κλάσμα της τάξης του 15-20% του κόστους αγοράς ενός νέου άρματος, την απρόσκοπτη διατήρηση σε ενέργεια πολύτιμων , επιχειρησιακά, αρμάτων. Αυτά θα διαθέτουν κορυφαία θωράκιση για τη κλάση και το μέγεθος του άρματος, ευθέως συγκρινόμενη με θωρακίσεις που φέρουν εκδόσεις της νεότερης τεχνολογικής γενιάς των αρμάτων.

Την πενταετία 2021 -2025, δηλ. την περίοδο επανεξοπλισμού των Ενόπλων μας Δυνάμεων, ουδεμία ενημέρωση, ανακοίνωση ή αναφορά έχει γίνει σχετικά με τη τύχη του στόλου αρμάτων. Εύκολη ερμηνεία αποτελεί η διαφορετική προτεραιοποίηση των εξοπλιστικών αναγκών. Όμως από τα τέλη Μαρτίου 2025 προέκυψε η χρυσή ευκαιρία του REARM EUROPE και του χρηματοδοτικού εργαλείου SAFE, που «σπάει» το αδιέξοδο και απαλλάσσει τη Κυβέρνηση, από την ανάγκη εξεύρεσης εθνικών πόρων για την υλοποίηση ενός καλά σχεδιασμένου προγράμματος αναβάθμισης, του Ελληνικού αρματικού δυναμικού.

Απευκταία Σενάρια

Ενώ οι Ευρωπαϊκές χρηματοδοτικές διευκολύνσεις (παράκαμψη ρήτρας χρέους) και τα χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE δημιούργησαν δημοσιονομικό χώρο και βάσιμες προσδοκίες αναβάθμισης του αρματικού δυναμικού, επικρατεί «σιγή ιχθύος» για την τύχη των αρμάτων… Η σημαντική μείωση της οροφής τους, διακινείται ως πιθανό ενδεχόμενο… Η απλή αριθμητική όμως οδηγεί σε αδιέξοδα συμπεράσματα. Ακόμη και μια απόφαση σημαντικής συρρίκνωσης του στόλου αρμάτων που απλά θα σήμαινε την συνολική απόσυρση των παλαιοτέρων Μ48Α5 MOLF (περί τα 390 άρματα) και των Μ60Α3 (περί τα 100 άρματα) που επίσης αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα παλαιότητας και υποστήριξης, οδηγεί το στο συμπέρασμα ότι το ενδιαφέρον μας θα έπρεπε να στραφεί στα υπόλοιπα άρματα των τύπων LEO 1A5, LEO 2A4 LEO 2HEL.

Όμως καμία είδηση ή πληροφορία δεν διακινείται που να αφορά, είτε την αντικάταστασή τους με νέα άρματα (πράγμα οικονομικά ανέφικτο) είτε τον εκσυγχρονισμό τους (έστω και σταδιακά) είτε και την υποστήριξή τους (υπογραφή συμβάσεων «εν συνεχεία υποστήριξης»). Κάποιοι εκτιμούν ότι το ζήτημα επιχειρείται πρόβλημα να «διευθετηθεί» με κανιβαλισμό. Δηλ. θα αποσύρουμε- αναγκαστικά- αρκετά άρματα, τουλάχιστον από τους δύο τύπους LEO 1A5 και LEO 2A4, προκειμένου να παραταθεί η επιχειρησιακή διατήρηση των υπολοίπων… Η πρακτική έχει επί δεκαετία «δοκιμαστεί» στα MIRAGE 2000 και σε άλλους τύπους αεροσκαφών και απλά οδήγησε στη ταχύτερη και πλήρη απαξίωση των αεροσκαφών. Έτσι αυτά, ήταν απλά επιχειρησιακά «μη διαθέσιμα», τη κρίσιμη περίοδο, όταν η Χώρα τα χρειάστηκε στην κρίση του ORUC REIS, του καλοκαίρι του 2020… Αλήθεια κάποιοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα μπορεί να «πορευτεί» προς το 2030, με λιγότερο από το μισό στόλο αρμάτων απ’ αυτά που διαθέτει σήμερα ;;; Ας προσέξουν πως «πορεύεται» η Τουρκία στο συγκεκριμένο τομέα…