Το αμυντικό τοπίο αλλάζει ραγδαία με τους υπερηχητικούς πυραύλους να μπαίνουν σιγά σιγά στο προσκήνιο. Η τεχνολογία αυτή υπόσχεται ιλιγγιώδεις ταχύτητες, δυνατότητες ταχείας προσβολής και αυξημένη επιβιωσιμότητα έναντι εξελιγμένων δικτύων αεράμυνας. Ένα υπερηχητικό ολισθαίνον όχημα μπορεί θεωρητικά να φθάσει ταχύτητες έως Mach 20 ή περίπου έξι χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, σε τμήματα της πτήσης του. Αντίστοιχα ένας υπερηχητικός πύραυλος κρουζ πετάει σε χαμηλότερες αλλά εξίσου εντυπωσιακές ταχύτητες άνω του Mach 5, με χρήση κινητήρων scramjet εντός της ατμόσφαιρας. Αν και η τεχνολογία απέχει ακόμη από την ωριμότητα, τα κράτη επενδύουν τεράστια ποσά. Ο λόγος είναι σαφής: οι υπερηχητικοί πύραυλοι μειώνουν τον χρόνο προειδοποίησης σε λίγα λεπτά, δυσκολεύουν την αναχαίτιση και θα μπορούσαν να διαμορφώσουν την έναρξη οποιασδήποτε μεγάλης σύγκρουσης. Ωστόσο, η ανάπτυξή τους συνοδεύεται από τεράστιες τεχνικές, επιχειρησιακές και οικονομικές προκλήσεις.
Ο όρος υπερηχητικός αναφέρεται γενικά σε ταχύτητες πάνω από Mach 5-δηλαδή περίπου 1,7 χλμ/δευτ. Σε αυτά τα επίπεδα ταχύτητας, ο αέρας συμπεριφέρεται διαφορετικά: οι θερμοκρασίες εκτοξεύονται, σχηματίζονται ισχυρά κρουστικά κύματα και τα υλικά υπόκεινται σε ακραία θερμική καταπόνηση. Υπάρχουν δύο ήδη υπέρ-υπερηχητικών πυραύλων, τα boost glide vehicle και Air-Breathing Missiles. Τα Οχήματα HGV (Hypersonic Glide Vehicle) εκτοξεύονται μέσω πυραύλου-φορέα, ακολουθούν βαλλιστική τροχιά και στη συνέχεια ολισθαίνουν υπερηχητικά προς τον στόχο. Η ταχύτητά τους μεταβάλλεται και μειώνεται σε κάθε ελιγμό, χωρίς να διατηρούν την κορυφαία ταχύτητα σε όλη την πτήση. Από την άλλη Αεροαναπνεόμενοι υπερηχητικοί πύραυλοι HCM (Hypersonic Cruise Missile) κινούνται διαφορετικά. Με scramjet, πετούν σταθερά άνω του Mach 5 εντός της ατμόσφαιρας.
Ο scramjet είναι το κλειδί. Σε αντίθεση με τους πυραύλους-φορείς (rockets), δεν κουβαλά οξυγόνο αλλά το αντλεί από την ατμόσφαιρα. Αυτό μειώνει το βάρος και επιτρέπει παρατεταμένη πρόωση. Όμως η σταθερή καύση σε υπερηχητικές ροές αποτελεί εξαιρετικά περίπλοκο πρόβλημα: η ανάμιξη και ανάφλεξη του καυσίμου πρέπει να γίνουν σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Οι περισσότεροι υφιστάμενοι σχεδιασμοί είναι αεροεκτοξευόμενοι: ένα μαχητικό αεροσκάφος παρέχει ύψος και ταχύτητα (έως Mach 2) πριν την αποδέσμευση· ακολουθεί επιτάχυνση με πυραυλοκινητήρα έως το σημείο ανάφλεξης του scramjet, ο οποίος λειτουργεί για μερικά λεπτά.
Έτσι, οι υπερηχητικοί πύραυλοι προσφέρουν: Μειωμένο χρόνο προειδοποίησης, μεγαλύτερη επιβιωσιμότητα απέναντι σε αντιαεροπορικά δίκτυα και δυνατότητα εξουδετέρωσης κρίσιμων στόχων στην αρχή μιας σύγκρουσης. Το πιο ισχυρό επιχείρημα υπέρ των HCM είναι η αλλαγή του αεροπορικού περιβάλλοντος. Για δεκαετίες, οι δυτικές αεροπορίες θεωρούσαν δεδομένη την υπεροχή στους αιθέρες. Αυτό πλέον δεν ισχύει.
Κίνα: Αναπτύσσει μαχητικά μεγάλης εμβέλειας, σμήνη μη επανδρωμένων «loyal wingmanν» και προηγμένα ναυτικά συστήματα αεράμυνας. Διαθέτει επίσης βαλλιστικούς πυραύλους κατά πλοίων και τον αεροεκτοξευόμενο KD-21, παρόμοιο με τον Kinzhal. Πολυεπίπεδη άμυνα προστατεύει τις βάσεις της.
Ρωσία: Έχει αποδείξει ότι οι αντιαεροπορικοί της πύραυλοι μπορούν να καταρρίψουν μαχητικά σε αποστάσεις έως 150 χλμ., δυσχεραίνοντας τις επιθετικές επιχειρήσεις.
Ιράν & Χούθι: Αν και λιγότερο προηγμένοι, επιδεικνύουν ικανότητες περιορισμού του εναέριου χώρου, όπως οι συχνές καταρρίψεις αμερικανικών MQ-9.
Η σταδιακή απώλεια του «επιτρεπτού εναέριου χώρου» καθιστά τα όπλα όπως ο Tomahawk και το Storm Shadow λιγότερο αποτελεσματικά. Οι υπερηχητικοί πύραυλοι θεωρούνται ως το μέσο επαναφοράς της δυνατότητας διείσδυσης.
Σημαντικά Προγράμματα σε εξέλιξη
Γαλλία: ASN4G
Ο ASN4G (Air–Sol Nucléaire de 4e Génération) θα αντικαταστήσει τους ASMPA ως γαλλικό αεροεκτοξευόμενο πυρηνικό πύραυλο. Δεν είναι αμιγώς υπερηχητικός, αλλά βασίζεται σε τεχνολογίες scramjet με δοκιμές έως Mach 8. Προβλέπεται σε υπηρεσία έως το 2035 με τα Rafale F5 και μελλοντικά το FCAS.
Ιαπωνία: Hypersonic Guided Missile
Αναπτύσσεται για αντιπλοϊκές και επιθέσεις εδάφους. Βασίζεται στον πύραυλο Type-12 με τεχνολογίες scramjet. Θα εκτοξεύεται από ξηρά, θάλασσα και αέρα. Η καθοδήγηση πιθανόν να βασίζεται σε ραντάρ ή υπέρυθρη απεικόνιση.
Νότια Κορέα: Hycore
Υπό την ADD με τη Hanwha Systems, παρουσιάστηκε ως μακέτα το 2021. Στοχεύει σε επιχειρησιακή ανάπτυξη ως μέσο αποτροπής της Βόρειας Κορέας, με είσοδο σε υπηρεσία στα τέλη της δεκαετίας του 2020 (χρονικό πλαίσιο μάλλον φιλόδοξο).
Ηνωμένο Βασίλειο: HCM
Η Βρετανία διεξήγαγε εκτεταμένες δοκιμές scramjet το 2023 στις ΗΠΑ (NASA Langley). Η επιχειρησιακή εισαγωγή εκτιμάται στη δεκαετία του 2030. Το μέσο εκτόξευσης παραμένει αδιευκρίνιστο.
ΗΠΑ: MoHAWC, HALO, HACM
- MoHAWC: Τεχνολογικό πρόγραμμα της DARPA που επεκτείνει το HAWC, με στόχο την απόδειξη υπερηχητικών σχεδίων.
- HALO: Αντιαεροπορικός/αντιπλοϊκός πύραυλος για ομάδες αεροπλανοφόρων· ακυρώθηκε το 2024 λόγω κόστους.
- HACM: Το βασικό πρόγραμμα της USAF, σε ανάπτυξη από Raytheon & Northrop Grumman. Στόχος: πλήγματα υψηλής αξίας σε περιβάλλοντα με αντιαεροπορική απειλή. Απόφαση παραγωγής το 2027.
Όλα τα δυτικά προγράμματα βρίσκονται σε ανάπτυξη, χωρίς επιχειρησιακές δυνατότητες πριν το 2030.
- Τεχνολογία: Πολύπλοκοι κινητήρες scramjet, ανάγκη νέων υλικών και λύσεων καθοδήγησης.
- Scramjet: Εξαιρετικά ασταθής καύση σε υπερηχητικές ροές.
- Θερμική καταπόνηση: Επιφάνειες στους 1.000°C+ απαιτούν προηγμένα υλικά.
- Καθοδήγηση/Επικοινωνίες: Το πλάσμα εμποδίζει σήματα. Χρειάζονται αυτόνομοι αισθητήρες.
- Περιορισμένο ωφέλιμο φορτίο: Στενή αεροδυναμική δομή μειώνει το βάρος εκρηκτικών.
- Κόστος: Ενδεχομένως δεκάδες εκατομμύρια ανά πύραυλο και επομένως περιορισμένοι αριθμοί.
- Επιχειρησιακός αντίκτυπος: Μικρά αποθέματα περιορίζουν την αποτρεπτική αξία.
Συμπέρασμα
Οι υπερηχητικοί πύραυλοι κρούζ είναι ένα όπλο με τεράστια υπόσχεση αλλά και σοβαρά όρια. Η ταχύτητα και η επιβιωσιμότητά τους υπόσχονται κρούσεις σε δύσκολα περιβάλλοντα. Όμως οι τεχνικές δυσκολίες, το υψηλό κόστος και το περιορισμένο ωφέλιμο φορτίο μειώνουν την αξία τους. Πιθανότερο είναι να αποτελέσουν εξειδικευμένη, υψηλής αξίας ικανότητα και όχι το απόλυτο όπλο που αλλάζει τον πόλεμο.
