Στο νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας που θα ανακοινώσει σε λίγες ημέρες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφέρθηκε κατά την επίσκεψη του στην 11η Μ.Κ.Β (Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων ) στο Ηρακλείου Κρήτης , ο υπουργός Εθνικής ‘Αμυνας Νίκος Δένδιας. Μιλώντας στο στρατιωτικό προσωπικό, ο Νίκος Δένδιας σημείωσε ότι «η γεωπολιτική αβεβαιότητα και η γενική κατάσταση, απαιτεί να μπορεί η χώρα να αναπτύξει δυνατότητες, τις οποίες δεν είχε μέχρι τώρα». «Σε λίγες μέρες ο πρωθυπουργός θα ενημερώσει τη Βουλή των Ελλήνων για το νέο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα εξοπλισμών της πατρίδας μας, ένα πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει και εξελιγμένη προστασία από τον αέρα» σημείωσε ο κ. Δένδιας , αναφερόμενος στην «Ασπίδα του Αχιλλέα» που περιλαμβάνει όπως ανέφερε πέντε επίπεδα, με τα τρία από αυτά να αφορούν στην αντιπυραυλική, την αντιαεροπορική και την αντι- drone προστασία. Η αντικατατάσταση των ρωσικών S-300 PMU1 της Πολεμικής Αεροπορίας όπως και των ρωσικής προέλευσης αντιαεροπορικών συστημάτων αποτελεί κυρίαρχη προτεραιότητα στα πλαίσια του νέου εξοπλιστικού προγράμματος των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ως δυνητικές επιλογές προβάλουν τα ισραηλινά συστήματα (BARAK & DAVID SLING) ενώ εξετάζονται και ευρωπαϊκής προέλευσης επιλογές.

Υπενθυμίζεται ότι η σύμβαση, ύψους $ 437 εκατομμυρίων, για την αγορά δύο πυροβολαρχιών S-300PMU-1 (συγκροτούν δύο Μοίρες σήμερα), υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 1997, μεταξύ της Κύπρου και της Ρωσίας. Ωστόσο κατόπιν ισχυρών διεθνών αντιδράσεων και πιέσεων αποφασίστηκε τελικά τα συστήματα, μαζί με τους 175 πυραύλους, να μεταφερθούν και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, κάτι που έγινε το Φεβρουάριο του 1999. Ως αντάλλαγμα η Κύπρος παρέλαβε από την Ελλάδα έξι (6) Tor-M1 και 12 αυτοκινούμενα πυροβόλα Zuzana των 155 χιλιοστών, της βελτιωμένης έκδοσης Μ-2000G. Η κυριότητα των S-300PMU-1 μεταβιβάστηκε από την Κύπρο στην Ελλάδα με σύμβαση τον Δεκέμβριο του 2007. Με την ίδια σύμβαση η Ελλάδα παραχώρησε στην Κύπρο την κυριότητα των αντιαεροπορικών Tor-M1 και των πυροβόλων Zuzana.

To S-300 είναι ένα αντιαεροπορικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς, το οποίο κατασκευάζει η ρωσική Almaz Scientific Industrial Corporation. Στην αρχική του διαμόρφωση (S-300P) αναπτύχθηκε προκειμένου να αναχαιτίζει βλήματα cruise και μαχητικά αεροσκάφη. Ωστόσο νεότερες και βελτιωμένες εκδόσεις έχουν αναπτυχθεί έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και βαλλιστικά βλήματα. Οι νεότερες εκδόσεις ενσωματώνουν νέα βλήματα, βελτιωμένα ραντάρ καθώς και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στα ηλεκτρονικά αντίμετρα. Σήμερα σε υπηρεσία βρίσκονται οι εξής εκδόσεις: S-300P, S-300 PM και S-300 PMU (S-300 PMU-1, S-300 PMU-2 Favorite και S-300 PMU-3 Triumph ή S-400 Triumph). Η έκδοση S-300P είναι η αρχική και χαρακτηρίστηκε επιχειρησιακή το 1978. ένα ολοκληρωμένο σύστημα S-300P αποτελείται από ραντάρ επιτήρησης 36D6, το ραντάρ ανίχνευσης χαμηλού ύψους 76NG, το σύστημα ελέγχου πυρός 30NG και από τον σταθμό εκτόξευσης 5P85-1. Διαμορφώσεις του S-300P αποτελούν η S-300PT, S-300PT-1 και S-300PT-1A.

Το 1985 παρουσιάστηκε η έκδοση S-300 PM, η οποία ενσωμάτωνε ένα νέο και βελτιωμένο ραντάρ (36NG85), νέο όχημα διοίκησης (αμφότερα τοποθετημένα σε οχήματα τύπου MAZ-7910 8 x 8) και το νέο βλήμα αναχαίτισης 5K55R με μέγιστο βεληνεκές τα 90 km και βελτιωμένο ημί-ενεργό ραντάρ τερματικής καθοδήγησης. Το 1992 παρουσιάστηκε η έκδοση S-300 PMU, η οποία αναπτύχθηκε ειδικά για τρίτες χώρες. Σε σχέση με την έκδοση S-300 PM φέρει βλήμα με ελαφρύτερη πολεμική κεφαλή αλλά με μέγιστο βεληνεκές της τάξεως των 150 km (5V55U), επιδόσεις αντίστοιχες του βλήματος 48N6.

Εκτός του βλήματος το σύστημα S-300 PMU ενσωματώνει και βελτιωμένο ραντάρ επιτήρησης (36D63D) καθώς και βελτιωμένο ραντάρ πρόσκτησης στόχου και καθοδήγησης βλήματος (30N6-1). Την ίδια χρονιά (1992) παρουσιάστηκε και η διαμόρφωση S-300 PMU-1, η οποία ενσωματώνει το βλήμα 48N6 και το νέο ραντάρ 30N6E. Το 1999 παρουσιάστηκε η διαμόρφωση S-300PMU-1 9M96, η οποία έχει την δυνατότητα να προσαρμόζει διαφορετικά βλήματα. Έτσι εκτός από τα βλήματα 5V55R, 48Ν6YΕ and 48N6YΕ2, το S-300PMU-1 9M96 μπορεί να χρησιμοποιήσει και τα νεότερα βλήματα 9M96E1 και 9M96E2. Αμφότερα είναι ελαφρύτερα (330 κιλά αντί των 420 κιλών περίπου) και ενσωματώνουν ελαφρύτερη πολεμική κεφαλή. Το 9M96E1 έχει μέγιστο βεληνεκές από 1 km έως 40 km ενώ το 9M96E2 από 1 km έως 120 km. Στην διαμόρφωση S-300 PMU-1 9M96 το σύστημα χρησιμοποιεί τον σταθμό διοίκησης και ελέγχου 83M6E, ο οποίος υποστηρίζει το ραντάρ επιτήρησης και ανίχνευσης 64N6E.

Επίσης χρησιμοποιεί το ραντάρ ελέγχου και καθοδήγησης 30N6E(1). Προαιρετικά το σύστημα μπορεί να ενισχυθεί και με δύο επιπλέον ραντάρ: το ραντάρ χαμηλού ύψους 76N6 και το ραντάρ 96L6E. Το ραντάρ 64Ν6Ε έχει μέγιστη εμβέλεια 300 km και λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων C ενώ το ραντάρ 30N6E(1) έχει μέγιστη εμβέλεια 300 km και λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων I/J. Πριν εμφανιστεί η διαμόρφωση S-300 PMU-1 9M96 η Almaz Scientific Industrial Corporation είχε παρουσιάσει, το 1997, την διαμόρφωση S-300 PMU-2 Favorite, η οποία είναι μια αναβαθμισμένη έκδοση του S-300 PMU-1 με μέγιστο βεληνεκές τα 195 km (χρησιμοποιεί το βλήμα 48N6E2). Το σύστημα S-300 PMU-2 Favorite είναι ικανό να αναχαιτίσει μαχητικά αεροσκάφη, βλήματα cruise, βαλλιστικά βλήματα μικρού βεληνεκούς και τακτικά βαλλιστικά βλήματα μέσου βεληνεκούς. Χρησιμοποιεί το σύστημα διοίκησης και ελέγχου 83M6E2, το οποίο αποτελείται από το όχημα διοίκησης 54K6E2 και το ραντάρ επιτήρησης και ανίχνευσης 64N6E2 ενώ υποστηρίζει το ραντάρ ελέγχου και καθοδήγησης 30N6E2.

Όπως και στην περίπτωση του S-300 PMU-1 9M96 το S-300 PMU-2 Favorite μπορεί, προαιρετικά, να ενισχυθεί με το ραντάρ χαμηλού ύψους 76N6 και το ραντάρ 96L6E. Το 1999, εκτός του S-300PMU-1 9M96, παρουσιάστηκε και η έκδοση S-300 PMU-3 ή S-400 Triumph, η οποία πλέον βρίσκεται σε παραγωγή. Το S-400 Triumph ενσωματώνει δύο βλήματα ανά εκτοξευτή (αντί των τεσσάρων βλημάτων ανά εκτοξευτή των προηγούμενων εκδόσεων), επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 400 km ενώ, σύμφωνα πάντα με την κατασκευάστρια εταιρία, να αναχαιτίσει ακόμα και stealth στόχους. Εκτός από τις παραπάνω εκδόσεις και διαμορφώσεις, έχουν αναπτυχθεί και άλλες εκδόσεις του S-300. Η έκδοση S-300V Antey-300 καθώς και η βελτιωμένη έκδοση S-300VM Antey-300 κατασκευάστηκε από την εταιρία Antey για χρήση από τις χερσαίες δυνάμεις ενώ οι εκδόσεις S-300F Fort και S-300FM Fort-M για χρήση από τις ναυτικές δυνάμεις. Εκτός από την Ρωσία, άλλες 12 χώρες χρησιμοποιούν εκδόσεις του S-300.

Η Κίνα χρησιμοποιεί τις εκδόσεις S-300 PMU-1 (ως Hongqi-10), S-300 PMU-2 Favorite (ως Hongqi-15) και S-300V (ως Hongqi-18). H Ινδία διατηρεί σε υπηρεσία έξι πυροβολαρχίες S-300 PMU-2 Favorite (x 12 εκτοξευτές κάθε πυροβολαρχία). Η αγορά αποφασίστηκε τον Αύγουστο 1995 με κόστος $ 1 δις. Άλλες χώρες που διατηρούν σε υπηρεσία συστήματα S-300 είναι το Ιράν, το Βιετνάμ, η Συρία, η Λευκορωσία, η Βουλγαρία, το Καζακστάν, η Σλοβενία, η Ουκρανία και η Αρμενία ενώ και η πρώην Ανατολική Γερμανία είχε και αυτή προμηθευτεί συστήματα S-300. Η Κύπρος αγόρασε, το 1996, δύο πυροβολαρχίες S-300 PMU-1 (x 6 εκτοξευτές έκαστη πυροβολαρχία) αλλά κατόπιν ισχυρών πιέσεων από την Τουρκία (ή Άγκυρα απείλησε ακόμα και με αεροπορικούς βομβαρδισμούς την Κύπρο εάν αυτή προχωρούσε στην εγκατάσταση των S-300 PMU-1 στη Μεγαλόνησο), τις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία τα συστήματα εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα απ’ όπου και επιχειρούν. Μαζί με τα συστήματα η Κύπρος αγόρασε και 96 βλήματα τύπου 48N6E.

Το μέγιστο βεληνεκές των κυπριακών S-300 PMU-1, για αεροδυναμικούς στόχους, ανέρχεται στα 150-200 km (το ελάχιστο βεληνεκές είναι της τάξεως των 5 km) ενώ το μέγιστο ύψος εμπλοκής είναι της τάξεως των 30 km (το ελάχιστο ύψος εμπλοκής είναι τα δέκα μέτρα μόλις). Το μέγιστο βεληνεκές στην περίπτωση αναχαίτισης βαλλιστικών βλημάτων περιορίζεται στα 40 km (στην περίπτωση αυτό το μέγιστο ύψος εμπλοκής είναι τα 25 km και το ελάχιστο τα 2 km). Το σύστημα χρειάζεται μόνο πέντε λεπτά προκειμένου να προετοιμαστεί για την εκτέλεση βολής ενώ ο χρόνος αντίδρασης του είναι τα 22 δευτερόλεπτα.

Ο υπουργός Εθνικής ‘Αμυνας τόνισε ότι «θα πρέπει να έχουμε συστήματα σύγχρονα, ευέλικτα , δυνάμενα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, γιατί ακριβώς η ετοιμότητα να αντιμετωπίζουμε την οποιαδήποτε πρόκληση, θα την αποτρέψει», και συμπλήρωσε πως «η προετοιμασία και τα κατάλληλα συστήματα είναι που οδηγούν στην ειρήνη» και πως «αυτό επιδιώκει η ατζέντα 2030». Ο Νίκος Δένδιας εξέφρασε την χαρά του που βρίσκεται στην Κρήτη, σημειώνοντας ότι πρόκειται για τόπο «μεγάλης στρατηγικής σημασίας για την πατρίδα» και πως « η Κρήτη αποκτά, ιδίως λόγω του γεωπολιτικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής, μία ακόμα μεγαλύτερη σημασία, εάν είναι ποτέ αυτό δυνατόν, αφού η θέση της διαχρονικά μέσα στους αιώνες, είναι μοναδική».

Νωρίτερα ο κ. Δένδιας που συνοδευόταν από τους βουλευτές Ηρακλείου Μάξιμο Σενετάκη και Κωνσταντίνο Κεφαλογιάννη παραβρέθηκε σε σύσκεψη στην οποία μετείχαν ο Αρχηγός Γ.Ε.Α Αντιπτέραρχος (ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης , ο Διοικητής 133 ΣΜ σμήναρχος (ι) Βασίλειος Κρουστάλης και ο Διοικητής της 11ης Μ.Κ.Β Σμήναρχος (ε.α) Γεώργιος Τζωρμπατζάκης. «Ενημερώθηκα για τις υπηρεσίες που παρέχετε στην πατρίδα, έργο εξαιρετικά σημαντικό, όπως επίσης και το πώς καταφέρνετε να αντιμετωπίσετε τις πάρα πολλές δυσχέρειες στη συντήρηση των συστημάτων που προέρχονται από χώρες, οι οποίες πλέον δεν μας παρέχουν ανταλλακτικά» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο υπουργός Εθνικής ‘Αμυνας, συγχαίροντας το προσωπικό για τις υπηρεσίες και το έργο τους. «Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τις υπηρεσίες σας και το έργο που επιτελείτε. Να σας συγχαρώ για το αποτέλεσμα που έχετε πετύχει μέσα σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και να σας ζητήσω να συνεχίσετε να υπηρετείτε την πατρίδα, με ζήλο και αφοσίωση» κατέληξε ο κ. Δένδιας που αργότερα θα πραγματοποιήσει ομιλία, στο πλαίσιο της πρώτης «Αναπτυξιακής Διάσκεψης» για την Επιτροπή Κρήτης του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητήριου , που πραγματοποιείται στο Ηράκλειο.