Η πρόσφατη επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ έδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο την ανάγκη της ύπαρξης σύγχρονης αεράμυνας για την αντιμετώπιση των σύγχρονων απειλών. Παρ’ ότι θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτή δεν ήταν μια συνηθησμένη επίθεση μιας και το Ιράν πρόδωσε εν γνώση του την επίθεση, δεν παύει η επίθεση αυτή να αναδυκνύει την ανάγκη ένα κράτος να διατηρεί σύγχρονες ικανότητες αντιμετώπισης των από αέρος απειλών. Επίσης, το Ισραήλ είναι ένα κράτος που κατά βάση δέχεται τέτοιοιυ είδους επιθέσεις στο έδαφός του από την Χεζμπολά και τη Χαμάς πολλά χρόνια τώρα. Εκτός από μια σύγχρονη και δυνατή αεροπορική δύναμη έχει παράλληλα αναπτύξει αλληλοκαλυπτόμενες αντιαεροπορικές-αντιβαλλιστικές ασπίδες για την αντιμετώπιση των αιφιδιαστικών επιθέσεων των δύο αυτών οργανώσεων με πυραύλους εδάφους-εδάφους.
Σε μια πιθανή ελληνο-τουρκική αντιπαράθεση, προφανώς και οι συνθήκες θα είναι τελείως διαφορετικές καθώς μιλάμε για δύο όμορρες χώρες, όπου θα υπάρχει πλήρης κινητοποίηση των ενόπλων δυνάμεων, με συγκρούσεις να λαμβάνουν χώρα σε ξηρά, θάλασα και αέρα. Δηλαδή μια ολοκληρωτική σύγκρουση συμβατικών δυνάμεων σε όλα τα πιθανά πεδία και σενάρια σύγκρουσης. Παρ’ όλ’ αυτά, η Τουρκία, όπως και το Ιράν, τα τελευταία χρόνια έχει εντάξει στο οπλοστάσιο της δεκάδες συστήματα όπως αυτά που χρησιμοποίησε το τελευταίο για να επιτεθεί το περασμένο Σάββατο στο Ισραήλ. Μιλάμε για συστήματα UAV, περιφερόμενα πυρομαχικά, πυραύλους εδάφους-εδάφους εκτεταμένου βεληνεκούς, πυραύλους πλεύσης και στο κοντινό μέλλον και βαλλιστικούς πυραύλους ικανούς να πλήξουν τα μεγάλα ελληνικά αστικά κέντρα. Η αντιμετώπιση τέτοιων συστημάτων, τα οποία προφανώς θα εκτοξευτούν ξαφικά και σε μεγάλους αριθμούς, ώστε να προκαλέσουν κορεσμό στην αντίπαλη αεράμυνα, προϋποθέτει πρώτον έγκαιρη προειδοποίηση και δεύτερον σύγχρονα αντιαεροπορικά/αντιβαλλιστικά συστήματα. Αυτά σε συνδυασμό πάντα με τα αεροσκάφη της Π.Α. θα επιφορτιστούν στην αντιμετώπιση αυτής της απειλής και θα είναι η ασπίδα για τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις κρίσιμες στρατηγικές υποδομές όπως, διυλυστήρια, εργοστάσια παραγωγής ρεύματος, επικοινωνίες, ύδρευση και βιομηχανικές εγκαταστάσεις και στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Όπως έχουμε αναλύσει και στο παρελθόν το τουρκικό οπλοστάσιο σε αντίθεση με το αντίστοιχο ελληνικό έχει το πλεονέκτημα ότι όλα τα παραπάνω όπλα είναι τουρκικής σχεδίασης και παραγωγής. Το οποίο σημαίνει ότι η Τουρκία μπορεί να αποκτήσει όποιον αριθμό εκείνη επιθυμεί χωρίς να περιορίζεται από τα γεωπολιτικά συμφέροντα τρίτων χωρών, όπως συμβαίνει με τα αντίστοιχα όπλα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Έτσι η Τουρκία διατηρεί το πλεονέκτημα της αυτοδυναμίας τόσο της παραγωγής των απαιτούμενων όπλων στους απαιτούμενους αριθμούς, όσο και στην αυτοδυναμία αναπλήρωσης του αποθέματος αυτού. Κάτι που βέβαία δεν ισχύει για την Ελλάδα, όχι μόνο για σύγχρονους εξελιγμένους πυραύλους πλεύσης αλλά ακόμη και για βλήματα πυροβολικού.
Ποιές είναι όμως αυτές οι απειλές;
- Πύραυλοι πλεύσης SOM. Οι SOM είναι μια οικογένεια πυραύλων κρουζ μεγάλης εμβέλειας και χαμηλής παρατηρησημότητα που έχουν αναπτυχθεί και κατασκευάζονται στην Τουρκία. Η ανάπτυξη του όπλου έγινε από την εταιρία Tubitak SAGE ενώ η κατασκευή γίνεται από την ROKETSAN. Ο SOM παράγεται σε τέσσερις διαφορετικές εκδόσεις. SOM-A, SOM-B1, SOM-B2 και SOM-J. Σε όλες τις εκδόσεις το βασικό σύστημα κατεύθυνσης είναι συνδυασμός INS, GPS και παρακολούθησης αναγλύφου. Οι τρεις πρώτες εκδόσεις έχουν μήκος τέσσερα μέτρα βάσρος 600 κιλά, βάρος κεφαλής 230 κιλά και εμβέλεια 250 χλμ. Ο SOM-J έχει λίγο μικρότερες διαστάσεις και βάρος ώστε να μπορεί να μεταφέρεται εσωτερικά στο JSF και αργότερα στο KIzilema και KAAN, ενώ έχει ελαφρά μεγαλύτερη εμβέλεια. Οι τρεις τελευταίες εκδόσεις φέρουν και ερευνητή IIR. Επίσης έχουν και διαφορά στον τύπο της κεφαλής που φέρουν. Οι SOM-A και SOM-B1 φέρουν κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας και θραυσματοποίησης, ο SOM-B2 φέρει κεφαλή τύπου Tandem και ο SOM-J φέρει κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας και θραυσματοποίησης-διατρητική. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τις αυξανόμενες δυνατότητες της Τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας δε θα ήταν παράλογο να δούμε στο ορατό μέλλον πυραύλους πλεύσης με πολύ μεγαλύτερες εμβέλειες οι οποίοι θα μπορούν να εκτοξευτούν και από ναυτικές πλατφόρμες όπως φρεγάτες και υποβρύχια του τουρκικού στόλου.
- Μίνι πύραυλος πλεύσης KEMANKES 1/2 με εμβέλεια 200+ χλμ και διάρκεια πτήσης 1 ώρα. Διαθέτει Ε/Ο σύστημα στοχοποίησης και ΑΙ ενώ μπορεί να μεταφέρει εικόνα στον σταθμό εδάφους. Πρόκειται για ένα υβριδικό σύστημα που μπορεί να λειτουργήσει όπως φαίνεται και ως περιφερόμενο πυρομαχικό βαθιά μέσα στο εχθρικό έδαφος.
- Περιφερόμενα πυρομαχικά μικρής και μεσσαίας εμβέλειας ικανά να πλήξουν στόχους στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Τέτοια συστήματα είναι το τουρκικής ανάπτυξης και κατασκευής ALPAGUT με εμβέλεια στα 60 χλμ και το ισραηλινό HARPY.
- Βαλλιστικοί πύραυλοι. Εδώ η τουρκική βιομηχανία έχει να επιδείξει διάφορες σχεδιάσεις με εμβέλειες από 150 χλμ έως 500+ χλμ. Όπως ο αεροεκτοξευόμενος UAV-230 με εμβέλεια 150 χλμ και δυνατότητα ενσωμάτωσης σε ναυτικές πλατφόρμες και πλατφόρμες ξηράς. Ο ΚΗΑΝ με εμβέλεια 280 χλμ και καθοδήγηση GPS/INS αντίστοιχος των αμερικανικών ATACMS και τέλος ο SRBM Tayfun ο οποίος πρόκειται να μας απασχολήσει αρκετά στο μέλλον.
Η αντιμετώπιση των παραπάνω απειλών κινείται πάνω σε τρεις βασικούς άξονες. Ο πρώτος είναι η έγκαιρη προειδοποίηση, ο δεύτερος είναι η αντιαεροπορική/αντιβαλλιστική άμυνα και ο τρίτος είναι η στοχοποίηση και η καταστροφή.
Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενες αναλύσεις μέσα από την ιστοσελίδα του Defencereview, οι μέρος των αισθητήρων του δικτύου έγκαιρης προειδοποίησης χρήζουν άμεσης αντικατάστασης. Αναφερόμαστε στα ραντάρ δύο διαστάσεων μικρής εμβέλειας MPDR-90 που καλύπτουν νεκρούς τομείς και είναι τοποθετημένα στην ανατολική επικράτεια. Τα βασικά μειονεκτήματα είναι η μικρή εμβέλεια, η παλαιά τεχνολογία και η στατική φύση τους που τα κάνει πρώτης τάξεως στόχους ακόμη και για το αντίπαλο τακτικό πυροβολικό. Στον αντίποδα σήμερα υπάρχουν 4D πολυλειτουργικά κινητά ραντάρ τύπου AESA νέας τεχνολογίας νιτριδίου του γαλίου μεγάλης εμβέλειας που μπορούν να αποκαλύψουν στόχους μικρής διατομής, περιφερόμενα πυρομαχικά ακόμη και να λειτουργήσουν και ως ραντάρ αντιπυροβολικού. Δυνατότητα πολύ χρήσιμη για την αποκάλυψη και στοχοποίηση του αντίπαλου πυροβολικού.
Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ελληνικά ΑΣΕΠΕ. Είναι σημαντικό να υπογραφεί η σύμβαση εν συνεχεία υποστήριξης του ραντάρ και των συστημάτων που φέρουν σε πρώτη φάση και εν συνεχεία η αναβάθμιση τους. Ήδη η SAAB έχει παρουσιάσει στο ΓΕΑ αντίστοιχη πρόταση. Σε δεύτερο χρόνο είναι απαραίτητη η συμπλήρωση του αριθμού με δύο ακόμη αεροσκάφη Globaleye αυξημένων δυαντοτήτων.
Το τρίτο σκέλος της έγκαιρης προειδοποίησης είναι η δορυφορική τηλεσκόπηση όπου με τη βοήθεια του συστήματος Helios η ελληνική πλευρά μπορεί να παρακολουθήσει μετακινήσεις συστημάτων και στοχοποίηση της θέσης τους.
Ο δεύτερος άξονας είναι η αντιαεροπορική άμυνα που θα πρέπει να προσφέρει αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική προστασία. Το δίκτυο της ελληνικής αεράμυνας εθεωρήτω από τα πιο ολοκληρωμένα δίκτυα αεράμυνας στην Ευρώπη λόγω των πολλών διαφορετικών συστημάτων διαφορετικών επιδόσεων που δημιουργούσαν μια πολυστρωματική άμυνα. Όμως εν έτει 2024, πολλά από τα συστήματα αυτά θεωρούνται απαρχαιωμένα, ένω για τα νεότερα και πιο ικανά ρωσικής προέλευσης συστήματα θα υπάρξει θέμα υποστήριξης στο μέλλον. Επομένως θα πρέπει να υπάρξει ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των ελληνικών patriot και παράλληλα συπλήρωση του αριθμού τους προς αντικατάσταση των S-300. Ήδη συμμετέχουμε στο πρόγραμμα κοινής αντιαεροπορικής κάλυψης ESSI (European Sky Shield Initiative το οποίο όμως βρίσκεται στα πρώτα στάδια ενώ συμμετέχει και η Τουρκία. Από την άλλη φαίνεται ότι υπάρχει σκέψη για την αγορά συστημάτων ισραηλινής προέλευσης χωρίς όμως ακόμη να έχει ανακοινωθεί κάποια εξέλιξη προς αυτή την πλευρά.
Ο τρίτος άξονας είναι η στοχοποίηση και η εξουδετέρωση των αντίπαλων συστημάτων. Αυτό έχει δύο συνιστώσες. Η πρώτη είναι η στοχοποίηση και εξουδετέρωση των επερχόμενων πυραύλων από τα ΑΑ συστήματα και αεροσκάφη της Π.Α. και η δεύτερη η στοχοποίηση και εξουδετέρωση των πλατφορμών εκτόξευσης των παραπάνω. Είναι λογικό ότι καμιά αεράμυνα δεν μπορεί να εξουδετερώσει πάνω από έναν αριθμό επερχόμενων πυραύλων ο οποίος καθορίζεται από το πλήθος των ΑΑ συστημάτων, το πλήθος των διατιθέμενων ΑΑ πυραύλων αλλά και τις δυνατότητες των συστημάτων αυτών. Είδαμε ότι στην περίπτωση του Ισραήλ για την εξουδετέρωση του 99% των εισερχόμενων πυραύλων συμμετείχαν πλήθος αεροσκαφών και ΑΑ συστημάτων και άλλων χωρών. Στην περίπτωση που γινόταν μια ξαφνική επίθεση με πολλαπλάσιο αριθμό πυραύλων από το Ιράν θεωρούμε ότι το Ισραήλ δε θα ήταν σε θέση να ανταπεξέλθει επαρκώς. Και να επισημάνουμε ότι το Ιράν βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την ισραηλινή επικράτεια και υπάρχει αρκετός χρόνος έγκαιρης προειδοποίησης και από ιδία μέσα, αλλά και από τα άλλα κράτη της περιοχής και τους δυτικούς συμμάχους. Στη δική μας περίπτωση, ο μόνος τρόπος επιτυχούς αντιμετώπισης της απειλής είναι η καθεαυτή εξουδετέρωση των εκτοξευτών. Αυτό προϋποθέτει τη στοχοποίηση των συστημάτων αυτών με τους τρόπους που αναφέραμε παραπάνω και την εξουδετέρωσή τους είτε με αντίστοιχα συστήματα είτε από τα αεροσκάφη της Π.Α.
Ανακεφαλαιώνοντας, το δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης και τα συστήματα αεράμυνας είναι πολύ σημαντικά για δύο λόγους. Πρώτον για την αντιμετώπιση των επερχόμενων απειλών και δεύτερον και εξίσου σημαντικό για το αίσθημα ασφάλειας που εμπνέουν στους πολίτες. Γιαυτό και πρέπει να βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας ακολουθώντας τις εξελίξεις. Ο ΥΠΕΘΑ κ. Δένδιας μίλησε για τον ΑΑ θόλο τις προηγούμενες μέρες. Μένει να δούμε τι κινήσεις θα γίνουν ώστε ο θόλος αυτός να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει επαρκώς τις τωρινές αλλά και τις μελλοντικές απειλές.
Αναλύσεις πάνω στα θέματα έγκαιρης προειδοποίησης και ΑΑ συστημάτων μπορείτε να διαβάσετε στα παρακάτω λινκ:
