Η βιομηχανική ανάπτυξη μιας χώρας είναι ένα πολυσύνθετο παζλ με πολλούς αστάθμητους παράγοντες, όπως οι πολιτικο-οικονομικές συγκυρίες, η έρευνα και ο ανταγωνισμός, και στην Ελλάδα η βιομηχανική επανάσταση είτε ήρθε πολύ αργά είτε ήρθε, είδε, απόειδε και απήλθε με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Η προσπάθεια ανάπτυξης της ελληνικής βιομηχανίας από το 60’ και μετά σκόνταψε στο άνοιγμα των αγορών και έσβησε άδοξα, περνώντας η χώρα ουσιαστικά από την αγροτική οικονομία στην οικονομία των υπηρεσιών, των ηλεκτρονικών και της πληροφορίας. Δεν ήταν, βέβαια, η μόνη που επλήγη. Βιομηχανίες απ’ όλες τις ανεπτυγμένες χώρες έπαυσαν τη λειτουργία τους ως ζημιογόνες ή μεταφέρθηκαν όπου υπάρχουν φθηνότερα εργατικά χέρια, έτσι ώστε το κόστος των προϊόντων τους να μείνει σε χαμηλά επίπεδα.
Η παγκοσμιοποίηση, παρ’ όλ’ αυτά, στις ανεπτυγμένες χώρες κατά κανόνα δεν επηρέασε την αμυντική τους βιομηχανία, η οποία συνέχισε να ανθεί και να είναι κολώνα της έρευνας και ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, πολλές από τις οποίες βοηθούν την πολιτική βιομηχανία. Του κανόνα εξαιρείται –ουδεμία έκπληξη- η Ελλάδα. Προσηλωμένη στην εγχώρια αγορά, με μηδαμινή έρευνα και ανάπτυξη αλλά και πολιτική βούληση, η ελληνική αμυντική βιομηχανία ήταν αδύναμη να αντιπαρατεθεί, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, με τις αντίστοιχες βιομηχανίες του εξωτερικού που μετρούσαν αρκετές δεκαετίες στο χώρο. Ιδέες πάντως υπήρξαν – επίσης ουδεμία έκπληξη, κι αυτό είναι χειρότερο. Ιδέες πολλές από τις οποίες για την εποχή τους ήταν αξιόλογες. Προσπάθειες ανάπτυξης νέων όπλων και οπλικών συστημάτων που έμειναν στο σχεδιαστήριο ή προχώρησαν μόνο μέχρι το στάδιο του πρωτοτύπου. Το γιατί δεν αξιοποιήθηκαν, όπως ίσως θα τους άξιζε και θα μας άξιζε, είναι δύσκολη ερώτηση.
Ιστορική αναδρομή
Η προσπάθεια ανάπτυξης ελληνικών σύγχρονων όπλων και οπλικών συστημάτων είχε ήδη ξεκινήσει από την περίοδο του μεσοπολέμου. Μερικά ενδιαφέροντα οπλικά συστήματα ήταν τα παρακάτω:
– Τυφέκιο εφόδου και υποπολυβόλο GP10 της ΧΡΩΠΕΙ.
– Αεροσκάφος εκπαίδευσης-επιτήρησης ΚΕΑ ΧΕΛΙΔΩΝ του ΕΑΦ (Εργοστάσιο Αεροσκαφών), αργότερα ΚΕΑ. Κατασκευάστηκε ένα αεροσκάφος, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από το ΠΝ.
– Μαχητικό αεροσκάφος ΑΕΚΚΕΑ-RAAB R27.
– Μαχητικό Αεροσκάφος ΑΕΚΚΕΑ-RAAB R29. Ένας αριθμός από αυτά κατασκευάστηκαν για τις ισπανικές κυβερνητικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία.
– Βομβαρδιστικό/Μεταγωγικό αεροσκάφος ΑΕΚΚΕΑ-RAAB R54.
Νεότερη περίοδος
Κομβικό σημείο στις προσπάθειες της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας ήταν η ανάπτυξη του Α/Α συστήματος ΑΡΤΕΜΙΣ 30 αποδείχθηκε ότι -και με δεδομένο ότι η νεοσύστατη ΕΒΟ δεν είχε πρότερη εμπειρία στην ανάπτυξη και διαχείριση ενός πολύπλοκου συστήματος- για την εποχή του ήταν αρκετά φιλόδοξο. Αυτό ίσως είχε σαν αποτέλεσμα την καχυποψία από τη μεριά της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας σε κάθε νέα προσπάθεια ανάπτυξης νέων οπλικών συστημάτων από την ελληνική αμυντική βιομηχανία τα επόμενα χρόνια.
ARTEMIS-30
Στις αρχές τις δεκαετίας του ‘80 η ΕΒΟ ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου αντιαεροπορικού συστήματος με την ονομασία ARTEMIS-30. Σε πλήρη σύνθεση θα αποτελούνταν από:
- Ένα ραντάρ ντόπλερ πολλαπλών λειτουργιών για έρευνα και πρόσκτηση στόχων με ενσωματωμένο IFF.
- Δύο ραντάρ ελέγχου πυρός με ηλεκτρο-οπτική κάμερα και αποστασιόμετρο λέιζερ.
- 8 μονάδες πυρός με διπλά πυροβόλα των 30mm βασισμένα στο πυροβόλο MAUSER F.
Η παραπάνω προσπάθεια δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, το σύστημα ποτέ δεν μπήκε ολοκληρωμένο σε χρήση και τελικά αποκτήθηκαν 60 ανεξάρτητες μονάδες βολής με απλά σκοπευτικά, που μόλις το 1996 έγινε η ενσωμάτωσή τους στο υπάρχον σύστημα SKYGUARD με επιτυχία.
Παρ’ όλο που το αρχικό εγχείρημα ουσιαστικά απέτυχε λόγω του ότι το σύστημα ουδέποτε μπόρεσε να γίνει επιχειρησιακό, η ΕΒΟ συνέχισε την εξέλιξή του. Ανέπτυξε μια έκδοση των πυροβόλων με ενσωματωμένους Α/Α πυραύλους τύπου CROTALE σε δύο διπλούς εκτοξευτές αναρτημένους στο επάνω μέρος της βάσης του κάθε πυροβόλου. Επίσης υπήρξε η σκέψη για την ανάπτυξη δύο επιπλέον εκδόσεων του πυροβόλου: μία για ναυτική χρήση σε δίδυμο ναυτικό πύργο και μία για χερσαία χρήση για τον εξοπλισμό οχημάτων ΤΟΜΑ. Παράλληλα, όσον αφορά την τελευταία έκδοση, είχε αποφασιστεί να αναπτυχθεί και πυρομαχικό τύπου APDS. Παρουσιάστηκε και μια παραλλαγή του ΤΟΜΠ ΛΕΩΝΙΔΑΣ με πύργο εξοπλισμένο με το πυροβόλο του ΑΡΤΕΜΙΣ 30. To 2000, στην έκθεση Defendory, παρουσιάστηκε μια έκδοση της μονάδας βολής με πηνία μέτρησης ταχύτητας εξόδου βλήματος, κατά τα πρότυπα του συστήματος AHEAD, της ελβετικής OERLIKON CONTRAVES.
Τεχνικά χαρακτηριστικά μονάδας πυρός
| Μήκος: 7950 mm | Πυρομαχικά: 500 βλ. |
| Πλάτος: 2375 mm | Ταχύτητα βλήματος: 1025 m/sec |
| Ύψος: 2250 mm | Δυνατότητα περιστροφής: 360ο |
| Βάρος: 6840 kg | Δυνατότητα ανύψωσης: -5ο έως +85ο |
| Ρυθμός Βολής: 720-850 rpm | Βεληνεκές: 3000 m |
| Ισχύς γεννήτριας: 15kW | Πλήρωμα: 2 άτομα |
LEONIDAS S30
Στη δεκαετία του ‘90 η ΕΛΒΟ ανέπτυξε μια αντιαεροπορική έκδοση του ΤΟΜΠ ΛΕΩΝΙΔΑΣ -που ήδη ήταν σε παραγωγή στην Ελλάδα, 500 μονάδες, για λογαριασμό του ελληνικού στρατού- για την κάλυψη των μηχανοκίνητων σχηματισμών. Ένα σύστημα που σήμερα θα ήταν πολύ χρήσιμο στην αντιμετώπιση UAV και πυραύλων όπως έχει δείξει η σύντομη μέχρι σήμερα υπηρεσία του αντίστοιχου Gepard στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Το σύστημα ΛΕΩΝΙΔΑΣ S30 βασίστηκε στο αυτοκινούμενο Α/Α σύστημα WILDCAT II που είχε αναπτύξει η KRAUSS MAFFEI.
Παρ’ όλο που αρχικά υπήρξε ενδιαφέρον τόσο από ελληνικής όσο και από κυπριακής πλευράς για ένα τέτοιο σύστημα, τελικά η ιδέα ποτέ δεν μετουσιώθηκε σε αγορά και σε ένταξη του συστήματος στο ελληνικό και στο κυπριακό οπλοστάσιο. Μετά από μια δεκαετία και ενώ οι ανάγκες για είσοδο σε ελληνική υπηρεσία ενός αυτοκινούμενου V-SHORADS αυξάνονταν, αποφασίστηκε η αγορά 54 συστημάτων ASRAD με πύργο της STN ATLAS σε όχημα HUMMER, ένα σύστημα ίδιων δυνατοτήτων που όμως δε μοιράζεται την ίδια θωράκιση και ευκινησία ούτε παρέχει την ίδια ολοκληρωμένη Α/Α προστασία του συνδυασμού Α/Α πυροβόλων και Α/Α πυραύλων. Επίσης, χάθηκε η δυνατότητα εμπορικής διάθεσης ενός ελληνικού συστήματος στη διεθνή αγορά, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ίδια την εταιρία αλλά και για τους υπόλοιπους Έλληνες υποκατασκευαστές, -π.χ. η ΕΒΟ με το πυροβόλο της, από άποψη κερδών και αναγνώρισης.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Το σκάφος του ΛΕΩΝΙΔΑΣ S30 θα είχε κατά 99% κοινά ανταλλακτικά με την έκδοση ΤΟΜΠ ενώ παρείχε την ίδια προστασία. Ήταν κατασκευασμένο από συγκολλημένα φύλλα ομοιογενούς χάλυβα θωράκισης, παρέχοντας προστασία στο πλήρωμα από διατρητικά πυρομαχικά μεσαίου και μικρού διαμετρήματος και θραύσματα πυροβολικού.
Ο πύργος που διέθετε το οπλικό σύστημα, το ραντάρ και το σύστημα εγκλωβισμού στόχων θα προσαρμοζόταν στο ΤΟΜΠ Λεωνίδας, το οποίο θα παρείχε ευκινησία και προστασία στο πλήρωμα του συστήματος, λόγω της θωράκισης και της χαμηλής σιλουέτας του οχήματος. Τα πυροβόλα των 35mm του WILDCAT θα αντικαθίσταντο από τα πυροβόλα 30mm MAUSER της ΕΒΟ. Ενδιαφέρον είχε και η δυνατότητα του συστήματος με την προσθήκη Α/Α πυραύλων STINGER είτε σε μονούς ή διπλούς εκτοξευτές αναρτημένους στην πλάγια εξωτερική πλευρά του κάθε πυροβόλου είτε σε τετραπλό εκτοξευτή στη θέση του ίδιου του πυροβόλου.
| ΤΥΠΟΣ | ΛΕΩΝΙΔΑΣ S30 |
| Greece | |
| Πλήρωμα | 3 |
| Βάρος Μάχης | 19200 kg |
| Λόγος ισχύος/βάρους | 16.66 hp/t |
| Εδαφική πίεση | 0,71 kg/cm2 |
| Μήκος ολ. | 5,945 m |
| Πλάτος ολ. | 2,5 m |
| Ύψος ολικό με ανεπτυγμένο Ραντάρ | 3,730 m |
| Ύψος ολικό με κατεβασμένο Ραντάρ | 2,5 m |
| Κινητήρας | MTU |
| 320 hp | |
| Μετάδοση | ZF |
| 4+2 | |
| Ανάρτηση | ράβδοι στρέψης |
| Συσσωρευτές | |
| Κύριος οπλισμός | 2x Mauser MK 30 F 30mm |
| Συζυγής | – |
| Α/A βλήματα | optional |
| Καπνογόνα | – |
| Πυρομαχικά κύριου οπλ. | 2x 250 |
| Πυρομαχικά συζυγή οπλ. | – |
| ΠΥΡΓΟΣ | |
| Πλήρωμα | x2 |
| Κίνηση πύργου | Ηλεκτρικά |
| – | |
| Ανύψωση οπλισμού | +85o /-10o |
| Σταθεροποίηση | Ναι |
| Υλικό θωράκισης | χάλυβας |
ΤΟΜΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Η ανάπτυξη του ΤΟΜΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του ‘80 με τη συμφωνία της ΕΛΒΟ και της τότε STEYR DAIMLER PUCH για την ανάπτυξη ενός νέου ΤΟΜΑ που θα κάλυπτε τις μελλοντικές ανάγκες του αυστριακού και του ελληνικού στρατού. Ως υποκατασκευαστές στο νέο ΤΟΜΑ θα συμμετείχαν και άλλες ελληνικές εταιρίες ενσωματώνοντας τα προϊόντα τους στο τελικό προϊόν. Η όλη φιλοσοφία του οχήματος και οι προδιαγραφές στηρίζονταν δε σε πολύ μεγάλο ποσοστό στις ελληνικές ανάγκες, θα ήταν δηλαδή το πρώτο όχημα του είδους που θα κατασκευαζόταν σύμφωνα με τις ανάγκες του ελληνικού στρατού.
Όταν στην Ελλάδα το όλο πρόγραμμα ατόνησε, η αυστριακή εταιρία ζήτησε την άδεια από την ελληνική πλευρά για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα ανάπτυξης και η ισπανική SANTA. Τελικά το όχημα αγοράστηκε από τον ισπανικό και τον αυστριακό στρατό και προωθήθηκε στη διεθνή αγορά ως ASCOD.
Για άλλη μια φορά η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός καθαρά ελληνικού προϊόντος με αρχικό πολύ πιθανό πελάτη τον ισπανικό στρατό, που τελικά προμηθεύτηκε το όχημα.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Το σκάφος του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ήταν κατασκευασμένο από συγκολλημένα φύλλα επιβελτιωμένου χάλυβα θωράκισης, παρέχοντας προστασία στο πλήρωμα και στο μεταφερόμενο προσωπικό από διατρητικά πυρομαχικά μεσαίου και μικρού διαμετρήματος και θραύσματα πυροβολικού. Ο πύργος δύο ατόμων θα διέθετε ένα κύριο πυροβόλο των 30 χιλ (ΕΒΟ Mauser ΜΚ 30 F) διπλής τροφοδοσίας και ένα συζυγές των 7,62 χιλ (MG-3).
| ΤΥΠΟΣ | ASCOD (ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ) |
| Austria | |
| Πλήρωμα | 3+8 |
| Βάρος Μάχης | 25200 kg |
| Λόγος ισχύος/βάρους | 23,8 hp/t |
| Εδαφική πίεση | 0,62 kg/cm2 |
| Μήκος ολικό | 6,224 m |
| Πλάτος ολικό | 3,0 m |
| Ύψος ολικό | 2,653 m |
| Μεγιστη ταχύτητα | 70 km/h |
| Αυτονομία | 600 km |
| Υδάτινο κώλυμα | 1,2 m |
| Μέγιστη αναρρίχηση | 75% |
| Πλευρική κλίση | 40% |
| Υπέρβ. κάθετου εμποδίου | 0,8 m |
| Υπέρβαση Τάφρου | 2,3 m |
| Κινητήρας | MTU 8V 183 TE22 8 V90 |
| 600 hp | |
| Μετάδοση | RENK HSWL 106 |
| 4+6 | |
| Ανάρτηση | ράβδοι στρέψης |
| Συσσωρευτές | 6x12V |
| Κύριος οπλισμός | 1x Mauser MK30 30mm x 173 |
| Συζυγής | 1×7,62mm |
| Α/Τ βλήματα | – |
| Καπνογόνα | 4×3 |
| Αυτοπροστασία | – |
| Πυρομαχικά κύριου οπλ. | 200/200 |
| Πυρομαχικά συζυγή οπλ. | 700/2200 |
| ΠΥΡΓΟΣ | |
| Πλήρωμα | x2 |
| Κίνηση πύργου | ηλεκτροϋδραυλικά |
| χειροκίνητα | |
| Ανύψωση οπλισμού | +50o /-10o |
| Σταθεροποίηση | ναι |
| Υλικό θωράκισης | χάλυβας |
ΤΟΜΑ ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ
Το 1998 ξεκίνησε η ανάπτυξη ενός νέου ΤΟΜΑ από την ΕΛΒΟ, σε μιας εξ ολοκλήρου ελληνικής προσπάθειας ανάπτυξης κύριου οπλικού συστήματος βασισμένου στην εμπειρία που είχε αποκτηθεί από την εταιρία με την παραγωγή του ΛΕΩΝΙΔΑΣ αλλά και την εμπλοκή στην ανάπτυξη του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Δυο χρόνια αργότερα το πρωτότυπο ήταν πραγματικότητα. Παρ’ όλη την αρχική αδιαφορία τόσο του ελληνικού στρατού όσο και της πολιτικής ηγεσίας, τελικά και οι δύο συνέδραμαν στην περαιτέρω ανάπτυξη. Ο πρώτος με προτάσεις και τεχνικές λεπτομέρειες που θα έφερναν το όχημα πιο κοντά στις ανάγκες του και η δεύτερη με την αρχική απόφαση για αγορά του οχήματος και τη διάθεση κονδυλίων για τη φάση της τελικής διαμόρφωσης.
Κι ενώ όλοι πίστεψαν ότι τελικά, μετά από 20 σχεδόν χρόνια απαξίωσης της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας από την πολιτική ηγεσία, θα βρισκόμασταν μπροστά στο πρώτο ελληνικό κύριο οπλικό σύστημα που από τη φάση του σχεδιαστηρίου θα έμπαινε στη γραμμή παραγωγής, δυστυχώς διαψεύστηκαν. Άλλη μια φορά το πρόγραμμα κλειδώθηκε για πάντα μέσα στο συρτάρι με τα αζήτητα.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Το σκάφος του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ ήταν κατασκευασμένο από συγκολλημένα φύλλα επιβελτιωμένου χάλυβα θωράκισης, παρέχοντας προστασία στο πλήρωμα και στο μεταφερόμενο προσωπικό από διατρητικά πυρομαχικά μεσαίου και μικρού διαμετρήματος, θραύσματα πυροβολικού και νάρκες. Ο πύργος KUKA E8 ενός ατόμου θα διέθετε ένα κύριο πυροβόλο των 30 χιλ (ΕΒΟ Mauser ΜΚ 30 F) διπλής τροφοδοσίας και ένα συζυγές των 7,62 χιλ (MG-3).
| ΤΥΠΟΣ | ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ |
| Greece | |
| Πλήρωμα | 2+8 |
| Βάρος Μάχης | 19800 kg |
| Λόγος ισχύος/βάρους | 21,21 hp/t |
| Εδαφική πίεση | 0,74 kg/cm2 |
| Μήκος ολ. | 6,28 m |
| Πλάτος ολ. | 2,55 m |
| Ύψος ολ. | 2,30 m |
| Μεγιστη ταχύτητα | 75 km/h |
| Αυτονομία | 500 km |
| Υδάτινο κώλυμα | 1.15 |
| Μέγιστη αναρρίχηση | 70% |
| Πλευρική κλίση | 35% |
| Υπέρβ. κάθετου εμποδίου | 0,8 m |
| Υπέρβαση Τάφρου | 2,15 m |
| Κινητήρας | MTU 6V183ΤΕ22 |
| 420 hp | |
| Μετάδοση | ZF LSG 1000 |
| 6+2 | |
| Ανάρτηση | ράβδοι στρέψης |
| Συσσωρευτές | 4x12V |
| Κύριος οπλισμός | 1x Mauser MK30 30mm x 173 |
| Συζυγής | 1×7,62mm |
| Α/Τ βλήματα | – |
| Καπνογόνα | 2×4 |
| Αυτοπροστασία | – |
| Πυρομαχικά κύριου οπλ. | 200/200 |
| Πυρομαχικά συζυγή οπλ. | 500/500 |
| ΠΥΡΓΟΣ | |
| Πλήρωμα | x1 |
| Κίνηση πύργου | ηλεκτρικά |
| χειροκίνητα | |
| Ανύψωση οπλισμού | +45o /-10o |
| Σταθεροποίηση | ναι |
| Υλικό θωράκισης | χάλυβας |
UFASC II
Το UFASC II (Ultra Fast Craft) ήταν μια ιδέα που ανέπτυξε η ΕΒΟ και παρουσίασε στην έκθεση της Defendory το 1994. Ήταν ένα ταχύπλοο σκάφος υψηλών ταχυτήτων -45-50 κόμβους- τύπου καταμαράν με αξιόλογο οπλισμό. Είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει δύο καλάθους ρουκετών των 2,75in, μία ελαφρά τορπίλη ανάμεσα στις δύο γάστρες και για αυτοπροστασία ένα βαρύ πυροβόλο των 0,50in και ένα βομβιδοβόλο των 40mm. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ένα τέτοιο οπλικό σύστημα στα χέρια έμπειρων ανθρώπων των ειδικών δυνάμεων θα ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό. Ολιγομελείς ομάδες εξοπλισμένες με το UFASC, διάσπαρτες σε όλο το ανατολικό Αιγαίο, θα γίνονταν το φόβητρο οποιουδήποτε πλοίου μεγέθους μέχρι πυραυλάκατου. Σίγουρα θα λειτουργούσαν αποτρεπτικά σε οποιαδήποτε σκέψη των εξ ανατολών «συμμάχων» για αποβατική ενέργεια σε κάποιο νησί του ανατολικού Αιγαίου, όταν τα μικρά ανίσχυρα αποβατικά γεμάτα με στρατεύματα και οπλισμό θα έπρεπε να περάσουν πρώτα μέσα από τις ‘αγέλες’ των UFASC πριν φθάσουν στην ακτή.
ΑΕΡΟΧΗΜΑΤΑ UAV
Η ιδέα ανάπτυξης ενός ελληνικού UAV ή RPV, όπως ήταν η κωδική ονομασία των τηλεχειριζόμενων αεροχημάτων, ξεκίνησε στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’70! Το αποτέλεσμα ήταν το RPV ΠΗΓΑΣΟΣ, το οποίο σχεδιάστηκε από μια ομάδα απόστρατων τεχνικών της ΠΑ, ενώ στη διαδικασία παραγωγής μπήκε και η ΕΑΒ. Το ΠΗΓΑΣΟΣ ήταν ένα υψηλοπτέρυγο αερόχημα με κυλινδρική άτρακτο που είχε βάρος 80-100 κιλά, ωφέλιμο φορτίο 20 κιλά και ταχύτητα 120 χ.α.ώ.
Μετά από είκοσι χρόνια απραξίας και παλινωδιών από την πρώτη πτήση του ΠΗΓΑΣΟΣ, το 2000 αποφασίστηκε η επιχειρησιακή αξιοποίηση του συστήματος από την ΠΑ, το οποίο αποτελούνταν από τέσσερα αεροχήματα και έναν κλωβό ελέγχου. Αποφασίστηκε δε η εμπειρία που θα προέκυπτε από τη χρήση του συστήματος θα χρησιμοποιούνταν στην ανάπτυξη ενός νέου συστήματος, του ΠΗΓΑΣΟΣ ΙΙ, με αεροχήματα με βελτιωμένα πτητικά χαρακτηριστικά και ενσωματωμένα χαρακτηριστικά stealth.
Η ομάδα που ανέπτυξε το ΠΗΓΑΣΟΣ, όταν είδε ότι το πρόγραμμα δεν προχωρούσε με ικανοποιητικό ρυθμό και μετά την εμπλοκή της ΕΑΒ, ίδρυσε μια εταιρία, την ΑΕΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗ, για την ανάπτυξη αεροχημάτων. Η εξέλιξη αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση του RPV DELTA PHANTOM, το οποίο ήταν ανώτερων δυνατοτήτων του ΠΗΓΑΣΟΣ. Το DELTA PHANTOM είχε τετραγωνική άτρακτο και πτέρυγες δέλτα, ενώ ήταν κατασκευασμένο από συνθετικά υλικά, που του προσέδιδαν χαρακτηριστικά stealth. Είχε βάρος 45 κιλά, ωφέλιμο φορτίο 25 κιλά και ταχύτητα 220 χ.α.ώ.
Μια άλλη σκέψη ήταν το RPV TELAMON, το οποίο πρότεινε η ΕΑΒ και ήταν βασισμένο στον ιπτάμενο στόχο BQM-74E αμερικανικής κατασκευής. Ο BQM-74E της NORTHROP GRUMMAN προωθείται από έναν κινητήρα turbojet πετυχαίνοντας 515 κόμβους την ώρα, με ύψος πτήσης από 7 ft έως 40.000 ft (από 2,1 μ. έως 12,2 χλμ), και μεταφέροντας το φορτίο του σε εμβέλεια 350 ν. μιλίων (648,6 χλμ). Ενώ στην Ελλάδα η σκέψη αυτή έμεινε στα χαρτιά, στο Ισραήλ ο BQM-74E μετατράπηκε στον πύραυλο cruise Delilah.
Η προσπάθεια ανάπτυξης UAV στην Ελλάδα ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 70’. Το ελληνικό δαιμόνιο για άλλη μια φορά ήταν μπροστά από τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο και αντί δικαίωσης το αποτέλεσμα ήταν ο ελληνικός λαός να πληρώσει αρκετά εκατομμύρια ευρώ το 2002 για την αγορά του SPERWER της γαλλικής SAGEM, όταν πια η πρωτοτυπία έγινε ανάγκη, αλλά χωρίς κανένα ελληνικό σύστημα σε ανάπτυξη. Πού θα είχε φτάσει άραγε η ελληνική τεχνογνωσία στον τομέα αυτόν, εάν είχαμε επενδύσει στο ΠΗΓΑΣΟΣ, στο DELTA PHANTOM και στο TELAMON είκοσι και πλέον χρόνια πριν;
Α/Α ARIS
Στις αρχές του ‘90 η εταιρία ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΡΟΗΓΜΕΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΒΕΕ σχεδίασε ένα σύστημα αντιαεροπορικής προστασίας αεροδρομίων με γνώμονα την αξιοποίηση του τεράστιου αποθέματος Α/Α πυραύλων SIDEWINDER της ΠΑ. Το σύστημα θα αποτελούνταν από έναν τετραπλό εκτοξευτή Α/Α πυραύλων εξοπλισμένο με ηλεκτρο-οπτικό σύστημα και ραντάρ προειδοποίησης, αλλά τα σχέδια έμειναν στα χαρτιά. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Γερμανική Π.Α. είχε χρησιμοποιήσει παρόμοιο σύστημα για την προστασία των αεροδρομίων της.
ΒΟΜΒΑ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΛΕΪΖΕΡ
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 το ΚΕΤΑ ανέλαβε την ανάπτυξη της πρώτης ελληνικής βόμβας καθοδήγησης λέιζερ. Υπεύθυνος του προγράμματος ορίστηκε ο επισμηναγός Κ.Χατζηαντωνίου. Όταν το πρόγραμμα έφτασε σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο, πέρασε στη δικαιοδοσία της ΕΑΒ για την ολοκλήρωσή του. Παρ ‘ότι τα αποτελέσματα από τη φάση δοκιμών ήταν ικανοποιητικά, η ΠΑ δεν προχώρησε ποτέ σε παραγγελία του όπλου.
Άλλα προγράμματα
Η ΕΒΟ το 1984 ανέπτυξε ένα αντιαρματικό μιας χρήσης και το παρουσίασε στην Defendory με το όνομα ARIS IV. Τα βασικά χαρακτηριστικά του ήταν, διαμέτρημα 113 χιλ, μέγιστο βεληνεκές 400 μέτρα και ικανότητα διάτρησης 700 χιλ ομοιογενούς χάλυβα. Παρ’ όλο που υπήρξε ενδιαφέρον από τις ειδικές δυνάμεις για ένταξή του στο οπλοστάσιο τους, δεν έγινε καμιά παραγγελία.
Επίσης η ΕΛΒΟ παρουσίασε άλλη μια έκδοση του ΤΟΜΠ ΛΕΩΝΙΔΑΣ με πύργο ΕΤ-90 των 90 χιλ στα πρότυπα του τροχοφόρου CASCAVEL που χρησιμοποιείται από τις κυπριακές ένοπλες δυνάμεις. Προφανώς δεν ενθουσίασε τόσο τους Έλληνες επιτελείς ώστε να πράξουν το ίδιο…
Το 1994 στην έκθεση Defendory η ΕΒΟ παρουσίασε μια εκσυγχρονισμένη έκδοση του πυροβόλου των 155 χιλ Μ-114 με κάννη των 39 διαμετρημάτων. Η πρωτοβουλία της ανάπτυξης του κιτ εκσυγχρονισμού του πυροβόλου δι’ ιδίων μέσων και με αυτοχρηματοδότηση δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον του Ε.Σ., που χρησιμοποιούσε το πυροβόλο σε μεγάλους αριθμούς.
Το 1982 η NAMCO, μια εταιρία κατασκευής οχημάτων στην Ελλάδα, παρουσίασε μια σειρά στρατιωτικών οχημάτων όταν το Citroen-Pony που κατασκεύαζε έφτασε στο τέλος του: το θωρακισμένο όχημα αναγνώρισης 4×4 Tiger με κινητήρα 5,2 λίτρων της Chrysler, τo στρατιωτικό φορτηγό Milcar 6×6 και ένα τροχοφόρο APC βασισμένο στο σασί 6×6 του Milcar. Η αδιαφορία είχε και πάλι καταλυτικό αποτέλεσμα και η εταιρεία τελικά έκλεισε.
Συμπεράσματα
Οι κρατικές αμυντικές βιομηχανίες δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του ’70 πλαισιώνοντας την ΠΥΡΚΑΛ, που προϋπήρχε από το 1874, με σκοπό την ανάπτυξη κρίσιμων οπλικών συστημάτων στην Ελλάδα και την απεξάρτηση όσο το δυνατόν από το εξωτερικό σε υλικά και συστήματα που θα επηρέαζαν τη μαχητική ικανότητα των Ε.Ε.Δ.
Οι επενδύσεις σε κτηριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό που έγιναν από το ελληνικό κράτος δεν είχαν την ίδια ανταπόδοση στο τελικό προϊόν. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της αδιαφορίας της στρατιωτικής ηγεσίας αλλά κυρίως των μετέπειτα πολιτικών ηγεσιών στα προϊόντα που αναπτύχθηκαν κατά καιρούς. Οι κρατικές εταιρίες έγιναν αποθήκες διοριζόμενων στο Δημόσιο ψηφοφόρων, όπως άλλωστε και άλλες τέως ευημερούσες εταιριών σαν τα ναυπηγεία και την Ολυμπιακή, ενώ μικρές ιδιωτικές εταιρίες δεν μπόρεσαν να σταθούν στο χώρο.
Από την άλλη, η έλλειψη συντονισμού αναγκών και προμηθειών μεταξύ αμυντικής βιομηχανίας και ΕΕΔ, σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη χρηματοδότησης στην έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και οπλικών συστημάτων, δεν άφησε ποτέ περιθώριο για την πρόταση ενός εγχώριου συστήματος, με αποτέλεσμα τη στροφή στις ξένες εταιρίες. Έτσι είτε είχαμε την κατασπατάληση πόρων των εταιριών για την ανάπτυξη οπλικών συστημάτων στη λάθος χρονική στιγμή είτε όταν οι ανάγκες έφταναν στην τελική ευθεία της προμήθειας συστημάτων η ελληνική βιομηχανία δεν είχε να προσφέρει κάποιο σύστημα.
Επίσης, η εμπειρία που αποκτήθηκε με την κατά καιρούς συμπαραγωγή συστημάτων από διάφορες ελληνικές βιομηχανίες ποτέ δεν μετουσιώθηκε σε έναυσμα ανάπτυξης εγχώριου προϊόντος. Για παράδειγμα, η ΕΒΟ κατασκεύασε 500.000 G-3 αποκτώντας τεχνογνωσία για το 100% του τυφεκίου, ενώ έχει συναρμολογήσει και άλλους τύπους όπλων αποκτώντας αντίστοιχη τεχνογνωσία, όπως το Μinimi, το ΗΚ-11, το ΜG-3 κ.α., αλλά ποτέ δεν προχώρησε στην ανάπτυξη ενός ανάλογου εγχώριου όπλου. Τα ελληνικά ναυπηγεία έχουν ναυπηγήσει από OPV μέχρι υποβρύχια. Όταν επικυρώθηκε το πρόγραμμα νέων ΤΠΚ κανένας δεν έδωσε την δυνατότητα, ενώ προϋπήρχε η τεχνογνωσία ναυπήγησης πλοίων αντίστοιχου μεγέθους και δυνατοτήτων, στην εγχώρια ανάπτυξη ενός σχεδίου, αλλά απευθείας προτιμήθηκε ένα σχέδιο ξένου ναυπηγικού οίκου.
Μάλλον η αποτυχία του προγράμματος ARTEMIS-30 και η πολυετής καθυστέρηση της ναυπήγησης των LST τύπου JASON θορύβησε την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία ως προς τις δυνατότητες της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ενώ και το πολιτικό κόστος που θα επακολουθούσε την επαύριον μιας νέας αποτυχίας ίσως να έγινε λόγος απαξίωσής της. Αυτό όμως που πρέπει να έχουμε υπόψη είναι ότι ακόμη και χώρες όπως οι ΗΠΑ είχαν σημαντικές αποτυχίες, π.χ. Crusader, Comanche, μελλοντικό αμφίβιο όχημα εφόδου κ.α., μόνο που εκεί η ανάπτυξη νέων οπλικών συστημάτων δεν σταμάτησε ποτέ και η τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί από τα ακυρωθέντα προγράμματα χρησιμοποιήθηκε σε άλλες στρατιωτικές εφαρμογές και οπλικά συστήματα.
Σήμερα η ελληνική αμυντική βιομηχανία έχει επιδείξει πρόοδο σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Υπάρχουν πολύ αξιόλογες ιδιωτικές αμυντικές βιομηχανίες με πολύ αξιόλογα συστήματα και πωλήσεις στο εξωτερικό όπως π.χ. η IDE, η Miltech, η EODH, η Theon Sensors, η Scytalis και πολλές άλλες. Παρόλα αυτά, για την περαιτέρω ανάπτυξη της θα πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα βήματα. Όπως:
Μελέτη για το ποια οπλικά συστήματα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στην Ελλάδα με μικρό τεχνολογικό ρίσκο, σε πρώτη φάση, σύμφωνα με τις σημερινές δυνατότητες της βιομηχανίας μας.
Πολιτική απόφαση για προτεραιότητα στην ανάπτυξη νέων οπλικών συστημάτων από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.
Πολιτική βούληση για διάθεση περισσότερων κονδυλίων στην έρευνα και ανάπτυξη.
Πολιτική αποφασιστικότητα για απαράβατους όρους στη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας στις ελληνικές βιομηχανίες κατά την αγορά νέων οπλικών συστημάτων από το εξωτερικό, είτε μέσω συμπαραγωγής είτε μέσω αντισταθμιστικών προγραμμάτων και συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα ανάπτυξης νέων οπλικών συστημάτων, ώστε η βιομηχανία μας να επωφελείται στο έπακρο και να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τις τεχνολογίες αυτές στο μέλλον προς ίδιων όφελος.
Ορθολογισμός και μακροχρόνιος σχεδιασμός των ΕΕΔ όσον αφορά την προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων, ώστε η βιομηχανία να είναι σε θέση να γνωρίζει τις ανάγκες μας και να έχει το χρονικό περιθώριο ανάπτυξης εγχώριου προϊόντος.
Συνεργασία των ΕΕΔ με τη βιομηχανία, ώστε το προϊόν να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από πλευράς των.
Δημιουργία ινστιτούτου νέων τεχνολογιών στα πρότυπα της αμερικανικής DARPA και της βρετανικής QINETIC Q, και ενσωμάτωση των ΚΕΤΕΣ, ΚΕΤΑ και ΓΕΤΕΝ σε αυτό.
Συνεργασία των βιομηχανιών και του νέου ινστιτούτου με τα ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα για την ανάπτυξη και έρευνα, μέσω επιδοτούμενων προγραμμάτων, όπως κάνουν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες αξιοποιώντας το πανεπιστημιακό ερευνητικό δυναμικό τους.
Αντί επιλόγου
Πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσουμε να μοιράζουμε την πίτα των εξοπλισμών σε τρίτους δίχως να διασφαλίζουμε και εγχώρια ανάπτυξη και προμήθεια οπλικών συστημάτων για τη χώρα μας. Ας ρίξουμε και μια καλή ματιά προς τα ανατολικά για να δούμε πώς η σωστή στρατηγική και πολιτική βούληση μετέτρεψε την αμυντική βιομηχανία της γείτονος από απλή συμπαραγωγό σε κύριο κατασκευαστή πολλών κύριων οπλικών συστημάτων.
Και να μην ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή η Τουρκία, που η αμυντική της βιομηχανία ήταν τεχνολογικά δέκα χρόνια πίσω από την ελληνική το ’70, παράγει σύγχρονα Α/Κ και Ρ/Κ πυροβόλα, τεθωρακισμένα και θωρακισμένα οχήματα, πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων, κορβέτες κ.ά., αναπτύσσει το μελλοντικό άρμα μάχης της και εκπαιδευτικά αεροσκάφη, ενώ έχει να επιδείξει και σπουδαίες πωλήσεις στο εξωτερικό. Εμείς;
