Την Παρασκευή 29 Ιουλίου 2022, πραγματοποιήθηκε, στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας (ΓΕΑ), διαδικτυακή συνάντηση εκπροσώπων της εταιρείας «Northrop Grumman», κ. James Ackelson (Director LITENING Program), κ. Edward Barbour (Manager LITENING Program) και κ. Wiame Legsai (Sr Regional Manager Business Development Europe), με αρμόδιους επιτελείς του ΓΕΑ. Σκοπός της διαδικτυακής συνάντησης ήταν η παρουσίαση, εκ μέρους της εταιρείας, των δυνατοτήτων του Litening Pod που κατασκευάζει.
Στις 5 Μαΐου του 2021 η Northrop Grumman ανακοίνωσε ότι η έκδοση έγχρωμης απεικόνισης των ατρακτιδίων στόχευσης LITENING AN/AAQ-28(V) Litening είναι πλέον επιχειρησιακή από αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16 της Εθνοφρουράς και της Εφεδρείας.
Η αμερικανική Northrop Grumman ανακοίνωσε ότι απέσπασε συμβόλαιο ύψους $ 1,31 δισεκατομμυρίων, από την Αμερικανική Αεροπορία, για τη συνέχιση του προγράμματος ανάπτυξης μιας νέας και ικανότερης έκδοσης του ατρακτιδίου Litening. Το συμβόλαιο αφορά στην ανάπτυξη και την παραγωγή της νέας έκδοσης καθώς και την αναβάθμιση εν υπηρεσία συστημάτων στο νεότερο επίπεδο. Επίσης συμπεριλαμβάνει και υλικά και υπηρεσίες εν συνεχεία υποστήριξης του συνόλου των ατρακτιδίων.
Νέες δυνατότητες
Τα νέα LITENING μπορούν να παράξουν έγχρωμη εικόνα και video, υψηλής ανάλυσης, με αποτέλεσμα ο χειριστής του αεροσκάφους να έχει ακριβέστερη εικόνα και επίγνωση της τακτικής κατάστασης, αλλά και καλύτερη επίγνωση του στόχου. Η έγχρωμη απεικόνιση προσφέρει στους πιλότους καθαρότερη εικόνα του πεδίου μάχης, μειώνοντας παράλληλα το χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ του εντοπισμού ενός στόχου, της αναγνώρισης και της προσβολής του. Τα νέα LITENING παρέχουν, ταυτόχρονα, εικόνα από διαφορετικά πεδία όρασης, έγχρωμη ή υπέρυθρη, με αποτέλεσμα την καθαρή εικόνα της περιοχής ενδιαφέροντος.
LITENING III και G4
Το LITENING της ισραηλινής RAFAEL είναι ένα πραγματικά επιτυχημένο ατρακτίδιο ναυτιλίας και σκόπευσης, από τις πρώτες του εκδόσεις. Η αμερικανική του κωδικοποίηση είναι ΑΝ/AAQ-28, καθώς από τη δεκαετία του ΄90 η Northrop-Grumman ανέλαβε (1995) σε συνεργασία με την ισραηλινή εταιρεία την παραγωγή του στις ΗΠΑ και την προώθησή του στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Στην προσπάθεια να προσφερθεί ένα ανταγωνιστικό σύστημα τόσο ως προς τις δυνατότητες, όσο και ως προς την τιμή αγοράς και το κόστος χρήσης, το αρχικό LITENING I μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ατρακτίδιο ναυτιλίας, με τον έλεγχο του αεροπλάνου στον ιπτάμενο και το σύστημα να υποδεικνύει τους αναγκαίους ελιγμούς (άνοδος, κάθοδος, στροφή) κάθε στιγμή, αλλά και ως ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό ατρακτίδιο στοχοποίησης.
Το ισραηλινό ατρακτίδιο λοιπόν εξοπλίστηκε με FLIR με δυνατότητα εντοπισμού και εγκλωβισμού στόχων από μεγάλες αποστάσεις, κάμερα ημέρας (ΤV) και καταδείκτη λέϊζερ που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως αποστασιόμετρο. Από επιχειρησιακής πλευράς επομένως προσέφερε ότι και το ατρακτίδιο στοχοποίησης του LANTIRN που λίγα χρόνια νωρίτερα (1987) ως ολοκληρωμένο σύστημα, είχε σταδιακά αρχίσει να εντάσσεται σε υπηρεσία στην USAF. Έδινε όμως και κάτι παραπάνω, σημαντικό τότε και σήμερα… Ήταν το πρώτο σύστημα του είδους που εξοπλίστηκε (από την αρχική του έκδοση) με το εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο που ακούει στο όνομα Laser Spot Tracker.
To LITENING έδειξε από τα πρώιμα στάδια της καριέρας του το πόσο ιδανικό ήταν για συνεργιστικές επιθετικές αποστολές. Όταν ο στόχος «φωτίζονταν» (καταδεικνύονταν) από άλλο αεροσκάφος (αεροπλάνο ή ελικόπτερο), ή από επίγειο σύστημα σήμανσης λέιζερ, το LST του Litening εντόπιζε αυτόματα την πηγή της ακτινοβολίας και έστρεφε επάνω της όλους τους αισθητήρες του, χωρίς καμία ενέργεια από την πλευρά του πληρώματος! Χρησιμοποιώντας το LANTIRN, το τελευταίο θα έπρεπε να ψάξει να βρει το στόχο σε συνεννόηση (φωνητική τότε) με το αεροσκάφος ή τον επίγειο καταδείκτη…
Από την έναρξη του προγράμματος ανάπτυξης του συστήματος το 1992 μέχρι και το 1999 που το διάδοχο LITENING II μπήκε σε υπηρεσία, το ισραηλινό ατρακτίδιο απέδειξε την αξία του ευθέως ανταγωνιζόμενο το LANTIRN. Mέχρι σήμερα δε έχει ενσωματωθεί σε 20 τύπους αεροπλάνων (μεταξύ αυτών και το Mirage 2000) και έχει αγοραστεί από 20 τουλάχιστον αεροπορικές δυνάμεις. Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία εκμεταλλεύεται επιχειρησιακά το LITENING II επάνω στα F-4E AUP από την αρχική περίοδο της ένταξής τους σε υπηρεσία το δεύτερο εξάμηνο του 2003. Η ελληνική παραγγελία έγινε το 1999 και περιλάμβανε 20 ατρακτίδια που τελικά παραδόθηκαν στην 338 Μοίρα της 117 Πτέρυγας Μάχης.
Συμπέρασμα πρώτο: Και εδώ υπάρχει το πλεονέκτημα της αναβάθμισης των LITENING II σε επίπεδο ΙΙΙ, G4 ή 5 όπως θα δούμε παρακάτω. Επομένως και της διασφάλισης ομοιοτυπίας για την Πολεμική Αεροπορία. Να σημειώσουμε για την ιστορία ότι ενδιάμεσα, μεταξύ των LITENING I και ΙΙ, αναπτύχθηκε και αξιοποιήθηκε επιχειρησιακά το –ER από το 2001 και μετά. Το LITENING III που βρίσκεται ακόμα σε παραγωγή διαθέτει αισθητήρα FLIR τρίτης γενιάς (3-5 micron), μέσης κυματομορφής και ανάλυσης 640×512 pixel.
O ίδιος αισθητήρας είναι ο μοναδικός (με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία) που μπορεί να παρέχει απεικονίσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος με ευρύ (18,4 x 24 μοίρες), μέσο (2,8 x 2,8 μοίρες) και μικρό (0,77×0,77 μοίρες) εύρος πεδίου θέασης (FOV). Η κάμερα ημέρας (αισθητήρας CCD) παρέχει ανάλυση 659 (οριζόντιο) x 494 (κατακόρυφο) pixel με FOV 3,5 x 3,5 μοίρες, ενώ μία δεύτερη είναι διαθέσιμη με μικρότερο FOV 0,7×0,7 μοιρών. Φυσικά όπως και το FLIR, οι αισθητήρες ημέρας πέρα από εντοπισμό και πρόσκτηση στόχων μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων κάθε αποστολής (Bomb Damage Assessment) αλλά και για την άμεση παροχή εικόνας βίντεο σε άλλα αεροσκάφη ή επίγειους σταθμούς, μέσω του αυτόνομου συστήματος ζεύξης δεδομένων που διαθέτει.
Όπως και τα δύο ανταγωνιστικά αμερικανικά συστήματα που περιγράψαμε, μπορεί να καθοδηγήσει με ακρίβεια όπλα (JDAM, JSOW) μέσω GPS και αναπαραγωγή συντεταγμένων, διαθέτει αυτόνομο ψηφιακό σύστημα καταγραφής βίντεο (DVR), διπλής κυματομορφής καταδείκτη-αποστασιόμετρο λέιζερ (50K) που μπορεί να αξιοποιηθεί και για σκοπούς εκπαίδευσης καθώς είναι ακίνδυνο για το ανθρώπινο μάτι (1,06μm & 1,57μm), Laser Spot Tracker και Laser Marker συμβατό με διόπτρες νυχτερινής όρασης (NVG).
Τέλος, το σύστημα είναι εξοπλισμένο με αυτόνομο INS (αδρανειακό σύστημα ναυτιλίας) που αυτόματα υπολογίζει κάθε στιγμή τη γωνία απόκλισης του στόχου (boresight) από τον διαμήκη άξονα του αεροπλάνου-φορέα και παρέχει μεγάλη ακρίβεια στοχοποίησης ακόμα και κατά την εκτέλεση ελιγμών με υψηλές δυναμικές φορτίσεις (g).
Η προμήθεια των Sniper για τη ΠΑ
Η ΠΑ κατά τη παρούσα περιόδο στρέφει τη προσοχή της και το εξοπλιστικό της ενδιαφέρον στο AN/AAQ-33 Sniper ATP (Advanced Targeting Pod). Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει την απόκτηση συνολικώς 30 ατρακτιδίων Sniper ATP για τη ΠΑ, προμήθεια με μεγάλη σημασία και αξία για τη ΠΑ. Η έλευση των ΑΝ/ΑΑQ-33 Sniper ATP θα επιτρέψει στη ΠΑ την πλήρη αντικατάσταση των υφιστάμενων παρωχημένων αταρκτιδίων Lantirn που αποτελούνται από δύο επιμέρους υποσυστήματα, το ατρακτίδιο ναυτιλίας AN/AAQ-13 καθώς και το ατρακτίδιο στόχευσης AN/AAQ-14.
Το Sniper ATP έχει τη δυνατότητα εντοπισμού, αναγνώρισης, αυτόματης ιχνήλασης και κατάδειξης στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Μπορεί επίσης να υποστηρίξει την καθοδήγηση όλων των πυρομαχικών καθοδήγησης λέιζερ και GPS (δυτικής προέλευσης) κατά στατικών ή κινούμενων στόχων. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ικανό σύστημα το οποίο έχει αφήσει άριστες εντυπώσεις στην Αμερικανική Αεροπορία, η οποία βρίσκεται σε βάση αναβάθμιση 683 ατρακτιδίων Sniper στο επίπεδο Sniper ATP.
Οι πρώτες δοκιμές του συστήματος επάνω σε μαχητικά F-15E και F-16 Block 30 και Block 50, έγιναν στην αεροπορική βάση Nellis, στο Λάς Βέγκας, την περίοδο Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2003, με πολύ καλά αποτελέσματα. Ακολούθησαν δοκιμές υπό συνθήκες πολύ χαμηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος στη Νορβηγία τον φεβρουάριο του 2004, επάνω σε ένα αναβαθμισμένο F-16A Block 15 MLU που επιχειρούσε από την αεροπορική βάση Bodo.
H Noρβηγία είχε υπογράψει την πρώτη εξαγωγική παραγγελία για το Sniper (το είχε προμηθευτεί ως PANTERA-Precision Attack Navigation & Targeting), ύψους 27 εκατομμυρίων δολαρίων, στις 8 Ιουλίου του 2002. Ακολούθησαν η Πολωνία, το Μαρόκο, το Ομάν, η Σιγκαπούρη, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία, ενώ σήμερα το Sniper έχει ενσωματωθεί στα F-16, F-15E, A/OA-10 και A-10C, Β-1 και Ηarrier. To σύστημα έχει επίσης πιστοποιηθεί και στα F-16 Block 30 της αεροπορικής εθνοφρουράς των ΗΠΑ.
Οι πρώτες καθαρά επιχειρησιακού χαρακτήρα δοκιμές του συστήματος έγιναν επάνω σε αεροσκάφη F-15E το Μάιο του 2005. Τρία αεροπλάνα του τύπου αυτού μεταστάθμευσαν από την αεροπορική βάση Lakenheath στο Ιράκ για το σκοπό αυτό. Το 2006 αποδόθηκε αρχική επιχερησιακή ικανότητα στα F-16 Block 30 της Air national Guard με το Sniper και παράλληλα αυξήθηκε ο ρυθμός των παραδόσεων στην USAF.
Ας εξετάσουμε τώρα από τεχνικής πλευράς το ατρακτίδιο για να δούμε τι περισσότερο παρέχει σε σχέση με το LANTIRN. Ξεκινάμε πάλι από το FLIR του συστήματος που και εδώ είναι τρίτης γενιάς, μέσης κυματομορφής, αλλά με ακόμα ταχύτερο επεξεργαστή σήματος εικόνας.
Η κεφαλή των ηλεκτροοπτικών του Sniper (πυργίσκος) περιστρέφεται χωρίς περιορισμό περί τον διαμήκη άξονα (roll) σε οποιαδήποτε θέση, ενώ κατακόρυφα οι αισθητήρες μπορούν να «δουν» σε γωνίες μέχρι πέντε μοίρες (+5) και σε κατόπτευση μέχρι και -155 μοίρες. Πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να περιστραφούν προς τα κάτω και προς τα κάτω και πίσω τόσο ώστε να «βλέπουν» τις περιοχές πίσω από το αεροπλάνο.
Μέσω του FLIR ή της CCD κάμερας το σύστημα μπορεί να εντοπίσει και να εγκλωβίσει και ιπτάμενους στόχους, ενώ παρέχει ίδιες δυνατότητες για σταθερούς και κινούμενους στόχους στο έδαφος. Ο κατασκευαστής του συστήματος υποστηρίζει ότι το Sniper παρέχει μοναδικές δυνατότητες διατήρησης εγκλωβισμού κινούμενων στόχων και κατάδειξής τους, καθώς ακόμα και υπό ακραίες συνθήκες η στοχοποίηση δεν «σπάει», δεν διακόπτεται ως διαδικασία. Άλλο μοναδικό –πάντα κατά τον κατασκευαστή- χαρακτηριστικό του Sniper είναι η πρωτοποριακή πλατφόρμα σταθεροποίησης των ηλεκτροοπτικών του.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν Laser Spot Tracker, Laser Marker συμβατό με τη χρήση NVG, καταδείκτης-αποστασιόμετρο λέιζερ με δύο διαφορετικές συχνότητες εκπομπής (για επιχειρήσεις και εκπαίδευση), ακίνδυνο για την ανθρώπινη όραση, δυνατότητα αυτόματου –μέσω του ΙΝS του συστήματος- συνεχούς υπολογισμού της γωνίας απόκλισης του στόχου από τον διαμήκη άξονα του αεροσκάφους-φορέα, ψηφιακός καταγραφέας βίντεο (DVR), αυτόνομο σύστημα ζεύξης δεδομένων για τη μετάδοση και τη λήψη εικόνων βίντεο σε πραγματικό χρόνο, δυνατότητα καθοδήγησης όπλων (J Series) μέσω GPS με αυτόματο προσδιορισμό-αναπαραγωγή συντεταγμένων στόχων και καταδείκτη IR.
Όλα αυτά περικλείονται σε ένα ελαφρύτερο και αεροδυναμικότερο ατρακτίδιο συγκριτικά με τις άλλες σχεδιάσεις. Το βάρος του Sniper είναι 195 κιλά (το μικρότερο), το μήκος του 2,52 μέτρα (το μεγαλύτερο) και η διάμετρός του 30,5 εκατοστά (η μικρότερη). Με βάση στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η LM, το Sniper έχει επιδείξει ακόμη μεγαλύτερο βαθμό διαθεσιμότητα από το LANTIRN ER που παραμένει στο 98% από την περίοδο των αρχικών επιχειρησιακών δοκιμών στο Ιράκ το Μάιο του 2005. Η απόλυτα σπονδυλωτή (τμηματική) κατασκευή του ατρακτιδίου (αποτελείται από 39 LRU!) επιτρέπει την αποκατάσταση βλαβών σε χρονικά διαστήματα της τάξης των 20 λεπτών στη γραμμή πτήσεων, ενώ ο μέσο χρόνος μεταξύ βλαβών έχει υπολογιστεί στις 600 ώρες λειτουργίας.
Συγκριτικώς τα δύο ατρακτίδια είναι παρόμοιων επιχειρησιακών δυνατοτήτων. Το Litening τελευταίας γενιάς (αναφέρεται ως Litening + SAR) υπερτερεί λόγω του ότι εξοπλίζεται με ραντάρ συνθετικού διαφράγματος.
