Το εκτενές, αλλά εξαιρετικό άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα «UK Land Power», με τίτλο «Where does the tank go from here?» και συντάκτη τον Nicholas Drummond (το πρωτότυπο άρθρο, στην αγγλική γλώσσα μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ). Το άρθρο πραγματεύεται το μέλλον των αρμάτων μάχης από την άποψη των τεχνικών και επιχειρησιακών χαρακτηριστικών που θα έχουν στο μέλλον και ποιoς τελικά θα είναι ο ρόλος τους. Λόγω του μεγάλου όγκου που έχει το άρθρο θα το δημοσιεύσουμε σε δύο μέρη. Η μετάφραση έγινε από τη συντακτική ομάδα του «DefenceReview.gr».
Εδώ και έναν αιώνα περίπου τα άρματα μάχης είναι το κύριο σύμβολο της χερσαίας ισχύος. Σήμερα, τα άρματα δεν απολαμβάνουν το ίδιο επίπεδο κυριαρχίας στο πεδίο μάχης, σε σχέση με το παρελθόν. Τι έπεται λοιπόν; Έχουν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο; Αν ναι πως πρέπει να εξελιχθούν και πως θα είναι η επόμενη γενιά σε επίπεδο χαρακτηριστικών και ικανοτήτων; Αυτό το αναλυτικό άρθρο εξετάζει τι μπορεί να αντικαταστήσει τα σημερινά άρματα μάχης.
Περιεχόμενα
1/ Εισαγωγή
2/ Κορυφαία τεχνολογία
3/ Η επανακατηγοριοποίηση των τεθωρακισμένων ανά τύπο και ρόλο
4/ Ικανότητες
5/ Προς τη νέα γενιά
6/ Σύνοψη
1/ Εισαγωγή
Κάθε συζήτηση σχετικά με το επόμενης γενιάς άρμα μάχης εκ των πραγμάτων ξεκινά με την ερώτηση: Θα είναι το άρμα μάχης του μέλλοντος άρμα; Όταν ο Αμερικανικός Στρατός άρχισε να αναπτύσσει το AH-64 Apache, κάποιοι έλεγαν ότι το επιθετικό ελικόπτερο θα καταστήσει το άρμα παρωχημένο. Αυτό όμως δεν έγινε. Δεν υπάρχει αμφιβολία για τις ικανότητες του AH-64, αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν διαρκεί. Δεν μπορεί να διατηρήσει τον έλεγχο του εδάφους επ’ αόριστον. Στην πραγματικότητα, παραμένει στο σημείο ενδιαφέροντος για μικρό χρονικό διάστημα και μετά επιστρέφει στη βάση του για ανεφοδιασμό.
Ακόμα και σήμερα, ο πόλεμος έχει να κάνει, εν πολλοίς, με την κατάληψη και την κατοχή εδάφους. Για να ανταγωνιστής πρέπει να είσαι παρόν. Αν προσπαθείς να μην επιτρέψεις την απώλεια στρατηγικού εδάφους σε ακατάλληλα χέρια πρέπει να είναι εκεί αυτοπροσώπως. Δεν μπορείς να φύγεις για ξεκούραση και ανεφοδιασμό. Πρέπει, κυριολεκτικά, να οχυρωθείς και να αποτρέψεις κάθε εχθρική επίθεση μέχρι ο εχθρός να παραιτηθεί ή να εξουδετερωθεί.
Αν αυτό αληθεύει για την άμυνα, αληθεύει επίσης και για την επίθεση. Όταν θέλεις να απομακρύνεις έναν οχυρωμένο εχθρό πρέπει να το κάνεις κυριολεκτικά. Και όταν το κάνεις αυτό ο εχθρός θα κάνει το παν για να σε σταματήσει. Καθώς προελαύνεις θα χρειαστείς οχήματα που να σε προστατεύουν από τα πυρά πυροβολικού και τα πυρά μικρών όπλων. Τα οχήματα σου θα πρέπει να μπορούν να κινηθούν σε όλα τα είδη εδάφους και να έχουν ισχύ πυρός για να εξουδετερώσουν τα εχθρικά οχήματα.
Αυτό εξηγεί την αντίληψη της προστατευμένης κινητικότητας που παράγουν τα άρματα, η οποία έλκει την καταγωγή της στον Α’ ΠΠ και την ανάγκη της διάσπασης του αδιεξόδου των ορυγμάτων. Η ίδια αντίληψη εφαρμόστηκε, σε μεγαλύτερη κλίμακα, στον Β’ ΠΠ με μαζικές αναμετρήσεις αρμάτων με άρματα στη Γαλλία, τη Γερμανία και τη ρωσική στέπα. Σήμερα, η αντίληψη της προστατευμένης κινητικότητας παραμένει σχετική. Η απειλή των αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών στο Ιράκ και το Αφγανιστάν οδήγησε στην ανάπτυξη των οχημάτων MRAP (Mine-Resistant, Ambush-Protected). Οι απώλειες του Β’ ΠΠ, του Πολέμου της Κορέας, του Αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1973, του Πολέμου του Κόλπου το 1991 και από τις τελευταίες συγκρούσεις, δείχνουν ότι οι στρατιώτες εντός τεθωρακισμένων οχημάτων μετρούν λιγότερες απώλειες σε σχέση με τους πεζούς. [1]
Χρησιμοποιούμε τον όρο «Σιδηρούν Τρίγωνο» για να περιγράψουμε τις δυνατότητες των αρμάτων σε τρείς κρίσιμους τομείς: Την ισχύ πυρός, την προστασία και την κινητικότητα. Οι πιο πετυχημένες σχεδιάσεις τείνουν να είναι αυτές που διατηρούν ισορροπία σ’ αυτούς τους τομείς. Με το πέρασμα του χρόνου έχουμε δει μεγάλη διαφοροποίηση σε αντιλήψεις και σχεδιάσεις, αλλά η ανάγκη διάτρησης της θωράκισης των αρμάτων και η αντίστοιχη ανάγκη προστασίας από τα αντιαρματικά συστήματα είναι τα στοιχεία που καθοδηγούν την εξέλιξη των αρμάτων.
Για όσο συνεχίζουμε να πραγματοποιούμε χερσαίες επιχειρήσεις με στόχο την κατάληψη και κατοχή εδάφους είναι λογικό να υποθέσουμε ότι χρειαζόμαστε προστατευμένη κινητικότητα για τη μεταφορά των στρατιωτών από το σημείο A στο B και προστατευμένη ισχύ πυρός να υποστηρίζει το Πεζικό στον αντικειμενικό του σκοπό και να εξουδετερώνει τα εχθρικά τεθωρακισμένα οχήματα. Η επόμενη γενιά οχημάτων θα παρέχουν το προβλεπόμενο μίγμα προστασίας, ισχύος πυρός και κινητικότητας. Το θέμα δεν είναι αν οι συγκεκριμένοι τομείς έχουν χάσει σε σημασία, αλλά το ότι η ισορροπία μεταξύ τους ίσως να χρίζει τροποποίησης. Επίσης, υπάρχει αυξανόμενη κατανόηση ότι μόνο αυτοί οι τομείς μπορεί να μην επαρκούν για τον ορισμό των χρήσεων που τα μελλοντικά τεθωρακισμένα οχήματα θα κλιθούν να υπηρετήσουν. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα άρματα του μέλλοντος εξελίσσονται σημαντικά, ενώ ακόμα υπηρετούν πολλούς από τους ρόλους του σήμερα.
2/ Κορυφαία τεχνολογία
Αυτή τη στιγμή το Leopard-2A7V και το M-1A2C Abrams είναι τα πλέον ικανά άρματα. Και τα δύο ενσωματώνουν ένα αποτελεσματικό μείγμα φονικότητας, επιβιωσιμότητας και κινητικότητας. Και τα δύο έχουν επωφεληθεί από πρόσφατα προγράμματα αναβάθμισης, τα οποία έχουν αυξήσει τις ικανότητες τους, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης ενεργητικού συστήματος αυτοπροστασίας, επιπλέον θωράκισης, νέων αισθητήρων και ηλεκτρονικών και νέων πυρομαχικών. Αν και τα δύο άρματα είναι άνω των 40 ετών, συνεχείς βελτιώσεις τα διατηρούν σύγχρονα (με τον ίδιο τρόπο που η γερμανική Porsche έχει διατηρήσει σύγχρονο το εμβληματικό μοντέλο 911).
Αξιολογώντας τις ικανότητες αυτών των αρμάτων και εξετάζοντας αν πρέπει να αντικατασταθούν και σε πιο χρονοδιάγραμμα πρέπει να συνυπολογίσουμε τα εξής κριτήρια:
Σχετικοί αριθμοί: Τον αριθμό των εν υπηρεσία αρμάτων μάχης στο ΝΑΤΟ σε σχέση με τον εν υπηρεσία αριθμό αρμάτων μάχης των πιθανών αντιπάλων.
Σχετική απόδοση: Τα M-1A2C Abrams και Leopard-2A7V εναντίον των αρμάτων μάχης των πιθανών αντιπάλων.
Πως τα άρματα μάχης θα χρησιμοποιηθούν στη μάχη και τι αυτό συνεπάγεται σε σχέση με τους απόλυτους αριθμούς.
Το IISS (International Institute for Strategic Studies), στην ετήσια έκδοση του «The Military Balance 2019» υπολογίζει ότι υπάρχουν 53.000 εν υπηρεσία άρματα μάχης στον κόσμο και άλλα 20.000 σε αποθήκευση. Απ’ αυτά η Ρωσία έχει 2.750 άρματα μάχης σε υπηρεσία και 10.200 σε αποθήκευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρώην Σοβιετική Ένωση κατασκεύασε περί τα 100.000 T-54/55 και ενώ είναι παρωχημένο ακόμα ενσωματώνει πυροβόλο των 100 χιλιοστών, είναι ιδιαίτερα ευέλικτο, εύκολο στη συντήρηση του και οικονομικό στη χρήση του. Ένα εντυπωσιακός αριθμός βρίσκεται ακόμα σε υπηρεσία σ’ όλο τον κόσμο. Η Σοβιετική Ένωση έχει κατασκευάσει και 20.000 T-72 και 3.200 νεότερα T-90, το οποίο παραμένει σε παραγωγή. Η Ρωσία σχεδιάζει να αποκτήσει επιπλέον 900 άρματα μάχης μέχρι το 2027, μεταξύ των οποίων 500 νέα T-14 Armata και 400 T-90 της νεότερης έκδοσης T-90M. Επίσης θέλει να αναβαθμίσει τα παλαιότερα T-72 στο επίπεδο T-72B3, που παρουσιάστηκε το 2010. Η κίνα διατηρεί σε υπηρεσία 5.800 άρματα μάχης, μεταξύ των οποίων 250 νέα Type-99. Η Βόρειος Κορέα έχει 3.500 άρματα μάχης σε υπηρεσία, κυρίως παλαιότερα ρωσικά T-34/85, T-54/55, T-62 και κινεζικά Type-59. Το Ιράν έχει σε υπηρεσία 1.513 άρματα μάχης, εκ των οποίων 480 T-72S, 150 αμερικανικά M-60A1, 100 βρετανικά Chieftain Mk.3 και 540 T-54/55. Από τον συνολικό αριθμό αρμάτων μάχης, σ’ όλο τον κόσμο, περί τα 25.000 ανήκουν σε πιθανούς αντιπάλους και 13.513 εξ αυτών είναι ενεργά. Αν και αυτοί οι αριθμοί είναι μειωμένοι, σε σχέση με τον Ψυχρό Πόλεμο, εντούτοις είναι μεγάλη η ποσότητα για να αγνοηθεί από το NATO και σοβαρός λόγος ύπαρξης αξιόπιστων στόλων αρμάτων μάχης.
Για την αντιμετώπιση της παραπάνω απειλής το NATO διαθέτει περί τα 12.000 άρματα μάχης. Οι ΗΠΑ έχουν 2.833 ενεργά M-1 Abrams και άλλα 3.500 σε αποθήκευση. Από τα ενεργά, τα 786 θα αναβαθμιστούν στο επίπεδο M-1A2C (M-1A2 SEPv3). Οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί Στρατού έχουν περίπου 200 σύγχρονα άρματα μάχης έκαστος και 4.700 στο σύνολο. Απ’ αυτά 3.500 είναι Leopard-2, εκ των οποίων 1.000 αναμένεται να αναβαθμιστούν στο επίπεδο Leopard-2A7V. Σοβαρή ανισορροπία θα προκύψει αν η Ρωσία ενεργοποιήσει άρματα μάχης που διατηρεί σε αποθήκευση. Συνολικά, το NATO, το οποίο επενδύει στην ποιότητα έναντι της ποσότητας, ίσως να έχει το πλεονέκτημα έναντι των πιθανών αντιπάλων.
Το 2014 η Ρωσία απέσπασε ουκρανικό έδαφος και επιτάχυνε τον Ψυχρό Πόλεμο 2. Το 2015 αποκάλυψε το άρμα μάχης T-14 Armata, το πρώτο νέο άρμα μάχης μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Το κυριότερο στοιχείο του T-14 είναι ότι το πλήρωμα έχει τοποθετηθεί στο όχημα και όχι στον πύργο, εντός θωρακισμένου διαμερίσματος. Αυτό διαχωρίζει το πλήρωμα από τα πυρομαχικά του κύριου πυροβόλου, αυξάνοντας της επιβιωσιμότητα του. Το κύριο ερώτημα-κριτική σ’ αυτή τη διαμόρφωση είναι το εάν το πλήρωμα έχει επαρκεί επίγνωση της τακτικής κατάστασης για να είναι αποτελεσματικό. Θα πρέπει το NATO να ανησυχεί για το T-14; Αν και έχει πολλά υποσχόμενα στοιχεία, το T-14 είναι νέο με μόλις 100 μονάδες να έχουν κατασκευαστεί μέχρι σήμερα. Τα πυρομαχικά APFSDS των 120 χιλιοστών που χρησιμοποιεί το NATO μπορεί να διατρήσει ένα T-72, συνεπώς μπορούν να αντιμετωπίσουν και το T-14, χωρίς να χρειαστεί η υιοθέτηση μεγαλύτερου διαμετρήματος. Με δεδομένες τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, οι αναλυτές διερωτούνται αν η χώρα μπορέσει να αποκτήσει ικανό αριθμό. Ωστόσο, υπάρχουν φήμες ότι η Ρωσία μπορεί να πωλήσει το T-14 στην Ινδία, κάτι που θα της επιτρέψει να χρηματοδοτήσει δική της προμήθεια. Αν γίνει κάτι τέτοιο, τότε ίσως να πρέπει να δούμε κάτι περισσότερο από την αναβάθμιση των M-1 Abrams, Leopard-2 και Challenger-2. Βραχυπρόθεσμα θα πρέπει να μας απασχολεί η ποσότητα των T-72 και T-90 και όχι ο αριθμός των T-14. Οι επιδόσεις των M-1A2C Abrams, Leopard-2A7V, Leclerc, Merkava IV, Challenger-3 (αν και όποτε έρθει), K2 Black Panther και Type-10 πιθανότατα να είναι κάτι παραπάνω από επαρκείς στην αντιμετώπιση των ρωσικών ή κινεζικών αρμάτων μάχης.
Η ανάγκη για ένα άρμα μάχης νέας γενιάς θα πρέπει να εξεταστεί και σε σχέση με το είδος του μελλοντικού πολέμου που εκτιμούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε. Πιθανότατα είναι λιγότερο δαπανηρό να διατηρηθούν οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας παρά το ρίσκο της αντιπαράθεσης. Ο Βλαδίμηρος Πούτιν είναι απίθανο να αποσύρει τις δυνάμεις του από την Ουκρανία, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία μπορεί να αποδειχθούν καταλυτικές για εξελίξεις στο εσωτερικό. Ωστόσο, οι κυρώσεις καθιστούν την πιθανότητα σύγκρουσης πιο μεγάλη. Μια εξωτερική σύγκρουση θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή μακριά από τα εσωτερικά προβλήματα της Ρωσίας. Εάν η Ρωσία προσπαθήσει να καταλάβει τις Βαλτικές χώρες, παρά την επιχείρηση Enhanced Forward Presence και τις Νατοϊκές δυνάμεις στην περιοχή, θα πρέπει να αναπτύξουμε σημαντικές συμβατικές χερσαίες και αεροπορικές δυνάμεις. Θα μπορούσαμε απλά να απειλήσουμε με χρήση ατομικών όπλων για να αποσυρθεί η Ρωσία, αλλά αυτό θα ήταν ένα παίγνιο στα όρια του ολέθρου και για τους δύο. Επίσης, θα μπορούσαμε να μην κάνουμε απολύτως τίποτα. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου σκοπός των χερσαίων δυνάμεων στην Ευρώπη δεν ήταν τόσο να αντιμετωπίσουν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, αλλά να αγοράσουν διαπραγματευτικό χρόνο πριν τη χρήση των πυρηνικών όπλων. Αυτό ισχύει και σήμερα. Αν δεν έχουμε αξιόπιστες χερσαίες δυνάμεις, τότε θα πρέπει, πολύ γρήγορα, να πατήσουμε το μεγάλο κόκκινο κουμπί. Υπάρχει επίσης και το αποτρεπτικό αποτέλεσμα των συμβατικών δυνάμεων. Αν πιστεύουμε ότι υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα η Ρωσία, η Κίνα ή άλλη χώρα να διεξάγει χερσαίο πόλεμο, τότε πρέπει να επενδύσουμε σε δυνάμεις που θα κάνει αυτή την πιθανότητα επικίνδυνη και με μεγάλο ρίσκο.
Σε επίπεδο πραγματικών χερσαίων επιχειρήσεων η τακτική της Ρωσίας ακόμα αφορά στην χρήση μεγάλων σχηματισμών και επιχειρήσεις τύπου Blitzkrieg. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία μπορεί να αλλάξει αυτή την προσέγγιση, διότι έχει καταδείξει την πρωτοκαθεδρία του πυροβολικού μεγάλου βεληνεκούς και το πόσο αποτελεσματικό μπορεί να γίνει κατά των αρμάτων μάχης. Το NATO θα βασιστεί περισσότερο στο πυροβολικό παρά στα άρματα μάχης για να αντιμετωπίσει μια μεγάλη ρωσική επίθεση, όχι γιατί δεν έχουμε ετοιμοπόλεμες τεθωρακισμένες δυνάμεις στην Ανατολική Ευρώπη, έτοιμες να επέμβουν σε κάποιο απρόβλεπτο γεγονός. Θα ανταποκριθούμε με μέσης ισχύος εκστρατευτικές δυνάμεις όπως οι μηχανοκίνητες SBCT (Stryker Brigade Combat Teams), για την άμυνα επί του μετώπου, μέχρι την έλευση των τεθωρακισμένων ABCT (Armored Brigade Combat Team). Η αποτελεσματικότητα των σχηματισμών μέσης ισχύος θα εξαρτηθεί από τη διαθέσιμη υποστήριξη πυρών. Τα αυξανόμενης ισχύος πυραυλικά συστήματα, όπως τα HIMARS, με ρουκέτες G/MLRS και βλήματα PrSM (Precision Strike Missile), θα είναι ιδανικά στην ανάσχεση μιας τέτοιας επίθεσης. Εχθρικές δυνάμεις, οι οποίες θα καταφέρουν να αποφύγουν τα αμυντικά πυρά θα μπορούν να εξουδετερωθούν από μονάδες Πεζικού με αντιαρματικά συστήματα όπως είναι το FGM-148 Javelin, το οποίο δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.
Παρά το μεγάλο αριθμό των συγκρούσεων μετά το 1945, μόλις δύο κατέγραψαν αρματικές συγκρούσεις, και οι δύο μετά τον Πόλεμο της Κορέας. Η πρώτη ήταν ο Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος του 1973. Η άλλη ήταν στη Μάχη της 73ης Ίστινγκ στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991. Άρματα μάχης αναπτύχθηκαν στο Ιράκ το 2020 και στο Αφγανιστάν μετά το 2007, αλλά τα περισσότερα χρησιμοποιήθηκαν ως κινητά πυροβόλα υποστήριξης Πεζικού, όχι εναντίων άλλων αρμάτων. Μια άλλη αλήθεια των σύγχρονων συγκρούσεων είναι ότι ο ρυθμός των επιχειρήσεων έχει επιταχυνθεί. Κάποιες φορές οι ερπυτριοφόροι σχηματισμοί δεν μπορούν να αντιδράσουν αρκετά γρήγορα ώστε να συνεισφέρουν αποφασιστικά. Τα άρματα μάχης που αποτυγχάνουν να εμφανιστούν στο πεδίο μάχης ή φτάσουν πολύ αργά για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα της μάχης είναι άχρηστα. Ένας Αυστραλός αξιωματικός είπε πρόσφατα: «Τα άρματα μάχης είναι σας τα κοστούμια εξόδου. Δεν τα χρειάζεσαι πολύ συχνά, αλλά αν τα χρειαστεί είναι αναντικατάστατα». [2] Αν αυτό αληθεύει αντανακλά τις προκλήσεις της ανάπτυξης των αρμάτων μάχης, το ότι η αρματομαχίες είναι πλέον λιγότερο πιθανές και ότι τώρα υπάρχουν άλλες προτεραιότητες για οχήματα.
Ενώ σήμερα η προσοχή μας είναι στις Βαλτικές χώρες, δεν γνωρίζουμε αν θα πρέπει να αναπτυχθούμε στη Μέση Ανατολή, για να αντιμετωπίσουμε το Ιράν, στον Ειρηνικά, για να αντιμετωπίσουμε την Κίνα, στην Αφρική, για να αντιμετωπίσουμε τη Ρωσία και την Κίνα, στη Νότιο Κορέα, για να αντιμετωπίσουμε τη Βόρειο Κορέα ή κάπου αλλού που δεν έχουμε φανταστεί ότι μπορεί να γίνει σημείο ανάφλεξης. Να το θέσουμε αλλιώς, όταν πρέπει να προβλέψεις μελλοντικές αναπτύξεις δυνάμεων έχουμε ένα τέτοιο δεδομένο: Ποτέ δεν πετύχαμε στις προβλέψεις μας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για πολλαπλά σενάρια.
Το 1999 ο Αμερικανικός Στρατός απέτυχε να αναπτύξει γρήγορα τη δύναμη TFH (Task Force Hawk, μια τεθωρακισμένη δύναμη σχεδιασμένη για την υποστήριξη μιας αεροπορικής επιχείρησης), στο Κόσσοβο έτσι ώστε να επιτύχει αποτέλεσμα πριν την επίλυση της σύγκρουσης. Αποδείχθηκε πολύ δύσκολο να αναπτυχθούν, με αερομεταφορά, M-1 Abrams και M2 Bradley, ενώ οι μονάδες εξοπλισμένες με HMMWV ήταν πολύ ελαφρά προστατευμένες και εξοπλισμένες για την αναμενόμενη ισχύ του αντιπάλου. Η αποστολή υπογράμμισε την ανάγκη δημιουργίας μιας ισχυρής αλλά ευέλικτης τεθωρακισμένης δύναμης και επιτάχυνε τη δημιουργία των SBCT. Η ίδια αντίληψη έχει προκαλέσει ερωτηματικά στους Αμερικανούς Πεζοναύτες για τη χρησιμότητα των αρμάτων μάχης στον Ειρηνικό.
Καθώς τα μέλη του NATO εκσυγχρονίζουν τις δυνάμεις τους, πολλά εκ αυτών αναδιοργανώνονται γύρο από την ικανότητα εκστρατείας. Τροχοφόρα οχήματα μάχης επιλέγονται ευρέως, ιδιαίτερα τα 8 x 8, διότι προσφέρουν επιχειρησιακή κινητικότητα (από το σημείο εισόδου στο θέατρο επιχειρήσεων στο σημείο της μάχης) και τακτική κινητικότητα (κίνηση εντός του πεδίου της μάχης). Αλλά τα τροχοφόρα οχήματα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν εξ ολοκλήρου τα ερπυστριοφόρα διότι δεν μπορούν να κινηθούν σε ακραία εδάφη, σε χιονοσκεπείς περιοχές, σε μαλακό χώρα ή στη λάσπη. Μια στρατηγική επίπτωση της κλιματικής αλλαγής είναι ότι μεγάλες εκτάσεις με πάγο μετατρέπονται σε βάλτους τους θερινούς μήνες. Το ρίσκο για τους τροχοφόρους σχηματισμούς είναι ότι μπορεί να καθηλωθούν, κάτι που σημαίνει ότι ο Στρατός χρειάζεται ένα μείγμα τροχού και ερπύστριας. Συνεπώς, οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού επικεντρώνονται στην ανανέωση των ερπυστριοφόρων και στην απόκτηση τροχοφόρων οχημάτων.
3/ Η επανακατηγοριοποίηση των τεθωρακισμένων ανά τύπο και ρόλο
Η ανάγκη για μεγάλης και μέσης ισχύος δυνάμεις έχει οδηγήσει στην κατηγοριοποίηση των τεθωρακισμένων οχημάτων σε δύο γενικούς ρόλους και δύο κοινές διαμορφώσεις. Τώρα και στο μέλλον θα χρειαστούμε προστατευμένη κινητικότητα για την ασφαλή μεταφορά του Πεζικού στο πεδίο μάχης ή στο σημείο που είναι αναγκαίο. Επίσης θα χρειαστούμε και προστατευμένη ισχύ πυρός για την υποστήριξη του Πεζικού και την εξουδετέρωση των εχθρικών οχημάτων μάχης. Χρειαζόμαστε ερπυστριοφόρα οχήματα για τα πιο ακραία εδάφη και για ισχυρότερα όπλα και μεγαλύτερη θωράκιση. Χρειαζόμαστε τροχοφόρα οχήματα για ταχεία ανάπτυξη σε μεγάλες αποστάσεις και για να μειώσουμε τις ανάγκες Διοικητικής Μέριμνας των δυνάμεων εκστρατείας. Αυτοί οι ορισμοί μας δίνουν τέσσερις κύριες κλάσεις οχημάτων.
Τα βαρύτερα ερπυστριοφόρα οχήματα δίνουν προτεραιότητα στην τακτική αντί της επιχειρησιακής κινητικότητας. Είναι πιο σταθερές πλατφόρμες πυρός για βαρύτερο οπλισμό και ενσωματώνουν περισσότερη προστασία. Είναι πιο ανθεκτικά στη μάχης, αλλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο να αναπτυχθούν στο σημείο ενδιαφέροντος. Αντιθέτως, τα μεσαίου μεγέθους τροχοφόρα οχήματα δίνουν προτεραιότητα στην επιχειρησιακή αντί της τακτικής κινητικότητας. Φτάσουν στο σημείο ενδιαφέροντος γρηγορότερα και είναι ικανότερα στο να επιχειρούν αυτόνομα, αλλά υστερούν σε προστασία και ισχύ πυρός. Αυτή η δυαδική ανάγκη σημαίνει ότι η όπια συζήτηση για το μελλοντικό όχημα μάχης δεν θα πρέπει να επικεντρωθεί στο δίλημμα τροχός ή ερπύστρια. Είναι εμφατική η ανάγκη και για τα δύο. Θα πρέπει να σκεφτούμε με όρους ένα σύστημα συστημάτων.
Μια άλλη υποκατηγορία προστατευμένης κινητικότητας είναι αυτή των τακτικών οχημάτων, της κατηγορίας των HMMWV και των Land Rover, όπως το JLTV της Oshkosh, το Bushmaster της Thales και το Serval της Nexter. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν επίσημες κλάσης βάρους που να ορίζουν τις κατηγορίες των στρατιωτικών οχημάτων. Οι κατηγορίες αυτές ορίζονται από το βάρος μάχης των οχημάτων σε σχέση με τη δυνατότητα μεταφοράς τους από αεροπορικά μέσα. Στη χαμηλότερη βαθμίδα είναι τα ελαφρά οχήματα που ζυγίζουν λιγότερο από 10 τόνους και μπορούν να μεταφερθούν εξωτερικά ενός ελικοπτέρου CH-47 Chinook. Τα μεσαίου βάρους οχήματα ζυγίζουν κάτω των 37 τόνων έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρονται από αεροσκάφη A400M Atlas (ή 20 τόνων για μεταφορά από C-130 Hercules). Τα βαρέα οχήματα ζυγίζουν κάτω των 77 τόνων έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρονται από C-17A Globemaster.
Τα αρχικά Stryker ζύγιζαν 17 τόνους για αερομεταφορά από C-130 Hercules. Νεότερα 8 x 8, με αυξημένη προστασία, ζυγίζουν 32+ τόνους. Το Boxer ζυγίζει 38,5 τόνους. Το βάρος έχει αυξηθεί και στα ερπυστριοφόρα, περίπου στους 43 τόνους. Αυτό το όριο επιτρέπει την αερομεταφορά από A400M (μετά από αφαίρεση της επικουρικής θωράκισης), αλλά είναι και ένα πρακτικό ανώτατο όριο για τη διάβαση από γέφυρες. Για τα ερπυστριοφόρα και τα τροχοφόρα φαίνεται ότι το βάρος μάχης κυμαίνεται μεταξύ 30 και 45 τόνους.
Σε αντιδιαστολή, τα Νατοϊκά άρματα μάχης έχουν ένα κοινό πρόβλημα: Το βάρος τους έχει γίνει μη αποδεκτό. Επιπρόσθετη θωράκιση τοποθετήθηκε στα Νατοϊκά άρματα μάχης που αναπτύχθηκαν στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Το βρετανικό Challenger-2 ζυγίζει 75 τόνους. Το M-1 Abrams ζυγίζει περί τους 68,5 τόνους με τη συλλογή TUSK. Ένα όχημα 70 τόνων είναι δύσκολο και δαπανηρό στο να αναπτυχθεί. Είναι πολύ βαρύ για να διανύσει μεγάλες αποστάσεις, χωρίς τη χρήση αρματοφορέων. Δεν θα είναι αποτελεσματικό στη μάχη χωρίς οργανικά γεφυροφόρα και οχήματα περισυλλογής να το υποστηρίζουν. Με απλά λόγια, τα σύγχρονα άρμα μάχης έχουν καταστεί μη πρακτικά. Αυτό είναι το No.1 θέμα, το οποίο τα μελλοντικά άρματα μάχης θα πρέπει να αντιμετωπίσουν.
Πέραν από το ζήτημα του βάρους, το M-1A2 Abrams είναι ένα επιτυχημένο άρμα μάχης που έχει αποδείξει την αξία του στο πεδίο της μάχης. Έχει συνεργαστεί καλά με το M2A3 Bradley επικυρώνοντας το δόγμα του ελιγμού. Στην κατηγορία της ερπυστριοφόρας προστατευμένης κινητικότητας, διάφοροι κατασκευαστές έχουν ενσωματώσει πύργους μάχης με πυροβόλα μεγάλου διαμετρήματος. Αυτό έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας νέας κλάσης μέσων αρμάτων, τα οποία αποκαλούνται MGS (Mobile Gun System). Για παράδειγμα, το CV-90 της BAE Systems/Hagglunds με πυροβόλο των 120 χιλιοστών. Ο Αμερικανικός Στρατός αναζητά ένα εξειδικευμένο ερπυστριοφόρο MGS, προς υποστήριξης των IBCT (Infantry Brigade Combat Teams), με πυροβόλο των 105 χιλιοστών.
Το M-1126 Stryker είναι ένα μεταλλασσόμενο τροχοφόρο όχημα μεταφοράς προσωπικού. Η αντίληψη δημιουργίας των SBCT έχει γίνει η βάση ανάπτυξης ενός νέου επιχειρησιακού μοντέλου για πολλά μέλη του NATO, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Μολονότι το M-1128 Stryker MGS δεν είναι τόσο πετυχημένο, το ιταλικό Centauro-2 και το Type-16 MCV της Ιαπωνίας δείχνουν τη δυναμική των συστημάτων MGS.
[1] Survey of Allied Tank Casualties in WW2, Alvin D. Coox & L. Van Loan Naisawald, US Army Operations Research Office (ORO), March 1951
[2] Major General Kathryn Toohey, Australian Army, RUSI Land Warfare Conference Address, London, UK, June, 2019
