Στο πλαίσιο του προγράμματος προμήθειας νέων Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μάχης (ΤΟΜΑ) του Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) η γαλλική Nexter έχει προτείνει το τροχοφόρο (8 x 8) όχημα «Φιλοκτήτης». Ουσιαστικά πρόκειται για το όχημα VBCI II (Véhicule Blindé de Combat d’ Infanterie II), βελτιωμένη έκδοση του VBCI που υπηρετεί στον Γαλλικό Στρατό. Συνολικά, ο Γαλλικός Στρατός έχει παραλάβει 630 VBCI, 510 στην έκδοση TOMA (VCI) και 120 στην έκδοση διοίκησης (VPC). Το VBCI-VCI μπορεί να μεταφέρει διμελές πλήρωμα και εννέα (9) πλήρως εξοπλισμένους στρατιώτες και ενσωματώνει πύργο μάχης με πυροβόλο των 25 χιλιοστών και συζυγές πολυβόλο των 7,62 χιλιοστών. To VBCI-VPC έχει διμελές πλήρωμα και επταμελή ομάδα εργασίας σε δύο (2) σταθμούς εργασίας. Ο οπλισμός του αποτελείται από ένα (1) πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών.

«Φιλοκτήτης»: Η κορυφαία πρόταση της Nexter για το νέο τεθωρακισμένο όχημα του Ελληνικού Στρατού

Για την υποστήριξη και ενίσχυση της υποψηφιότητας του «Φιλοκτήτη» στην Ελλάδα, στις αρχές Απριλίου του 2022 η Nexter υπέγραψε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τα ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα). Είχε προηγηθεί, τον Ιούλιο του 2021, στον απόηχο της διεθνούς έκθεσης «DEFEA 2021», παρουσίαση και στατική επίδειξη του «Φιλοκτήτη» σε επιτελείς του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) στο στρατόπεδο «Επχου Γεώργιου Μελίδη». Σύμφωνα με τη Nexter, ο «Φιλοκτήτης», όπως και το VBCI II, έχει σχεδιαστεί με έμφαση τους πολέμους υψηλής έντασης. Για το λόγο αυτό ενσωματώνει ισχυρό οπλισμό, όπως θα δούμε παρακάτω, με έμφαση στην ισορροπία του βάρους του φίλιου οχήματος και της ανάγκης αποτελεσματικής εμπλοκή του στόχου. Ο «Φιλοκτήτης» μπορεί να μεταφέρει 11 συνολικά άτομα (οδηγός, πυροβολητής και εννέα πλήρως εξοπλισμένους στρατιώτες).

Εκτός από την έκδοση μάχης ο «Φιλοκτήτης» μπορεί να αναπτυχθεί και σε άλλες εκδόσεις, όπως αναγνώρισης, διοίκησης, διακομιδής τραυματιών. Οι άξονες πάνω στους οποίους σχεδιάστηκε το όχημα είναι: (α) Η επιβίωση του οχήματος στο πεδίο μάχης, πρωτίστως η ασφάλεια και η προστασία του πληρώματος και της μεταφερόμενης ομάδας (β) Η μεγάλη ισχύ πυρός με στόχο την επικράτηση στο πεδίο μάχης έναντι του αντιπάλου (γ) Η προσαρμοστικότητα του οχήματος, ως προς την ικανότητα εύκολης ενσωμάτωσης οπλισμού και ηλεκτρονικών συστημάτων (δ) Η ευελιξία στο πεδίο μάχης (κίνηση σε κάθε έδαφος) (ε) Η εύκολη και οικονομική υποστήριξης, για να μην επιβαρύνεται ο αμυντικός προϋπολογισμός του χρήστη και (στ) Η ενσωματωμένη ικανότητα εκπαίδευσης του πληρώματος.

Επιβίωση

Η επιβίωση του «Φιλοκτήτη» βασίζεται στην ισχυρή θωράκιση, η οποία μπορεί να ενισχυθεί σε επίπεδο που επιθυμεί ο χρήστης, στην ισχυρή προστασία δαπέδου από νάρκες και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και στο χαμηλό οπτικό, ηχητικό και θερμικό ίχνους που παράγει. Σε σχετικό παράδειγμα, την 1^η Ιουλίου του 2018, δύο (2) VBCI του Γαλλικού Στρατού καταστράφηκαν από έκρηξη παγιδευμένου αυτοκινήτου με πολύ μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών. Η επισκευή των οχημάτων κρίθηκε ασύμφορη, αλλά τη δουλειά τους την έκαναν, καθώς τα πληρώματα και οι στρατιώτες εντός των οχημάτων δεν έπαθαν τίποτα. Συγκεκριμένα, ο «Φιλοκτήτης» είναι κατασκευασμένος από κράμα αλουμινίου τρείς (3) φορές ελαφρύτερο από το χάλυβα, ενισχυμένο με θωράκιση προστατευτικού πλέγματος (Spall Liners) και εξωτερική προσθαφαιρούμενη θωράκιση, απολύτως προσαρμοζόμενη στις ανάγκες του χρήστη.

Επιπλέον, το όχημα μπορεί να ενισχυθεί και με θωράκιση πλέγματος για προστασία από βολές RPG. Η προστασία δαπέδου είναι επιπέδου Level-4A/B κατά το νατοϊκό πρότυπο STANG-4569. Το επίπεδο αυτό αφορά σε προστασία από αντιαρματική νάρκη με 10 κιλά εκρηκτικής ύλης, η οποία εκρήγνυται κάτω από οποιονδήποτε τροχό (Level-4A) και/ή κάτω ακριβώς από το κέντρο του οχήματος (Level-4B). Επίσης, το όχημα είναι ανθεκτικό από έκρηξη αυτοσχέδιου εκρηκτικούς μηχανισμού ίδιων προδιαγραφών. Εκτός της προστασίας δαπέδου το όχημα προσφέρει βαλλιστική προστασία  επιπέδου Level-4, δηλαδή από ευθεία βολή διατρητικού φυσιγγίου των 14,5 x 114 χιλιοστών από απόσταση 200 μέτρων, υπό την προϋπόθεση ότι η μέγιστη ταχύτητα του φυσιγγίου κατά την πρόσκρουση δεν ξεπερνά τα 911 μέτρα το δευτερόλεπτο. Επιπλέον, το επίπεδο Level-4 προσφέρει προστασία από θραύσματα πυρομαχικών πυροβολικού των 155 χιλιοστών από απόσταση 30 μέτρων.

Ο χρήστης έχει την επιλογή αναβάθμισης του επιπέδου βαλλιστικής προστασίας στο επίπεδο Level-5, δηλαδή προστασία από ευθεία βολή διατρητικού φυσιγγίου των 25 χιλιοστών, από απόσταση 500 μέτρων, υπό την προϋπόθεση ότι η μέγιστη ταχύτητα του φυσιγγίου κατά την πρόσκρουση δεν ξεπερνά τα 1.258 μέτρα το δευτερόλεπτο. Επιπλέον, το επίπεδο Level-5 προσφέρει προστασία από θραύσματα πυρομαχικών πυροβολικού των 155 χιλιοστών από απόσταση 25 μέτρων. Προαιρετικά, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να εξοπλίσει το όχημα με εκτοξευτή καπνογόνων βομβίδων των 12 θέσεων, με ακουστικό σύστημα εντοπισμού πυρών, με σύστημα εγκλωβισμού του οχήματος από δέσμη λέιζερ και σύστημα προειδοποίησης επερχόμενου πυραύλου.

Εκτός της εξωτερικής προστασίας ο «Φιλοκτήτης» ενσωματώνει εργονομικά και ανθεκτικά, σε έκρηξη νάρκης, καθίσματα. Το εσωτερικό είναι σχεδιασμένο για την άνετη φιλοξενία πλήρως εξοπλισμένων στρατιωτών και των αναγκαίων εφοδίων για αποστολές μεγάλης διάρκειας. Επίσης, κατά τη σχεδίαση του οχήματος έχει ληφθεί υπόψη η μείωση του θορύβου και των δονήσεων εντός της καμπίνας, κάτι που μειώνει την κόπωση και καταπόνηση του πληρώματος και των μεταφερόμενων στρατιωτών. Επιπλέον, πλήρωμα και στρατιώτες προστατεύονται από σύστημα προστασίας από χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές και πυρηνικές απειλές, ενώ έχουν στη διάθεση του και κλιματιστικό σύστημα ψύξης-θέρμανσης.

Ισχύς πυρός

Η ισχύς πυρός του «Φιλοκτήτη» βασίζεται στην ικανότητα του οχήματος να ενσωματώνει επανδρωμένους και μη-επανδρωμένους πύργους, καθώς και εκτοξευτές κατευθυνόμενων αντιαρματικών πυραύλων. Στη διαμόρφωση που προσφέρει η Nexter, ο «Φιλοκτήτης» ενσωματώνει τον μη-επανδρωμένο πύργο μάχης 40 CTA (40mm Case Telescoped Armament) της CTA International. Κατά τη σχεδίαση του πύργου δόθηκε έμφαση στη μείωση του όγκου και του βάρους και στην ευκολία ενσωμάτωσης στο όχημα. Σύμφωνα με τη Nexter ο πύργος 40 CTA μπορεί να αντιμετωπίσει συμβατικές και ασύμμετρες απειλές και να συμμετέχει σε συνεργατική μάχης ή να εκτελεί αποστολές πυρός ανεξάρτητα. Ο 40 CTA μπορεί να εκτελεί βολές ακριβείας, ενώ το όχημα βρίσκεται σε κίνηση, χάρη στην ενσωμάτωση νέας γενιάς σταθεροποιητικού συστήματος και κορυφαίας τεχνολογίας Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ).

Επίσης έχει ικανότητα «Killer–Killer» (πυροβολητής και αρχηγός προσβάλουν ταυτόχρονα δύο διαφορετικούς στόχους) και «Hunter–Killer» (ο πυροβολητής προσβάλει στόχο και ο αρχηγός ερευνά το πεδίο να βρει άλλο στόχο). Ζυγίζει 2,9 τόνους, έχει μήκος 4,93 μέτρα (με το πυροβόλο), ύψος 1,23 μέτρα (με τον τηλεχειριζόμενο σταθμό οπλισμού) και πλάτος 1,74 μέτρα (χωρίς τους αντιαρματικούς εκτοξευτές). Η μέγιστη ταχυβολία του πυροβόλου είναι 200 φυσίγγια το λεπτό με την τυπική ταχυβολία να διαμορφώνεται στα 80 φυσίγγια το λεπτό, για στοχευμένες βολές (η μέση δύναμη οπισθοδρόμησης είναι 13 τόνοι). Η αναχορηγία είναι 60 φυσίγγια. Το πυροβόλο μπορεί να κινηθεί οριζόντιο σε όλο το τόξο των 360^ο και κάθετα στο τόξο -7°/+45° (και στις δύο περιπτώσεις με μέγιστο ρυθμό κίνησης 60^ο το δευτερόλεπτο).

Σύμφωνα με τη Nexter το πυροβόλο των 40 χιλιοστών απαιτεί τέσσερις (4) φορές λιγότερη ποσότητα πυρομαχικών για την προσβολή του ίδιου στόχου, σε σχέση με τα πυρομαχικά των 30 x 173 χιλιοστών. Το πυροβόλο του «Φιλοκτήτη» μπορεί να εκτοξεύσει διατρητικά πυρομαχικά (APFSDS : Armor Piercing Fin Stabilized Discarding Sabot), ικανά να διατρήσουν θωράκιση τύπου RHA (Rolled Homogenous Armor) πάχους 140 χιλιοστών, πυρομαχικά γενικής χρήσης (GPR : General Purpose Round), με πυροκροτητή σημείου (GPR-PD : General Purpose Round-Point Detonation) ή εκτόξευσης στον αέρα (GPR-AB : General Purpose Round-Air Burst), για την προσβολή οχυρώσεων πάχους 200 χιλιοστών (πυροδότηση σημείου) ή την προσβολή πεζικού, ελαφρά θωρακισμένων στόχων και στόχων στον αέρα (πυροδότηση στον αέρα). Επίσης μπορεί να εκτοξεύσει πυρομαχικά γενικής χρήσης κινητικής ενέργειας (GPR-KE : General Purpose Round-Kinetic Energy) και εκπαιδευτικά πυρομαχικά.

Προαιρετικά, ο χρήστης μπορεί να ενισχύσει την ισχύ πυρός του οχήματος με τηλεχειριζόμενο σταθμό οπλισμού, με πολυβόλα των 7,62 ή 12,7 χιλιοστών και ικανότητα βολής ημέρα και νύχτα, και με δύο (2) διπλούς εκτοξευτές αντιαρματικών πυραύλων Akeron-MP, τεχνολογίας Fire-and-Forget, μέγιστου βεληνεκούς 5 χιλιομέτρων. Οι πύραυλοι Akeron-MP μπορούν να προσβάλουν σταθερούς ή κινούμενους στόχους και ενσωματώνουν διπλό ερευνητή. Επιχειρούν με δύο (2) διαφορετικές λειτουργίες: (α) Εγκλωβισμός στόχου πριν την εκτόξευση (LOBL : Lock On Before Launch), με τον ερευνητή να εγκλωβίζει αυτόματα το στόχο πριν την εκτόξευσης, και (β) Εγκλωβισμός στόχου μετά την εκτόξευσης (LOAL : Lock On After Launch), με την εκτόξευση, προς μια περιοχή, να προηγείται για εν πτήση να γίνεται ο εγκλωβισμός του στόχους.

Η καθοδήγηση προς το στόχο είναι παθητική, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, καθώς ο στόχος δεν γνωρίζει την επερχόμενη απειλή. Επίσης, η καύση που παράγει ο κινητήρας δεν παράγει καπνό, άρα και το οπτικό ίχνος της βολής είναι μικρό. Ο πύραυλος ενσωματώνει διπλή πολεμική κεφαλή, σε διάταξη οριζόντιας σειράς (Tandem). Η πρώτη κεφαλή εξουδετερώνει την επιπρόσθετη θωράκιση, ενώ η δεύτερη επιτυγχάνει τη διάτρηση της κύριας θωράκισης και την καταστροφή του στόχου (η δεύτερη πολεμική κεφαλή μπορεί να διατρήσει θωράκιση πάχους 1.000 χιλιοστών). Η πτήση του Akeron-MP μπορεί να είναι ευθεία, ιδανική συνθήκη για την προσβολή οχυρώσεων ή κατακόρυφη (Top-Attack) για την προσβολή τεθωρακισμένων στόχων στον πύργο.

Με το σύνολο του οπλισμού του ο «Φιλοκτήτης» μπορεί να προσβάλει (ημέρα και νύχτα): (α) Συγκεντρώσεις πεζικού σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 2,5 χιλιομέτρων, με το πολυβόλο των 12,7 χιλιοστών, του τηλεχειριζόμενου σταθμού, ή με το πυροβόλο των 40 χιλιοστών με πυρομαχικό GPR-AB (β) Τεθωρακισμένα οχήματα σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 3 χιλιομέτρων, με το πυροβόλο των 40 χιλιοστών και πυρομαχικά APFSDS ή GPR-KE (γ) Άρματα μάχης σε αποστάσεις έως τα 5 χιλιόμετρα, με τους πυραύλους Akeron-MP (δ) Εναέριους στόχους (όπως ελικόπτερα και UAV) σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 2,5 χιλιομέτρων, με το πυροβόλο των 40 χιλιοστών και τα πυρομαχικά GPR-AB και (ε) Εγκαταστάσεις, υποδομές και οχυρώσεις σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 2,5 χιλιομέτρων με το πυροβόλο των 40 χιλιοστών και πυρομαχικά GPR-PD.

Προσαρμοστικότητα

Ο «Φιλοκτήτης» έχει σχεδιαστεί να ενσωματώνει σύστημα διοίκησης και ελέγχου C4I (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence) ή C5I (Command, Control, Communications, Computers, Collaboration, Intelligence) καθώς και ηλεκτρονικά και αισθητήρες, σύμφωνα με τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του χρήστη, τα οποία του επιτρέπουν τη συνεργατική μάχης (Collaborative Combat). Το κύριο σκοπευτικό σύστημα του οχήματος είναι το PASEO, το οποίο ενσωματώνει τηλεοπτική κάμερα ημέρας, αισθητήρα θερμικής απεικόνισης, αποστασιόμετρο λέιζερ και επίπεδο προστασίας Level-1, το οποίο μπορεί να ανέλθει στο επίπεδο Level-2, κατόπιν απαίτησης του χρήστη. Στο επίπεδο προστασίας Level-1 το PASEO από φυσίγγια των 5,56 και 7,62 χιλιοστών (βολή από απόσταση 30 μέτρων και μέγιστη ταχύτητα προσβολής 833 μέτρα το δευτερόλεπτο (για τα φυσίγγια των 7,62 χιλιοστών) ή 900-937 μέτρα το δευτερόλεπτο (για τα φυσίγγια των 5,56 χιλιοστών). Επίσης είναι ασφαλές από φυσίγγια των 20 χιλιοστών (βολή από τα 100 μέτρα και μέγιστη ταχύτητα προσβολής 520 μέτρα το δευτερόλεπτο). Στο επίπεδο προστασίας Level-2 το PASEO προστατεύεται από τις ίδιες απειλές, αλλά σε βολές από μικρότερη απόσταση και από θραύσματα πυρομαχικών πυροβολικού των 155 χιλιοστών. Το PASEO μπορεί να αναγνωρίσει στόχο σε απόσταση 7,8 χιλιομέτρων, να ταυτοποιήσει στόχο σε απόσταση 4,1 χιλιομέτρων ή να δει στόχο σε απόσταση 15,7 χιλιομέτρων.

Ευελιξία

Ο «Φιλοκτήτης» είναι αερομεταφερόμενος από μεταφορικά αεροσκάφη κατηγορίας A-400 Atlas ή C-17 Globemaster III. Επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 100 χιλιόμετρα την ώρα (σε οδό), ενώ η τυπική του εμβέλεια ανέρχεται στα 750 χιλιόμετρα (κίνηση σε οδό). Μπορεί να κινηθεί σε επιφάνεια με κάθετη κλίση 60% ή σε πλευρική κλίση 30%. Μπορεί να περάσει χαράκωμα μήκους δύο (2) μέτρων, να υπερπηδήσει κάθετο εμπόδιο ύψους 80 εκατοστών (με εμπρός κίνηση) και να περάσει υδάτινο κώλυμα βάθους 1,2 μέτρων, χωρίς προπαρασκευή, ή 1,5 μέτρων μετά από προπαρασκευή. Το όχημα ενσωματώνει οκτώ (8) τροχούς, δύο (2) εμπρός άξονες στρέψης και έναν (1) οπίσθιο άξονα στρέψης. Ο πετρελαιοκινητήρας D-13, της σουηδικής Volvo, παράγει μέγιστη ισχύ 600 ίππων και συνοδεύεται από αυτόματο σύστημα μετάδοσης της κίνησης με επτά (7) σχέσης εμπρός πορείας και δύο (2) σχέσεις όπισθεν πορείας. Η σχέση του μέγιστου βάρους μάχης (32 τόνοι) προς την ιπποδύναμη διαμορφώνεται στους 18,75 ίππους ανά τόνο. Η συνθήκη αυτή, σε συνδυασμό με την τιμή απόστασης από το έδαφος (50 εκατοστά), την ικανότητα κίνησης με ξεφούσκωτα ελαστικά και τα βοηθήματα οδήγησης, όπως είναι το σύστημα ελέγχου της πίεσης των ελαστικών (CTIS : Central Tire Inflation System) και το σύστημα αντιμπλοκαρίσματος τροχών, επιτρέπουν στον «Φιλοκτήτη» να κινείται εύκολα και αξιόπιστα σε οποιοδήποτε έδαφος.

Υποστήριξη και εκπαίδευση

H Nexter έχει δώσει μεγάλη σημασία και έμφαση στην εύκολη, γρήγορη και οικονομική υποστήριξη του «Φιλοκτήτη». Σύμφωνα με την εταιρία, η υποστήριξη του οχήματος έχει σχεδιαστεί και βασίζεται σε εύκολες διαδικασίες, για το τεχνικό προσωπικό, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν ακόμα και στο πεδίο με ελάχιστα εργαλεία. Από την άλλη, ο «Φιλοκτήτης» ενσωματώνει ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης του πληρώματος και των τεχνικών, σε διαδικασίες οδήγησης και χρήσης των υποσυστημάτων του οχήματος (για το πλήρωμα), καθώς και στη διάγνωση, τον εντοπισμό και την επισκευή αστοχιών και βλαβών (για το τεχνικό προσωπικό). Πέραν του ολοκληρωμένου συστήματος εκπαίδευσης ο «Φιλοκτήτης» ενσωματώνει και σύστημα αυτοδιάγνωσης, η χρήση του οποίοι επιτρέπει την ακριβή και έγκαιρη διάγνωση τυχών αστοχιών, άρα και τη γρηγορότερη επιδιόρθωση τους.

Συμμετοχή της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας

Όπως προαναφέραμε στις αρχές Απριλίου του 2022 η Nexter υπέγραψε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με τα ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα) για την ενίσχυση της υποψηφιότητας του «Φιλοκτήτη» στην Ελλάδα και, σε περίπτωση επιλογής του, τη συμμετοχή της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας καθώς και της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων στο πρόγραμμα. Σύμφωνα με τη Nexter η Ελλάδα μπορεί να εμπλακεί στην παραγωγή του «Φιλοκτήτη», μέσω της παραγωγής, στην Ελλάδα, υποσυστημάτων του οχήματος, της τελικής συναρμολόγησης και την εκτέλεση όλων των αναγκαίων δοκιμών, τη δημιουργία υποδομών υποστήριξης και εκπαίδευσης και φυσικά την υποστήριξη των εν υπηρεσία οχημάτων. Η συμμετοχή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα του «Φιλοκτήτη» σημαίνει κέρδος τεχνογνωσίας και οικονομικό όφελος, τόσο για τις εμπλεκόμενες εταιρίες όσο και για το ελληνικό δημόσιο.

Βεβαίως βασικό ζητούμενο τόσο για πρόγραμμα του «Φιλοκτήτη» όσο και για το σύνολο των εξοπλιστικών προγραμμάτων των Ενόπλων Δυνάμεων είναι να γίνονται ανοικτοί διεθνείς διαγωνισμοί με αυστηρές τεχνικές προδιαγραφές και όχι απευθείας αναθέσεις. Παράλληλα, αποτελεί μια αδήριτη ανάγκη μέσω των διαγωνισμών να εξασφαλίζεται σοβαρό και καίριο έργο για την ελληνική αμυντική βιομηχανία σε ποσοστό τουλάχιστον 20% επί της συνολικής αξίας του προγράμματος.