Η παραλαβή των S-400 από την Τουρκία, σε συνδυασμό με την απόφαση των ΗΠΑ να μην παραδώσουν τα F-35, αλλά και να αποβάλουν την Άγκυρα από το πρόγραμμα παραγωγής των αεροσκαφών, δημιουργεί εύλογες απορίες και ερωτήματα για το μέλλον του εν υπηρεσία, μεγάλου στόλου των τουρκικών F-16. Θα υπάρξουν κυρώσεις που θα πλήξουν την υποστήριξη των τουρκικών F-16; Αν ναι πως θα αντιδράσει η Άγκυρα δεδομένου ότι τα συγκεκριμένα αεροσκάφη αποτελούν το σύνολο σχεδόν της Πολεμικής Αεροπορίας της;
Το πρώτο δεδομένο είναι ότι μέχρι σήμερα η Ουάσιγκτον δεν έχει επιβάλει ή έχει αναφέρει ότι θα επιβληθούν κυρώσεις που θα αφορούν στην υποστήριξη των τουρκικών F-16, για παράδειγμα στη διακοπή παροχής ανταλλακτικών για τα αεροσκάφη. Ωστόσο είναι ένα σενάριο-απόφαση ενδέχεται να υλοποιηθεί στο μέλλον, ως μοχλός πίεσης προς την Άγκυρα. Σε κάθε περίπτωση, τα 30 F-35 που θα παραλάμβανε η Τουρκία, το διάστημα 2019-2023 θα αντικαθιστούσαν τα 49 αναβαθμισμένα αλλά παλαιά F-4E Phantom II (στην πραγματικότητα πετούν πολύ λιγότερα από τα 49 που απομένουν).
Τα υπόλοιπα 70, από τα 100 F-35 που είχε σκοπό να προμηθευτεί η Άγκυρα μέχρι το 2030 θα αντικαθιστούσαν τα 38 F-16 Block.30 και 10 F-16 Block.40, ως τα πλέον παλαιότερα F-16 σε υπηρεσία. Απώτερος στόχος και σχεδιασμός της Τουρκίας ήταν η διατήρηση σε υπηρεσία ενός στόλου 300 μαχητικών αεροσκαφών εκ των οποίων 100 F-35 και 200 F-16 (94 Block.40 και 106 Block.50, όλα ήδη αναβαθμισμένα στο επίπεδο Advanced), μέχρι την έλευση του TF-X, οπότε και θα ξεκινούσε η διαδικασία αντικατάστασης των F-16 από το τουρκικό μαχητικό.
Ωστόσο η υπόθεση των S-400 έχει αλλάξει, εκ των πραγμάτων, τους σχεδιασμούς της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Αυτή τη στιγμή η Τουρκία διατηρεί σε υπηρεσία 297 μαχητικά αεροσκάφη (248 F-16 και 49 F-4 Phantom II) με άμεση ανάγκη αντικατάστασης των αναβαθμισμένων F-4 Phantom II, από το 2023 και μετά (έτος ολοκλήρωσης της παραλαβής των 30 χαμένων πλέον F-35). Σήμερα, σε προγενέστερο άρθρο μας, κάναμε γνωστό ότι η τουρκική εφημερίδα «Daily Sabah» αναφέρει, επικαλούμενη πηγές τόσο από την Τουρκία όσο και από την Ρωσία, ότι η Άγκυρα αξιολογεί το ρωσικό Su-35 ως δυνητική ενδιάμεση λύση, αντί των 30 F-35, για την αντικατάσταση των F-4 Phantom II, μετά το 2023.
Σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η προοπτική των Su-35 δεν προέκυψε τώρα, αλλά προϋπήρχε στους εναλλακτικούς σχεδιασμούς της Άγκυρας. Είναι όμως πιθανό ότι εάν η Τουρκία επιλέξει να προμηθευτεί το Su-35 ή ακόμα και το νεότερο Su-57, τότε ενδεχομένως να υποστεί νέες κυρώσεις, ίσως κατά των F-16 με τη διακοπή της υποστήριξης από τις ΗΠΑ. Φαίνεται όμως ότι οι Τούρκοι έχουν εξετάσει και αυτό το ενδεχόμενο και, όπως σας έχουμε ενημερώσει σχετικά με δύο αναρτήσεις μας, στις 3 Ιουνίου και στις 5 Ιουλίου, η Τουρκία προετοιμάζεται για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με φωτογραφία που δημοσιεύτηκε σε τουρκικά μέσα ενημέρωσης ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος F-16 Block.30 βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της Aselsan και αναβαθμίζεται, στο πλαίσιο του προγράμματος «Özgür». Το πρόγραμμα αναβάθμισης «Özgür» αφορά σε όλα τα τουρκικά F-16 και μέχρι σήμερα έχουν αναβαθμιστεί όλα τα Block.30, ενώ οι εργασίες συνεχίζονται στα Block.40 και θα ολοκληρωθούν στα Block.50
Το πρόγραμμα «Özgür» αφορά στην εγκατάσταση τουρκικής προέλευσης ηλεκτρονικών συστημάτων (avionics) και λογισμικού, ενώ τα αναβαθμισμένα τουρκικά F-16 θα ενσωματώνουν και σύστημα μετάδοσης εικόνας πραγματικού χρόνου (real-time) της TÜBİTAK, καθώς και έγχρωμες οθόνες πολλαπλών ενδείξεων. Το κόστος του προγράμματος είναι άγνωστο, όπως και ο χρόνος αποπεράτωσης του όλου προγράμματος, το οποίο υλοποιεί η TAI.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα πρόγραμμα το οποίο ανεξαρτητοποιεί, στο μέτρο του δυνατού, την υποστήριξη των τουρκικών F-16 από την αμερικανική γραμμή υποστήριξης. Παράλληλα, στις 5 Ιουλίου έγινε γνωστό, από το «Bloomberg», ότι η Τουρκία έχει ήδη προχωρήσει στην αποθήκευση μεγάλης ποσότητας ανταλλακτικών με στόχο της απρόσκοπτη υποστήριξη των 248 F-16 που διαθέτει, προφανώς γνωρίζοντας ότι θα παραλάβει τους S-400 και δεν θα παραλάβει τα F-35.
Κατά την άποψη μας, οι δύο αυτές κινήσεις, δηλαδή η εσπευσμένη αντικατάσταση κρίσιμων υπό-συστημάτων και του λογισμικού των F-16 και η αποθήκευση ποσότητας ανταλλακτικών, θα επιτρέψει στην Τουρκία να διατηρήσει το στόλο των F-16 που διαθέτει μάχιμο για τουλάχιστον μια πενταετία, ίσως και παραπάνω, ανάλογα με το ρυθμό κατανάλωσης του αποθέματος των ανταλλακτικών. Στη χειρότερη περίπτωση, έχει πάντα την ευκαιρία να κανιβαλίσει, για παράδειγμα, τα 38 Block.30 προς υποστήριξη των 210 Block.40 και Block.50 (υπενθυμίζουμε ότι όλα τα τουρκικά F-16 βρίσκονται στην ίδια διαμόρφωση Advanced, συνεπώς μοιράζονται κοινή γραμμή υποστήριξης).
Αυτά είναι τα δεδομένα της στιγμής. Απ’ αυτά προκύπτει ότι, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον, δεν προβλέπεται κατάρρευση της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, ούτε καθήλωση του συνόλου των τουρκικών F-16. Μακάρι να γινόταν, αλλά με βάση τα δεδομένου που έχουμε μπροστά μας αυτή τη στιγμή κάτι τέτοιο είναι απίθανο να συμβεί τουλάχιστον για τα επόμενα 5-10 χρόνια, χρόνος που είναι αρκετός για την Τουρκία να προχωρήσει στην προμήθεια αριθμού μαχητικών Su-35, Su-57 ή άλλου τύπου (ευρωπαϊκού ή κινεζικού, για παράδειγμα) μιας ενδιάμεσης λύσης, για να γεφυρώσει το χρονικό χάσμα που έχει προκύψει μεταξύ της ακύρωσης παραλαβής των F-35 και της έλευσης των TF-X.
Σε κάθε περίπτωση η ακύρωση της παραλαβής των F-35 από την Τουρκία δεν σημαίνει ότι εμείς πρέπει να εφησυχάσουμε. Αντίθετα έχουμε μια μοναδική ευκαιρία, μια χρονική ανάσα λίγων ετών προκειμένου: (α) Να αναβαθμίσουμε το σύνολο των F-16 μας, και των Block.30, στο επίπεδο Viper (β) Να φροντίσουμε για την επαρκή και μακροχρόνια υποστήριξη των πολύτιμων Mirage-2000 και (γ) Να προγραμματίσουμε την άμεση προμήθεια 40 νέων μαχητικών αεροσκαφών για την αντικατάσταση των F-4 AUP. Μεγάλο το κόστος, το γνωρίζουμε, και χρήματα είναι δύσκολα να βρεθούν. Αλλά είναι μια δαπάνη-επένδυση που πρέπει να γίνει, αν θέλουμε να συνεχίσουμε να έχουμε αποτρεπτική ισχύ απέναντι σε μια προκλητική Τουρκία που εποφθαλμιά, ανοιχτά και χωρίς περιστροφές, τα εθνικά μας δίκαια.
