Η διόγκωση των μεταναστευτικών ροών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αφενός επιδεινώνει δραματικά τις ήδη πολύ δύσκολες συνθήκες στα εκεί κέντρα φιλοξενίας, αφετέρου εγείρει κρίσιμα ερωτηματικά για το που θα καταλήξει αυτός ο φαύλος κύκλος. Φαύλος κύκλος για την ελληνική κυβέρνηση που πριν προλάβει να αποσυμφορήσει τα νησιά, οι νέες αφίξεις ανακυκλώνουν τη συμφόρηση που υπάρχει στις δομές φιλοξενίας στα νησιά.
Γράφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΛΥΓΕΡΟΣ για το SL PRESS
Η πρακτική αυτή, ωστόσο, δεν είναι καθόλου φαύλος κύκλος για τον Ερντογάν. Αντιθέτως, αυτός ανοίγει τη στρόφιγγα για να πετύχει «μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια»: να εκβιάσει την ΕΕ με σκοπό να αποσπάσει περισσότερα χρήματα και ταυτοχρόνως όχι μόνο να καταπονήσει την Ελλάδα, αλλά και να την υποβάλει σε μία πληθυσμιακή μηχανική, με την έννοια ότι το μεταναστευτικό σταδιακά αλλά σταθερά αλλοιώνει τη σύνθεση του πληθυσμού στην Ελλάδα για πρώτη φορά από το 1830 στην παλαιά Ελλάδα και από το 1923 στη βόρεια Ελλάδα. Τα γεγονότα, μάλιστα, δείχνουν ότι μέχρι στιγμής τα καταφέρνει μια χαρά.
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος, άλλωστε, έχει επανειλημμένως εκτοξεύσει απειλές, ομολογώντας ότι εργαλειοποιεί τους πρόσφυγες-μετανάστες. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται τώρα πλέον αφορά το πόση πρακτική αξία έχει η ευρωτουρκική συμφωνία του 2016, όταν η Άγκυρα ξεκάθαρα εκβιάζει. Προς το παρόν, τόσο η ΕΕ όσο και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις περιορίζονται σε μία μίζερη διαχείριση, αποφεύγοντας να αναλάβουν στρατηγικού χαρακτήρα δράσεις για να λύσουν το πρόβλημα.
Όταν το 2017 ήταν ακόμα αντικαγκελάριος, ο σοσιαλδημοκράτης Γκάμπριελ είχε δηλώσει με δόση αυτοκριτικής: «Πήγαμε στον κ. Ερντογάν, επειδή εμείς οι ίδιοι στην ΕΕ ήμασταν ανίκανοι να κάνουμε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για πρόσφυγες». Το ευρωιερατείο φοβάται ότι εάν αυτοί που φθάνουν από τα μικρασιατικά παράλια στα ελληνικά νησιά, μεταφερθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα, θα βρουν τρόπο να φθάσουν παράνομα στη βορειοδυτική Ευρώπη. Γι’ αυτό και υιοθέτησε την αυθαίρετη ερμηνεία της συμφωνίας ότι όσοι μετανάστες μεταφερθούν από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα δεν θα μπορούν να επαναπροωθηθούν στην Τουρκία.
Είναι αληθές ότι οι Βαλκάνιοι διακινητές έχουν πιάσει δουλειά. Κατά μικρές ομάδες μετανάστες που έχουν χρήματα να πληρώσουν εισέρχονται στη FYROM και στη συνέχεια στη Σερβία. Παραλλήλως, έχει ανοίξει και ο δρόμος προς την Αλβανία. Από εκεί κατευθύνονται προς το Μαυροβούνιο, ή άλλοι προσπαθούν να φθάσουν στην Ιταλία μέσω θαλάσσης.
Η στρόφιγγα και το μήνυμα
Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο ευρωτουρκικό μέτωπο είναι κρίσιμο για την Ελλάδα. Εάν η Άγκυρα συνεχίσει να σπρώχνει μαζικά μετανάστες προς τα ελληνικά νησιά, όπως φαίνεται από τα γεγονότα, αυτοί θα εγκλωβισθούν σε μία χώρα, η οποία πιέζεται αφόρητα από οξύτατη οικονομική κρίση και επιπροσθέτως δυσκολεύεται πολύ να διαχειρισθεί αυτούς που είναι ήδη εγκλωβισμένοι εδώ.
Προφανώς, δεν πρόκειται να επαναληφθεί το τσουνάμι του 2015. Οι μετανάστες που επιδιώκουν να φθάσουν στη βορειοδυτική Ευρώπη γνωρίζουν βεβαίως πως ο βαλκανικός διάδρομος έχει προ πολλού κλείσει κι ότι κινδυνεύουν να εγκλωβισθούν στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, όμως, ζουν με την ελπίδα ότι εάν φθάσουν στην Ελλάδα θα βρεθούν πιο κοντά στον προορισμό τους.
Εκτός αυτού, στην Ελλάδα περιμένει όσους υποβάλουν αίτηση για άσυλο, δηλαδή σχεδόν όλους, μία στέγη, συχνά σε κακές συνθήκες, αλλά και ένα επίδομα μερικών εκατοντάδων ευρώ. Ο συνδυασμός της ελπίδας και του επιδόματος είναι ένα κίνητρο για να κάνουν το άλμα, εξ ου και η διόγκωση των ροών όλο το τελευταίο διάστημα. Είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι όσοι φθάνουν στα νησιά δεν γνωρίζουν τις συνθήκες που επικρατούν στη Μόρια και αλλού. Παρ’ όλα αυτά επιχειρούν το άλμα.
Πληθυσμιακή μηχανική
Ο Ερντογάν επανειλημμένως χρησιμοποιεί ως επιχείρημα το γεγονός ότι η Τουρκία φιλοξενεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες. Προφανώς πρόκειται για ένα μεγάλο βάρος και για τα μέτρα της Τουρκίας. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, εγείρεται ένα κρίσιμο ερώτημα: Αφού σηκώνει τέτοιο βάρος, γιατί η Άγκυρα κατάργησε τη βίζα για πολίτες αφρικανικών και ασιατικών χωρών, οι οποίες είναι γνωστό ότι είναι χώρες προέλευσης μεταναστών; Γιατί επιπροσθέτως καθιέρωσε απευθείας πτήσεις της Turkish Airlines με πολύ φθηνό εισιτήριο;
Στην πραγματικότητα, το καθεστώς Ερντογάν έλαβε μέτρα, τα οποία ισοδυναμούν με ένα έμμεσο κάλεσμα προς υποψήφιους οικονομικούς μετανάστες. Επειδή οι Τούρκοι δεν είναι βλάκες να μην καταλαβαίνουν τι κάνουν, προφανώς έχουν τον σκοπό τους. Κι αυτός ο σκοπός έχει να κάνει με τη διοχέτευση παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα, αλλά επίσης, έχει να κάνει με τους τουρκικούς σχεδιασμούς για τις κουρδικές περιοχές.
Δεν είναι πλέον μυστικό ότι το καθεστώς Ερντογάν έχει αρχίσει να εφαρμόζει ένα σχέδιο για να αξιοποιήσουν την παρουσία τόσο μεγάλου αριθμού σουνιτών μεταναστών για να αλλοιώσει την σύνθεση του πληθυσμού και στη νοτιοανατολική Τουρκία και στη βόρειο Συρία, που αμφότερες κατοικούνται από Κούρδους. Παραχωρούν τουρκική ιθαγένεια σε μεγάλο αριθμό επιλεγμένων σουνιτών και τους εγκαθιστούν στις κουρδικές περιοχές. Με άλλα λόγια, επιχειρούν, επίσης, με πληθυσμιακή μηχανική να μετατρέψουν το πρόβλημα σε ευκαιρία.
