Μια εκ των βασικών συντελεστών μαχητικής ισχύος ενός στρατεύματος είναι το προσωπικό του και η άρτια εκπαίδευση αυτού. Υπόλοιπες παράμετροι εκτός από το αριθμό του προσωπικού και την εκπαίδευση είναι η τεχνολογία των διατιθέμενων οπλικών συστημάτων, το δόγμα, το φρόνημα, το ηθικό, η πειθαρχία, η εμπειρία καθώς και οι τακτικές που εφαρμόζονται επί του πεδίου. 

Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν δει το φως τις δημοσιότητες αρκετές αναφορές περί αύξησης της θητείας ή στράτευσης στα 18 ως αποτέλεσμα της τελευταίας ελληνοτουρκικής κρίσης. Ήδη τη σήμερον ημέρα οι οροφές προσωπικού του Ελληνικού Στρατού βρίσκονται σε εξαιρετικά οριακό επίπεδο από πλευράς επάνδρωσης και στελέχωσης.

Οι κύριοι σχηματισμοί του Ελληνικού Στρατού και συγκεκριμένα το Δ’ Σώμα Στρατού με Περιοχή Ευθύνης την Θράκη και ακολούθως η Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Εσωτερικού και Νήσων με Περιοχή Ευθύνης όλο το Αιγαίο βρίσκονται σε εξαιρετικά κρίσιμο σημείο απόρροια της μερικής επάνδρωσης. 

Πρώτα απ’ όλα οφείλουμε να τονίσουμε πως θητεία των εννιά μηνών συνεπάγεται πρακτικά θητεία των 6-7 μηνών εάν αφαιρέσουμε τη χρονική περίοδο που ο στρατεύσιμος βρίσκεται στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων ή στα Σημεία Υποδοχής (ΣΗΠΟ) καθώς και το διάστημα που θα λάβει τις απαραίτητες άδειες. Συνεπώς, ο στρατεύσιμος σε 6-7 μήνες δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει καν ένα βασικό κύκλο εκπαίδευσε που χωρίζεται σε δύο εκπαιδευτικά εξάμηνα. Ως εκ τούτων, το κύριο βάρος δίνεται στο επαγγελματικό προσωπικό και οι στρατεύσιμοι καταντούν αγγαρειομάχοι κάνοντας πάρεργο και όχι πραγματική και ουσιαστική εκπαίδευση. Σήμερα, αυτό που λείπει από την εκπαίδευση είναι η ένταση και ο ρεαλισμός. 

Δυστυχώς οι εκάστοτε στρατιωτικές ηγεσίες συνηγορούν στις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας περί μειώσεων της θητείας ενώ γνωρίζουν ποια είναι η πραγματική κατάσταση. Η γνωστή κλισέ έκφραση των Γενικών Επιτελείων έπειτα από κάθε μείωση θητείας πως «δεν επηρεάζεται το αξιόμαχο» προφανώς και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το αξιόμαχο προφανώς και επηρεάζεται αλλά επειδή πραγματικές επιχειρήσεις δεν γίνονται αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί πως είναι λάθος. Βέβαια, όλες οι αδυναμίες κάποια στιγμή βγαίνουν στην επιφάνεια όσο και εάν προσπαθούμε να τις κρύψουμε. Εκτός και εάν είσαι τόσο σίγουροι οι πολιτικοί ταγοί και ιθύνοντας ευελπιστώντας πως μια σημειακή κρίση σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο δεν μπορεί να επεκταθεί σε ευρύτερη σύρραξη υψηλής έντασης και ειδικά σήμερα σε συνθήκες περιφερειακής και διεθνούς αστάθειας. 

Η Νέα Δομή Δυνάμεων που τόσο ευαγγελίζονται ορισμένοι προκειμένου να εξοικονομηθεί προσωπικό και πόροι προς τους κύριους σχηματισμούς του Ε.Σ όπως αυτοί που αναφέραμε λίγο έχει αλλάξει τα πράγματα. Ελάχιστα στρατόπεδα έχουν κλείσει ενώ εξακολουθούν να υφίστανται Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων σε περιοχές της Πελοποννήσου ή της Δυτικής Μακεδονίας αντί οι στρατεύσιμοι να παρουσιάζονται κατευθείαν στον σχηματισμό που θα υπηρετήσουν και αμέσως μετά να τοποθετούνται ανάλογα με το Όπλο και Σώμα σε Μονάδα Εκστρατείας. 

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους που καλλιεργήθηκε τα προηγούμενα έτη είναι πως οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να στηριχθούν σε έναν αμιγώς επαγγελματικό Στρατό. Μύθος που βασίστηκε σε μοντέλα Στρατών κρατών της Κεντρικής Ευρώπης που δεν αντιμετωπίζουν συμβατικής φύσεως απειλή λόγω πτώσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας αλλά καλούνται να επιχειρήσουν σε αποστολές ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ ή αστυνομικά καθήκοντα. 

Επομένως, φτάσαμε εν έτη 2017 να βλέπουμε έναν γερασμένο στρατό όπου ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 40+ χρόνια. Έναν στρατό που τίναξε στον αέρα τους προϋπολογισμούς του με τόσους επαγγελματίες οπλίτες τους οποίους μάλιστα ενώ τους είχε ως συμβασιούχους πενταετούς υποχρέωσης, τους μονιμοποίησε.

Ο επαγγελματικός στρατός δεν μπορεί να υλοποιηθεί κυρίως για δύο λόγους: αφενός επειδή είναι πολύ δαπανηρός και αφετέρου διότι ούτε και αποδοτικό από επιχειρησιακής απόψεως είναι. Με εξαίρεση πολύ τεχνικά αντικείμενα στα σύγχρονα οπλικά συστήματα που απαιτούν μεγάλο βαθμό εξειδίκευσης είναι απαράδεκτο να συναντάμε επαγγελματίες οπλίτες ως καμαρότους σε πλοία του Στόλου ή σε μονάδες Πεζικού όντας απλοί τυφεκιοφόροι ή ακόμα και οδηγοί ΤΟΜΠ.

Για να τεκμηριώσουμε την παραπάνω άποψη μας περί μη αποδοτικότητας όταν ένας επαγγελματίας οπλίτης μονιμοποιείται και γερνά φθίνει και η απόδοση του. Έχει τις ίδιες φυσικές αντοχές ένας επαγγελματίας οπλίτης των 35 ή 40 ετών και τις ίδιες ένας εικοσάχρονος; 

Η μαζική και ανεξέλεγκτη μονιμοποίηση των ΕΠ.ΟΠ έχει λειτουργήσει με αρνητικές συνέπειες και έχει γίνει καθαρά για ψηφοθηρικούς λόγους και πελατειακές σχέσεις. Οι ΕΠ.ΟΠ είναι αναγκαίοι αλλά με μέτρο και όριο εκεί όπου πραγματικά χρειάζονται σε κρίσιμες ειδικότητες και όχι μαζικά. Δυστυχώς, η ευθυνοφοβία, η έλλειψη εμπιστοσύνης, η χαμηλή εκπαίδευση και η γενικότερη αντιμετώπιση των οπλιτών θητείας έχει δημιουργήσει την κακή εντύπωση πως ένας έφεδρος οπλίτης δεν μπορεί να είναι οδηγός ενός άρματος ή ενός αυτοκινούμενου πυροβόλου. Ομοίως, ένας έφεδρος λοχίας δεν μπορεί να διοικήσει μια ομάδα τυφεκιοφόρων πεζικού αλλά «πρέπει» να είναι ένα στέλεχος όπως οι ΕΠ.ΟΠ.

Ανακεφαλαιώνοντας, άποψη μας είναι πως η θητεία πρέπει να αυξηθεί στους 14 μήνες για τον Ε.Σ και στους 18 για Π.Α και Π.Ν. Εκ των οποίων οι δύο μήνες θα είναι στο Κέντρο Εκπαίδευσης ολοκληρώνοντας τη Βασική Εκπαίδευση και το ΣΠΕΝ ενω οι υπόλοιποι 12 σε μονάδα εκστρατείας. Γιατί 12 μήνες; Γιατί είναι το λιγότερο διάστημα ώστε να ολοκληρωθούν απρόσκοπτα δύο βασικοί κύκλοι ετήσιας εκπαίδευσης.

Εξαίρεση των 14 μηνών θα πρέπει να αποτελούν οι Ειδικές Δυνάμεις (Καταδρομείς-Αλεξιπτωτιστές-Πεζοναύτες) των οποίων η θητεία λόγω ιδιαίτερου αντικειμένου πρέπει να είναι 18 μήνες με συνεχή και εντατική εκπαίδευση. Παράλληλα, θα πρέπει να δίνονται κίνητρα όπως μια καλύτερη αμοιβή και μοριοδότηση για θέσεις στα Σώματα Ασφαλείας (κίνητρα που ήδη δίνονται).

Ομοίως, μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες του Ε.Σ είναι η έλλειψη ηγητόρων μικρών κλιμακίων. Η λύση είναι η επέκταση του θεσμού των Δόκιμων Εφέδρων Αξιωματικών και των εφέδρων λοχιών με μεγαλύτερη διάρκεια τουλάχιστον 18 μηνών καθώς και η ποιοτικότερη παρεχόμενη εκπαίδευση.

Ένα άλλο ζήτημα που θέλουμε να θίξουμε είναι η εκμετάλλευση της εφεδρείας. Δυστυχώς, οι στρατεύσιμοι μετά την απόλυση τους απαξιώνονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ασκήσεις ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ στις οποίες η κλήση εφέδρων δεν ξεπερνά τις μερικές εκατοντάδες άτομα.

Το σύστημα επιστράτευσης παραμένει παρωχημένο ενώ η εκπαίδευση της εφεδρείας φαντάζει ως κάτι το ιδιαίτερο ενώ είναι κάτι το απολύτως αυτονόητο και αναγκαίο.

Ο Ε.Σ είναι ένας Στρατός που βασίζεται στην επιστράτευση του εν πολλοίς προκειμένου να διεξάγει επιχειρήσεις. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται πως οι σχηματισμοί του (Μεραρχίες, Ταξιαρχίες) θέλουν προσωπικό μέσω της επιστράτευσης για να συμπληρώσουν πολεμική σύνθεση.