Δραστικές αλλαγές στους «δρόμους του αερίου» φέρνει ο αγωγός EastMed, η συμφωνία για την κατασκευή του οποίου υπογράφτηκε το απόγευμα στην Αθήνα, παρουσία των πρωθυπουργών της Ελλάδας και του Ισραήλ και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μια συμφωνία που παρακάμπτει την εναλλακτική διαδρομή προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, γεγονός για το οποίο ο Ερντογάν και η Άγκυρα αντιδρούν με προκλητικές και σπασμωδικές ενέργειες.
Ευλογία για κάποιους, κυρίως το Ισραήλ, κατάρα για κάποιους άλλους, με πρώτη την Τουρκία, ο EastMed έχει μπει πλέον στην τελική ευθεία, μετά την ψήφιση από το αμερικανικό Κογκρέσο νόμου για την ενεργειακή ασφάλεια στη νοτιοανατολική Μεσόγειο και την πρωτοβουλία του Νετανιάχου να τρέξει αμέσως την υπόθεση.
Η Αθήνα, από την ώρα που ο Νετανιάχου άνοιξε τις διαδικασίες επίσπευσης υπογραφής της συμφωνίας διαμηνύει ότι πρόκειται για μια καθόλα νόμιμη ενέργεια, η οποία δεν στρέφεται εναντίον τρίτων. Έχει βεβαίως πάντα κατά νου τον Ερντογάν, που σαν θηρίο στο κλουβί και για να προλάβει τις εξελίξεις, προχώρησε τον περασμένο μήνα στην υπογραφή των παράνομων τουρκολιβυκών μνημονίων για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών και την στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών.
Στο πνεύμα αυτό κινήθηκε το μεσημέρι και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, κατά την υπογραφή του προσυμφώνου συνεργασίας μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean Oil & Gas για την προμήθεια 2 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως μέσω του EastMed. «Ο EastMed μπορεί να είναι όνειρο για ορισμένους και εφιάλτης για κάποιους άλλους, σήμερα όμως τίθενται οι βάσεις για την υλοποίησή του» είπε χαρακτηριστικά.
Αν και το προσύμφωνο αυτό είναι μόνο μία πτυχή της διακρατικής συμφωνίας αποτελεί, κατά την Αθήνα «ορόσημο για τη βιωσιμότητα του αγωγού». Ενός αγωγού, που σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας είναι «τεχνικά και εμπορικά υλοποιήσιμος και ανταγωνιστικότερος σε σχέση με άλλες επιλογές». Ποια είναι όμως τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του EastMed;
Το έργο
Σύμφωνα με την Αθήνα, το έργο ενδυναμώνει την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ, και ανοίγει νέο ενεργειακό διάδρομο που διαφοροποιεί τις πηγές και τις διαδρομές του φυσικού αερίου. Αν και αυτό αποτελεί θέση της ΕΕ, από αυτό αρχίζουν και τα προβλήματα με την γείτονα, κάτι που βεβαίως οι ελληνικές κυβερνήσεις, η σημερινή και οι αμέσως προηγούμενες, γνωρίζουν και έχουν συνυπολογίσει.
Ο EastMed προβλέπεται να έχει αρχική δυναμικότητα μεταφοράς 10 δισ. κυβικών μέτρων αερίου το χρόνο, από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη μέσω της Κρήτης και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα υπόλοιπα 8 δισεκ. (πέρα από τα 2 που προβλέπει το προσύμφωνο ΔΕΠΑ-Energean) μπορούν να προέλθουν από άλλα πεδία, όπως τα κοιτάσματα του Λεβιάθαν στο Ισραήλ, η εκμετάλλευση των οποίων έχει ξεκινήσει, και τα κοιτάσματα του Γλαύκου στη Κύπρο, για τα οποία έχουν ξεκινήσει διαδικασίες έρευνας και αξιοποίησης.
Ο αγωγός εκτείνεται σε μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, με σχεδιαζόμενη δυναμικότητα 10 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως. Αποτελείται δε από τα παρακάτω επιμέρους τμήματα:
-165 χλμ, περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Κύπρο.
-732 χλμ περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο έως την Κρήτη.
-421 χλμ. περίπου Υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο.
-292 χλμ περίπου μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου
-17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου.
-245 χλμ για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.
Οφέλη και επιπτώσεις
Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ο αγωγός EastMed παρουσιάζει ιδιαίτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον και πλεονεκτήματα για τη χώρα μας σε σχέση με τις εναλλακτικές λύσεις για τη διοχέτευση του αερίου της ΝΑ Μεσογείου (αγωγός μέσω Τουρκίας, υγροποίηση φυσικού αερίου σε εγκαταστάσεις της Αιγύπτου), καθότι:
-Συμβάλλει στην ανάδειξη της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό διαμετακομιστικό κόμβο.
-Αναμένεται να δημιουργήσει άμεσες, έμμεσες και προκαλούμενες οικονομικές επιδράσεις, κατά τη φάση ανάπτυξης, κατασκευής και λειτουργίας του έργου.
-Ανοίγει ουσιαστικά έναν νέο ενεργειακό διάδρομο ο οποίος θα καλύψει μελλοντικά και τα κοιτάσματα του Ελλαδικού χώρου.
-Διευκολύνει την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς και την αύξηση του ανταγωνισμού στην τελική αγορά φυσικού αερίου.
-Διασφαλίζει την παροχή φυσικού αερίου σε περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στο Εθνικό Δίκτυο, όπως η Κρήτη η Πελοπόννησος και η Δυτική Ελλάδα. Συνεπώς, διευκολύνει την αντικατάσταση του πετρελαίου με φυσικό αέριο, με ισχυρό, θετικό αντίκτυπο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις προαναφερθείσες περιοχές.
-Ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού της Κύπρου, της Ελλάδας και της Ευρώπης γενικότερα.
-Πληροί όλα τα κριτήρια διαφοροποίησης των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (πηγή, παραγωγός, όδευση).
-Εξασφαλίζει την επένδυση μέσω της σύναψης μακροχρόνιων συμβάσεων προμήθειας αερίου πριν τη λήψη της επενδυτικής απόφασης, στα πρότυπα των συμβάσεων αερίου από το Αζερμπαϊτζάν (κοίτασμα Shah Deniz II).
Η ασφάλεια
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα, ωστόσο, ειδικά την ώρα που η Άγκυρα εντείνει τις προκλήσεις της είναι το θέμα της ασφάλειας του αγωγού. Σύμφωνα πάντως με διαρροές από αρμόδιες πηγές η συμφωνία που θα υπογραφεί το απόγευμα στο Ζάππειο προβλέπει την λήψη μέτρων προστασίας και διασφάλισης του EastMed.
Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι αυτή η πρόβλεψη για την λήψη μέτρων προστασίας του αγωγού από τις συμβαλλόμενες χώρες περιλαμβάνεται στο άρθρο 10 της διακυβερνητικής συμφωνίας. Η συμφωνία αναφέρεται επίσης στο ρυθμιστικό-αδειοδοτικό πλαίσιο για την διευκόλυνση του έργου, σε ζητήματα φορολόγησης, αλλά και στην προοπτική ένταξης νέων κρατών σε αυτήν. Η Αθήνα, άλλωστε, δια των υπουργών Δένδια και Χατζηδάκη, έχει αναφέρει πολλές φορές τις τελευταίες εβδομάδες ότι στην συμφωνία χωράνε όλοι, όσοι θεωρούν το Διεθνές Δίκαιο ως το φυσικό πλαίσιο δράσης τους.
Η συμφωνία λαμβάνει σοβαρά υπόψη της το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, καθώς επενδύει στην προοπτική μεταφοράς πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου από υφιστάμενα ή και νέα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί ή θα ανακαλυφθούν μελλοντικά. Ήδη άλλωστε, η προκαταρκτική τεχνική μελέτη βάση της οποίας το έργο έχει κριθεί τεχνικά εφικτό και οικονομικά βιώσιμο, περιλαμβάνει την πρόβλεψη για μεταφορά ποσοτήτων φυσικού αερίου και από κοιτάσματα νότια της Κρήτης, εφόσον αυτά ανακαλυφθούν.
