Ένα ακόμη βήμα για αναβάθμιση της συνεργασίας πέρα από τον αμυντικό τομέα με τη συνάντηση της Ουάσιγκτον. Ο ρόλος της συμφωνίας με τα Σκόπια και η γεώτρηση της ExxonMobil.
Η διεξαγωγή του 1ου Στρατηγικού Διαλόγου Ηνωμένων Πολιτειών-Ελλάδος στις 13 Δεκεμβρίου στην Ουάσιγκτον αναμένεται να αποτελέσει άλλο έναν κρίκο στην αλυσίδα της ραγδαίας αναβάθμισης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων την τελευταία τριετία επί κυβερνήσεως Τσίπρα. Μετά την εντυπωσιακή παρουσία των Αμερικανών στην εφετινή ΔΕΘ, το βλέμμα των Ηνωμένων Πολιτειών έχει στραφεί σε μια διεύρυνση και εμβάθυνση της επαφής με την Αθήνα, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα-κάτι το οποίο πιστοποίησε η έλευση στη συμπρωτεύουσα του αμερικανού υπουργού Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος. Τα θέματα ασφαλείας και άμυνας είναι αυτά που έχουν ανεβάσει την Ελλάδα ψηλά στους σχεδιασμούς που γίνονται πέραν του Ατλαντικού.
Γράφει ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΛ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ για το ΒΗΜΑ
Τρία πρόσωπα αναμένεται να είναι αυτά που θα ηγηθούν της ελληνικής αποστολής στην αμερικανική πρωτεύουσα. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος (συναντήθηκε την περασμένη Τρίτη στην Αθήνα με την Ελίζαμπεθ Νιούμαν, βοηθό υπουργό Εθνικής Ασφαλείας), ο οποίος και θα έχει τετ-α-τετ συνάντηση με τον αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Ο επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού, Βαγγέλης Καλπαδάκης, που μετά την ανάληψη από τον Αλέξη Τσίπρα του υπουργείου Εξωτερικών έχει αναβαθμισμένο ρόλο, ενώ οι ξένες πρεσβείες των Αθηνών τον θεωρούν κομβικό συνομιλητή. Τέλος, στις Ηνωμένες Πολιτείες θα βρεθεί λογικά και ο Α/ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης που διατηρεί άριστους διαύλους επικοινωνίας με τον αμερικανό Α/ΓΕΕΘΑ στρατηγό Τζόζεφ Ντάνφορντ.
Το νέο σχήμα του Στρατηγικού Διαλόγου, που ομοιάζει αρκετά με το σχήμα συνεργασίας που η Ουάσιγκτον έχει επιλέξει τα τελευταία χρόνια για τις σχέσεις της με την Ινδία, θεωρείται πιο συμπεριληπτικό από το μέχρι σήμερα σχήμα της Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου, που επί χρόνια ήταν το τακτικό φόρουμ συνεργασίας, αλλά είχε αποκλειστικό αντικείμενο τα θέματα άμυνας. Από την άποψη αυτή, οι πέντε τομείς στους οποίους αναμένεται να επικεντρωθούν οι συζητήσεις είναι η άμυνα, οι οικονομικές/εμπορικές σχέσεις, η ενέργεια, η ασφάλεια και οι περιφερειακές εξελίξεις. Ο σκοπός θα είναι να εξεταστούν πρακτικοί τρόποι για προώθηση στενότερης συνεργασίας και για τον λόγο αυτόν θα γίνουν συζητήσεις μεταξύ τεχνοκρατών των δύο πλευρών. Είναι πολύ πιθανό να υπογραφεί και Κοινή Δήλωση στην οποία θα καταγράφονται οι βασικοί άξονες της συνεργασίας.
Με οδηγό την αμυντική συνεργασία
Η αμερικανική πλευρά εκτιμά πολύ την εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Αυτή η «νέα σχέση» βοηθά πολύ στο να… πωλήσει κάποιος τη χώρα στα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ουάσιγκτον. Με δεδομένο ότι οι διαμορφωτές της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών θεωρούν την Ανατολική Μεσόγειο ως «στρατηγικό χώρο»-κομβικός είναι στο σημείο αυτό ο ρόλος του βοηθού υπουργού για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Γουές Μίτσελ-η συγκεκριμένη παράμετρος θα αποτελέσει μια σταθερά των διμερών σχέσεων την επόμενη περίοδο. Και πέραν αυτού όμως, η απόφαση των ΗΠΑ να επενδύσουν στην Ελλάδα, πολιτικά και οικονομικά, πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Αυτή η επιδίωξη έχει καταστεί σαφής τόσο στη σημερινή κυβέρνηση όσο και στην αξιωματική αντιπολίτευση.
Οι Αμερικανοί εκτιμούν ότι η Ελλάδα είναι ένα από τα ελάχιστα κράτη-μέλη στο ΝΑΤΟ που πιάνουν το όριο του 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες, αλλά περισσότερο από αυτό αναδεικνύουν τη θέληση της χώρας να συνδράμει επιχειρησιακά στους αμερικανικούς αμυντικούς σχεδιασμούς. Η επανάκαμψη του 6ου Στόλου τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο έχει συμπαρασύρει τις αυξημένες ευθύνες του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Οι συνεκπαιδεύσεις είναι συνεχείς, ενώ το Πολεμικό Ναυτικό συνεισφέρει πολύ στην παροχή ενημέρωσης και εικόνας για τις κινήσεις ρωσικών ή και κινεζικών σκαφών στην ευρύτερη περιοχή. Επιπλέον, η συνεργασία σε επίπεδο Πολεμικής Αεροπορίας διευρύνεται συνεχώς, όπως και σε επίπεδο Ειδικών Δυνάμεων.
Δεν πρέπει επίσης να διαφεύγει της προσοχής η παροχή αμερικανικού αμυντικού υλικού στη χώρα μας. Σε αυτό το πλαίσιο αναμένεται η παραλαβή μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2019 του μεγαλύτερου αριθμού από τα συνολικά 70 ελικόπτερα OH-58D Kiowa Warrior που θα ενταχθούν στη δύναμη της Αεροπορίας Στρατού. Η αμερικανική πλευρά θέλει να ενισχύσει τη δυνατότητα «προβολή ισχύος» της Ελλάδος προς την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά παράλληλα να συμβάλει, μέσα από συνεργατικά σχήματα, στην τόνωση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Από την πλευρά τους, οι έλληνες στρατιωτικοί επιτελείς θα ήθελαν να προχωρήσει η προμήθεια Αυτόνομων Αμφίβιων Οχημάτων για τις δυνάμεις πεζοναυτών, ενώ το μείζον θέμα-αν και οι συζητήσεις επ’ αυτού βρίσκονται ακόμη σε νηπιακό στάδιο-είναι η μελλοντική συμπαραγωγή σε ελληνικά ναυπηγεία (π.χ. Ελευσίνα) πολεμικών πλοίων.
Η αναβάθμιση φέρνει και… ευθύνες
Μπορεί η Ελλάδα να εντάσσεται σε μία σειρά κρατών που για την Ουάσιγκτον έχουν αυξημένο στρατηγικό ενδιαφέρον, αλλά ο αναβαθμισμένος ρόλος συνεπάγεται και ευθύνες. Η επίλυση της εκκρεμότητας του ονοματολογικού με την πΓΔΜ έχει εκτιμηθεί σφόδρα στην Ουάσιγκτον, καθώς η Ελλάδα θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλει στην καθοδήγηση χωρών της περιοχής προς το ΝΑΤΟ και αργότερα την ΕΕ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Αμερικανοί έχουν πλέον στρέψει πολύ μεγάλο μέρος της ενέργειάς τους προς την Ανατολική Μεσόγειο. Η περιοχή κρίνεται μείζονος σημασίας για την ασφάλεια του Ισραήλ, αλλά και για την αντιμετώπιση απειλών, όπως η τρομοκρατία και φυσικά το Ιράν. Αυτός είναι ο λόγος που οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να συμμετάσχουν με ευέλικτο τρόπο στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, με τον Γουές Μίτσελ να δίνει κατά πάσα πιθανότητα το παρόν στην τριμερή Σύνοδο Κορυφής στην Ιερουσαλήμ.
Η γεώτρηση της ExxonMobil στην κυπριακή ΑΟΖ σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά όσα συμβαίνουν. Άνθρωποι που γνωρίζουν το παρασκήνιο της ενέργειας διεθνώς ισχυρίζονται ότι όταν η ExxonMobil είναι παρούσα, τότε είναι παρούσα η ίδια η αμερικανική κυβέρνηση. Τα αποτελέσματα της γεώτρησης δεν θα είναι γνωστά πριν από τα τέλη Ιανουαρίου. Αν όμως είναι θετικά, όπως πολλοί προεξοφλούν, τότε είναι πιθανό να υπάρξει ταχύτατη κινητικότητα για επίλυση του Κυπριακού.
Αυτό σημαίνει ότι στην εξίσωση θα πρέπει με κάποιον τρόπο να συμπεριληφθεί ο απρόβλεπτος παράγοντας «Τουρκία». Η Άγκυρα ασκεί μια μάλλον ενοχλητική πολιτική για τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή, αλλά το τελευταίο διάστημα επιδιώκεται αποκατάσταση των σχέσεων με την Ουάσιγκτον. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο τι θα συμβεί με την παράδοση των αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία σε περίπτωση που η τελευταία επιμείνει στην αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400. Σύμφωνα με όσα περιλαμβάνονται στην έκθεση του αμερικανικού Πενταγώνου που παραδόθηκε πρόσφατα στο Κογκρέσο, στοιχεία της οποίας δημοσίευσε το Bloomberg, θα μπορούσε η Τουρκία να αποβληθεί από το πρόγραμμα αν δεν αλλάξει στάση.
Η αμερικανική πλευρά εκφράζει ικανοποίηση για την «έξυπνη» διαχείριση της Τουρκίας εκ μέρους της Αθήνας και αναμφίβολα ο ρόλος της γείτονος στην ευρύτερη περιφέρεια θα συζητηθεί στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο επίσκεψης στην Κωνσταντινούπολη εντός του Ιανουαρίου ώστε να συναντηθεί με τον Ερντογάν. Η γραφειοκρατία του υπουργείου Εξωτερικών εκφράζει επιφυλάξεις για την επίσκεψη, αλλά μια πιθανή επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό συνιστά σοβαρό λόγο κάποιας προσυνεννόησης, από τη στιγμή που στο παρασκήνιο έχουν αρχίσει να συζητούνται διάφορα σενάρια. Επίσης ο κ. Κατρούγκαλος αναμένεται να έχει συνάντηση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο περιθώριο της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις 4-5 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.
