Η επόμενη ημέρα της κρίσης που προκαλεί η Τουρκία στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη θα διαμορφώσει νέα δεδομένα στο Κυπριακό και στα ενεργειακά.
Η Άγκυρα παρουσιάζεται αποφασισμένη να τραβήξει στα άκρα τις εξελίξεις στην κυπριακή ΑΟΖ, μέχρι δηλαδή να εξασφαλίσει αυτά που επιδιώκει. Πληροφορίες αναφέρουν πως η αποκλιμάκωση της κρίσης για την Τουρκία περνά μέσα από τη συνδιαχείριση του φυσικού αερίου και σε ότι αφορά το Κυπριακό σε ένα μοντέλο που θα παραπέμπει σε δυο κράτη.
Σημειώνεται συναφώς ότι η Άγκυρα έγκαιρα έθεσε τις διεκδικήσεις της με την εξαγγελία για έρευνες από την τουρκική εταιρεία υδρογονανθράκων ΤΡΑΟ. Υπάρχει συμφωνία ψευδοκράτους με την εταιρεία από το 2011 και, σύμφωνα και με χάρτες που έχουν διαμορφωθεί από τουρκικής πλευράς, οι έρευνες θα καλύψουν μέρος ή εξ ολοκλήρου τα τεμάχια 12, 8, 9, 13, 3, 2 και βορείως του 1.
Η πρόσφατη αγορά γεωτρύπανου, του Deep Sea Metrol II, από το καθεστώς Ερντογάν επιβεβαιώνει τις προθέσεις του για δικές του έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Δεδομένου ότι είναι οι ακτές που παράγουν δικαιοδοσία είναι σαφές πως η παρουσία της Τουρκίας θα επιβληθεί είτε με τη δύναμη των όπλων είτε με συμφωνία, με τη δική μας δηλαδή συναίνεση.
Παράλληλα, σε ότι αφορά το Κυπριακό, η τουρκική πλευρά θα επανέλθει στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων μόνο με τους δικούς της όρους, δηλαδή σε άλλη βάση συζήτησης. Η λογική των δύο κρατών, στη βάση της τουρκικής ερμηνείας, είναι ένα σενάριο που συζητείται στο παρασκήνιο. Στην Άγκυρα έχουν εκλάβει κάποιες αναφορές από ελληνοκυπριακής πλευράς, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν, ότι υπάρχει έδαφος για να τεθεί προς συζήτηση ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Αν και υπάρχει ακόμη και σε αυτό διαφορετική προσέγγιση, ως προς τον τρόπο λειτουργίας δύο κρατών στο νησί, ωστόσο οι Τούρκοι θα επιμείνουν στη δική τους ερμηνεία. Και ένα στοιχείο, το οποίο σαφώς διαφοροποιεί τις δύο προσεγγίσεις, είναι πως στην Άγκυρα δεν δέχονται οτιδήποτε λιγότερο από συνδιαχείριση του φυσικού αερίου ή διαχωρισμού των περιοχών.
Βρισκόμαστε στην ενδέκατη μέρα του αποκλεισμού του γεωτρύπανου της Εni από τουρκικά πολεμικά πλοία. Υπάρχουν έκτοτε δύο δεδομένα. Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας που επιβάλλει μη πραγματοποίηση των ενεργειακών σχεδιασμών της Κυπριακής Δημοκρατίας και η χλιαρή μέχρι ανύπαρκτη (πλην μίας εξαίρεσης) αντίδραση τρίτων χωρών και Οργανισμών στις τουρκικές προκλήσεις. Η Λευκωσία είχε επενδύσει στην αντίδραση των κυβερνήσεων, που βρίσκονται πίσω από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ. Τι θα γίνει, όμως, τις επόμενες ημέρες; Υπάρχουν διάφορα σενάρια, τα οποία όλα εξαρτώνται από τις αποφάσεις που θα λάβει η Τουρκία.
– Πρώτο σενάριο είναι να μην ανανεώσει η Τουρκία τη Navtex, στις 22 Φεβρουαρίου και το γεωτρύπανο να προχωρήσει στο τεμάχιο 3 και να αρχίσει στις προγραμματισμένες έρευνες. Σημειώνεται πως η γεώτρηση, που είναι προγραμματισμένη να γίνει στο τεμάχιο 3, είναι εκτός των ορίων εκείνων που «διεκδικεί» η Τουρκία, ωστόσο και πάλιν δεν επέτρεψε την πραγματοποίηση των ερευνών, ακινητοποιώντας το Saipem-12000.
– Δεύτερο σενάριο, να ανανεωθεί η Navtex από την Τουρκία και να αποχωρήσει το γεωτρύπανο. Σε αυτή την περίπτωση ματαιώνονται οι σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας και της εταιρείας και δημιουργούνται νέα δυσχερή δεδομένα σε σχέση με το ενεργειακό πρόγραμμα της χώρας μας. Το μέλλον της Εni στην κυπριακή ΑΟΖ δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.
– Τρίτο, να υπάρξει εξέλιξη που θα εκτονώσει την κρίση. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει οτιδήποτε στον ορίζοντα, ωστόσο στο παρασκήνιο έχουν εμπλακεί πολλοί διεθνείς παίκτες και ως εκ τούτου δεν αποκλείεται αυτό να οδηγήσει σε εκτόνωση της έντασης. Πώς θα γίνει τούτο, κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Κυρίως γιατί ένας από τους βασικούς παίκτες, η Τουρκία, είναι αστάθμητος παράγοντας.
Καθίσταται σαφές πως η Τουρκία για να εκτονώσει την ένταση, θα πρέπει, όπως διαμηνύει, τούτο να γίνει μόνο με δικούς της όρους. Η Άγκυρα έδειξε πως είναι αποφασισμένη να ματαιώσει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας και να επιβάλει τους δικούς της. Είναι προφανές πως η Τουρκία έχει αναβαθμίσει τον τρόπο των διεκδικήσεών της σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχοντας διά της βίας αμφισβητήσει το ερευνητικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αυτή τη φορά οι Τούρκοι δεν δοκιμάζουν τις αντοχές της Λευκωσίας (άλλωστε τις γνωρίζουν), ούτε προβαίνουν σε κινήσεις εκφοβισμού, αλλά επιχειρούν να επιβάλλουν τις στρατηγικές τους επιδιώξεις στη θαλάσσια περιοχή γύρω από την Κύπρο. Αυτό που διαχρονικά επιδίωκε με διάφορους τρόπους η Τουρκία, φαίνεται πως το θέλει τώρα και θα προσπαθήσει να το πάρει. Δεν πρόκειται, ως φαίνεται, να συζητήσει τις αξιώσεις της σε συνομιλίες.
Περαιτέρω, είναι προφανές πως με τις τελευταίες εξελίξεις έχει πλήρως καταρριφθεί ο μύθος που διαχώριζε την έρευνα από την αξιοποίηση του αερίου. Αυτή η μυθολογία ήθελε τους Τούρκους να απειλούν, να προκαλούν στη διάρκεια των ερευνών, τοποθετώντας τις όποιες κινήσεις στην πράξη κατά την εκμετάλλευση του αερίου. Αυτό δεν ισχύει πλέον.
Η αγωνία της Λευκωσίας πριν από το… πέναλτι
Η Λευκωσία δεν έχει πολλές δυνατότητες να αναστρέψει τη σημερινή κατάσταση. Διπλωματικά κινείται, πλην όμως είναι προφανές πως δεν υπάρχει διάθεση από τρίτους να… τσακωθούν με την Τουρκία. Το καλύτερο σενάριο για τη Λευκωσία είναι εντός της εβδομάδας να εκτονωθεί η κρίση με την αποχώρηση των τουρκικών πολεμικών. Αυτό σημαίνει ότι η Eni θα συνεχίσει το ερευνητικό της πρόγραμμα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία.
Εάν, όμως, συμβεί το αντίθετο και το γεωτρύπανο αποχωρήσει, τότε το ερευνητικό πρόγραμμα της Λευκωσίας θα βρεθεί στο έλεος των προθέσεων της Τουρκίας. Το καθεστώς Ερντογάν μπορεί να παγώσει, μετά που πέτυχε τον πρώτο στόχο με τεμάχιο 3 και Eni, μέρος του προγράμματος καθορίζοντας πού θα δραστηριοποιείται η Κυπριακή Δημοκρατία. Προφανώς και δεν μπορεί να επιβάλει απαγόρευση σε ΤΟΤΑΛ και ΜΟΜΠΙΛ, καθώς Γαλλία και ΗΠΑ δεν είναι Ιταλία.
Συντάκτης: Κώστας Βενιζέλος
Πηγή: Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ
