Την ετοιμότητα και τα αντανακλαστικά της Αθήνας και της Λευκωσίας θα δοκιμάσει εν μέσω θέρους η Αγκυρα, σε μια περίοδο κατά την οποία συγκλίνουν αρκετοί παράγοντες για την καλύτερη προώθηση των τουρκικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο και δη στην περιοχή από τον 28ο (νότια Ρόδου) έως και τον 32ο μεσημβρινό (δυτικά Ρόδου).
Γράφει ο Βασίλης Νέδος για τη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Ο πλους του γεωτρύπανου «Φατίχ» εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, η σχεδιαζόμενη αποστολή του ερευνητικού «Ορούτς Ρέις» μέσα στην ελληνική τον ερχόμενο Αύγουστο και η διαρκής παρουσία των Τούρκων στα νότια της Κύπρου μαρτυρούν τη γενικότερη κινητοποίηση αλλά και τον σκοπό της Αγκυρας, που δεν είναι άλλος από την αποτύπωση των μαξιμαλιστικών θέσεών της. Η επιλογή της περιοχής την οποία δεσμεύει για το «Φατίχ» η Αγκυρα είναι εξαιρετικά καλά σχεδιασμένη. Δεδομένου ότι Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν καταθέσει συντεταγμένες κήρυξης μεταξύ τους αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (ΑΟΖ), βρίσκεται σε ένα σημείο που δημιουργεί και νομικές δυσκολίες για την Αθήνα.
Παρά το γεγονός ότι παρανόμως η Αγκυρα δεσμεύει τη συγκεκριμένη περιοχή, οι Τούρκοι αναμένεται ότι θα επικαλεστούν την επήρεια που έχει (κατά την άποψή τους), στην περιοχή δυτικά της Κύπρου, η ζώνη των Κατεχομένων. Απώτατος στόχος των Τούρκων είναι η ξεκάθαρη και de facto παραγωγή αποτελεσμάτων. Η εντατική κινητοποίηση σε μια προεκλογική περίοδο για την Ελλάδα αποτυπώνει τις πάγιες τουρκικές αντιλήψεις για τα «παράθυρα ευκαιρίας» που δημιουργούνται σε αυτές τις περιπτώσεις. Υπενθυμίζεται ότι η προκαλούμενη ένταση από την Τουρκία αυξάνεται κατακόρυφα σε κάθε εκλογικό έτος, όπως άλλωστε συνέβη και το 2015, έτος έξαρσης του προσφυγικού. Η πίεση που ασκείται μέσω της αύξησης της ναυτικής παρουσίας της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο ουσιαστικά αποσκοπεί στην ακύρωση των θέσεων Αθήνας και Λευκωσίας περί εφαπτόμενων ορίων υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών.
Η «Γαλάζια πατρίδα»
Η εικόνα των τουρκικών διεκδικήσεων στον χάρτη έχει, λίγο-πολύ, ήδη διατυπωθεί μέσω του ιδεολογήματος περί «Γαλάζιας πατρίδας», το οποίο έχει συνοδευθεί και από τις σχετικές καταθέσεις εγγράφων στον ΟΗΕ. Το ανατολικό σκέλος αυτών των διεκδικήσεων σαφέστατα περιλαμβάνει τη δυτική πλευρά της κυπριακής ΑΟΖ και εκτεταμένα τμήματα της νότιας. Το δυτικό σκέλος των τουρκικών διεκδικήσεων περιλαμβάνει μια τεράστια θαλάσσια έκταση (που δεν εμπεριέχει μόνον τις στήλες ύδατος, αλλά και τον βυθό, δηλαδή την υφαλοκρηπίδα) που απλώνεται νότια της Ρόδου και, βεβαίως, του Καστελλόριζου.
Οι πλέον απαισιόδοξοι σχετικά με τα όρια στα οποία είναι διατεθειμένη να φθάσει η Αγκυρα υπενθυμίζουν την περίοδο του Ιανουαρίου 1996. Οταν, δηλαδή, σε μια περίοδο πολιτικής «limbo» για την Αθήνα, στήθηκε το σκηνικό των Ιμίων. Η Ελλάδα προφανώς δεν βρίσκεται σε παρόμοια φάση, καθώς οι εκλογές του Οκτωβρίου θα οδηγήσουν στη συγκρότηση μιας νέας κυβέρνησης, δίχως τη μεσολάβηση ενδοκομματικών διαδικασιών, όπως το 1996. Την ανησυχία για τις πραγματικές τουρκικές προθέσεις εντείνει η εξαιρετικά επιθετική τακτική που ακολουθείται στο αεροπορικό πεδίο. Καταγράφονται καθημερινά εικονικές αερομαχίες, σε ορισμένες περιπτώσεις εξαιρετικά επικίνδυνες, καθώς σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα «στριμώχνονται» μέχρι και οκτώ αεροσκάφη.
Σε Αθήνα και Λευκωσία έχουν αποδυθεί σε έναν διπλωματικό αγώνα δρόμου προκειμένου να ενημερώσουν συμμάχους σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον, ώστε να γίνει κατανοητή η νέα τουρκική κίνηση, η οποία αυτή τη φορά αποσκοπεί στην ορατή κλιμάκωση, καθώς αμφισβητούνται κυριαρχικά δικαιώματα. Τους επόμενους μήνες αναμένεται να φανεί αν οι αμερικανοτουρκικές επαφές παράγουν θετικά αποτελέσματα για την Αγκυρα με κάποιον συμβιβασμό στο ζήτημα των S-400, αλλά και αν η τουρκική οικονομία κατορθώσει να επιβιώσει από τους έντονους κλυδωνισμούς που υφίσταται. Είναι απολύτως σαφές ότι ένας από τους παράγοντες που θα επηρεάσουν καθοριστικά την εξέλιξη της τουρκικής κινητικότητας είναι η τελική τροπή των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Οι πληροφορίες περί μεταφοράς των S-400 σε άλλη χώρα (π.χ. Αζερμπαϊτζάν), περί επίσκεψης του Ντόναλντ Τραμπ στην Αγκυρα εντός του Ιουλίου, αλλά και για σταδιακή μείωση του χάσματος απόψεων για την κατάσταση στην Τουρκία, μαρτυρούν με σαφήνεια την τάση που υπάρχει. Επιπλέον, μια ένδειξη για την προσοχή με την οποία διαχειρίζονται οι Τούρκοι τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή είναι η σχεδόν ηχηρή απουσία τους από το οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο εκμεταλλεύεται η ExxonMobil σε κοινοπραξία με την κρατική εταιρεία πετρελαίου του Κατάρ.
Η Αθήνα και η Λευκωσία προσπαθούν να συντονιστούν ποικιλοτρόπως. Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης μεταβαίνει την ερχόμενη Τετάρτη, 8 Μαΐου, στη Λευκωσία όπου θα συναντηθεί με τον ομόλογό του Σάββα Αγγελίδη. Η Αγκυρα αναμένεται, επίσης, να δοκιμάσει τα συμμαχικά αντανακλαστικά. Τις επόμενες εβδομάδες τα δύο αμερικανικά αεροπλανοφόρα του Εκτου στόλου θα έχουν πλεύσει στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ και οι Γάλλοι επιτηρούν τα δικά τους συμφέροντα.
Διπλωματία των «γαμπρών»
Οι όροι με τους οποίους διεξάγεται το πολύ ευαίσθητο διπλωματικό «πόκερ» που συνοδεύει τις τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή έχουν αλλάξει άρδην, εξαιτίας, σε σημαντικό βαθμό, της αυτόνομης κινητικότητας που αναπτύσσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Πριν από περίπου 20 ημέρες, οι δύο «γαμπροί» (Τζάρεντ Κούσνερ και Μπεράτ Αλμπαϊράκ) των προέδρων Τραμπ και Ερντογάν είχαν επαφές στην Ουάσιγκτον, σε μια συνάντηση η οποία φαίνεται ότι άλλαξε σημαντικά το κλίμα στις αμερικανοτουρκικές συνομιλίες. Οι δίαυλοι άμεσης επικοινωνίας ανάμεσα στο προεδρικό παλάτι στην Αγκυρα και στον Λευκό Οίκο πολύ συχνά παρακάμπτουν τη διπλωματική οδό. Παρά την πολύ καλή και άμεση επικοινωνία που υπάρχει ανάμεσα στην Αθήνα και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μέσω και της αμερικανικής πρεσβείας στην Ελλάδα, είναι ζήτημα εάν το Μέγαρο Μαξίμου διαθέτει την ευκολία άμεσης πρόσβασης στον Λευκό Οίκο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια αυτής της πολύ κρίσιμης περιόδου.
Οι εξελίξεις, ωστόσο, δεν είναι ούτε γραμμικές ούτε, βεβαίως, έχουν προεξοφληθεί. Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι στην Τουρκία, δεν είναι εντελώς αδιάφορος ως προς τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική της Αγκυρας. Η, έστω περιορισμένη, επανεμφάνιση του Αχμέτ Νταβούτογλου και του Αμπντουλάχ Γκιουλ υποδηλώνει, αν μη τι άλλο, ότι ο κ. Ερντογάν πολιτεύεται έχοντας τα μάτια ανοιχτά και προς το εσωτερικό.
Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
